قارلىعاش پەن ءداۋىت
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: الەۋمەتتىك ورتا
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: كوركەم ادەبيەت
تاقىرىبى: قارلىعاش پەن ءداۋىت
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: بالالاردى ەرتەگىنى ءتۇسىنىپ، مازمۇنىن مانەرلى ايتۋعا، سويلەۋگە، اڭگىمەلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: بالالاردى ەرتەگى جەلىسى ارقىلى ادامگەرشىلىككە باۋلۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى كەيىپكەرلەردىڭ ارەكەتتەرىن، ءجۇرىس – تۇرىسىن تالداۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ءۇن تاسپا، قۇستاردىڭ سۋرەتى، ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ اتريبۋتتارى.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: تاۋىق – كۋريسا، اتەش - پەتۋح، قارلىعاش – لاستوچكا، قارعا – ۆورونا، كوكەك - كۋكۋشكا.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشىلىق
- سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! بالالار ءبارىمىز التىن كۇنمەن، كوك اسپانمەن، جەر انامەن، دوستارىمىزبەن امانداسىپ الايىق.
ارمىسىڭ، التىن كۇن،
ارمىسىڭ، جەر انا.
ارمىسىڭ، كوك اسپان،
ارمىسىڭ، جان دوسىم
جىلۋىڭا جىلۋ قوس،
مىنە مەنىڭ قولىم!
وتە جاقسى بالالار. بالالار، وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە تۋعان ولكەمىزدىڭ قۇستارىمەن تانىستىق.
- بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- بالالار، جاز مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
- بالالار، قۇستار نەشەگە بولىنەدى؟
- قانەكەي، ولاردى ءبارىمىز بىرگە اتايىق.
- ءۇي قۇستارىنا قانداي قۇستار جاتادى؟
- ءۇي قۇستارىن قايدا باعادى؟
- بالالار، دالا قۇستارىنا قانداي قۇستار جاتادى؟
ويىن: «قاي قۇس قايدا مەكەندەيدى؟».
ىزدەنۋ – ۇيىمداستىرۋشىلىق
- بالالار، قارلىعاشتىڭ شىرىلداعان داۋىسى ەستىلەدى عوي. ەندى ءبارىمىز ءۇن تاسپادان «قارلىعاش پەن ءداۋىت» ەرتەگىسىن تاماشالايىق.
ءبىر قارلىعاش جاردىڭ قۋىسىنا ۇيا سالىپ، ءومىر ءسۇرىپتى. قاناتتارى قاتپاعان بالالاندارى اناسى ازىق اكەلۋگە كەتكەندە، شىدامسىزدانا كۇتۋمەن بولادى ەكەن. ءبىر كۇنى بالاپانداردى جەۋگە قارلىعاشتىڭ ۇياسىنا جاۋىز جىلان ورمەلەپ شىعىپ بارا جاتادى. مۇنى كورگەن قارلىعاش اسپان مەن جەردى شارلاپ، شىر - شىر ەتىپ، بالاپاندارىنا اراشاشى ىزدەيدى. كوكەكتەن كومەك سۇراي بارسا:
- بۇركىت قوناققا شاقىرىپ ەدى، سوعان بارعالى جاتىرمىن، ۋاقىتىم جوق، - دەيدى كوكەك. ودان شىعىپ، قارعاعا بارسا:
- ۇيلەنگەلى جاتقانىمدا مازامدى الما، - دەيدى. قارلىعاشتىڭ امالى تاۋسىلىپ، شىرىلداپ ۇشىپ كەلە جاتادى. ءبىر كەزدە ءداۋىتتى كورەدى. ءداۋىت قارلىعاشتىڭ شىر - شىر ەتكەن داۋسىن ەستىپ:
- دوستىم، نەگە زارلايسىڭ؟ – دەپ سۇرايدى. قارلىعاش سوندا:
- جاۋىز جىلان بالاپاندارىمدى جۇتپاقشى بولىپ، ۇياما ورمەلەپ جەتىپ قالدى. سوعان نە ىستەرىمدى بىلمەي ءجۇرمىن، - دەپ، قارلىعاش كوزىنىڭ جاسىن توگىپ - توگىپ جىبەرەدى.
- ولاي بولسا، مەنى جەتكىز تەزىرەك، - دەيدى ءداۋىت. قارلىعاش قاناتىن توسادى. ولار كوزدى اشىپ - جۇمعانشا قارلىعاشتىڭ ۇياسىنا جەتەدى. جىلان ۇياعا تاقاپ قالعان ەكەن. ءداۋىت پەن قارلىعاش ەندى ءبىر ءسات كەشىكسە، بالاپانداردى قىلعىپ ساپ، جۇمساق ۇيادا ماسايراپ ۇيىقتاماقشى ەكەن.
ءداۋىت اياعىمەن شابا تىرناپ، جىلاننىڭ ەكى كوزىن اعىزىپ جىبەرەدى. جاۋىز جىلان سىلق ەتىپ جەرگە قۇلاپ تۇسەدى دە مەرت بولادى. ءداۋىتتىڭ ەرلىگىنە سۇيسىنگەن قارلىعاش ونىمەن اينىماس دوس بولىپتى. سودان بەرى تالاي زامان وتسە دە، ەكەۋى ءبىر ۇيادا تۇرىپ، بىرگە ءومىر سۇرەدى ەكەن.
ءىىى. سەرگىتۋ ءساتى.
قاتار - قاتار تۇرايىق،
قارلىعاشقا ۇقسايىق.
قاناتىمىزدى كەڭ جايىپ،
ۇشىپ - ۇشىپ الايىق
قازىم - قازىم قاڭقىلدا،
سۋدا ءجۇزىپ ساڭقىلدا.
جەم بەرەيىن جەيسىڭ بە،
كامپيت بەرشى دەيسىڭ بە؟
جوق، جوق، جوق،
كامپيت ءتاتتى اس بولماس،
ارپا مەنەن بيداي شاش.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى،
قۇلسارى قالاسى، № 19 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
شاعىن ورتالىق تاربيەشىسى ۋالييەۆا لاۋرا مالىك قىزى
قارلىعاش پەن ءداۋىت. جۇكتەۋ
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: كوركەم ادەبيەت
تاقىرىبى: قارلىعاش پەن ءداۋىت
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: بالالاردى ەرتەگىنى ءتۇسىنىپ، مازمۇنىن مانەرلى ايتۋعا، سويلەۋگە، اڭگىمەلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: بالالاردى ەرتەگى جەلىسى ارقىلى ادامگەرشىلىككە باۋلۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى كەيىپكەرلەردىڭ ارەكەتتەرىن، ءجۇرىس – تۇرىسىن تالداۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ءۇن تاسپا، قۇستاردىڭ سۋرەتى، ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ اتريبۋتتارى.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: تاۋىق – كۋريسا، اتەش - پەتۋح، قارلىعاش – لاستوچكا، قارعا – ۆورونا، كوكەك - كۋكۋشكا.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشىلىق
- سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! بالالار ءبارىمىز التىن كۇنمەن، كوك اسپانمەن، جەر انامەن، دوستارىمىزبەن امانداسىپ الايىق.
ارمىسىڭ، التىن كۇن،
ارمىسىڭ، جەر انا.
ارمىسىڭ، كوك اسپان،
ارمىسىڭ، جان دوسىم
جىلۋىڭا جىلۋ قوس،
مىنە مەنىڭ قولىم!
وتە جاقسى بالالار. بالالار، وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە تۋعان ولكەمىزدىڭ قۇستارىمەن تانىستىق.
- بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- بالالار، جاز مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
- بالالار، قۇستار نەشەگە بولىنەدى؟
- قانەكەي، ولاردى ءبارىمىز بىرگە اتايىق.
- ءۇي قۇستارىنا قانداي قۇستار جاتادى؟
- ءۇي قۇستارىن قايدا باعادى؟
- بالالار، دالا قۇستارىنا قانداي قۇستار جاتادى؟
ويىن: «قاي قۇس قايدا مەكەندەيدى؟».
ىزدەنۋ – ۇيىمداستىرۋشىلىق
- بالالار، قارلىعاشتىڭ شىرىلداعان داۋىسى ەستىلەدى عوي. ەندى ءبارىمىز ءۇن تاسپادان «قارلىعاش پەن ءداۋىت» ەرتەگىسىن تاماشالايىق.
ءبىر قارلىعاش جاردىڭ قۋىسىنا ۇيا سالىپ، ءومىر ءسۇرىپتى. قاناتتارى قاتپاعان بالالاندارى اناسى ازىق اكەلۋگە كەتكەندە، شىدامسىزدانا كۇتۋمەن بولادى ەكەن. ءبىر كۇنى بالاپانداردى جەۋگە قارلىعاشتىڭ ۇياسىنا جاۋىز جىلان ورمەلەپ شىعىپ بارا جاتادى. مۇنى كورگەن قارلىعاش اسپان مەن جەردى شارلاپ، شىر - شىر ەتىپ، بالاپاندارىنا اراشاشى ىزدەيدى. كوكەكتەن كومەك سۇراي بارسا:
- بۇركىت قوناققا شاقىرىپ ەدى، سوعان بارعالى جاتىرمىن، ۋاقىتىم جوق، - دەيدى كوكەك. ودان شىعىپ، قارعاعا بارسا:
- ۇيلەنگەلى جاتقانىمدا مازامدى الما، - دەيدى. قارلىعاشتىڭ امالى تاۋسىلىپ، شىرىلداپ ۇشىپ كەلە جاتادى. ءبىر كەزدە ءداۋىتتى كورەدى. ءداۋىت قارلىعاشتىڭ شىر - شىر ەتكەن داۋسىن ەستىپ:
- دوستىم، نەگە زارلايسىڭ؟ – دەپ سۇرايدى. قارلىعاش سوندا:
- جاۋىز جىلان بالاپاندارىمدى جۇتپاقشى بولىپ، ۇياما ورمەلەپ جەتىپ قالدى. سوعان نە ىستەرىمدى بىلمەي ءجۇرمىن، - دەپ، قارلىعاش كوزىنىڭ جاسىن توگىپ - توگىپ جىبەرەدى.
- ولاي بولسا، مەنى جەتكىز تەزىرەك، - دەيدى ءداۋىت. قارلىعاش قاناتىن توسادى. ولار كوزدى اشىپ - جۇمعانشا قارلىعاشتىڭ ۇياسىنا جەتەدى. جىلان ۇياعا تاقاپ قالعان ەكەن. ءداۋىت پەن قارلىعاش ەندى ءبىر ءسات كەشىكسە، بالاپانداردى قىلعىپ ساپ، جۇمساق ۇيادا ماسايراپ ۇيىقتاماقشى ەكەن.
ءداۋىت اياعىمەن شابا تىرناپ، جىلاننىڭ ەكى كوزىن اعىزىپ جىبەرەدى. جاۋىز جىلان سىلق ەتىپ جەرگە قۇلاپ تۇسەدى دە مەرت بولادى. ءداۋىتتىڭ ەرلىگىنە سۇيسىنگەن قارلىعاش ونىمەن اينىماس دوس بولىپتى. سودان بەرى تالاي زامان وتسە دە، ەكەۋى ءبىر ۇيادا تۇرىپ، بىرگە ءومىر سۇرەدى ەكەن.
ءىىى. سەرگىتۋ ءساتى.
قاتار - قاتار تۇرايىق،
قارلىعاشقا ۇقسايىق.
قاناتىمىزدى كەڭ جايىپ،
ۇشىپ - ۇشىپ الايىق
قازىم - قازىم قاڭقىلدا،
سۋدا ءجۇزىپ ساڭقىلدا.
جەم بەرەيىن جەيسىڭ بە،
كامپيت بەرشى دەيسىڭ بە؟
جوق، جوق، جوق،
كامپيت ءتاتتى اس بولماس،
ارپا مەنەن بيداي شاش.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى،
قۇلسارى قالاسى، № 19 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ
شاعىن ورتالىق تاربيەشىسى ۋالييەۆا لاۋرا مالىك قىزى
قارلىعاش پەن ءداۋىت. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تاۋەلدەۋلى زات ەسىمدەردىڭ سەپتەلۋى. س. د.
