وتباسىنداعى قارىم-قاتىناس مادەنيەتى جانە ونىڭ بالاعا اسەرى
تاقىرىبى: وتباسىنداعى قارىم-قاتىناس مادەنيەتى جانە ونىڭ بالاعا اسەرى
قاتىسۋشىلار: اتا - انالار، مۇعالىمدەر
ماقساتى: وتباسىنداعى قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن ساقتاۋعا، وتباسىندا ءبىر - بىرىنە دەگەن سىي - قۇرمەتتەر دامىتۋعا ىقپال ەتۋ.
مىندەتتەرى:
1. «قارىم - قاتىناس مادەنيەتى» ۇعىمىنىڭ ءمانىن اشۋ.
2. بالانىڭ جاڭا ورتاعا بەيىمدەلۋى
3. اتا - انامەن بالا اراسىنداعى بايلانىس تۋرالى سيتۋاسيالىق سۇراقتار
4. وتباسى تاربيەسى جاعدايىندا ءادىس - تاسىلدەرىن ۇسىنۋ.
5. اتا - اناعا كەڭەس
6. رەفلەكسيا
ءوتىلۋ فورماسى: ترەنينگ
ءى توپقا ءبولۋ: توپقا ات قويۋ
ءىى سلايد: ۇلى عۇلاما ادامداردىڭ سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، وتباسى تاربيەسى تۋرالى تۇيىندەۋ.
1) وتباسىنداعى قارىم - قاتىناس مادەنيەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، باقىتتى جانۇيانىڭ مودەلىن دايىنداۋ؛
ادىستەرى: توپتاستىرۋ، ەكى جاقتى كۇندەلىك،
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر مەن سۇراقتار جازىلعان بەتشەلەر، جۇرەكشەلەر، ت. ب.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
وقۋشىلاردى وتباسىنىڭ بىرلىگىن ساقتاپ، اتا - انانىڭ الدىنداعى پارىزىن وتەۋگە، جانۇياداعى سىيلاستىققا، ادامگەرشىلىككە، يناباتتىلىققا، تاتۋلىق پەن ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان ترەنينگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!
قۇرمەتتى اتا - انالار!
وتباسى — ادام بالاسىنىڭ ءوسىپ - ونەر التىن ۇياسى. ادامنىڭ ومىرىندەگى ەڭ قۋانىشتى، قىزىق داۋرەنى وسى وتباسىندا وتەدى. بالا ءومىرىنىڭ العاشقى كۇنىنەن باستاپ، اتا - انا وزدەرىنىڭ نەگىزگى بورىشتارىن — تاربيە جۇمىسىن اتقارۋعا كىرىسەدى.
وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ءوزارا دۇرىس قارىم – قاتىناسىن، ءتىل تابىسىپ ءتۇسىنۋىن، ءبىرىن – ءبىرى تىڭداپ، اتا – انانى، تۋعان تۋىستارىن، جاسى ۇلكەندەردى سىيلاپ، قۇرمەت تۇتۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋدىڭ، ءبىلىم الۋدىڭ، مادەني مىنەز – قۇلىقتىڭ ادەت – داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. وتباسىنداعى بالانىڭ يكەمدىلىگى مەن قابىلەتىن بايقاپ، كاسىپتىك جاعىنان باعدارلاۋ. بالانىڭ اقىلىنا، كۇشىنە بىلىمىنە ساي بەرىلگەن تاپسىرمانى تالاپتى ورىنداۋعا دايىن بولۋعا ۇيرەتۋ.
اتا - انانىڭ ەڭ ارداقتى مىندەتى: بالا بويىنا جاقسى قاسيەتتەردى سىڭىرە بەرۋ، كۇن سايىن ەمەس، ساعات سايىن بالا وقۋىن، ەڭبەگىن، ويىنىن، جولداستارىمەن قارىم - قاتىناسىن ۇنەمى شارشاماي، ەرىنبەي باقىلاپ، جاقسىلىققا جول سىلتەۋ. بالا ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز، ءومىرىمىزدىڭ جالعاسى، سوندىقتان بالا تاربيەسى — اتا - انادان جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى.
بالا تاربيەسىنىڭ نەگىزى — بۇل ونىڭ وتباسى. وسى شاعىن الەۋمەتتىك توپ — بالا ءۇشىن ءومىر مەكتەبى. وتباسىنداعى اتا - انا — بالانىڭ ومىرلىك ۇستازى جانە تاربيەشىسى. بالانىڭ بولاشاعى، ءبىلىمى، مادەنيەتى وتباسىنداعى اتا - انانىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىنە، ءتالىم - تاربيەسىنە بايلانىستى. سوندىقتان، ءاربىر اتا - انا ءوزىنىڭ بالاسىن ءبىلىمدى، مادەنيەتتى، جان - جاقتى ەتىپ تاربيەلەۋگە مىندەتتى. قازىرگى كەزدە وتباسى تاربيەسى ماسەلەسى الەمدىك دەڭگەيدە قاراستىرىلۋدا.
ءبىز بۇگىن كەرەمەت ءبىر عاجايىپ الەمگە ساياحاتقا بارامىز. ول ءوزى ءبىر شاعىن مەملەكەت. ول مەملەكەتتىڭ اتى «باقىتتى جانۇيا» دەپ اتالادى. سول مەملەكەتكە ساياحات جولىندا ءبىز كوپتەگەن ساتىلاردان ءوتىپ، ناتيجەسىندە بارلىعىمىز بىرىگىپ ءبىز اڭساعان «باقىتتى جانۇيانىڭ» مودەلىن جاساپ شىعارامىز. ەندەشە، بارلىعىمىز دا بەلسەندى تۇردە قاتىسايىق!
ال ول ءۇشىن، ارينە، بىرنەشە ساتىدان وتەمىز. الدىمەن «وتباسى دەگەن نە؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك.
ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا
ۇلگى – ونەگە باستاۋى
جاعىمدى قاسيەتتەرگە باۋليدى
وتباسى - ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، «بالانىڭ باس ۇستازى - اتا - اناسى». بۇلار بالاعا وتباسىلىق ءومىردىڭ قىرى مەن سىرىن، تىلسىم دۇنيەنىڭ جۇمباقتارىن تانىتىپ، جاعىمدى قاسيەتتەرگە باۋليدى. سەبەبى، وتباسى - تانىم بەسىگى، وتباسى - ۇلگى - ونەگە باستاۋى. اتا - انانىڭ ۇيدەگى قارىم - قاتىناسى، كيىم كيىسى، مىنەز - قۇلقى ءبارى - ءبارى بالاعا ۇلگى. ويتكەنى، «قاراعايعا قاراپ تال وسەدى، جانۇياعا قاراپ بالا وسەدى»، «ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى». بالا وتباسىندا «اكەدەن – اقىل، انادان - مەيىر الادى». «اكە - اسقار تاۋ بولسا، انا - باۋىرىنداعى بۇلاق، ال بالا - جاعاسىنداعى قۇراق». وسى ءبىر ءۇش ءسوز اكە، انا، بالا - وتباسى وشاعىنىڭ ءۇش تاعانى ىسپەتتەس. بالا تاربيەسى - بەسىكتەن. ەرتەدە ءبىر كىسى بالالى بولىپ، بالاسى 6 ايعا تولعاندا ءبىر دانىشپاننان بالاسىن تاربيەلەۋدى قاشان، قالاي باستايتىنىن سۇراپتى. سوندا الگى دانىشپان «ەگەر بالاڭ 6 ايلىق بولسا، وندا سەن تاربيەنى باستاۋعا 6 اي كەشىگىپسىڭ» دەگەن ەكەن.
سوندىقتان دا ءاربىر اتا - انا بالاسىنا كىشكەنتاي كۇنىنەن باستاپ ەڭبەكپەن تاپقان ناننىڭ ءتاتتى ەكەنىن ۇعىندىرىپ، بالانىڭ ارتىق قىلىعىن باقىلاۋعا الىپ، بوس ۋاقىتىنا نازار اۋدارىپ، بارلىق جاعدايدى جىلى سوزبەن ءتۇسىندىرىپ وتىرۋ كەرەك.
جاۋاپتى: م. م. اكانوۆا ا. س. يسينا
وتباسىنداعى قارىم-قاتىناس مادەنيەتى جانە ونىڭ بالاعا اسەرى. جۇكتەۋ
قاتىسۋشىلار: اتا - انالار، مۇعالىمدەر
ماقساتى: وتباسىنداعى قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن ساقتاۋعا، وتباسىندا ءبىر - بىرىنە دەگەن سىي - قۇرمەتتەر دامىتۋعا ىقپال ەتۋ.
مىندەتتەرى:
1. «قارىم - قاتىناس مادەنيەتى» ۇعىمىنىڭ ءمانىن اشۋ.
2. بالانىڭ جاڭا ورتاعا بەيىمدەلۋى
3. اتا - انامەن بالا اراسىنداعى بايلانىس تۋرالى سيتۋاسيالىق سۇراقتار
4. وتباسى تاربيەسى جاعدايىندا ءادىس - تاسىلدەرىن ۇسىنۋ.
5. اتا - اناعا كەڭەس
6. رەفلەكسيا
ءوتىلۋ فورماسى: ترەنينگ
ءى توپقا ءبولۋ: توپقا ات قويۋ
ءىى سلايد: ۇلى عۇلاما ادامداردىڭ سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، وتباسى تاربيەسى تۋرالى تۇيىندەۋ.
1) وتباسىنداعى قارىم - قاتىناس مادەنيەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، باقىتتى جانۇيانىڭ مودەلىن دايىنداۋ؛
ادىستەرى: توپتاستىرۋ، ەكى جاقتى كۇندەلىك،
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر مەن سۇراقتار جازىلعان بەتشەلەر، جۇرەكشەلەر، ت. ب.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
وقۋشىلاردى وتباسىنىڭ بىرلىگىن ساقتاپ، اتا - انانىڭ الدىنداعى پارىزىن وتەۋگە، جانۇياداعى سىيلاستىققا، ادامگەرشىلىككە، يناباتتىلىققا، تاتۋلىق پەن ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان ترەنينگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!
قۇرمەتتى اتا - انالار!
وتباسى — ادام بالاسىنىڭ ءوسىپ - ونەر التىن ۇياسى. ادامنىڭ ومىرىندەگى ەڭ قۋانىشتى، قىزىق داۋرەنى وسى وتباسىندا وتەدى. بالا ءومىرىنىڭ العاشقى كۇنىنەن باستاپ، اتا - انا وزدەرىنىڭ نەگىزگى بورىشتارىن — تاربيە جۇمىسىن اتقارۋعا كىرىسەدى.
وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ءوزارا دۇرىس قارىم – قاتىناسىن، ءتىل تابىسىپ ءتۇسىنۋىن، ءبىرىن – ءبىرى تىڭداپ، اتا – انانى، تۋعان تۋىستارىن، جاسى ۇلكەندەردى سىيلاپ، قۇرمەت تۇتۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋدىڭ، ءبىلىم الۋدىڭ، مادەني مىنەز – قۇلىقتىڭ ادەت – داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. وتباسىنداعى بالانىڭ يكەمدىلىگى مەن قابىلەتىن بايقاپ، كاسىپتىك جاعىنان باعدارلاۋ. بالانىڭ اقىلىنا، كۇشىنە بىلىمىنە ساي بەرىلگەن تاپسىرمانى تالاپتى ورىنداۋعا دايىن بولۋعا ۇيرەتۋ.
اتا - انانىڭ ەڭ ارداقتى مىندەتى: بالا بويىنا جاقسى قاسيەتتەردى سىڭىرە بەرۋ، كۇن سايىن ەمەس، ساعات سايىن بالا وقۋىن، ەڭبەگىن، ويىنىن، جولداستارىمەن قارىم - قاتىناسىن ۇنەمى شارشاماي، ەرىنبەي باقىلاپ، جاقسىلىققا جول سىلتەۋ. بالا ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز، ءومىرىمىزدىڭ جالعاسى، سوندىقتان بالا تاربيەسى — اتا - انادان جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى.
بالا تاربيەسىنىڭ نەگىزى — بۇل ونىڭ وتباسى. وسى شاعىن الەۋمەتتىك توپ — بالا ءۇشىن ءومىر مەكتەبى. وتباسىنداعى اتا - انا — بالانىڭ ومىرلىك ۇستازى جانە تاربيەشىسى. بالانىڭ بولاشاعى، ءبىلىمى، مادەنيەتى وتباسىنداعى اتا - انانىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىنە، ءتالىم - تاربيەسىنە بايلانىستى. سوندىقتان، ءاربىر اتا - انا ءوزىنىڭ بالاسىن ءبىلىمدى، مادەنيەتتى، جان - جاقتى ەتىپ تاربيەلەۋگە مىندەتتى. قازىرگى كەزدە وتباسى تاربيەسى ماسەلەسى الەمدىك دەڭگەيدە قاراستىرىلۋدا.
ءبىز بۇگىن كەرەمەت ءبىر عاجايىپ الەمگە ساياحاتقا بارامىز. ول ءوزى ءبىر شاعىن مەملەكەت. ول مەملەكەتتىڭ اتى «باقىتتى جانۇيا» دەپ اتالادى. سول مەملەكەتكە ساياحات جولىندا ءبىز كوپتەگەن ساتىلاردان ءوتىپ، ناتيجەسىندە بارلىعىمىز بىرىگىپ ءبىز اڭساعان «باقىتتى جانۇيانىڭ» مودەلىن جاساپ شىعارامىز. ەندەشە، بارلىعىمىز دا بەلسەندى تۇردە قاتىسايىق!
ال ول ءۇشىن، ارينە، بىرنەشە ساتىدان وتەمىز. الدىمەن «وتباسى دەگەن نە؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك.
ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا
ۇلگى – ونەگە باستاۋى
جاعىمدى قاسيەتتەرگە باۋليدى
وتباسى - ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، «بالانىڭ باس ۇستازى - اتا - اناسى». بۇلار بالاعا وتباسىلىق ءومىردىڭ قىرى مەن سىرىن، تىلسىم دۇنيەنىڭ جۇمباقتارىن تانىتىپ، جاعىمدى قاسيەتتەرگە باۋليدى. سەبەبى، وتباسى - تانىم بەسىگى، وتباسى - ۇلگى - ونەگە باستاۋى. اتا - انانىڭ ۇيدەگى قارىم - قاتىناسى، كيىم كيىسى، مىنەز - قۇلقى ءبارى - ءبارى بالاعا ۇلگى. ويتكەنى، «قاراعايعا قاراپ تال وسەدى، جانۇياعا قاراپ بالا وسەدى»، «ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى». بالا وتباسىندا «اكەدەن – اقىل، انادان - مەيىر الادى». «اكە - اسقار تاۋ بولسا، انا - باۋىرىنداعى بۇلاق، ال بالا - جاعاسىنداعى قۇراق». وسى ءبىر ءۇش ءسوز اكە، انا، بالا - وتباسى وشاعىنىڭ ءۇش تاعانى ىسپەتتەس. بالا تاربيەسى - بەسىكتەن. ەرتەدە ءبىر كىسى بالالى بولىپ، بالاسى 6 ايعا تولعاندا ءبىر دانىشپاننان بالاسىن تاربيەلەۋدى قاشان، قالاي باستايتىنىن سۇراپتى. سوندا الگى دانىشپان «ەگەر بالاڭ 6 ايلىق بولسا، وندا سەن تاربيەنى باستاۋعا 6 اي كەشىگىپسىڭ» دەگەن ەكەن.
سوندىقتان دا ءاربىر اتا - انا بالاسىنا كىشكەنتاي كۇنىنەن باستاپ ەڭبەكپەن تاپقان ناننىڭ ءتاتتى ەكەنىن ۇعىندىرىپ، بالانىڭ ارتىق قىلىعىن باقىلاۋعا الىپ، بوس ۋاقىتىنا نازار اۋدارىپ، بارلىق جاعدايدى جىلى سوزبەن ءتۇسىندىرىپ وتىرۋ كەرەك.
جاۋاپتى: م. م. اكانوۆا ا. س. يسينا
وتباسىنداعى قارىم-قاتىناس مادەنيەتى جانە ونىڭ بالاعا اسەرى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ۇزاق مەرزىمدى جوسپار ءبولىمى10.1 A فۋنكسيا، قاسيەتتەرى جانە گرافيگى مەكتەپ: م.مامەتوۆا اتىنداعى ورتا مەكتەبى مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىمەن » كمم كۇنى: 19.09.2019ءپان ءمۇعالىمى:تەكسەرىلدى: سىنىپ...
