مۇحتار اۋەزوۆ «كوكسەرەك» اڭگىمەسىندەگى نەگىزگى ماسەلە
قازاق ادەبيەتى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. اۋەزوۆ «كوكسەرەك» اڭگىمەسىندەگى نەگىزگى ماسەلە (پرەزەنتاسياسىمەن)
ماقساتى: بىلىمدىلىك: اڭگىمە مازمۇنى ارقىلى كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىنە، اۆتور كوزقاراسىنا بويلاۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، ولاردىڭ ىسكەرلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: تابيعاتتى قورعاۋعا، ايالاپ، باپتاپ كۇتۋگە ۇندەۋ، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ
ءتۇرى: جيناقتاۋ، قورىتىندىلاۋ ساباعى
ءادىسى: سىني تۇرعىدان ويلاۋ ستراتەگيالارىن قولدانۋ، اقپاراتتىق - كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيالاردى قولدانۋ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، جوبالاۋ سىزبالارى، يلليۋستراسيالىق سۋرەتتەر
ءپانارالىق بايلانىسى: كينو ونەرى، مۋزىكا
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
بالالار، ءبىز سىزدەرمەن وتكەن ساباقتاردا الەم مويىنداعان ايگىلى جازۋشىمىز م. اۋەزوۆتىڭ بارىمىزگە كوركەم فيلم ارقىلى جاقسى تانىس، ادامزاتقا ۇلكەن وي سالارلىق كوركەم تۋىندىسىمەن تانىسقان بولاتىنبىز. ال بۇگىن سول العان ءبىلىمىمىزدى، تۇيگەنىمىزدى جيناقتاپ قورىتىندىلايمىز. ەندەشە ءقازىر بار ىنتا - ىقىلاسىمىز بەن نازارىمىزدى تاقتاعا اۋدارساق...
وي قوزعاۋ (فيلمنەن ەپيزود كورسەتىلەدى) 1 مينۋت
وسى فيلم مەن شىعارما اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟
مىنە، وسىنداي ونەر تۋىندىلارىنىڭ بىزگە ايتار ويى، كوتەرگەن ماسەلەسى قانداي؟ ءبىز نە ۇقتىق؟
وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەۋ، وي قوزعاۋ – ياعني شىعارماداعى ءتۇيىندى وي، نەگىزگى پروبلەمانى انىقتاپ، كەيىپكەرلەر الەمىن بولجاۋ، توپ بولىپ بىرلەسىپ تالداۋ جاساۋ – بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى دەپ بىلەمىز.
اۋەزوۆتەن بىزگە جەتتى كوپ دەرەك،
تۇتقىن بوپتى قۇرماشجانعا كوكسەرەك.
شۋىلداسىپ اۋىلدىڭ بار يتتەرى
جابىلىپتى كوكسەرەككە كوپ توبەت
- ولاي بولسا، ءبىز وتكەن شىعارمانىڭ وقيعالىق جەلىسى كىمدەردىڭ اراسىندا ءوربيدى، كەيىپكەرلەرى كىمدەر؟
- ارينە، كوكسەرەك پەن ونىڭ يەسى جانە ادامدار ءىس - ارەكەتىنە بايلانىستى داميدى. ولاي بولسا، ءبىز ءقازىر «ادامدار» جانە «قاسقىرلار» توبى بولىپ ەكى توپقا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز.
بايقاعان بولساڭىزدار، كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتى شىعارمانىڭ ءار بولىمىندە ءار قىرىنان كورىنەدى. سوعان ساي نەگىزگى وقيعانى ءوز قيالدارىڭىزبەن بەينەلەپ، سۋرەت سالىپ كەلۋ تاپسىرىلعان بولاتىن جانە ءبىز العاش ماتىنمەن تانىسقان كەزدە، كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىن انىق ايىرۋ ءۇشىن نەگىزگى وقيعالاردى جوبالاۋ سىزباسىنا دا ءتۇسىرىپ وتىردىق. مىنە، وسىنداي تاپسىرمالاردى توپ بولىپ جيناقتاپ قورعايسىزدار.
«ادامدار» توبى – ءقازىر سول سالعان سۋرەتتەرىڭىزدى جيناقتاۋ ارقىلى شىعارمانىڭ
كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىنا تالداۋ جاساۋ جوباسىن قورعايسىزدار.
«قاسقىرلار» توبى – جوبالاۋ سىزبالارىڭىزدى جيناقتاپ، مودەل قۇراسىزدار. (2 مين)
ماعىنانى تانۋ.
جازۋشى ادام مەن تابيعات اراسىنداعى بايلانىستى، ءتۇرلى قايشىلىقتاردى شەبەر كورسەتە بىلگەن. كىشكەنتاي قۇرماشتىڭ تراگەدياسى سەندەرگە دە وي سالارى انىق.
ولاي يۋولسا، كەيىپكەرلەر حاراكتەرىن تەرەڭ تانۋ ءۇشىن شىعارمانىڭ ءون بويىنا زەر سالا ءۇڭىلىپ تالداۋ جاساساق.
1. كەستەمەن جۇمىس «قاسقىرلار» توبى
جەر - سۋ اتاۋلارى: قارادىر
ءشوپ، وسىمدىك اتاۋلارى: يتمۇرىن
«ادامدار» توبى
كەيىپكەرلەر ---------------- ءىس - ارەكەتى -------------------- مىنەزدەمە
قۇرماش ---------------------- كۇشىكتى اسىرايدى ----------- مەيىرىمدى
2. كۋبيزم
سۋرەتتە – كوكسەرەكتىڭ پورترەتىن سۋرەتتەڭىز
سالىستىر – كوكسەرەك پەن اققاسقانى سالىستىر
زەرتتە – قاسقىر تۋرالى نە بىلەمىز؟
قولدان – كوكسەرەك تۋرالى ەل ادامدارى نە دەدى؟
دالەلدە – كوكسەرەكتى جاۋىزدىققا يتەرمەلەگەن دە، قۇرماشقا اۋىز سالدىرعان دا قانداي جاعداي؟
تالدا – كوكسەرەكتىڭ قاتىگەزدىگىن قاي تۇستاردا بايقادىڭىز؟
3. شىعارما ەپيزودىن مازمۇنداپ جازۋ
«ادامدار» توبى
كوكسەرەك باستاعان قاسقىرلاردىڭ ات شانالى جالعىز جولاۋشىنى قاماعان ءساتىن مازمۇنداپ جازىپ، ات قويىڭدار.
«قاسقىرلار» توبى
تۇيەلى اداممەن قاقتىعىستا كوكسەرەكتىڭ جارالانعانى سۋرەتتەلەتىن ءساتتى مازمۇنداپ جازىپ، لايىقتى ات قويىڭدار.
4. تالداۋ سۇراقتارىنا ەركىن جاۋاپ بەرسەك...
• كوزىن اشپاعان كىشكەنتاي كەزىنەن جاقسى كورىپ اسىراعان، تالاي رەت تالاعان يتتەردەن، وشتەسكەن ۇلكەندەردىڭ قولىنان امان الىپ قالعان قۇرماشتى كوكسەرەك تانىمادى ما، الدە اشتىق جەڭدى مە؟ تاعى قانداي سەبەپتەرى بولۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىڭدار؟
• ادامداردىڭ كوكسەرەكتى كۇشىك كەزىندە ءوز ۇيالاستارىنان اجىراتۋى دۇرىس پا؟
• كوكسەرەك جاۋىزدىق ءىس - ارەكەت جاساعانىنا كىنالى مە؟
• اڭگىمە تەك كوكسەرەك اينالاسىندا عانا ما؟
5. كەستەمەن جۇمىس
«قاسقىرلار» توبى
«ادامدار» توبى
6. جازۋشىنىڭ شۇرايلى تىلىمەن جازىلعان شىعارما وزدەرىڭىزگە ۇنادى ما؟ نەسىمەن؟ كەستەمەن جۇمىس
شىعارما نەسىمەن ۇنادى؟
ساعان ۇناعان كەيىپكەر
جاساعان قورىتىندى
• قاسقىرلار تۋرالى قانداي ماقال - ماتەل بىلەسىزدەر؟
• وسى شىعارمانىڭ جازىلۋ تاريحىنا نە سەبەپ بولعان؟
- مىنە، وسىنداي شوقتىعى بيىك شىعارما جەلىسى بويىنشا تۇسىرىلگەن ءفيلمنىڭ كينو تاريحىنا شولۋ جاساساق. (سلايد كورسەتىلەدى)
● ال ەندى ءبىر ءسات بولجاۋ جاساپ كورسەك
1. قالاي ويلايسىزدار، قاسقىردى قولعا ۇيرەتۋگە بولا ما؟
2. وقيعانى ءسىز قالاي اياقتاعان بولار ەدىڭىز؟
3. قاسقىردى تۇگەل قۇرتىپ تاستاۋعا بولا ما؟
● مۋزىكا تىڭدالادى («مير جيۆوتنىح»)
o وسى مۋزىكانى تىڭداعاندا كوز الدارىڭا قانداي كورىنىس ەلەستەيدى؟
o ولاي بولسا، وسى شىعارما ارقىلى قانداي وي تۇيۋگە بولادى؟
(تابيعاتقا قيانات جاساما، ادامزات)
بەلگىلى جەرلەس اقىنىمىز ق. مىرزالييەۆتىڭ مىنا ويىنا نازار اۋدارايىق
حايۋاناتقا جاساعان قياناتىڭ،
ادامزاتقا جاساعان وپاسىزدىق،- دەي وتىرىپ، «قاسقىر»، «ادام» سوزدەرىنە بەس جولدى ولەڭ جازىپ كورەيىك
ۇيگە: «ادام جانە تابيعات» شىعارما جازۋ
باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. اۋەزوۆ «كوكسەرەك» اڭگىمەسىندەگى نەگىزگى ماسەلە (پرەزەنتاسياسىمەن)
ماقساتى: بىلىمدىلىك: اڭگىمە مازمۇنى ارقىلى كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىنە، اۆتور كوزقاراسىنا بويلاۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، ولاردىڭ ىسكەرلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: تابيعاتتى قورعاۋعا، ايالاپ، باپتاپ كۇتۋگە ۇندەۋ، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ
ءتۇرى: جيناقتاۋ، قورىتىندىلاۋ ساباعى
ءادىسى: سىني تۇرعىدان ويلاۋ ستراتەگيالارىن قولدانۋ، اقپاراتتىق - كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيالاردى قولدانۋ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، جوبالاۋ سىزبالارى، يلليۋستراسيالىق سۋرەتتەر
ءپانارالىق بايلانىسى: كينو ونەرى، مۋزىكا
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
بالالار، ءبىز سىزدەرمەن وتكەن ساباقتاردا الەم مويىنداعان ايگىلى جازۋشىمىز م. اۋەزوۆتىڭ بارىمىزگە كوركەم فيلم ارقىلى جاقسى تانىس، ادامزاتقا ۇلكەن وي سالارلىق كوركەم تۋىندىسىمەن تانىسقان بولاتىنبىز. ال بۇگىن سول العان ءبىلىمىمىزدى، تۇيگەنىمىزدى جيناقتاپ قورىتىندىلايمىز. ەندەشە ءقازىر بار ىنتا - ىقىلاسىمىز بەن نازارىمىزدى تاقتاعا اۋدارساق...
وي قوزعاۋ (فيلمنەن ەپيزود كورسەتىلەدى) 1 مينۋت
وسى فيلم مەن شىعارما اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟
مىنە، وسىنداي ونەر تۋىندىلارىنىڭ بىزگە ايتار ويى، كوتەرگەن ماسەلەسى قانداي؟ ءبىز نە ۇقتىق؟
وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەۋ، وي قوزعاۋ – ياعني شىعارماداعى ءتۇيىندى وي، نەگىزگى پروبلەمانى انىقتاپ، كەيىپكەرلەر الەمىن بولجاۋ، توپ بولىپ بىرلەسىپ تالداۋ جاساۋ – بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى دەپ بىلەمىز.
اۋەزوۆتەن بىزگە جەتتى كوپ دەرەك،
تۇتقىن بوپتى قۇرماشجانعا كوكسەرەك.
شۋىلداسىپ اۋىلدىڭ بار يتتەرى
جابىلىپتى كوكسەرەككە كوپ توبەت
- ولاي بولسا، ءبىز وتكەن شىعارمانىڭ وقيعالىق جەلىسى كىمدەردىڭ اراسىندا ءوربيدى، كەيىپكەرلەرى كىمدەر؟
- ارينە، كوكسەرەك پەن ونىڭ يەسى جانە ادامدار ءىس - ارەكەتىنە بايلانىستى داميدى. ولاي بولسا، ءبىز ءقازىر «ادامدار» جانە «قاسقىرلار» توبى بولىپ ەكى توپقا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز.
بايقاعان بولساڭىزدار، كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتى شىعارمانىڭ ءار بولىمىندە ءار قىرىنان كورىنەدى. سوعان ساي نەگىزگى وقيعانى ءوز قيالدارىڭىزبەن بەينەلەپ، سۋرەت سالىپ كەلۋ تاپسىرىلعان بولاتىن جانە ءبىز العاش ماتىنمەن تانىسقان كەزدە، كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىن انىق ايىرۋ ءۇشىن نەگىزگى وقيعالاردى جوبالاۋ سىزباسىنا دا ءتۇسىرىپ وتىردىق. مىنە، وسىنداي تاپسىرمالاردى توپ بولىپ جيناقتاپ قورعايسىزدار.
«ادامدار» توبى – ءقازىر سول سالعان سۋرەتتەرىڭىزدى جيناقتاۋ ارقىلى شىعارمانىڭ
كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىنا تالداۋ جاساۋ جوباسىن قورعايسىزدار.
«قاسقىرلار» توبى – جوبالاۋ سىزبالارىڭىزدى جيناقتاپ، مودەل قۇراسىزدار. (2 مين)
ماعىنانى تانۋ.
جازۋشى ادام مەن تابيعات اراسىنداعى بايلانىستى، ءتۇرلى قايشىلىقتاردى شەبەر كورسەتە بىلگەن. كىشكەنتاي قۇرماشتىڭ تراگەدياسى سەندەرگە دە وي سالارى انىق.
ولاي يۋولسا، كەيىپكەرلەر حاراكتەرىن تەرەڭ تانۋ ءۇشىن شىعارمانىڭ ءون بويىنا زەر سالا ءۇڭىلىپ تالداۋ جاساساق.
1. كەستەمەن جۇمىس «قاسقىرلار» توبى
جەر - سۋ اتاۋلارى: قارادىر
ءشوپ، وسىمدىك اتاۋلارى: يتمۇرىن
«ادامدار» توبى
كەيىپكەرلەر ---------------- ءىس - ارەكەتى -------------------- مىنەزدەمە
قۇرماش ---------------------- كۇشىكتى اسىرايدى ----------- مەيىرىمدى
2. كۋبيزم
سۋرەتتە – كوكسەرەكتىڭ پورترەتىن سۋرەتتەڭىز
سالىستىر – كوكسەرەك پەن اققاسقانى سالىستىر
زەرتتە – قاسقىر تۋرالى نە بىلەمىز؟
قولدان – كوكسەرەك تۋرالى ەل ادامدارى نە دەدى؟
دالەلدە – كوكسەرەكتى جاۋىزدىققا يتەرمەلەگەن دە، قۇرماشقا اۋىز سالدىرعان دا قانداي جاعداي؟
تالدا – كوكسەرەكتىڭ قاتىگەزدىگىن قاي تۇستاردا بايقادىڭىز؟
3. شىعارما ەپيزودىن مازمۇنداپ جازۋ
«ادامدار» توبى
كوكسەرەك باستاعان قاسقىرلاردىڭ ات شانالى جالعىز جولاۋشىنى قاماعان ءساتىن مازمۇنداپ جازىپ، ات قويىڭدار.
«قاسقىرلار» توبى
تۇيەلى اداممەن قاقتىعىستا كوكسەرەكتىڭ جارالانعانى سۋرەتتەلەتىن ءساتتى مازمۇنداپ جازىپ، لايىقتى ات قويىڭدار.
4. تالداۋ سۇراقتارىنا ەركىن جاۋاپ بەرسەك...
• كوزىن اشپاعان كىشكەنتاي كەزىنەن جاقسى كورىپ اسىراعان، تالاي رەت تالاعان يتتەردەن، وشتەسكەن ۇلكەندەردىڭ قولىنان امان الىپ قالعان قۇرماشتى كوكسەرەك تانىمادى ما، الدە اشتىق جەڭدى مە؟ تاعى قانداي سەبەپتەرى بولۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىڭدار؟
• ادامداردىڭ كوكسەرەكتى كۇشىك كەزىندە ءوز ۇيالاستارىنان اجىراتۋى دۇرىس پا؟
• كوكسەرەك جاۋىزدىق ءىس - ارەكەت جاساعانىنا كىنالى مە؟
• اڭگىمە تەك كوكسەرەك اينالاسىندا عانا ما؟
5. كەستەمەن جۇمىس
«قاسقىرلار» توبى
«ادامدار» توبى
6. جازۋشىنىڭ شۇرايلى تىلىمەن جازىلعان شىعارما وزدەرىڭىزگە ۇنادى ما؟ نەسىمەن؟ كەستەمەن جۇمىس
شىعارما نەسىمەن ۇنادى؟
ساعان ۇناعان كەيىپكەر
جاساعان قورىتىندى
• قاسقىرلار تۋرالى قانداي ماقال - ماتەل بىلەسىزدەر؟
• وسى شىعارمانىڭ جازىلۋ تاريحىنا نە سەبەپ بولعان؟
- مىنە، وسىنداي شوقتىعى بيىك شىعارما جەلىسى بويىنشا تۇسىرىلگەن ءفيلمنىڭ كينو تاريحىنا شولۋ جاساساق. (سلايد كورسەتىلەدى)
● ال ەندى ءبىر ءسات بولجاۋ جاساپ كورسەك
1. قالاي ويلايسىزدار، قاسقىردى قولعا ۇيرەتۋگە بولا ما؟
2. وقيعانى ءسىز قالاي اياقتاعان بولار ەدىڭىز؟
3. قاسقىردى تۇگەل قۇرتىپ تاستاۋعا بولا ما؟
● مۋزىكا تىڭدالادى («مير جيۆوتنىح»)
o وسى مۋزىكانى تىڭداعاندا كوز الدارىڭا قانداي كورىنىس ەلەستەيدى؟
o ولاي بولسا، وسى شىعارما ارقىلى قانداي وي تۇيۋگە بولادى؟
(تابيعاتقا قيانات جاساما، ادامزات)
بەلگىلى جەرلەس اقىنىمىز ق. مىرزالييەۆتىڭ مىنا ويىنا نازار اۋدارايىق
حايۋاناتقا جاساعان قياناتىڭ،
ادامزاتقا جاساعان وپاسىزدىق،- دەي وتىرىپ، «قاسقىر»، «ادام» سوزدەرىنە بەس جولدى ولەڭ جازىپ كورەيىك
ۇيگە: «ادام جانە تابيعات» شىعارما جازۋ
باعالاۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۇرىشتىڭ تريگونومەتريالىق فۋنكسيالارى
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: راسيونال بولشەكتەردى تەپ-تەڭ تۇرلەندىرۋ. وزدىك جۇمىس
