وڭتۇستىك امەريكا قۇرلىعى
(دەڭگەيلىك تاپسىرمالار 7-سىنىپ بويىنشا)
قاي كەزدە بولماسىن ءبىلىم وشاعىنىڭ الدىندا تۇرعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ مەن بولجاۋ. بۇل دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ءبىر جاعىنان وقۋشىلاردى گەوگرافيا پانىنە قىزىقتىرىپ ىنتالاندىرسا، ەكىنشى جاعىنان وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن وبەكتيۆتى باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار وقۋشىلاردى گەوگرافيالىق ىزدەنىستە بولۋعا، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە جاعداي جاسايدى.
1 دەڭگەي
1. (انىقتاما - سوزدەر) قالاي اتالاتىنىن جازىڭدار:
1) جاڭا دۇنيەنى جاۋلاپ العان يسپاندىقتار.
2) جەر بەتىندەگى ەڭ ءىرى كەمىرۋشى سۋ شوشقاسى.
3) ىلعالدى ەكۆاتور ورماندارى
4) قۇرعاق تاۋلى دالا جانە ءشول دالا.
5) اۋاداعى كوزگە كورىنبەيتىن سۋلى شاڭدار سياقتى جاۋىن-شاشىن
2. افريكا جانە وڭتۇستىك امەريكانىڭ قانداي ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىقتارى بار؟
3. تىنىق مۇحيتىنىڭ جاعالاۋىندا قانداي ءشول دالا ورنالاسقان، قالاي پايدا بولدى؟
2 دەڭگەي.
1. وڭتۇستىك امەريكانى باسقارۋ ءۇشىن يسپانيا جانە پورتۋگاليا اراسىنداعى داۋ 14 مامىر 1493 جىلى قالاي شەشىلدى؟
2. ادەتتە وزەندەر جاعالاۋىندا جىپكە تىزىلگەن مونشاق ءتارىزدى قالالار تىزبەكتەلگەن، مىسالى ۆولگادا 16 ءىرى قالا، ونىڭ اراسىندا 4 ميلليونەر قالا.
امازونكادا قانداي قالالار ورنالاسقان؟ ولار نەگە از؟
3. اندىنىڭ قاي بولىگىندە مۇزدىق كوپ، قاي بولىگىندە از؟ نەلىكتەن؟
3 دەڭگەي.
1.امەريكا قانداي مادەنيەت وسىمدىكتەرىنىڭ وتانى بولىپ سانالادى؟ ولار قاشان ەۋروپالىقتارعا بەلگىلى بولدى؟ رەسەيگە قاشان تارالدى؟ ءقازىر ولاردى وندىرۋدەن قانداي ەلدەر ءبىرىنشى ورىندا؟
2.سۋرەتتە وڭتۇستىك امەريكانىڭ ەڭ ءبىر ۇلكەن ايماعىنىڭ گەولوگيالىق قۇرىلىسى كورسەتىلگەن. بۇل قانداي ايماق؟ ونى نەگە «تەمىر جۇرەك» دەپ اتاعان؟ بۇل ايماق تۋرالى تاعى نە بىلەسىڭدەر؟
3. . جازىڭدار، (فاميلياسى مەن ۇلتى) ءبىرىنشى بولىپ اشقان كىمدەر:
1) وڭتۇستىك امەريكا ماتەريگىنىڭ جاعالاۋلارىنا جەتكەن (ارالدار ەمەس-1499 )
2) پاناما مويناعىن كەسىپ ءوتىپ، تىنىق مۇحيتىن اشقان (1513)
3) امازونكا بويىمەن تومەن قاراي تۇسكەن. (1542)
4) وڭت. امەريكانى اينالىپ شىققان (1520)
5) XIX عاسىردىڭ باسىندا وڭتۇستىك امەريكانىڭ تابيعاتىن زەرتتەگەن؟
(ونى «ەكىنشى كولۋمب» دەپ اتاعان).
جاۋاپتارى
1دەڭگەي
1. 1) كونكيستادورلار، 2) كاپيبارا 3) گيلەيلەر، نەمەسە سەلۆا،4) پۋنا، 5) گارۋا.
2. تابيعات زونالارى ۇقساس، ەكۆاتور سىزىعى كەسىپ وتەتىن ىستىق قۇرلىقتار بولىپ تابىلادى. ءبىراق وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار الەمىنىڭ تۇرلەرىنىڭ قۇرامى جونىنەن ايىرماشىلىق جاسايدى.
3. اتاكاما. ونىڭ پايدا بولۋى سۋىق پەرۋ اعىسىمەن بايلانىستى.
2 دەڭگەي
1. يسپانيا مەن پورتۋگاليانىڭ اراسىندا وڭتۇستىك امەريكانى بۋللانىڭ (ريم پاپاسى) ۇكىمىمەن، جوبامەن 46-شى باتىس بويلىق بويىمەن ەكىگە بولگەن. وسى بويلىقتىڭ باتىسىندا ورنالاسقان جەرلەردى يسپاندىقتار، ال شىعىس جاعىن پورتۋگالدىقتار يەلەندى. كەيىن جىلدىڭ اياعىنا قاراي ارنايى توردەسيلياس كەلىسىم شارتى جاسالدى، بۇل شارت 1777 جىلعا دەيىن كۇشىنە ەندى. 2. امازونكا جاعالاۋى باتپاقتى جانە وتە قولايسىز. امازونكا بويىندا ەكى عانا ءىرى قالا ورنالاسقان: برازيليانىڭ قالاسى ماناۋس (1ملن-عا جۋىق تۇرعىنى بار) جانە پەرۋ قالاسى يكيتوس (270 مىڭعا جۋىق تۇرعىنى بار).
3. اند تاۋىنىڭ ورتالىعى مەن جوعارعى بولىگىندە مۇزدىقتار كوبەيە بەرەدى.
3 دەڭگەي
1. امەريكا كارتوپتىڭ، ماقتانىڭ، توماتتىڭ، جۇگەرىنىڭ، جاساندى كاۋچۋكتىڭ، كاكاونىڭ وتانى سانالادى. كارتوپ پەن ماقتا وندىرۋدە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا الدىڭعى ورىنداردا – جۇڭگو، جۇگەرىدەن – اقش، كاكاو – كوت-د-يۆۋار، جاساندى كاۋچۋكتان – وڭتۇستىك-شىعىس ازيا بولىپ سانالادى..
2. بۇل – برازيليا تاۋلى ءۇستىرتى. بۇل جەردە رەكوردتىق قۇرامى پايدالى ەلەمەنت – تەمىرگە اسا باي، تەمىر رۋداسىنىڭ باي كەن ورىندارى بار. يتابير دەپ اتالاتىن جەرگىلىكتى جەردىڭ اتاۋىنا بايلانىستى، ءقازىر بۇل تاۋ جىنىسى - «يتابيريت» دەپ اتالادى. باسقا تابيعات تاڭعاجايىپتارى: سارقىرامالار، بۇل جەردە كامپوس دەپ اتالاتىن ساۆاننالار
3. 1)يسپاندىق الونسا وحەدا، 2) ۆاسكو نۋنەس بالبوا، 3) فرانسيسكو ورەليانو، 4) پورتۋگالدىق ف.ماگەلللان، 5) نەمىس گۋمبولدت.
قاي كەزدە بولماسىن ءبىلىم وشاعىنىڭ الدىندا تۇرعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ مەن بولجاۋ. بۇل دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ءبىر جاعىنان وقۋشىلاردى گەوگرافيا پانىنە قىزىقتىرىپ ىنتالاندىرسا، ەكىنشى جاعىنان وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن وبەكتيۆتى باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار وقۋشىلاردى گەوگرافيالىق ىزدەنىستە بولۋعا، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە جاعداي جاسايدى.
1 دەڭگەي
1. (انىقتاما - سوزدەر) قالاي اتالاتىنىن جازىڭدار:
1) جاڭا دۇنيەنى جاۋلاپ العان يسپاندىقتار.
2) جەر بەتىندەگى ەڭ ءىرى كەمىرۋشى سۋ شوشقاسى.
3) ىلعالدى ەكۆاتور ورماندارى
4) قۇرعاق تاۋلى دالا جانە ءشول دالا.
5) اۋاداعى كوزگە كورىنبەيتىن سۋلى شاڭدار سياقتى جاۋىن-شاشىن
2. افريكا جانە وڭتۇستىك امەريكانىڭ قانداي ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىقتارى بار؟
3. تىنىق مۇحيتىنىڭ جاعالاۋىندا قانداي ءشول دالا ورنالاسقان، قالاي پايدا بولدى؟
2 دەڭگەي.
1. وڭتۇستىك امەريكانى باسقارۋ ءۇشىن يسپانيا جانە پورتۋگاليا اراسىنداعى داۋ 14 مامىر 1493 جىلى قالاي شەشىلدى؟
2. ادەتتە وزەندەر جاعالاۋىندا جىپكە تىزىلگەن مونشاق ءتارىزدى قالالار تىزبەكتەلگەن، مىسالى ۆولگادا 16 ءىرى قالا، ونىڭ اراسىندا 4 ميلليونەر قالا.
امازونكادا قانداي قالالار ورنالاسقان؟ ولار نەگە از؟
3. اندىنىڭ قاي بولىگىندە مۇزدىق كوپ، قاي بولىگىندە از؟ نەلىكتەن؟
3 دەڭگەي.
1.امەريكا قانداي مادەنيەت وسىمدىكتەرىنىڭ وتانى بولىپ سانالادى؟ ولار قاشان ەۋروپالىقتارعا بەلگىلى بولدى؟ رەسەيگە قاشان تارالدى؟ ءقازىر ولاردى وندىرۋدەن قانداي ەلدەر ءبىرىنشى ورىندا؟
2.سۋرەتتە وڭتۇستىك امەريكانىڭ ەڭ ءبىر ۇلكەن ايماعىنىڭ گەولوگيالىق قۇرىلىسى كورسەتىلگەن. بۇل قانداي ايماق؟ ونى نەگە «تەمىر جۇرەك» دەپ اتاعان؟ بۇل ايماق تۋرالى تاعى نە بىلەسىڭدەر؟
3. . جازىڭدار، (فاميلياسى مەن ۇلتى) ءبىرىنشى بولىپ اشقان كىمدەر:
1) وڭتۇستىك امەريكا ماتەريگىنىڭ جاعالاۋلارىنا جەتكەن (ارالدار ەمەس-1499 )
2) پاناما مويناعىن كەسىپ ءوتىپ، تىنىق مۇحيتىن اشقان (1513)
3) امازونكا بويىمەن تومەن قاراي تۇسكەن. (1542)
4) وڭت. امەريكانى اينالىپ شىققان (1520)
5) XIX عاسىردىڭ باسىندا وڭتۇستىك امەريكانىڭ تابيعاتىن زەرتتەگەن؟
(ونى «ەكىنشى كولۋمب» دەپ اتاعان).
جاۋاپتارى
1دەڭگەي
1. 1) كونكيستادورلار، 2) كاپيبارا 3) گيلەيلەر، نەمەسە سەلۆا،4) پۋنا، 5) گارۋا.
2. تابيعات زونالارى ۇقساس، ەكۆاتور سىزىعى كەسىپ وتەتىن ىستىق قۇرلىقتار بولىپ تابىلادى. ءبىراق وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار الەمىنىڭ تۇرلەرىنىڭ قۇرامى جونىنەن ايىرماشىلىق جاسايدى.
3. اتاكاما. ونىڭ پايدا بولۋى سۋىق پەرۋ اعىسىمەن بايلانىستى.
2 دەڭگەي
1. يسپانيا مەن پورتۋگاليانىڭ اراسىندا وڭتۇستىك امەريكانى بۋللانىڭ (ريم پاپاسى) ۇكىمىمەن، جوبامەن 46-شى باتىس بويلىق بويىمەن ەكىگە بولگەن. وسى بويلىقتىڭ باتىسىندا ورنالاسقان جەرلەردى يسپاندىقتار، ال شىعىس جاعىن پورتۋگالدىقتار يەلەندى. كەيىن جىلدىڭ اياعىنا قاراي ارنايى توردەسيلياس كەلىسىم شارتى جاسالدى، بۇل شارت 1777 جىلعا دەيىن كۇشىنە ەندى. 2. امازونكا جاعالاۋى باتپاقتى جانە وتە قولايسىز. امازونكا بويىندا ەكى عانا ءىرى قالا ورنالاسقان: برازيليانىڭ قالاسى ماناۋس (1ملن-عا جۋىق تۇرعىنى بار) جانە پەرۋ قالاسى يكيتوس (270 مىڭعا جۋىق تۇرعىنى بار).
3. اند تاۋىنىڭ ورتالىعى مەن جوعارعى بولىگىندە مۇزدىقتار كوبەيە بەرەدى.
3 دەڭگەي
1. امەريكا كارتوپتىڭ، ماقتانىڭ، توماتتىڭ، جۇگەرىنىڭ، جاساندى كاۋچۋكتىڭ، كاكاونىڭ وتانى سانالادى. كارتوپ پەن ماقتا وندىرۋدە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا الدىڭعى ورىنداردا – جۇڭگو، جۇگەرىدەن – اقش، كاكاو – كوت-د-يۆۋار، جاساندى كاۋچۋكتان – وڭتۇستىك-شىعىس ازيا بولىپ سانالادى..
2. بۇل – برازيليا تاۋلى ءۇستىرتى. بۇل جەردە رەكوردتىق قۇرامى پايدالى ەلەمەنت – تەمىرگە اسا باي، تەمىر رۋداسىنىڭ باي كەن ورىندارى بار. يتابير دەپ اتالاتىن جەرگىلىكتى جەردىڭ اتاۋىنا بايلانىستى، ءقازىر بۇل تاۋ جىنىسى - «يتابيريت» دەپ اتالادى. باسقا تابيعات تاڭعاجايىپتارى: سارقىرامالار، بۇل جەردە كامپوس دەپ اتالاتىن ساۆاننالار
3. 1)يسپاندىق الونسا وحەدا، 2) ۆاسكو نۋنەس بالبوا، 3) فرانسيسكو ورەليانو، 4) پورتۋگالدىق ف.ماگەلللان، 5) نەمىس گۋمبولدت.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: تۋعان ەلىمە. س. تورايعىروۆ. تۋعان جەر. ق.امانجولوۆ.
