نەپتۋن كۇنى
تاقىرىبى: «نەپتۋن كۇنى»
ماقساتى: بالالارعا سۋ - تىرشىلىك كوزى ەكەنىن، پايداسى، ماڭىزى قاسيەتى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. سۋ جانە ونىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ. بالالارعا نەپتۋن مەرەكەسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، مەرەكەلىك كوڭىل - كۇي سىيلاۋ. سۋمەن وينايتىن ويىنداردىڭ ەرەجەسىن ساقتاي وتىرىپ، بالالاردىڭ قيمىل - قوزعالىسىن، يكەمدىلىگىن، شاپشاڭدىعىن ارتتىرۋ. ءوزارا دوستىق، قارىم - قاتىناسقا جانە ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ. دوستىققا ادال بولۋعا، مەيىرىمدىلىككە، قايىرىمدىلىققا قامقور بولۋعا باۋلۋ. ءوزىنىڭ جەكە ويىن ايتۋعا، وي قورتىندىسىن جاساۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىكتەر: نەپتۋن كيىم ۇلگىسى، سۋ قۇياتىن ىدىستار، سۇزگى، سۋ تاپانشاسى، شەلەكتەر، ارقان، چۋنگا - چانگا بي كيىمدەرى. كاپيتان باس كيىمى.
ءجۇرۋ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار! بۇگىن ەرەكشە كۇن! بىزگە حات كەلىپتى!
كانە، بۇل حاتتا نە جازىلعان ەكەن؟ وقىپ كورەيىكشى. حاتتى اشامىز با؟
جۇمباق: ول تەڭىز پاتشايىمى،
تولقىنداردى شايقايدى.
كەمەلەردى باتىرىپ،
سۋ استىنان التىن، قازىنا جينايدى. بۇل كىم؟
بالالار: نەپتۋن.
اۋەنمەن نەپتۋن شىعادى.
نەپتۋن: - سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! سەندەر ماعان قوناققا كەلدىڭدەر ما؟ مەن التىن بالىعىمدى كورە الماي تۇرمىن.
- وي، التىن بالىقسىز مەرەكە بولا ما؟!
- بالالار، سەندەر التىن بالىقتى كوردىڭدەر مە؟
تەڭىز قاراقشىسى شىعادى.
تەڭىز قاراقشىسى: سەن التىن بالىقتى مەنەن سۇرا، مەن ايتايىن قايدا ەكەنىن.
نەپتۋن: ا، مەنىڭ ەسكى دوسىم! مەن سەنى ءالى سۋعا باتىرماپپىن عوي. ايت قانە، التىن بالىق قايدا؟
قاراقشى: سەن ءبىزدى مەرەكەگە شاقىرعان جوقسىن عوي، شاقىرعان جوقسىڭ! ال مەن سەنى قۋانتقىم كەلىپ تۇر! مەن دوستارىممەن التىن بالىقتى ءبىر ارالعا جاسىرىپ قويدىق. ەگەر تاپساڭ سەنىكى، تاپپاساڭ التىن بالىق بىزگە قىزمەت ەتەدى. مەن ءبارىن ايتتىم، قوش بول! (كەتىپ قالادى)
نەپتۋن: ماسقارا، ەندى نە ىستەۋگە بولادى؟ قايدا مەنىڭ سۋ پەرىلەرىم، مەنى اسەم بيلەرىڭمەن تىنىشتاندىرىڭدارشى!
بي: سۋ پەرىلەرى.
نەپتۋن: ا، اا بىلەم، بىلەم! ماعان بالالار كومەكتەسەدى.
جۇرگىزۋشى: بالالار، كومەكتەسەمىز بە؟
بالالار: ارينە، كومەكتەسەمىز.
جۇرگىزۋشى: ول ءۇشىن ءبىز كەمە كاپيتانىن سايلاپ الايىق.
ويىن: «كەمە كاپيتانى»
ماقساتى: بالالاردى اڭعارىمپازدىققا، دوستىققا، ءبىر - بىرىنە كومەك بەرۋگە، بەرىلگەن بەلگى بويىنشا قيمىل - ارەكەت جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ارالعا كەلەدى.
نەپتۋن: بالالار، مۇندا دا التىن بالىق كورىنبەيدى. كەتتىك كاپيتان، دايىنسىڭ با؟
كاپيتان: قۇپ بولادى، دايىنمىن!
نەپتۋن: العا كەتتىك!
كاپيتان: قۇپ بولادى! (قاتتى دىبىس شىعادى)
نەپتۋن: نە بولىپ قالدى؟
كاپيتان: كەمەمىز تاسقا سوعىلعان سياقتى، اۋا كوپىرشىكتەرى كەتىپ جاتىر.
نەپتۋن: ەندى نە ىستەسەك ەكەن؟ بالالار سەندەردىڭ كومەكتەرىڭ قاجەت، قانە، ناسوسپەن ۇرەيىك!
ويىن: «ناسوستار»
ماقساتى: بالالاردىڭ ويىنعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. نەگىزگى قيمىل ارەكەتتەردى كەلتىرە بىلۋگە، اۋەنگە ساي قيمىل قوزعالىس جاساتۋعا جاتتىقتىرۋ. ويىن شارتىن بۇزباۋعا تاربيەلەۋ.
نەپتۋن: جارايسىڭدار بالالار، راحمەت! سەندەردىڭ ارقالارىڭدا كەمە ىسكە قوسىلدى.
كاپيتان: تەڭىز پاتشايىمى، مىنە، قازىنا ارالىنا دا جەتتىك!
قاراقشى شىعا كەلەدى.
قاراقشى: حا، حا، سەندەر التىن بالىقتى وڭايلىقپەن الا المايسىڭدار! ماعان ەپتىلىكتەرىڭدى، ءوز ونەرلەرىڭدى كورسەتىڭدەر!
بي: «باقالار ءبيى»
ويىن: «كىم مىقتى؟».
ماقساتى: بالالاردى ەپتىلىككە، توزىمدىلىككە، باتىلدىققا باۋلۋ. كوڭىل كۇيلەرىن كوتەرىپ، سەرگىتۋ.
ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ويىن: «مەرگەندەر»
ماقساتى: بالالاردى سۋ تاپانشاسىن دۇرىس قولدانا بىلۋگە، ويىن ارقىلى مەرگەندىككە، كوز مولشەرىن جەتىلدىرۋ. ويىندى جۇيەلى ويناۋعا تالپىندىرۋ.
قاراقشى: جارايدى، سەندەر جەڭدىڭدەر، جەڭىس سەندەردىكى. سەندەر ونەرلى، مىقتى بالالار ەكەنسىڭدەر، سەندەرگە ريزا بولىپ تۇرمىن. التىن بالىقتارىڭدى سەندەرگە قايتارىپ بەرەيىن. مەن كەتتىم ساۋ بولىڭىزدار! ءارقاشاندا وسىلاي باتىل بولىپ جەڭىسكە جەتە بەرىڭىزدەر! (كەتەدى)
التىن بالىق: راحمەت سەندەرگە بالالار، سۋ پاتشايىمى نەپتۋن مەنى قاراقشىلاردان قۇتقاردىڭدار! مەن سەندەرگە تەڭىز پاتشالىعىنان اكەلگەن سىيلىعىمدى تابىس ەتەيىن! مەن سەندەرگە قۇر قول كەلگەن جوقپىن ءوزىمنىڭ ءبىر ونەرىمدى الا كەلدىم!
بي: «التىن بالىقتار»
نەپتۋن: ال بالالار مەن سەندەرمەن قوشتاسىپ، ءوزىمنىڭ تەڭىز پاتشالىعىما قايتايىن، كەلەسى مەرەكەگە جەتكەنشە امان ساۋ بولىڭىزدار! ماعان تەڭىز پاتشالىعىنا قوناققا كەلىپ تۇرىڭىزدار!
التىن بالىق: بالالار، ماعان قوياتىن قانداي تىلەكتەرىڭ بار، ورىندايىن؟
جۇرگىزۋشى: بالالار، كانە، قانداي تىلەگىمىز بار ايتايىق!
بالالار: باقىتتى بالالىق شاعىمىز جالعاسا بەرسىن! امان ەسەن «كورەماي» بالاباقشامىزعا ورالايىق!
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورىن
№33 «كوركەماي» بالاباقشاسى
حورەوگراف كارمانوۆا روزا بىرشىمبايەۆنا
ماقساتى: بالالارعا سۋ - تىرشىلىك كوزى ەكەنىن، پايداسى، ماڭىزى قاسيەتى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. سۋ جانە ونىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ. بالالارعا نەپتۋن مەرەكەسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، مەرەكەلىك كوڭىل - كۇي سىيلاۋ. سۋمەن وينايتىن ويىنداردىڭ ەرەجەسىن ساقتاي وتىرىپ، بالالاردىڭ قيمىل - قوزعالىسىن، يكەمدىلىگىن، شاپشاڭدىعىن ارتتىرۋ. ءوزارا دوستىق، قارىم - قاتىناسقا جانە ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ. دوستىققا ادال بولۋعا، مەيىرىمدىلىككە، قايىرىمدىلىققا قامقور بولۋعا باۋلۋ. ءوزىنىڭ جەكە ويىن ايتۋعا، وي قورتىندىسىن جاساۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىكتەر: نەپتۋن كيىم ۇلگىسى، سۋ قۇياتىن ىدىستار، سۇزگى، سۋ تاپانشاسى، شەلەكتەر، ارقان، چۋنگا - چانگا بي كيىمدەرى. كاپيتان باس كيىمى.
ءجۇرۋ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار! بۇگىن ەرەكشە كۇن! بىزگە حات كەلىپتى!
كانە، بۇل حاتتا نە جازىلعان ەكەن؟ وقىپ كورەيىكشى. حاتتى اشامىز با؟
جۇمباق: ول تەڭىز پاتشايىمى،
تولقىنداردى شايقايدى.
كەمەلەردى باتىرىپ،
سۋ استىنان التىن، قازىنا جينايدى. بۇل كىم؟
بالالار: نەپتۋن.
اۋەنمەن نەپتۋن شىعادى.
نەپتۋن: - سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! سەندەر ماعان قوناققا كەلدىڭدەر ما؟ مەن التىن بالىعىمدى كورە الماي تۇرمىن.
- وي، التىن بالىقسىز مەرەكە بولا ما؟!
- بالالار، سەندەر التىن بالىقتى كوردىڭدەر مە؟
تەڭىز قاراقشىسى شىعادى.
تەڭىز قاراقشىسى: سەن التىن بالىقتى مەنەن سۇرا، مەن ايتايىن قايدا ەكەنىن.
نەپتۋن: ا، مەنىڭ ەسكى دوسىم! مەن سەنى ءالى سۋعا باتىرماپپىن عوي. ايت قانە، التىن بالىق قايدا؟
قاراقشى: سەن ءبىزدى مەرەكەگە شاقىرعان جوقسىن عوي، شاقىرعان جوقسىڭ! ال مەن سەنى قۋانتقىم كەلىپ تۇر! مەن دوستارىممەن التىن بالىقتى ءبىر ارالعا جاسىرىپ قويدىق. ەگەر تاپساڭ سەنىكى، تاپپاساڭ التىن بالىق بىزگە قىزمەت ەتەدى. مەن ءبارىن ايتتىم، قوش بول! (كەتىپ قالادى)
نەپتۋن: ماسقارا، ەندى نە ىستەۋگە بولادى؟ قايدا مەنىڭ سۋ پەرىلەرىم، مەنى اسەم بيلەرىڭمەن تىنىشتاندىرىڭدارشى!
بي: سۋ پەرىلەرى.
نەپتۋن: ا، اا بىلەم، بىلەم! ماعان بالالار كومەكتەسەدى.
جۇرگىزۋشى: بالالار، كومەكتەسەمىز بە؟
بالالار: ارينە، كومەكتەسەمىز.
جۇرگىزۋشى: ول ءۇشىن ءبىز كەمە كاپيتانىن سايلاپ الايىق.
ويىن: «كەمە كاپيتانى»
ماقساتى: بالالاردى اڭعارىمپازدىققا، دوستىققا، ءبىر - بىرىنە كومەك بەرۋگە، بەرىلگەن بەلگى بويىنشا قيمىل - ارەكەت جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ارالعا كەلەدى.
نەپتۋن: بالالار، مۇندا دا التىن بالىق كورىنبەيدى. كەتتىك كاپيتان، دايىنسىڭ با؟
كاپيتان: قۇپ بولادى، دايىنمىن!
نەپتۋن: العا كەتتىك!
كاپيتان: قۇپ بولادى! (قاتتى دىبىس شىعادى)
نەپتۋن: نە بولىپ قالدى؟
كاپيتان: كەمەمىز تاسقا سوعىلعان سياقتى، اۋا كوپىرشىكتەرى كەتىپ جاتىر.
نەپتۋن: ەندى نە ىستەسەك ەكەن؟ بالالار سەندەردىڭ كومەكتەرىڭ قاجەت، قانە، ناسوسپەن ۇرەيىك!
ويىن: «ناسوستار»
ماقساتى: بالالاردىڭ ويىنعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. نەگىزگى قيمىل ارەكەتتەردى كەلتىرە بىلۋگە، اۋەنگە ساي قيمىل قوزعالىس جاساتۋعا جاتتىقتىرۋ. ويىن شارتىن بۇزباۋعا تاربيەلەۋ.
نەپتۋن: جارايسىڭدار بالالار، راحمەت! سەندەردىڭ ارقالارىڭدا كەمە ىسكە قوسىلدى.
كاپيتان: تەڭىز پاتشايىمى، مىنە، قازىنا ارالىنا دا جەتتىك!
قاراقشى شىعا كەلەدى.
قاراقشى: حا، حا، سەندەر التىن بالىقتى وڭايلىقپەن الا المايسىڭدار! ماعان ەپتىلىكتەرىڭدى، ءوز ونەرلەرىڭدى كورسەتىڭدەر!
بي: «باقالار ءبيى»
ويىن: «كىم مىقتى؟».
ماقساتى: بالالاردى ەپتىلىككە، توزىمدىلىككە، باتىلدىققا باۋلۋ. كوڭىل كۇيلەرىن كوتەرىپ، سەرگىتۋ.
ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ويىن: «مەرگەندەر»
ماقساتى: بالالاردى سۋ تاپانشاسىن دۇرىس قولدانا بىلۋگە، ويىن ارقىلى مەرگەندىككە، كوز مولشەرىن جەتىلدىرۋ. ويىندى جۇيەلى ويناۋعا تالپىندىرۋ.
قاراقشى: جارايدى، سەندەر جەڭدىڭدەر، جەڭىس سەندەردىكى. سەندەر ونەرلى، مىقتى بالالار ەكەنسىڭدەر، سەندەرگە ريزا بولىپ تۇرمىن. التىن بالىقتارىڭدى سەندەرگە قايتارىپ بەرەيىن. مەن كەتتىم ساۋ بولىڭىزدار! ءارقاشاندا وسىلاي باتىل بولىپ جەڭىسكە جەتە بەرىڭىزدەر! (كەتەدى)
التىن بالىق: راحمەت سەندەرگە بالالار، سۋ پاتشايىمى نەپتۋن مەنى قاراقشىلاردان قۇتقاردىڭدار! مەن سەندەرگە تەڭىز پاتشالىعىنان اكەلگەن سىيلىعىمدى تابىس ەتەيىن! مەن سەندەرگە قۇر قول كەلگەن جوقپىن ءوزىمنىڭ ءبىر ونەرىمدى الا كەلدىم!
بي: «التىن بالىقتار»
نەپتۋن: ال بالالار مەن سەندەرمەن قوشتاسىپ، ءوزىمنىڭ تەڭىز پاتشالىعىما قايتايىن، كەلەسى مەرەكەگە جەتكەنشە امان ساۋ بولىڭىزدار! ماعان تەڭىز پاتشالىعىنا قوناققا كەلىپ تۇرىڭىزدار!
التىن بالىق: بالالار، ماعان قوياتىن قانداي تىلەكتەرىڭ بار، ورىندايىن؟
جۇرگىزۋشى: بالالار، كانە، قانداي تىلەگىمىز بار ايتايىق!
بالالار: باقىتتى بالالىق شاعىمىز جالعاسا بەرسىن! امان ەسەن «كورەماي» بالاباقشامىزعا ورالايىق!
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورىن
№33 «كوركەماي» بالاباقشاسى
حورەوگراف كارمانوۆا روزا بىرشىمبايەۆنا
You Might Also Like
