وقۋشىنى وزبەتىمەن شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ جانە مۋزىكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وقۋشىنى وزبەتىمەن شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ جانە مۋزىكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق العىرلىعىن شەبەرلىگىن قالىپتاستىرۋ.
بىلىمدىلىك ماقساتى: شىعارماداعى ادەمىلىكتى سەزىنۋى، مۋزىكالىق قابىلەتىن دامىتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: ويلاۋ قابىلەتىن دامىتا وتىرىپ، ءوز بەتىنشە جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتىپ، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىعا ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ، اسپاپقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، مۋزىكا ءتىلىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا، ونى كوز الدىنا كەلتىرە بىلەتىن، مازمۇنىنا بويلاي بىلەتىن تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ، وقۋ قۇرالدارىن تۇگەلدەۋ، وقۋشىنىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. نەگىزگى ءبولىم. جاڭا ساباقتىڭ مەڭگەرتۋ
جاڭا ساباق. – بۇگىنگى وتىلەتىن جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى – «وقۋشىنى وزبەتىمەن شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ جانە مۋزىكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ» دەپ اتالادى.
وقۋشىنىڭ نوتا ماتىنىمەن ساۋاتتى جۇمىس ىستەي ءبىلۋى وقۋ بارىسىن جانداندىرا تۇسەدى. قويىلعان سۇراققا وقىتۋشى ءوزى جاۋاپ بەرىپ وتىرسا، وقۋشى بۇل جاعدايدى ۇعىنا قويىپ، قويىلعان سۇراقتان كەيىن ۇنەمى وقىتۋشىنىڭ كومەگىن كۇتەتىن بولادى. مۇنداي كەزدە وقۋشى ەركى مەن ويلاۋ قيسىندى اڭگىمەلەسۋ (لوگيچەسكوە راسسۋجدەنيە)، مۋزىكالىق شىعارمامەن ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋ جانە قيىندىقتى جەڭۋ جاۋاپكەرشىلىگىن تاربيەلەۋ شارتتارىن جۇزەگە اسىرا المايدى. جەتىستىكتەردىڭ كوزى وسى ءوز بەتىمەن جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىنە بايلانىستى. وقۋشىنىڭ تۆورچەستۆولىق تابىسى ونىڭ ءوسۋى جانە ءار ساباقتىڭ ناتيجەلىلىگى دە وسىدان.
سونىمەن ساباق ەكى كەزەڭنەن قۇرىلادى:
1 كەزەڭدە. ءۇي تاپسىرماسى تەكسەرىلەدى.
2 كەزەڭدە جاڭا تاپسىرماعا تالداۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەدى.
ءوز بەتىمەن جۇمىستا، ءۇي تاپسىرماسى دا وقۋشىنىڭ جەكە باسىنىڭ مۋزىكالىق، ەڭبەكقورلىق قاسيەتەرىنە بايلانىستى.
ساباق بارىسىندا ءبىرىنشى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرەمىن:
گامما رە ماجور، سي مينور (اككورد، ارپەدجيو، حر. ءتۇرى)
گامما ويناۋ بارىسىندا دىبىستاردىڭ بىركەلكى شىعۋىن، قاداعالاۋ.
ارپەدجيولاردى ويناۋ بارىسىندا دىبىستاردىڭ اراسىن ۇزبەي، بايلانىستىرىپ ويناۋ.
ەتيۋد چەرني
سوڭىنا دەيىن نوتاعا قاراپ جۇرگىزىپ ويناۋ. دىبىس ساپاسىن قاراۋ.
ەتيۋد مايكاپار
8 تاكتى ويناۋ. پاۋزا كەزدەسەتىن جەرلەرىنە مۇقيات بولۋ.
ءوز بەتىمەن جۇمىسقا وقۋشىنى العاشقى ساباقتان ۇيرەتكەن ءجون، سەبەبى نەگىزگى جۇمىس ۇيدە جاسالىنادى. كوپتەگەن
وقۋشىلىردىڭ تالداۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ جانە ءبىلىمنىڭ كوكەيگە قونىمدىلىعىن تاربيەلەۋ ءۇشىن تومەندەگى جۇمىس تۇرلەرىن ۇسىنامىن:
1. ءۇي جۇمىسىن ورىنداعانى جونىندە وقۋشىنىڭ اۋىزشا ەسەبى. ءۇي جۇمىسىنداعى كەزدەسكەن قيىندىقتاردى جويۋ ءۇشىن قولدانىلعان ءادىس - تاسىلدەر
2. وقۋشىنىڭ ءوزى ورىنداعان شىعارماعا تالداۋ جاساۋى؛ جىبەرىلگەن قاتەلىكتەرىن تاۋىپ، ونىڭ دۇرىستاۋ جولدارىن بەلگىلەۋى، ءوز جۇمىسىنا باعا بەرۋى، بۇرىن ءوزى ويناپ كەتكەن شىعارمالاردى ورىنداعان جولداسىنىڭ ورىنداۋشىلىعىنا تالداۋ جاساۋى.
3. وقىتۋشىنىڭ قاداعالاۋىمەن، كلاستا وتكەن جاڭا تاپسىرماعا اسپاپتا ويناۋ ارقىلى، ءوز بەتىنشە اۋىزشا تالداۋ
ءىى. جاڭا ساباق. ارابەسكا بۋرگميۋللەر
تىڭداتۋ. ءۇن تاسپا
شىعارماعا تالداۋ
1. شىعارما جانە اۆتورى جونىندە دەرەكتەر.
يوگانن فريدريح فون بۋرگميۋللەر نەمىستىڭ كومپوزيتور، ءپيانيستى. ول 1806 جىلى 4 جەلتوقساندا ومىرگە كەلگەن. 1874جىلى 13اقپاندا قايتىس بولعان. ول كوپتەگەن ەتيۋدتارىمەن بەلگىلى بولعان. اكەسى فريدريح اۆگۋستا بۋرگميۋللەر ديريجەر جانە پيانيست بولعان. ۇلكەن اعاسى نوربەرتا بۋرگميۋللەردە كومپوزيتور بولعان.
2. مۋزىكالىق - تەوريالىق تالداۋ
ارابەسكا - تەحنيكالىق شىعارما. بۇل شىعارمانى پەسا رەتىندە دە، ەتيۋد ورنىنا دا ويناۋعا بولادى.
شىعارماعا تالداۋ نەگىزى سول قولدان باستاعان ءجون.
شىعارمانىڭ مازمۇن بولمىسى، يدەياسى، وبرازى، نەگىزگى ويى، شىعارما فورماسى: شىعارمانى ەكى بولىمگە ءبولىپ تالدايمىز.
تونالدىگى ليا مينور. ولشەمى 2/4 نەگىزگى اۋەنى ءى بولىمدە وڭ قولدا، ەكىنشى بولىمدە نەگىزگى اۋەن سول قولدا جۇرەدى. ءار ءبولىمدى ەكى رەت قايتالايمىز. (رەپريزا) ءار قايتالاعان كەزدە اۋەلى ءى ۆولتا، ەكىنشى قايتالاعان كەزدە ءىى ۆولتاعا ءتۋسىپ وتىرامىز.
3. شىعارماعا تەحنيكالىق تالداۋ.
سول قول مەن وڭ قولدىڭ اتقاراتىن ءرولى، دىبىستالۋ مازمۇنى (زۆۋچانيە)
(legato، staccato)
ءبىرىنشى بولىمدە قيىندىق تۋعىزاتىن 6 - 7 تاكتىلەر.
ەكىنشى بولىمدە قيىندىق تۋعىزاتىن 12 - 14 تاكتىلەر ارالىعى.
ءار قولداعى جەكەلەگەن داۋىستى انىق ورىنداۋ. مۋزىكانى ويناپ وتىرىپ، ويدى بولمەي باسقاعا بولمەي، دىبىستارىنا زەيىن قويىپ تىڭداۋ قاجەت.
4. ورىنداۋشىلىق تالداۋ.
شىعارمانىڭ اسەرلىلىك ءتۇيىنى - تالداۋ مازمۇنى.
كومپوزيتور بىزبەن مۋزىكا تىلىمەن، ياعني دىبىسپەن سويلەسەدى. مۋزىكانىڭ نەگىزى - جانعا سۇيكىمدى، قۇلاققا جاعىمدى، ويدى تەربەتەتىن مەلوديا. مەلوديا مۋزىكالىق شىعارمانىڭ نەگىزگى مازمۇنىن، ىشكى سيپاتىن بەرەدى. سوندىقتان مۋزىكانى ءتۇسىنىپ ۇعۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن مۋزىكالىق شىعارمانىڭ مەلودياسىنا نازار اۋدارۋ كەرەك.
5. ۇستازدىق تالداۋ.
نەگىزگى مۋزىكالىق شەبەرلىك جانە ورىنداۋشىلىق تۇرعىسىنداعى ماقساتتار، ونى ىسكە اسىرۋ جولدارى.
شىعارمانى ءوزىم ويناپ كورسەتۋ ارقىلى تىڭداتامىن.
6. شىعارمانىڭ ورىنداۋشىلىق جوسپارى.
ۇيدە تاپسىرمانى ورىنداعان كەزدە بارلىق ءتۇسىندىرىلىپ، جاتقان تۇسىندىرمەلەردى جۇزەگە اسىرۋ.
ءىىى. جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ءار - ءتۇرلى سۇراقتار ارقىلى پىسىقتاۋ.
ا) ساباقتى پىسىقتاۋ.
ب) وقۋشىنى باعالاۋ. مەن
ۆ) ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق العىرلىعىن شەبەرلىگىن قالىپتاستىرۋ.
بىلىمدىلىك ماقساتى: شىعارماداعى ادەمىلىكتى سەزىنۋى، مۋزىكالىق قابىلەتىن دامىتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: ويلاۋ قابىلەتىن دامىتا وتىرىپ، ءوز بەتىنشە جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتىپ، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىعا ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ، اسپاپقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، مۋزىكا ءتىلىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا، ونى كوز الدىنا كەلتىرە بىلەتىن، مازمۇنىنا بويلاي بىلەتىن تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ، وقۋ قۇرالدارىن تۇگەلدەۋ، وقۋشىنىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. نەگىزگى ءبولىم. جاڭا ساباقتىڭ مەڭگەرتۋ
جاڭا ساباق. – بۇگىنگى وتىلەتىن جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى – «وقۋشىنى وزبەتىمەن شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ جانە مۋزىكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ» دەپ اتالادى.
وقۋشىنىڭ نوتا ماتىنىمەن ساۋاتتى جۇمىس ىستەي ءبىلۋى وقۋ بارىسىن جانداندىرا تۇسەدى. قويىلعان سۇراققا وقىتۋشى ءوزى جاۋاپ بەرىپ وتىرسا، وقۋشى بۇل جاعدايدى ۇعىنا قويىپ، قويىلعان سۇراقتان كەيىن ۇنەمى وقىتۋشىنىڭ كومەگىن كۇتەتىن بولادى. مۇنداي كەزدە وقۋشى ەركى مەن ويلاۋ قيسىندى اڭگىمەلەسۋ (لوگيچەسكوە راسسۋجدەنيە)، مۋزىكالىق شىعارمامەن ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋ جانە قيىندىقتى جەڭۋ جاۋاپكەرشىلىگىن تاربيەلەۋ شارتتارىن جۇزەگە اسىرا المايدى. جەتىستىكتەردىڭ كوزى وسى ءوز بەتىمەن جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىنە بايلانىستى. وقۋشىنىڭ تۆورچەستۆولىق تابىسى ونىڭ ءوسۋى جانە ءار ساباقتىڭ ناتيجەلىلىگى دە وسىدان.
سونىمەن ساباق ەكى كەزەڭنەن قۇرىلادى:
1 كەزەڭدە. ءۇي تاپسىرماسى تەكسەرىلەدى.
2 كەزەڭدە جاڭا تاپسىرماعا تالداۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەدى.
ءوز بەتىمەن جۇمىستا، ءۇي تاپسىرماسى دا وقۋشىنىڭ جەكە باسىنىڭ مۋزىكالىق، ەڭبەكقورلىق قاسيەتەرىنە بايلانىستى.
ساباق بارىسىندا ءبىرىنشى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرەمىن:
گامما رە ماجور، سي مينور (اككورد، ارپەدجيو، حر. ءتۇرى)
گامما ويناۋ بارىسىندا دىبىستاردىڭ بىركەلكى شىعۋىن، قاداعالاۋ.
ارپەدجيولاردى ويناۋ بارىسىندا دىبىستاردىڭ اراسىن ۇزبەي، بايلانىستىرىپ ويناۋ.
ەتيۋد چەرني
سوڭىنا دەيىن نوتاعا قاراپ جۇرگىزىپ ويناۋ. دىبىس ساپاسىن قاراۋ.
ەتيۋد مايكاپار
8 تاكتى ويناۋ. پاۋزا كەزدەسەتىن جەرلەرىنە مۇقيات بولۋ.
ءوز بەتىمەن جۇمىسقا وقۋشىنى العاشقى ساباقتان ۇيرەتكەن ءجون، سەبەبى نەگىزگى جۇمىس ۇيدە جاسالىنادى. كوپتەگەن
وقۋشىلىردىڭ تالداۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ جانە ءبىلىمنىڭ كوكەيگە قونىمدىلىعىن تاربيەلەۋ ءۇشىن تومەندەگى جۇمىس تۇرلەرىن ۇسىنامىن:
1. ءۇي جۇمىسىن ورىنداعانى جونىندە وقۋشىنىڭ اۋىزشا ەسەبى. ءۇي جۇمىسىنداعى كەزدەسكەن قيىندىقتاردى جويۋ ءۇشىن قولدانىلعان ءادىس - تاسىلدەر
2. وقۋشىنىڭ ءوزى ورىنداعان شىعارماعا تالداۋ جاساۋى؛ جىبەرىلگەن قاتەلىكتەرىن تاۋىپ، ونىڭ دۇرىستاۋ جولدارىن بەلگىلەۋى، ءوز جۇمىسىنا باعا بەرۋى، بۇرىن ءوزى ويناپ كەتكەن شىعارمالاردى ورىنداعان جولداسىنىڭ ورىنداۋشىلىعىنا تالداۋ جاساۋى.
3. وقىتۋشىنىڭ قاداعالاۋىمەن، كلاستا وتكەن جاڭا تاپسىرماعا اسپاپتا ويناۋ ارقىلى، ءوز بەتىنشە اۋىزشا تالداۋ
ءىى. جاڭا ساباق. ارابەسكا بۋرگميۋللەر
تىڭداتۋ. ءۇن تاسپا
شىعارماعا تالداۋ
1. شىعارما جانە اۆتورى جونىندە دەرەكتەر.
يوگانن فريدريح فون بۋرگميۋللەر نەمىستىڭ كومپوزيتور، ءپيانيستى. ول 1806 جىلى 4 جەلتوقساندا ومىرگە كەلگەن. 1874جىلى 13اقپاندا قايتىس بولعان. ول كوپتەگەن ەتيۋدتارىمەن بەلگىلى بولعان. اكەسى فريدريح اۆگۋستا بۋرگميۋللەر ديريجەر جانە پيانيست بولعان. ۇلكەن اعاسى نوربەرتا بۋرگميۋللەردە كومپوزيتور بولعان.
2. مۋزىكالىق - تەوريالىق تالداۋ
ارابەسكا - تەحنيكالىق شىعارما. بۇل شىعارمانى پەسا رەتىندە دە، ەتيۋد ورنىنا دا ويناۋعا بولادى.
شىعارماعا تالداۋ نەگىزى سول قولدان باستاعان ءجون.
شىعارمانىڭ مازمۇن بولمىسى، يدەياسى، وبرازى، نەگىزگى ويى، شىعارما فورماسى: شىعارمانى ەكى بولىمگە ءبولىپ تالدايمىز.
تونالدىگى ليا مينور. ولشەمى 2/4 نەگىزگى اۋەنى ءى بولىمدە وڭ قولدا، ەكىنشى بولىمدە نەگىزگى اۋەن سول قولدا جۇرەدى. ءار ءبولىمدى ەكى رەت قايتالايمىز. (رەپريزا) ءار قايتالاعان كەزدە اۋەلى ءى ۆولتا، ەكىنشى قايتالاعان كەزدە ءىى ۆولتاعا ءتۋسىپ وتىرامىز.
3. شىعارماعا تەحنيكالىق تالداۋ.
سول قول مەن وڭ قولدىڭ اتقاراتىن ءرولى، دىبىستالۋ مازمۇنى (زۆۋچانيە)
(legato، staccato)
ءبىرىنشى بولىمدە قيىندىق تۋعىزاتىن 6 - 7 تاكتىلەر.
ەكىنشى بولىمدە قيىندىق تۋعىزاتىن 12 - 14 تاكتىلەر ارالىعى.
ءار قولداعى جەكەلەگەن داۋىستى انىق ورىنداۋ. مۋزىكانى ويناپ وتىرىپ، ويدى بولمەي باسقاعا بولمەي، دىبىستارىنا زەيىن قويىپ تىڭداۋ قاجەت.
4. ورىنداۋشىلىق تالداۋ.
شىعارمانىڭ اسەرلىلىك ءتۇيىنى - تالداۋ مازمۇنى.
كومپوزيتور بىزبەن مۋزىكا تىلىمەن، ياعني دىبىسپەن سويلەسەدى. مۋزىكانىڭ نەگىزى - جانعا سۇيكىمدى، قۇلاققا جاعىمدى، ويدى تەربەتەتىن مەلوديا. مەلوديا مۋزىكالىق شىعارمانىڭ نەگىزگى مازمۇنىن، ىشكى سيپاتىن بەرەدى. سوندىقتان مۋزىكانى ءتۇسىنىپ ۇعۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن مۋزىكالىق شىعارمانىڭ مەلودياسىنا نازار اۋدارۋ كەرەك.
5. ۇستازدىق تالداۋ.
نەگىزگى مۋزىكالىق شەبەرلىك جانە ورىنداۋشىلىق تۇرعىسىنداعى ماقساتتار، ونى ىسكە اسىرۋ جولدارى.
شىعارمانى ءوزىم ويناپ كورسەتۋ ارقىلى تىڭداتامىن.
6. شىعارمانىڭ ورىنداۋشىلىق جوسپارى.
ۇيدە تاپسىرمانى ورىنداعان كەزدە بارلىق ءتۇسىندىرىلىپ، جاتقان تۇسىندىرمەلەردى جۇزەگە اسىرۋ.
ءىىى. جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ءار - ءتۇرلى سۇراقتار ارقىلى پىسىقتاۋ.
ا) ساباقتى پىسىقتاۋ.
ب) وقۋشىنى باعالاۋ. مەن
ۆ) ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
You Might Also Like
-
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
