InfoHub Logo

وتباسى – تاربيە باستاۋى

تاقىرىبى: وتباسى – تاربيە باستاۋى
ماقساتى: وتباسى مۇشەلەرىنىڭ اراسىنداعى باۋىرمالدىق، قايىرىمدىلىق، دوستىق قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋ.
ۇلكەندى سىيلاۋعا، كىشىگە قامقورلىق جاساۋعا، سىپايى، ءىلتيپاتتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
بالانىڭ جان - جاقتى ءوز ەلىنىڭ، حالقىنىڭ قامىن ويلايتىن، اتا - اناسىن، جورا - جولداسىن سىيلاي بىلەتىن، ازامات تاربيەلەۋمەن قاتار، ۇلتتىق تاربيەنى ناسيحاتتاۋ.
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، پىكىر الىسۋ، ءوز ويىن ورتاعا سالا ءبىلۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمەلى كەستەلەر، دانالىق سوزدەر، كومپيۋتەر،
باياندامالار، پلاكاتتار.

ناقىل سوزدەر:
1. «اناڭ - اسىل قازىناڭ، اكەڭ - اسقار تاۋ».
2. «اتا - انانىڭ مىندەتى - تاربيەلەۋ جانە جاقسىلىقتى ۇيرەتۋ».
3. «بالا - ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز»
4. «بالا اكەدەن اقىل، انادان مەيىرىم الادى».
5. «بالا - ءومىردىڭ جالعاسى، وتباسىنىڭ جەمىس بەرەر گ ۇلى».
6. «بالاعا سىڭىرگەن اتا - انا ەڭبەگىن بالا ءومىر بويى اقتاپ بولا المايدى. بالاعا دەگەن ماحابباتقا ەشبىر ماحاببات تەڭدەسە المايدى، ول ولە - ولگەنشە سۋسىندايتىن ماحاببات.
عابيدەن مۇستافين
ءتۇرى: اتا - انا مەن بالانىڭ اراسىنداعى سىيلاستىقتى كۇشەيتۋ.

بارىسى: قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى ۇستازدار، اتا - انالار، شاكىرتتەر! ءبىز بۇگىن كەرەمەت ءبىر عاجايىپ الەمگە ساياحاتقا بارامىز. قالاي ويلايسىزدار، ول قانداي الەم بولۋى مۇمكىن؟ قانە، ويلانىپ كورىڭدەرشى. ول ءبىر ءوزى كىشكەنتاي عانا شاعىن مەملەكەت. ال ولاي بولسا، ول مەملەكەتتىڭ اتى «جانۇيا» ەكەن. بۇگىنگى تاقىرىپتا وسى مەملەكەت جونىندە وربىمەك. بۇل مەملەكەت قانداي بولۋى كەرەك؟
باقىتتى، تاتۋ، ونەرلى، ۇلگىلى.
سونىمەن، بۇگىنگى اتا - انالار مەن بالا بىرلەسكەن «مىقتى وتباسى – مىقتى مەملەكەت» اتتى تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر.

جاقسىدان جامان تۋادى،
ءبىر اياق اسقا العىسىز.
جاماننان جاقسى تۋادى،
ادام ايتسا نانعىسىز.
وتباسى - ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن بالانىڭ باس ۇستازى - اتا - انا. ۇلتىمىزدا «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ» دەگەن دانا ءسوز بار. «بالا قىران بولۋ ءۇشىن ونى سامعاتىپ ۇشىراتىن اتا نەمەسە اكە دە قىران بولۋ كەرەك»- دەپ وتباسىلىق تاربيەگە ەرەكشە توقتاعان. ءار وتباسىندا اتا - انانىڭ ورنى بولەك. بالا اكەدەن - اقىل، انادان - مەيىرىم الادى. اكە - وتباسىنىڭ اسىراۋشىسى، قامقورشىسى، تىرەگى دەپ بىلەسىڭ، انا وتباسىنىڭ ۇيتقىسى، جىلۋى، شۋاعى، جاقسى انا وتباسىنا بەرەكە اكەلىپ، جانۇياسىن باقىتقا بولەيدى.
اتا - اناعا بالادان جاقسى ەشكىم جوق. «بالا - ادامنىڭ باۋىر ەتى» دەگەن ناقىل ءسوز بار. سوندىقتان قاي اتا - انا بولماسىن بالاسىنىڭ ءبىلىمدى، مادەنيەتتى، ءتارتىپتى، ادەپتى بولۋىن قالايدى. بالا ءومىردىڭ جالعاسى، كوز قۋانىشى، شاڭىراق يەسى دەپ ۇرپاق تاربيەسىنە كوپ كوڭىل بولگەن. قاي حالىق بولسا دا ءۇمىتىن ەڭ الدىمەن ۇرپاعىنان كۇتەدى. جانعان وتىن سوندىرمەي، ءتۇتىنىڭ تۇتەتىپ، ارتىنا ۇرپاق قالدىرۋدى كوزدەگەن. ال تاربيەنىڭ كوزى - اتا - بابامىزدان قالعان اقىلدا، دانا سوزدەردە.

ءبىزدىڭ تاربيە ساعاتىمىزدىڭ ماقساتى شاعىن مەملەكەتىمىز «جانۇيانى» مىقتى مەملەكەتكە اينالدىرۋ. ول ءۇشىن مىقتى مەملەكەت – جانۇيامىزعا بەرىك بوساعا، كەڭ كەرەگە، ۇلكەن تەرەزە، مىقتى شاڭىراق كەرەك.

ءبىزدىڭ ويىنىمىزعا اتا – انالار مەن بالالار قاتىسادى. كىرپىشتەرگە جازىلعان سوزدەرمەن بىزدەر ءوزىمىزدىڭ ءۇيىمىزدى قالايىق. بىزدەر بالالار بارلىعىمىزدا ءوز ءومىرىمىزدىڭ قۇرلىسشىسىمىز. ءبىزدىڭ ءۇيىمىزدىڭ فۋندامەنتى نەدەن تۇرادى ەكەن؟
وقۋشىلارعا اكتۋالدىق سۇراقتار:
1. ءۇي دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
2. ءۇيدىڭ جىلۋ، اتا – انانىڭ ايالى الاقانى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
3. باقىتتى وتباسى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟

ءبىزدىڭ الدىمىزدا ءۇي سالاتىن مىنانداي كىرپىشتەر جاتىر:
1. بايلىق.
2. باۋىرمالدىق
3. تاتۋلىق
4. قايىرىمدىلىق
5. ادەپتىلىك
6. يناباتتىلىق
7. شىدامدىلىق
8. تولەرانتتىق
9. تۇسىنىستىك
10. ىزەتتىلىك
11. اۋىزبىرلىك
12. سەنىمدىلىك
13. ماحاببات
14. اتا – انانىڭ بالاعا دەگەن ماحابباتى

وسى كىرپىشتەردىڭ كومەگىمەن بىزدەر ءوز ۇيلەرىمىزدى تۇرايىق. (بالالار ءۇي تۇرعىزۋعا كىرىسەدى)
بالاعا تەرىس اسەر ەتەدى.
 جانۇياداعى جانجال
 ۇلكەندەردىڭ اۋزىنا كەلگەن سوزدەرىنە ايتۋى
 بالالاردىڭ كوزىنشە باسقا بىرەۋدى سوگۋى
 باسقالاردىڭ سىرتىنان وسەك ايتۋ
 اراق ءىشۋ
 تەمەكى تارتۋ
بۇزاقىلىقتىڭ باسى بوس جۇرۋدەن باستالادى.

قيپاقتايدى قيت ەتسە اناڭ، اكەڭ،
قايتسەم عانا وسىنى ادام ەتەم،
باسقالاردىڭ وسىنداي بالالارى،
تاپ وسىنداي جاڭعالاق شالا ما ەكەن
ويىم ەمەس، وللاھي، بىزدىكىنىڭ…
ەنجارلىعى ەلدە جوق الابوتەن
تۋا سالا تۇلپاردىڭ جالىن تارتقان؛
قىرعيلارعا قىزىعىپ قاراپ وتەم.
جارىق سىيلاپ ماڭىنا جىلۋ سىيلاپ،
بۇ دا ءبىر كۇن الاۋداي جانا ما ەكەن؟
ەل قاتارلى ەلەۋلى ەڭبەك ەتسە - اۋ
بولماسا دا توپ جارعان دارا بوتەن.
مۇشە تىستەپ مىقتىلار توي جاساسا،
جەرگە قاراپ مەن سورلى قالار ما ەكەم؟
…. ءۇمىت پەن كۇدىكتىڭ ورتاسىندا
اتا - انانىڭ ءۇمىتى تالادى ەكەن!
مۇزافار الىمبايەۆ

مىنە وسىلايشا ءوز بالاسىنىڭ بولاشاعىنا الاڭداپ، «قايتسەم دە بالامدى ادام ەتەم» دەگەن اتا - انانىڭ ارمانى بالاسىمەن بىرگە جاسايدى ەكەن.
اتا – اناعا بەرىلەتىن كەڭەس

1 1. بالاڭىزدى وزىنە — ءوزى قىزمەت ەتۋگە دايىنداڭىز
2. جانۇيادا بالا تاربيەسىنە بىردەي تالاپ قويا بىلىڭىزدەر
3. بالاعا ۋادە بەرگەننەن كەيىن ورىنداۋعا تىرىسىڭىز
4. بالاڭىزدىڭ ءوز بەتىمەن ارەكەت جاساۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز.
5. بالاڭىزعا سۇيىسپەنشىلىكپەن قاراڭىز.
وتباسى – تاربيە باستاۋى. جۇكتەۋ