InfoHub Logo

ءپانى: دۇنيەتانۋ
كلاسى: 3
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعاتتاعى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ بايلانىسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تابيعاتتاعى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ بايلانىسى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ. تابيعاتتاعى زات اينالىسىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ قابىلەتتەرىن جانە ويلارىن تولىق جەتكىزە ءبىلۋ، وزدىگىنەن، توپپەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن دامىتۋ. ءبىلىم الۋعا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
تاربيەلىك: وقۋشىلارعا تابيعاتتى ايالاۋعا جانە قورەكتەنۋ تىزبەگىن قۇرۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ،
اڭگىمەلەۋ، تالداۋ، كورنەكىلىك، ستو
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكىلىكتەر: «ءومىر اينالىسى» سىزباسى، تىرەك-سىزبالار، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا ساباققا قاجەتتى قۇرال - جابدىقتار: ا3 پلاكاتى، جەلىم، ءتۇرلى ءتۇستى فلوماستەرلەر
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ادەبيەتتىك وقۋ، بيولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. پسيحولوگيالىق دايىندىق
قورقىتپايمىز قۇستاردى،
قىزىقتايمىز ۇشقاندى.
ۇركىتپەيمىز اڭداردى
جاسامايمىز دۇشپاندىق!
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- ۇيگە بەرىلگەن «ۇلۋ» تاقىرىبىن وقىپ، مازمۇنىن ايتۋ
- ۇلۋدىڭ سۋرەتىن سالۋ.
- سۇراقتارعا جاۋاپ جازۋ
III. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ
«جانۋارلار» تاقىرىبىندا تەست جۇمىسى
1. تىرشىلىك ەتۋ ورتاسى دەگەنىمىز نە؟
ا) جانۋارلاردىڭ مىنەز - قۇلقى
ءا) جانۋارلاردىڭ تىرشىلىك ەتۋىنە قولايلى جەر
ب) جانۋارلاردىڭ سىرتقى ءتۇر - كەلبەتى
2. ۇلۋدىڭ دەنەسىندە «ۇككىش» دەپ نەنى اتايدى؟
ا) باقالشىق ءا) ءمۇيىزى ب) تىستەرى مەن ءتىلى
3. تومەندەگى ورمەكشى تارىزدىلەردىڭ قايسىسى ۋلى جانە ادام ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرەدى؟
ا) ورمەكشى ءا) ءبۇيى مەن قاراقۇرت ب) قانقىز
4. ۇلۋدىڭ باقالشىقتى ۇلۋلارى نەشە كۇننەن كەيىن شىعادى؟
ا) 18 ءا) 24 ب) 27
5. زياندى پارازيت قۇرتتى كورسەت.
ا) ىشەكقۇرت ءا) سۇلىك ب) جاۋىنقۇرت
6. ۇلۋ نەشە سانتيمەتر تەرەڭدىككە دەيىن كىرىپ، ۇيقىعا كەتەدى؟
ا) 4 - 6 سم ءا) 7 - 9 سم ب) 5 - 10 سم
7. ىشەكقۇرتتىڭ جۇمىرتقالارىن قانداي جاندىك تاراتادى؟
ا) شىبىن ءا) شەگىرتكە ب) ماسا
8. قازاقستانداعى ەڭ ءىرى ورمەكشىنى اتا؟
ا) ورمان كەنەسى ءا) ءبۇيى ب) قاراقۇرت
IV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.

1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
«ورماننىڭ ادام ومىرىندەگى ءرولى» تاقىرىبىنداعى اڭگىمەدەن باستالادى. ءارى قاراي بالالار عابدوللا توقايدىڭ «بالا مەن كوبەلەك» اتتى ولەڭىن ساحنالايدى.
بالا: گۇلزار كوركى كوبەلەك،
ۇشتىڭ نەگە تىنباي؟
نەنى قورەك ەتەسىڭ؟
قاي الەمنەن كەلەسىڭ؟
كوبەلەك: كوگالداردا، باقتاردا،
ورماندا مەنىڭ تۇراعىم.
كۇن نۇرىنان ءنار الىپ،
گۇلدى قورەك قىلامىن.
تاعدىر بەرگەن ءبىر كۇنىم
تىنىش وتسە، تىلەگىم.
- كوبەلەكتىڭ ءومىرى نەگە بايلانىستى ەكەنىن تالداڭدار.

كوگال گۇلدەر________ كوبەلەك
ب ا ق
ورمان
- ءومىر ءسۇرۋ بەلگىلەرىن اتاڭدار. (قورەكتەنۋ، قوزعالىس، تىنىس الۋ، ءوسۋ، دامۋ، ءولۋ)

جۇزەگە اسىرۋ.
1. بالالار جانۋارلار تۋرالى ماتەريالداردى ەسكە تۇسىرەدى، سوعان قاتىستى ءار توپ باسشىسى كارتوچكاداعى سۇراقتاردى تاڭدايدى.
- شوپقورەكتىلەرگە قانداي جانۋارلار جاتادى؟
- ەتپەن قورەكتەنەتىن نەمەسە جىرتقىشتار
- وسىمدىكتەرمەن دە، اڭدارمەن دە قورەكتەنەتىن جانۋارلار.
- جاندىكتەرمەن قورەكتەنەتىن جانۋارلار.
2. ءتىرى تابيعات وكىلدەرىنىڭ تىرشىلىك اينالىسىندا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن اڭگىمەلەپ بەرىلەدى؛ توپىراقتىڭ وسى تىرشىلىك تىزبەگىندەگى اتقاراتىن ءرولىن، ەگەر توپىراق جويىلسا، وسى شەڭبەردىڭ دە قۇرىپ كەتەتىنى تۋرالى ايتىلادى.
2. ماعىنانى تانۋ.
وسىمدىك اۋادان كومىرقىشقىل گازىن، ال توپىراقتان سۋ، ءتۇرلى تۇز جانە باسقا قورەكتىك زاتتار سىڭىرەدى. الىنعان قورەكتىك زاتتاردان كۇن ساۋلەسىنىڭ اسەرىمەن جاپىراقتا قانت مەن كراحمال تۇزىلەدى. ولار وسىمدىكتىڭ وسۋىنە جاعداي جاسايدى. وسىمدىكپەن ادامدار مەن جانۋارلار قورەكتەنەدى. قورىتىلماعان تاماق قالدىقتارى، ولگەن جانۋارلار مەن وسىمدىكتەر توپىراققا تۇسەدى. ولار توپىراقتا قاراشىرىككە اينالادى، ميكروبتار ولاردى مينەرالدىق تۇزدارعا اجىراتادى. مينەرالدىق تۇزدارمەن قايتادان وسىمدىكتەر قورەكتەنەدى. تىزبەك تۇيىقتالدى. وسىلايشا تابيعاتتاعى زات اينالىمى جۇرەدى.

ءشىرىندى
ميكروورگانيزمدەردىڭ ىقپالى
تۇزدار
وسىمدىكتەر قورەگى
جانۋارلار قورەگى
وسىمدىكتەر، جانۋارلار ولەدى
توپىراققا تۇسەدى.
مىنە، تابيعاتتاعى زاتتار وسىلايشا شەڭبەر بويىمەن تىرشىلىك ەتەدى.
وزەكتى سۇراق. جەر بەتىنەن وسى تىرشىلىك شەڭبەرىندەگى قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ ءبىرى جويىلسا نە بولادى:
قىران توبى: «وسىمدىكتەر جويىلسا»
سۇڭقار توبى: «جانۋارلار قۇرىپ كەتسە»
بارىس توبى: «توپىراق جويىلسا»
بۇل سۇراقتاردى الدىمەن توپ ىشىندە تالقىلاپ، سودان سوڭ داۋىستاپ ايتىلادى.
جالپى سۇراق: «ساڭىراۋقۇلاقتار مەن باكتەريالار جويىلسا»
ءمۇعالىم: جەردەگى بارلىق تىرشىلىك يەلەرى ءبىر - بىرىمەن قورەك تىزبەگى ارقىلى بايلانىسادى. سارىشۇناق ەگىستىكتە وسەتىن دانمەن قورەكتەنەدى. سارشۇناقتىڭ ءوزىن تۇلكى ۇستاپ جەۋى مۇمكىن. ياعني، «ءدان - سارشۇناق - تۇلكى» قورەك تىزبەگى پايدا بولدى.
بۇعى ءشوپ جەيدى. بۇعىنىڭ ءوزى - قاسقىردىڭ جەمى. «ءشوپ - بۇعى - قاسقىر» قورەك تىزبەگى پايدا بولدى. جاندىكتەر وسىمدىك جەيدى. كولباقا جاندىكتەرمەن قورەكتەنەدى. كولباقانى قۇتان جەيدى. قورەك تىزبەگى: «وسىمدىك - جاندىك - كولباقا - قۇتان».
ءبىرىنشى بۋىنى- وسىمدىك
ەكىنشى بۋىنى- وسىمدىكپەن قورەكتەنەتىن جانۋارلار
ءۇشىنشى بۋىنى- جىرتقىشتار

V. بەكىتۋ. وي - تولعانىس
تاپسىرما. ۇلگى بويىنشا قورەك تىزبەگىن قۇراستىرۋ:
استىق - تىشقان - تۇلكى
ءشوپ - كيىك - قاسقىر
گۇلدەر – جاندىكتەر - قۇستار
جاپىراق - ءشىرىندى - قۇمىرسقالار
سۇراق: نەلىكتەن قورەك تىزبەگىن بۇزۋعا بولمايدى؟

VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. بيولوگيالىق ديكتانت.
1. وسىمدىك اۋادان كومىرقىشقىل گازىن سىڭىرەدى.
2. قورەكتىك زاتتاردان جاپىراقتا كراحمال مەن قانت تۇزىلەدى.
3. وسىمدىكپەن ادامدار مەن جانۋارلار قورەكتەنەدى.
4. قورىتىلماعان تاماق قالدىقتارى، ولگەن جانۋارلار مەن وسىمدىكتەر توپىراققا تۇسەدى.
5. توپىراقتا قاراشىرىككە اينالادى،ميكروبتار ولاردى مينەرالدىق تۇزدارعا اجىراتادى.
6. مينەرالدىق تۇزدارمەن وسىمدىكتەر قورەكتەنەدى.
(قارامەن ەرەكشەلەنگەن سوزدەردى جاسىرىپ قوياسىزدار)
بالالار تابيعاتتاعى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەر بايلانىسى تۋرالى بىلگەندەرىن پىسىقتايدى.

قورىتىندى. بارلىق ءتىرى ورگانيزمدەر مەن توپىراق - ءبىزدىڭ پلانەتامىزداعى ءبىرتۇتاس تىرشىلىك شەڭبەرىنىڭ مۇشەلەرى.
اعاش، بۇتا جانە شوپتەردى قورعاۋ ارقىلى سەن سول جەردە تىرشىلىك ەتەتىن اڭدارعا، قۇستارعا جانە جاندىكتەرگە كومەكتەسەسىڭ.

VII. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
- وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقۋ
- سۇراقتار مەن جاۋاپتار
- تابيعاتتاعى زات اينالىمى سۋرەتىن سالۋ
VIII. باعالاۋ