مىنەز - ادام كورسەتكىشى
الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانى،
«اقتاستى ورتا مەكتەپ مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىمەن»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ
ءوزىن - ءوزى تانۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بايبەكوۆا قارعاش تەلمان قىزى
ساباق تاقىرىبى: مىنەز - ادام كورسەتكىشى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ مىنەز – قۇلىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، مىنەزدەگى جەتىستىكتەر مەن مىندەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، جاقسى مىنەز قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋ، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ءۇنتاسپا، وقۋلىق، سلايد، سۋرەتتەر، ناقىل سوزدەر.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
تىنىشتىق ءساتى.
وقۋشىلاردى تىنىشتاندىرۋ، وزدەرىن ەركىن ۇستاپ، باستارىن جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلى وتىرادى جانە كوزدەرىن جۇمادى. باياۋ مۋزىكا اۋەنى قوسىلادى. وقۋشىلارعا ۆ. ا. سۋحوملينسكييدىڭ وسيەت سوزدەرى وقىلادى.
- بالالار، كوزىمىزدى جۇمايىق. ومىرىمىزگە ازىق رەتىندە وسيەت سوزدەردى اباي اتامىز ايتقانداي ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاۋ ءۇشىن بار ىنتامەن ۇعىپ، ەستە ساقتاپ، عيبرات الىپ، ويلانىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ قاجەت ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق!
كىشكەنتايىڭنان - اق ۋادەگە، انتقا بەرىك بولۋدى ۇيرەن. ۋادەگە بەرىك بولۋ - سەنىڭ جەكە باسىڭنىڭ ابىرويى ەكەنىن ۇمىتپا. وزىڭە - ءوزىڭ يە بول. وزىڭە - ءوزىڭ ءامىر ەتۋدى كىشكەنتايىڭنان ۇيرەن. موينىڭ جار بەرمەيتىن، ءبىراق ىستەۋگە كەرەك نارسەنى اتقارۋعا ءوزىڭدى - ءوزىڭ ۇيرەتە ءبىل. ادامدارعا زالىمدىق ويلاما، ولاردى رەنجىتپە، جانىن اۋىرتپا، مازاسىن الما، تىنىشتىعىن كەتىرمە. كىناڭدى سەزىنۋ - تاربيەلى ادامنىڭ يناباتتى سەزىمى. ول سەنىڭ ارىڭنىڭ ۇياتى، تازالىقتىڭ بەلگىسى. ادامنىڭ ادامشىلىعىن قورلاۋ، ءوزىن عانا قۇرمەتتەۋگە تۇرارلىق ادامعا ساناپ، باسقانى شىبىن قۇرلى كورمەۋشىلىك - جاماندىقتىڭ زورى وسى. ادامداردىڭ جالقاۋلىعى، سالاقتىعى، اۋىردىڭ ۇستىمەن جۇرۋگە ۇمتىلۋى - بۇل دا جاماندىقتىڭ زورى. پايداكۇنەمدىك - زور بالە، بۇل قاسيەتپەن ادام شىنشىل، ادال بولا المايدى. جاسىڭنان قاناعات قىلۋدى، ۇنەمشىل بولۋدى ۇيرەن. ءوزىڭنىڭ عانا ەمەس، وزگەنىڭ، بۇكىل قوعامنىڭ، بارلىق ادامداردىڭ قۋانىشى مەن باقىتىنا ءتان بايلىق سەن ءۇشىن دە قىمبات بولۋى ءتيىس. زور بالەنىڭ ءبىرى - قىزعانشاقتىق، جولداسىڭنىڭ جەتكەن تابىستارىن قىزعانبا، قايتا قۋان. ءبىراق قۋانا وتىرىپ، ودان وزۋعا تىرىس!
اڭگىمەلەسۋ
«ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك «ايدارىمەن بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا پىكىر الىسادى.
ادام بويىندا قانداي جاعىمدى، جاعىمسىز قاسيەتتەر بولادى.
ءوز مىنەزىڭ تۋرالى نە ايتار ەدىڭ؟
ماتىنمەن جۇمىس
ا. قۇنانبايەۆتىڭ ولەڭىن وقىپ، تالداۋ، وقۋشى پىكىرىن تىڭداۋ.
ويعا ءتۇستىم، تولعاندىم،
ءوز ءمىنىمدى قولعا الدىم،
مىنەزىمە كوز سالدىم،
تەكسەرۋگە ويلاندىم.
اباي ايتقان ادام بويىنداعى مىندەردىڭ بۇگىنگى كۇندەگى كورىنىستەرى قانداي؟
ءوز بويىڭداعى ءمىنىڭىز تۋرالى ويلانىپ كوردىڭىز بە؟
«ادامنىڭ مىنەزىن تۇزەۋگە بولمايدى دەگەن كىسىنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم»،- دەپ تاۋسىلىپتى اباي. سىزدەر شە، كەلىسەسىڭدەر مە؟
ساحنالاۋ
«قازىرگى زامان كەسەلى» كورىنىس.
ساحنالىق قويىلىمنان قانداي وي ءتۇيدىڭىز، ويىڭىزدى ورتاعا سالىڭىز.
نازار اۋدارىڭىز
بالتاسر گراسياننىڭ ناقىل ءسوزىن وقىپ، تالداۋ.
مىنەز سۇلۋلىعى. جاننىڭ دا ءوز اسەمدىگى بار، ونىڭ كەربەزدىگى - ىستەلگەن قىلىقتىڭ تارتىمدىلىعى جۇرەكتى راحاتقا بولەيدى. ول جۇرتتىڭ بارىنە بەرىلمەگەن، بۇل رۋحتىڭ ۇلىلىعىنا بايلانىستى. ونىڭ العاشقى بەلگىسى - جاراتپايتىن ادامى تۋرالى جاقسى پىكىر ايتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. وقۋشىلار داپتەردەگى كەستەنى تولتىرادى.
مىنەزىمنىڭ جاقسى جاقتارى
مىنەزىمنىڭ مىندەرى
تاپسىرما
ۇلاعاتتى سوزدەردى وقىپ، ولاردىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، ويىڭىزدى ورتاعا سالىڭىز.
ادامنىڭ ادامشىلىعى اقىل مەن عىلىمدا، جاقسى اتا – انادان، جاقسى قۇربى، ۇستازدان. (اباي)
ادام بالاسى، ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، ار، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزادى. (اباي)
مىنەز - قۇلىق - اركىم ءوزىنىڭ كەيپىن كورسەتەتىن ايناسى. (ي. گەتە)
مىنەزى ءبىرقالىپتى ادامداردىڭ ءومىرى دە جايماشۋاق بولادى. (دەموكريت)
شىعارماشىلىق جۇمىس
مىنەز تۇرلەرىن اتا. دوسىڭا، پارتالاسىڭا، جالپى سىنىپقا مىنەزدەمە بەرىڭىز.
جۇرەكتەن جۇرەككە
وركەنىم ءوسسىن دەسەڭ،
كەكشىل بولما -
كەسەپاتى تيەر ەلىڭە.
ەلىم ءوسسىن دەسەڭ،
ءورشىل بولما -
وركەنىڭدى وشىرەرسىڭ، - دەپ قازىبەك بي بابامىز ايتقانداي، جۇرەگىمىزدى تىڭداپ، اقىلعا سالىپ، جۇرەكتەن شىققان جىلى ءسوزدى جۇرەكپەن قابىلدايتىن، قوعامنىڭ زيالى ازاماتتارى بولىڭدار!
«اقتاستى ورتا مەكتەپ مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىمەن»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ
ءوزىن - ءوزى تانۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بايبەكوۆا قارعاش تەلمان قىزى
ساباق تاقىرىبى: مىنەز - ادام كورسەتكىشى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ مىنەز – قۇلىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، مىنەزدەگى جەتىستىكتەر مەن مىندەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، جاقسى مىنەز قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋ، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ءۇنتاسپا، وقۋلىق، سلايد، سۋرەتتەر، ناقىل سوزدەر.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
تىنىشتىق ءساتى.
وقۋشىلاردى تىنىشتاندىرۋ، وزدەرىن ەركىن ۇستاپ، باستارىن جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلى وتىرادى جانە كوزدەرىن جۇمادى. باياۋ مۋزىكا اۋەنى قوسىلادى. وقۋشىلارعا ۆ. ا. سۋحوملينسكييدىڭ وسيەت سوزدەرى وقىلادى.
- بالالار، كوزىمىزدى جۇمايىق. ومىرىمىزگە ازىق رەتىندە وسيەت سوزدەردى اباي اتامىز ايتقانداي ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاۋ ءۇشىن بار ىنتامەن ۇعىپ، ەستە ساقتاپ، عيبرات الىپ، ويلانىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ قاجەت ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق!
كىشكەنتايىڭنان - اق ۋادەگە، انتقا بەرىك بولۋدى ۇيرەن. ۋادەگە بەرىك بولۋ - سەنىڭ جەكە باسىڭنىڭ ابىرويى ەكەنىن ۇمىتپا. وزىڭە - ءوزىڭ يە بول. وزىڭە - ءوزىڭ ءامىر ەتۋدى كىشكەنتايىڭنان ۇيرەن. موينىڭ جار بەرمەيتىن، ءبىراق ىستەۋگە كەرەك نارسەنى اتقارۋعا ءوزىڭدى - ءوزىڭ ۇيرەتە ءبىل. ادامدارعا زالىمدىق ويلاما، ولاردى رەنجىتپە، جانىن اۋىرتپا، مازاسىن الما، تىنىشتىعىن كەتىرمە. كىناڭدى سەزىنۋ - تاربيەلى ادامنىڭ يناباتتى سەزىمى. ول سەنىڭ ارىڭنىڭ ۇياتى، تازالىقتىڭ بەلگىسى. ادامنىڭ ادامشىلىعىن قورلاۋ، ءوزىن عانا قۇرمەتتەۋگە تۇرارلىق ادامعا ساناپ، باسقانى شىبىن قۇرلى كورمەۋشىلىك - جاماندىقتىڭ زورى وسى. ادامداردىڭ جالقاۋلىعى، سالاقتىعى، اۋىردىڭ ۇستىمەن جۇرۋگە ۇمتىلۋى - بۇل دا جاماندىقتىڭ زورى. پايداكۇنەمدىك - زور بالە، بۇل قاسيەتپەن ادام شىنشىل، ادال بولا المايدى. جاسىڭنان قاناعات قىلۋدى، ۇنەمشىل بولۋدى ۇيرەن. ءوزىڭنىڭ عانا ەمەس، وزگەنىڭ، بۇكىل قوعامنىڭ، بارلىق ادامداردىڭ قۋانىشى مەن باقىتىنا ءتان بايلىق سەن ءۇشىن دە قىمبات بولۋى ءتيىس. زور بالەنىڭ ءبىرى - قىزعانشاقتىق، جولداسىڭنىڭ جەتكەن تابىستارىن قىزعانبا، قايتا قۋان. ءبىراق قۋانا وتىرىپ، ودان وزۋعا تىرىس!
اڭگىمەلەسۋ
«ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك «ايدارىمەن بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا پىكىر الىسادى.
ادام بويىندا قانداي جاعىمدى، جاعىمسىز قاسيەتتەر بولادى.
ءوز مىنەزىڭ تۋرالى نە ايتار ەدىڭ؟
ماتىنمەن جۇمىس
ا. قۇنانبايەۆتىڭ ولەڭىن وقىپ، تالداۋ، وقۋشى پىكىرىن تىڭداۋ.
ويعا ءتۇستىم، تولعاندىم،
ءوز ءمىنىمدى قولعا الدىم،
مىنەزىمە كوز سالدىم،
تەكسەرۋگە ويلاندىم.
اباي ايتقان ادام بويىنداعى مىندەردىڭ بۇگىنگى كۇندەگى كورىنىستەرى قانداي؟
ءوز بويىڭداعى ءمىنىڭىز تۋرالى ويلانىپ كوردىڭىز بە؟
«ادامنىڭ مىنەزىن تۇزەۋگە بولمايدى دەگەن كىسىنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم»،- دەپ تاۋسىلىپتى اباي. سىزدەر شە، كەلىسەسىڭدەر مە؟
ساحنالاۋ
«قازىرگى زامان كەسەلى» كورىنىس.
ساحنالىق قويىلىمنان قانداي وي ءتۇيدىڭىز، ويىڭىزدى ورتاعا سالىڭىز.
نازار اۋدارىڭىز
بالتاسر گراسياننىڭ ناقىل ءسوزىن وقىپ، تالداۋ.
مىنەز سۇلۋلىعى. جاننىڭ دا ءوز اسەمدىگى بار، ونىڭ كەربەزدىگى - ىستەلگەن قىلىقتىڭ تارتىمدىلىعى جۇرەكتى راحاتقا بولەيدى. ول جۇرتتىڭ بارىنە بەرىلمەگەن، بۇل رۋحتىڭ ۇلىلىعىنا بايلانىستى. ونىڭ العاشقى بەلگىسى - جاراتپايتىن ادامى تۋرالى جاقسى پىكىر ايتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. وقۋشىلار داپتەردەگى كەستەنى تولتىرادى.
مىنەزىمنىڭ جاقسى جاقتارى
مىنەزىمنىڭ مىندەرى
تاپسىرما
ۇلاعاتتى سوزدەردى وقىپ، ولاردىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، ويىڭىزدى ورتاعا سالىڭىز.
ادامنىڭ ادامشىلىعى اقىل مەن عىلىمدا، جاقسى اتا – انادان، جاقسى قۇربى، ۇستازدان. (اباي)
ادام بالاسى، ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، ار، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزادى. (اباي)
مىنەز - قۇلىق - اركىم ءوزىنىڭ كەيپىن كورسەتەتىن ايناسى. (ي. گەتە)
مىنەزى ءبىرقالىپتى ادامداردىڭ ءومىرى دە جايماشۋاق بولادى. (دەموكريت)
شىعارماشىلىق جۇمىس
مىنەز تۇرلەرىن اتا. دوسىڭا، پارتالاسىڭا، جالپى سىنىپقا مىنەزدەمە بەرىڭىز.
جۇرەكتەن جۇرەككە
وركەنىم ءوسسىن دەسەڭ،
كەكشىل بولما -
كەسەپاتى تيەر ەلىڭە.
ەلىم ءوسسىن دەسەڭ،
ءورشىل بولما -
وركەنىڭدى وشىرەرسىڭ، - دەپ قازىبەك بي بابامىز ايتقانداي، جۇرەگىمىزدى تىڭداپ، اقىلعا سالىپ، جۇرەكتەن شىققان جىلى ءسوزدى جۇرەكپەن قابىلدايتىن، قوعامنىڭ زيالى ازاماتتارى بولىڭدار!
You Might Also Like
