وتباسىمەن بىرلەسە وتىرىپ تاربيەلەيمىز
وتباسىمەن بىرلەسە وتىرىپ تاربيەلەيمىز
و ءبارىڭىز دە بالا ءوسىرىپ وتىرسىزدار، جاسىراتىنى جوق كوپ جاعدايدا مەكتەپتەگى بالالاردىڭ ءوزارا قارىم قاتىناسىمەن ەشكىمنىڭ جۇمىسى بولا بەرمەيدى. وسىنداي كەلىسپەي، ۇيلەسپەي جاتقان ماسەلەلەردى شەشۋ ءاربىر پەداگوگ - تاربيەشىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن جۇمىس. بۇل - اقيقات. وسى ارادا اتا - انا مەكتەپتەگى ءوز بالاسىنىڭ جولداس - جورالارىمەن ءتىل تابىسىپ، قارىم – قاتىناس جاساۋىندا كوپ ءمان بار ەكەنىن ءبىلۋى ءتيىس. كوپ ماسەلەلەردى وتباسىنىڭ ءوزارا سىرلاسۋى ارقىلى شەشۋگە بولادى. بالا – اتى كىشكەنتاي بولعانىمەن، اۋىرتپالىعى دارداي، قام – قارەكەتى قىرۋار، ۇلكەن الەم. كۇندەلىكتى ءومىر بارىسىندا وسىنى ەستەن شىعارىپ الماۋىمىز ابزال. «مەملەكەتتىك يدەولوگيانىڭ بىزگە اسا ءبىر قاجەت ءىرى بۇتاعى، قوماقتى تارماعى – حالىقتى، ۇرپاقتى پاتريوتيزمگە، وتانشىلدىق رۋحتا، ەلدى، جەردى سۇيۋگە، قورعاۋعا جۇمىلدىرۋ»، - دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ايتقانداي، جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدەگى ەڭ باستى ماسەلە ونىڭ بويىندا ادامگەرشىلىك، وتانشىلدىق سەزىمدەردى قالىپتاستىرۋ.
بالا تاربيەسى – كۇردەلى ۇدەرىس، جاس ۇرپاقتى جان – جاقتى جەتىلگەن، اقىل - پاراساتى، وي – ءورىسى بيىك ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ – قوعامىمىزدىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەسى. وتباسى – ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، «بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا»، «اكەدەن اقىل، انادان مەيىر الادى». اتا - اناعا بالادان جاقىن ەشكىم جوق، سوندىقتان دا بالاسىنىڭ ادەپتى، ءبىلىمدى بولىپ ءوسۋىن ارماندايدى. «كۇللى عاجايىپتاردىڭ ىشىندەگى ەڭ تاماشاسى – جاقسى تاربيەلەنگەن ادام» دەگەن بولاتىن گرەك فيلوسوفى ەپيكتەت. بالا – ءار اتا - انانىڭ بولاشاعى. ول – ونىڭ ءومىرىنىڭ جالعاسى.
- بالا دەگەن كىم؟
اتا – انالار جاۋابى
1. باۋىر ەتىمىز.
2. بولاشاعىمىز.
3. ءۇمىتىمىز.
4. سۇيەنىشىمىز.
5. ءىزباسارىمىز.
6. مۇراگەرىمىز
7. كومەكشىمىز
8. ءومىرىمىزدىڭ جالعاسى
9. اقىلشىمىز ت. ب.
ءبىزدىڭ ۇرپاعىمىزدىڭ كۇتەرىمىز كوپ. ولاي بولسا، ءبىز تاربيە ۇردىسىندە بالامىزدىڭ جات قىلىقتاردان اۋلاق بولۋىن قاداعالاۋىمىز كەرەك. جاعىمسىز مىنەز دەگەن سوزگە ءمان بەرىپ كورەيىك.
قانداي جاعىمسىز قىلىقتاردى بالاڭىزعا تىلەمەيسىز؟
اتا – انالار جاۋابى
1. ەرىنشەكتىك
2. جالقاۋلىق
3. ساراڭدىق
4. ماقتانشاقتىق
5. كۇيگەلەكتىك ت. ب.
ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ ادامگەرشىلىك، مورالدىق بەينەسى ءار ۋاقىتتا كوڭىلىمىزدەن شىعا بەرمەيدى. كۇندەلىكتى ومىردە اشۋلانشاق، ادەپسىز بالالار كەزدەسىپ جاتادى. بالا ءوزىنىڭ بولاشاعى ەكەنىن ۇعىناتىن ءار اتا - انا ءوز بالاسىنا كوپ كوڭىل ءبولۋى قاجەت. مەنىڭشە، ءاربىر بالانىڭ ءىس - ارەكەتى، تاربيەسى وتباسىندا اتا - انانىڭ جاعىمدى ونەگەسىنەن قالىپتاسادى. سوندىقتان بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا. اتا - انا ءوز بالاسىنىڭ تاربيەسىنىڭ ءۇشىن ەل، حالىق الدىندا جاۋاپكەر. ولاي بولسا، ءاربىر اتا - انا ءوز بالالارىنىڭ پاراساتتى، ءبىلىمدى ازامات بولىپ وسۋىنە قام جاساۋلارى كەرەك. كەيبىر اتا - انا بالاسىنا "ادەپتى بالا بول، ۇلكەندى سىيلا" دەپ اقىل ايتادى. ال وزدەرى تەمەكى شەگىپ، اراق ءىشىپ، ءۇي ىشىندە قارت اجەسىنە دورەكى سويلەپ، بەتىنەن الىپ رەنجىسەدى. گرەكتىڭ ەرتەدەگى ويشىلى پيتتاك «ءوزىنىڭ اتا - اناعا نە ىستەسەڭ، بالاڭنان دا سونى كۇت» دەگەن ەكەن.
قورىتا كەلە ايتارىم، «بالاڭنىڭ تەنتەك بولاتىنى – ۇيىنەن، ەردىڭ تەنتەك بولاتىنى - بيىنەن» دەگەندەي، وتباسىندا اتا - انانىڭ اماندىق ساۋلىق سۇراسۋى، ءوزارا سىيلاستىق كورسەتۋى، مەيىرىمدى، قايىرىمدى، ونەگەلى بولۋى بالا تاربيەسىندە ماڭىزدى ورىن الادى دەگىم كەلەدى.
و ءبارىڭىز دە بالا ءوسىرىپ وتىرسىزدار، جاسىراتىنى جوق كوپ جاعدايدا مەكتەپتەگى بالالاردىڭ ءوزارا قارىم قاتىناسىمەن ەشكىمنىڭ جۇمىسى بولا بەرمەيدى. وسىنداي كەلىسپەي، ۇيلەسپەي جاتقان ماسەلەلەردى شەشۋ ءاربىر پەداگوگ - تاربيەشىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن جۇمىس. بۇل - اقيقات. وسى ارادا اتا - انا مەكتەپتەگى ءوز بالاسىنىڭ جولداس - جورالارىمەن ءتىل تابىسىپ، قارىم – قاتىناس جاساۋىندا كوپ ءمان بار ەكەنىن ءبىلۋى ءتيىس. كوپ ماسەلەلەردى وتباسىنىڭ ءوزارا سىرلاسۋى ارقىلى شەشۋگە بولادى. بالا – اتى كىشكەنتاي بولعانىمەن، اۋىرتپالىعى دارداي، قام – قارەكەتى قىرۋار، ۇلكەن الەم. كۇندەلىكتى ءومىر بارىسىندا وسىنى ەستەن شىعارىپ الماۋىمىز ابزال. «مەملەكەتتىك يدەولوگيانىڭ بىزگە اسا ءبىر قاجەت ءىرى بۇتاعى، قوماقتى تارماعى – حالىقتى، ۇرپاقتى پاتريوتيزمگە، وتانشىلدىق رۋحتا، ەلدى، جەردى سۇيۋگە، قورعاۋعا جۇمىلدىرۋ»، - دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ايتقانداي، جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدەگى ەڭ باستى ماسەلە ونىڭ بويىندا ادامگەرشىلىك، وتانشىلدىق سەزىمدەردى قالىپتاستىرۋ.
بالا تاربيەسى – كۇردەلى ۇدەرىس، جاس ۇرپاقتى جان – جاقتى جەتىلگەن، اقىل - پاراساتى، وي – ءورىسى بيىك ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ – قوعامىمىزدىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەسى. وتباسى – ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، «بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا»، «اكەدەن اقىل، انادان مەيىر الادى». اتا - اناعا بالادان جاقىن ەشكىم جوق، سوندىقتان دا بالاسىنىڭ ادەپتى، ءبىلىمدى بولىپ ءوسۋىن ارماندايدى. «كۇللى عاجايىپتاردىڭ ىشىندەگى ەڭ تاماشاسى – جاقسى تاربيەلەنگەن ادام» دەگەن بولاتىن گرەك فيلوسوفى ەپيكتەت. بالا – ءار اتا - انانىڭ بولاشاعى. ول – ونىڭ ءومىرىنىڭ جالعاسى.
- بالا دەگەن كىم؟
اتا – انالار جاۋابى
1. باۋىر ەتىمىز.
2. بولاشاعىمىز.
3. ءۇمىتىمىز.
4. سۇيەنىشىمىز.
5. ءىزباسارىمىز.
6. مۇراگەرىمىز
7. كومەكشىمىز
8. ءومىرىمىزدىڭ جالعاسى
9. اقىلشىمىز ت. ب.
ءبىزدىڭ ۇرپاعىمىزدىڭ كۇتەرىمىز كوپ. ولاي بولسا، ءبىز تاربيە ۇردىسىندە بالامىزدىڭ جات قىلىقتاردان اۋلاق بولۋىن قاداعالاۋىمىز كەرەك. جاعىمسىز مىنەز دەگەن سوزگە ءمان بەرىپ كورەيىك.
قانداي جاعىمسىز قىلىقتاردى بالاڭىزعا تىلەمەيسىز؟
اتا – انالار جاۋابى
1. ەرىنشەكتىك
2. جالقاۋلىق
3. ساراڭدىق
4. ماقتانشاقتىق
5. كۇيگەلەكتىك ت. ب.
ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ ادامگەرشىلىك، مورالدىق بەينەسى ءار ۋاقىتتا كوڭىلىمىزدەن شىعا بەرمەيدى. كۇندەلىكتى ومىردە اشۋلانشاق، ادەپسىز بالالار كەزدەسىپ جاتادى. بالا ءوزىنىڭ بولاشاعى ەكەنىن ۇعىناتىن ءار اتا - انا ءوز بالاسىنا كوپ كوڭىل ءبولۋى قاجەت. مەنىڭشە، ءاربىر بالانىڭ ءىس - ارەكەتى، تاربيەسى وتباسىندا اتا - انانىڭ جاعىمدى ونەگەسىنەن قالىپتاسادى. سوندىقتان بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا. اتا - انا ءوز بالاسىنىڭ تاربيەسىنىڭ ءۇشىن ەل، حالىق الدىندا جاۋاپكەر. ولاي بولسا، ءاربىر اتا - انا ءوز بالالارىنىڭ پاراساتتى، ءبىلىمدى ازامات بولىپ وسۋىنە قام جاساۋلارى كەرەك. كەيبىر اتا - انا بالاسىنا "ادەپتى بالا بول، ۇلكەندى سىيلا" دەپ اقىل ايتادى. ال وزدەرى تەمەكى شەگىپ، اراق ءىشىپ، ءۇي ىشىندە قارت اجەسىنە دورەكى سويلەپ، بەتىنەن الىپ رەنجىسەدى. گرەكتىڭ ەرتەدەگى ويشىلى پيتتاك «ءوزىنىڭ اتا - اناعا نە ىستەسەڭ، بالاڭنان دا سونى كۇت» دەگەن ەكەن.
قورىتا كەلە ايتارىم، «بالاڭنىڭ تەنتەك بولاتىنى – ۇيىنەن، ەردىڭ تەنتەك بولاتىنى - بيىنەن» دەگەندەي، وتباسىندا اتا - انانىڭ اماندىق ساۋلىق سۇراسۋى، ءوزارا سىيلاستىق كورسەتۋى، مەيىرىمدى، قايىرىمدى، ونەگەلى بولۋى بالا تاربيەسىندە ماڭىزدى ورىن الادى دەگىم كەلەدى.
You Might Also Like
