InfoHub Logo

الماتى وبلىسى، اقسۋ اۋدانى6
ب. سادىرباي ۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەبى،
مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى رىسبەكوۆا باحىت اسقار قىزى

ماتەماتيكا 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وندىق بولشەكتەردى قوسۋ جانە ازايتۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وندىق بولشەكتەردى قوسۋ جانە ازايتۋ تاقىرىبى جونىندە تولىق ماعلۇمات بەرۋ، ەسەپتەر شىعارۋعا ۇيرەتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن ارتتىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: تاقىرىپقا ارنالعان تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ
3. تاربيەلىك: ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى قادىرلەي بىلۋگە، ۇلتجاندىلىققا، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: داستۇردەن تىس، ۇلتتىق ويىن ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ۇلتتىق ويىنداردىڭ سۋرەتى

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
جۋرنال بويىنشا تۇگەندەۋ
ساباق جوسپارى:
1. شاشۋ سۇراقتارى (ءۇي تاپسىرماسى)
2. "حان تالاپاي" ويىنى
(جاڭا ءبىلىمدى حابارلاۋ)
3. "ورامال تاستاماق" ويىنى
(ەسەپتەر شىعارۋ)
4. "قىز قۋۋ" ويىنى
(ەسەپتەر شىعارۋ)
5. "ساقينا سالماق" (ساناماق)
6. "ارقان تارتىس"(تەست، ساباقتى بەكىتۋ)
ءاربىر كەزەڭگە كەلگەندە سول ويىن بويىنشا اۋىزشا تۇسىنىك ايتۋ

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ سۇراقتارى
(شاشۋ شاشۋ)
- بالالار ءبىز بۇگىن سەندەرمەن وندىق بولشەكتەردى قوسۋ جانە ازايتۋ تاقىرىبىن وتەمىز كۇندەلىكتى ءوتىپ جۇرگەن ساباقتان وزگەشە، سەبەبى بىرىنشىدەن قوناقتار قاتىسىپ وتىر، ەكىنشىدەن ساباعىمىزدى «ۇلتتىق ويىندار» تۇرىندە جۇرگىزەمىز. قازاقتىڭ قانداي ۇلتتىق ويىندارىن بىلەسىڭدەر؟ (جاقسى دۇرىس ايتاسىڭدار)
ياعني، قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارىنا؛- ت. ب. وسىنداي ۇلتتىق ويىندارمەن حالقىمىز ءاردايىم باسقا حالىقتاردان ەرەكشەلەنىپ تۇرادى. قازاق حالقى كىشىگىرىم قۋانىشتىڭ وزىنە جۇرەكتەرى جارىلا جازداپ قۋانىپ جۇرەتىن حالىق. سول قۋانىشتارى بۇكىل حالىقتىڭ، جۇرتشىلىقتىڭ الدىندا شاشۋ بولىپ شاشىلىپ، اقتارىلعان اق تىلەگىن كورسەتىپ وتىرعان. شاشۋ - تىلەك، بەرەكە، بىرلىكتىڭ بەلگىسى. بۇگىنگى وتكەلى وتىرعان ساباعىمىزدا ۇلكەن مەرەكە. سوندىقتان سول مەرەكەگە وراي سەندەردىڭ كەلەشەكتەرىڭە قۋانىش، ساتتىلىك تىلەپ شاشۋ شاشايىن. (ءۇي تاپسىرماسى سۇراقتار)
– بالالار، شاشىلعان كامپيتتەردە سۇراقتار قوسا جاپسىرىلعان. قانەكەي دايىن بولساق جاۋاپ بەرەيىك

شاشۋدىڭ سۇراقتارى
1. ساننىڭ وندىق بولشەكپەن جازىلۋىندا ءۇتىر قايدا قويىلادى؟
2. وندىق بولشەكتىڭ بولشەك بولىگىنىڭ سيفرلارى قالاي اتالادى؟
3. وندىق بولشەكتىڭ سوڭىنا نولدەردى تىركەپ جازعاننان نەمەسە الىپ تاستاعاننان وندىق بولشەك وزگەرە مە؟
4. 8 ءبۇتىن وننان ءۇش بولشەگىن وندىق بولشەك تۇرىندە جاز
5. 28 ءبۇتىن جۇزدەن 29
6. ءبولىندىنى جاي بولشەك جانە وندىق بولشەك تۇرىندە جاز 167: 10
7. ءبولىندىنى جاي بولشەك جانە وندىق بولشەك تۇرىندە جاز 4: 100
8. 12 ءبۇتىن 25-تەن 8 بولشەگىن وندىق بولشەك تۇرىندە جاز؟
9. 6 ءبۇتىن 4-تەن 1 بولشەگىن وندىق بولشەك تۇرىندە جاز؟
10. وندىق بولشەكتەردى رازريادتارى بويىنشا قالاي سالىستىرادى؟
11. 6، 2 مەن 7، 1 سالىستىر
12. 32، 46 مەن 32، 48 سالىستىر
13. 3، 2 سانىن كوورديناتالىق ساۋلەدە قالاي كەسكىندەۋگە بولادى؟
14. 4، 0 * > 4، 08 جۇلدىزشانىڭ ورنىنا بەلگىلى ساندى قوي
15. 1، 187 > 1،* 96 جۇلدىزشانىڭ ورنىنا بەلگىلى ساندى قوي

ءىىى. جاڭا ءبىلىمدى حابارلاۋ
«حان تالاپاي» (1 وقۋشىنى شىعارىپ اسىقتى ءيىرتىپ، اسىقتىڭ قالاي تۇسۋىنە بايلانىستى(بۇك، شىك ت. ب) بۇگىنگى كۇندى جازامىز، ەسەپتەر شىعارۋ) حان تالاپاي - بۇل ويىنعا 5/ نەمەسە 10 بالا كاتىسا الادى. كوپ اسىقتىڭ بىرەۋىن قىزىل تۇسكە بوياپ قويادى. بۇل اسىق «حان» اسىعى. اسىقتار ءتىزىلىپ قويىلادى دا باستاۋشى حان اسىعىمەن ولاردى كوزدەپ قۇلاتادى. ەگەر حان اسىعىن بۇك، شىك، تايقى قالىپتارىمەن تۇسسە، باستاۋشى جاقىن قۇلاعان اسىقتاردى اتا بەرەدى. ەڭ سوڭىندا حان اسىعى كىمنىڭ قاسىندا قالسا سول بالا جەڭىسكە جەتەدى. كەلەسى ويىندى جەڭىسكە جەتكەن بالا جالعاستىرادى.
ساباق تۇسىندىرىلەدى. (تاقتاعا مىسالمەن)
«ورامال تاستاماق» (ورمالدى كەز كەلگەن وقۋشىنىڭ الدىنا تاستاۋ، ارينە تاپسىرماسى بار)
ورامال تاستاماق - بالالار شەڭبەر جاساپ تۇرادى. باستاۋشى (تاربيەشى) بالالاردى اينالا ءجۇرىپ ءبىر بالانىڭ ارتىنا ورامال تاستاپ كەتەدى. ارتىنا ورامالدى تاستاعانىن سەزگەن بالا مەنىڭ ارتىمدا دەپ جاۋاپ بەرەدى. ارتىنا ورامالدىڭ تاستالعانىن سەزبەسە ول ولەڭ نەمەسە بيلەپ بەرۋى كەرەك. بالالار شەڭبەر بويىندا كوزدەرىن جۇمىپ تۇرۋى كەرەك.
0، 07 + 13، 23
56 + 0، 37
6، 25 – 4، 3
7، 63 – 2، 51

«قىز قۋۋ» (1 قىز بالا، 1 ەر بالا ەسەپتەر شىعارۋ تاقتاعا جارىسىپ)
قىز قۋۋ - بالالار اراسىنان ءبىر ەر بالا، 1 قىز(اعاش اتپەن) قۋادى. بالا قىزعا جەتىپ قولىنان ۇستاسا ول جەڭىسكە جەتەدى. كەيدە قىزعا 2 بالا دا قۋادى قاي بالا بۇرىن جەتىپ قىز قولىن ۇستاسا سول بالا جەڭىسكە جەتەدى.

1) 18، 3 - 5
29، 08 - 15
2) 43 + 82، 68
38، 07 + 6

«ساقينا سالماق» (ساناماق)
ساقينا سالماق - ويىندى وتكىزۋشى جانە ساقينا سالۋشى بالا بەلگىلەنەدى. قالعان ويىنشىلار جەرگە وتىرىپ تىزەلەرىنىڭ ۇستىنە الاقاندارىن جايادى. باستاۋشى جۇمۋلى قولىن ءاربىر ويىنشىنىڭ الاقانىنا سالىسىمەن، ول بالا الاقانىن جابا قويادى. باستاۋشى ءبىر بالانىڭ الاقانىنا ساقينا سالىسىمەن، ويىنشىلاردىڭ بىرەۋىنەن «ساقينا كىمدە»- دەپ سۇرايدى. ول ساقينانىڭ كىمدە ەكەنىن بىلسە سول بالامەن ورىنىن اۋىستىرادى. ال بىلمەسە ول ءوز ونەرىن كورسەتەدى. ويىن باسقارۋشى ويىندى وسىلاي جالعاستىرا بەرەدى.
قالتام قانشا؟
وزىمدە بار سان قالتا
شالباردا ەكى جان قالتا
ارت جاعىندا قوس قالتا
جەيدە دە ەكى ءتوس قالتا
كوستيۋمدە ەكى ءىش قالتا
جانە ەكى تىس قالتا
ءبىر ءتوس قالتا جانە بار
سوندا ەسەپتە قانە ال
مەنىڭ قانشا قالتام بار
ايتپاقشى، تاعى پالتوم بار،
وندا دا ءتورت قالتام بار (17)

ءىV. بەكىتۋ كەزەڭى
«ارقان تارتىس» (تەست)
ارقان تارتىس - بۇل 2 توپقا بولىنگەن بالالار مەن نەمەسە 2 بالامەن وينالادى. ارقاننىڭ 2 جاعىن 2 بالا نەمەسە 2 توپقا بولىنگەن بالالار تارتىسادى. قاي توپ ارقاندى ءوز جاعىنا تارتىپ الىپ كەتسە سول توپ جەڭىسكە جەتەدى. 2 بالا تارتىسقاندا قاي بالا وزىنە قاراي ارقاندى تارتىپ 2 - ءشى بالانى قۇلاتسا، قۇلاماعان بالا جەڭىسكە جەتەدى.

1. «قاراكوز» دەگەن سوزدەگى ارىپتەردىڭ سانىن 10 - عا بولسە، وندىق بولشەك
قالاي وقىلادى؟
ا) 0، 7
ءا) 0، 007
ب) 7، 10
2. قوسۋدى ورىندا: 16، 01 + 3، 99
ا) 19، 10
ءا) 20
ب) 55، 91
3. ازايتۋدى ورىندا: 45، 3 – 8، 07
ا) 37، 33
ءا) 37، 37
ب) 37، 23

V. ۇيگە تاپسىرما تاقىرىپتىڭ سوڭىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
ا توبىنان 2 ەسەپ (تاڭداۋ بويىنشا)
Vءى. باعالاۋ