مىرزاباي احۋن ازامات ۇلى (1833 - 1917)
№ 187 م. شوقاي اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
9 سىنىپ وقۋشىسى بەكبان نازەركە توقاباي قىزى
جەتەكشىسى: راحمەتوۆا جادىرا ساندىبەك قىزى تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
عىلىمي جەتەكشىسى: يبرايەۆ ۋاليحان سەرىك ۇلى
قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك
ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
عىلىمي جوبا تاقىرىبى: مىرزاباي احۋن
باعىتى: قازاقستاننىڭ تاريحي ەسكەرتكىشتەرى جانە بولاشاق دامۋى بار ساياحات مارشرۋتتارى
جەتەكشىسى: راحمەتوۆا جادىرا ساندىبەك قىزى تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
عىلىمي جەتەكشىسى: يبرايەۆ ۋاليحان سەرىك ۇلى
قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
مىرزاباي احۋن ازامات ۇلى (1833 - 1917)
كىرىسپە
تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى. حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى ۇلى شىعىس وركەنيەتىنىڭ اياسىندا دامىعانى بەلگىلى. ۇلتىمىزدىڭ پەرزەنتتەرى ءبىلىم مەن ءىلىمنىڭ وزىق ۇلگىلەرىنە يسلام مادەني ورتالىقتارىنداعى ورتا جانە جوعارى وقۋ ورىندارىندا سۋسىندادى. وسى وقىمىستى - عۇلامالار بۇكىل ەل اۋماعىندا مەشىت، مەدرەسە، مەكتەپ اشۋ ارقىلى ساۋاتتاندىرۋ، يماندىلىققا تاربيەلەۋ، كاسىپكە باۋلۋ جانە ت. ب. اعارتۋشىلىق قىزمەت جۇرگىزىپ، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ مىزعىماس تىرەگى بولدى.
سىر ءوڭىرى - بۇكىل الاشقا ءمالىم ءدۇلدۇل اقىن، شايىرلار، باتىر، بيلەر مەكەنى عانا ەمەس احۋندار مەن يشاندار، مولدا مەن ماقسىم اتانعان وقىمىستى، عۇلامالاردىڭ ەلى. ساياسات، ونەر، ءبىلىم، عىلىم سالاسىندا بيىك دەڭگەيدەن كورىنگەن سىر بويى پەرزەنتتەرىنىڭ ورتا ازيا عانا ەمەس، بۇكىل شىعىس مادەنيەتىندە الار ورنى بەرىك. ولاردىڭ قاتارىندا قازاقتىڭ ءوز الدىنا دەربەس ەل رەتىندە قۇرىلۋىنا، مادەنيەتىن دامىتۋعا ۇلكەن ەڭبەك سىڭىرگەن مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، اعارتۋشى كۇرەسكەرلەر بار. مىنە، سونداي دارا تۇلعالاردىڭ ءبىرى، بار ءومىرىن حالقىنىڭ ساۋاتتىلىعى مەن مادەني دامۋىنا، رۋحاني كەمەلدەنۋىنە سارپ ەتكەن مىرزاباي احۋن ازامات ۇلىنىڭ ورنى ەرەكشە.
قازاق دالاسىندا اعارتۋشىلىق ءىستى يشاندار مەن احۋندار، وقىمىستى عۇلامالار ورىستەتتى. ولار ەل ومىرىندەگى ىقپالدى الەۋمەتتىك توپ رەتىندە حالىقتى مۇسىلمان ءدىنىنىڭ باستى ۇستانىمى يماندىلىققا تاربيەلەگەن، مەشىت سالدىرىپ، مەدرەسەلەر اشقان، شىعىستىڭ كلاسسيكالىق ادەبي مۇرالارىن ناسيحاتتاعان، رەسەي يمپەرياسىنىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا وزدەرى جۇرگىزگەن ءدىني ءتالىم - تاربيە، وقۋ - اعارتۋ ىستەرى ارقىلى كەدەرگى جاساعان شىن مانىندەگى كۇرەسكەرلەرگە اينالدى.
رەسەي وتارشىلارىنىڭ حالقىمىزدى ۇلتتىق كەلبەتتەن، تىلدەن، دىننەن، جەردەن ايىرۋعا باعىتتالعان ستراتەگيالىق ساياساتىنا 200 جىلعا جۋىق جۇيەلى قارسىلىق كورسەتكەن دە اعارتۋشىلىق ۇستانىمداعى قايراتكەرلەرىمىز. ءىشىنارا جۇزەگە اسىرىلعان وسى ستراتەگيانى تولىق ورىنداۋ ءۇشىن يمپەريانىڭ لايىقتى ءىزباسارى كەڭەستىك جۇيە كورنەكتى اعارتۋشىلارىمىزدى، ولاردىڭ ءداستۇرىن تۇبەگەيلى جويعاندا عانا قول جەتكىزەتىنىن تۇسىنسە كەرەك. تاريحي تۇرعىدان وتە قىسقا ۋاقىت ىشىندە مەدرەسە - مەشىتتەر ويراندالدى؛ يسلام قاعيدالارىنىڭ ورنىنا كوممۋنيستىك يدەولوگيا ەنگىزىلدى؛ مادەني، تاريحي، رۋحاني مۇرالارىمىزدان ايىرۋ ماقساتىندا ءالفاۆيتتى اۋىستىردى؛ بۇكىل قازاقتى ساۋاتسىز، ال الەمدىك وركەنيەتتىڭ شامشىراعى شىعىس مادەنيەتىن «ەسكى»، رەسەي ءبىلىمىن «جاڭا» دەگەن ۇعىمداردى سانامىزعا ءسىڭىردى؛ جەردى باسقارۋ ەركىنەن ايىرىپ، قوعامىمىزعا جات تاپتىق كوزقاراستى كۇشتەپ تاڭۋ ارقىلى حالقىمىزدىڭ ۇشتەن ءبىرىن بوسقىنعا اينالدىردى، جەرىمىزگە ءدىلى جات، سالت - ءداستۇرى باسقا كەلىمسەكتەردى قاپتاتتى. وسىنداي ناۋبەت، زوبالاڭعا اشىق قارسىلىق كورسەتكەن الاش زيالىلارى مەن يشان، احۋن، مولدا جانە ت. ب. ۇلت اعارتۋشىلارىن الەۋمەتتىك توپ رەتىندە جويدى.
9 سىنىپ وقۋشىسى بەكبان نازەركە توقاباي قىزى
جەتەكشىسى: راحمەتوۆا جادىرا ساندىبەك قىزى تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
عىلىمي جەتەكشىسى: يبرايەۆ ۋاليحان سەرىك ۇلى
قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك
ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
عىلىمي جوبا تاقىرىبى: مىرزاباي احۋن
باعىتى: قازاقستاننىڭ تاريحي ەسكەرتكىشتەرى جانە بولاشاق دامۋى بار ساياحات مارشرۋتتارى
جەتەكشىسى: راحمەتوۆا جادىرا ساندىبەك قىزى تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
عىلىمي جەتەكشىسى: يبرايەۆ ۋاليحان سەرىك ۇلى
قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
مىرزاباي احۋن ازامات ۇلى (1833 - 1917)
كىرىسپە
تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى. حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى ۇلى شىعىس وركەنيەتىنىڭ اياسىندا دامىعانى بەلگىلى. ۇلتىمىزدىڭ پەرزەنتتەرى ءبىلىم مەن ءىلىمنىڭ وزىق ۇلگىلەرىنە يسلام مادەني ورتالىقتارىنداعى ورتا جانە جوعارى وقۋ ورىندارىندا سۋسىندادى. وسى وقىمىستى - عۇلامالار بۇكىل ەل اۋماعىندا مەشىت، مەدرەسە، مەكتەپ اشۋ ارقىلى ساۋاتتاندىرۋ، يماندىلىققا تاربيەلەۋ، كاسىپكە باۋلۋ جانە ت. ب. اعارتۋشىلىق قىزمەت جۇرگىزىپ، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ مىزعىماس تىرەگى بولدى.
سىر ءوڭىرى - بۇكىل الاشقا ءمالىم ءدۇلدۇل اقىن، شايىرلار، باتىر، بيلەر مەكەنى عانا ەمەس احۋندار مەن يشاندار، مولدا مەن ماقسىم اتانعان وقىمىستى، عۇلامالاردىڭ ەلى. ساياسات، ونەر، ءبىلىم، عىلىم سالاسىندا بيىك دەڭگەيدەن كورىنگەن سىر بويى پەرزەنتتەرىنىڭ ورتا ازيا عانا ەمەس، بۇكىل شىعىس مادەنيەتىندە الار ورنى بەرىك. ولاردىڭ قاتارىندا قازاقتىڭ ءوز الدىنا دەربەس ەل رەتىندە قۇرىلۋىنا، مادەنيەتىن دامىتۋعا ۇلكەن ەڭبەك سىڭىرگەن مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، اعارتۋشى كۇرەسكەرلەر بار. مىنە، سونداي دارا تۇلعالاردىڭ ءبىرى، بار ءومىرىن حالقىنىڭ ساۋاتتىلىعى مەن مادەني دامۋىنا، رۋحاني كەمەلدەنۋىنە سارپ ەتكەن مىرزاباي احۋن ازامات ۇلىنىڭ ورنى ەرەكشە.
قازاق دالاسىندا اعارتۋشىلىق ءىستى يشاندار مەن احۋندار، وقىمىستى عۇلامالار ورىستەتتى. ولار ەل ومىرىندەگى ىقپالدى الەۋمەتتىك توپ رەتىندە حالىقتى مۇسىلمان ءدىنىنىڭ باستى ۇستانىمى يماندىلىققا تاربيەلەگەن، مەشىت سالدىرىپ، مەدرەسەلەر اشقان، شىعىستىڭ كلاسسيكالىق ادەبي مۇرالارىن ناسيحاتتاعان، رەسەي يمپەرياسىنىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا وزدەرى جۇرگىزگەن ءدىني ءتالىم - تاربيە، وقۋ - اعارتۋ ىستەرى ارقىلى كەدەرگى جاساعان شىن مانىندەگى كۇرەسكەرلەرگە اينالدى.
رەسەي وتارشىلارىنىڭ حالقىمىزدى ۇلتتىق كەلبەتتەن، تىلدەن، دىننەن، جەردەن ايىرۋعا باعىتتالعان ستراتەگيالىق ساياساتىنا 200 جىلعا جۋىق جۇيەلى قارسىلىق كورسەتكەن دە اعارتۋشىلىق ۇستانىمداعى قايراتكەرلەرىمىز. ءىشىنارا جۇزەگە اسىرىلعان وسى ستراتەگيانى تولىق ورىنداۋ ءۇشىن يمپەريانىڭ لايىقتى ءىزباسارى كەڭەستىك جۇيە كورنەكتى اعارتۋشىلارىمىزدى، ولاردىڭ ءداستۇرىن تۇبەگەيلى جويعاندا عانا قول جەتكىزەتىنىن تۇسىنسە كەرەك. تاريحي تۇرعىدان وتە قىسقا ۋاقىت ىشىندە مەدرەسە - مەشىتتەر ويراندالدى؛ يسلام قاعيدالارىنىڭ ورنىنا كوممۋنيستىك يدەولوگيا ەنگىزىلدى؛ مادەني، تاريحي، رۋحاني مۇرالارىمىزدان ايىرۋ ماقساتىندا ءالفاۆيتتى اۋىستىردى؛ بۇكىل قازاقتى ساۋاتسىز، ال الەمدىك وركەنيەتتىڭ شامشىراعى شىعىس مادەنيەتىن «ەسكى»، رەسەي ءبىلىمىن «جاڭا» دەگەن ۇعىمداردى سانامىزعا ءسىڭىردى؛ جەردى باسقارۋ ەركىنەن ايىرىپ، قوعامىمىزعا جات تاپتىق كوزقاراستى كۇشتەپ تاڭۋ ارقىلى حالقىمىزدىڭ ۇشتەن ءبىرىن بوسقىنعا اينالدىردى، جەرىمىزگە ءدىلى جات، سالت - ءداستۇرى باسقا كەلىمسەكتەردى قاپتاتتى. وسىنداي ناۋبەت، زوبالاڭعا اشىق قارسىلىق كورسەتكەن الاش زيالىلارى مەن يشان، احۋن، مولدا جانە ت. ب. ۇلت اعارتۋشىلارىن الەۋمەتتىك توپ رەتىندە جويدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
توپتاماداعى ساباقتار ءتىزىمى:1. دوستارىممەن مەن كوپپىن2. "ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەست" - جەتىستىككە اپارار جول3. ءتىل تابىسا بىلەمىز بە؟
