ءقاۋىپسىز مەكتەپ
«بالا دەگەنىمىز - بولاشاق» دەگەن ەكەن فرانسۋز جازۋشىسى گيۋگو ۆيكتور ماري. بالا پەرىشتەدەيدى. ولاردىڭ پەيىلى، نيەتتەرى قانداي تۇيىق بولسا، كوڭىلدەرى سونداي ءمولدىر!
«ادامنىڭ ءبىر قىزىعى بالا دەگەن»- دەپ اباي اتامىز ايتقانداي، مىناۋ تىرشىلىكتە ادام بالاسىنىڭ التىنعا ايىرباستاپ الا المايتىن اياۋلى ساتتەرى كوپ - اق. حالقىمىز جەلكىندەپ ءوسىپ كەلەجاتقان قىز بالانى ەلدىڭ كوركى ساناسا، ال ەر بالانى ەلدىڭ قورعانى ساناعان. بالالىق شاق ادام ومىرىندەگى ۇمىتىلمايتىن قىزىقتى دا باقىتتى كەزەڭ. سوندىقتان دا ءاربىر قاراشا ءۇيدىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتكەن اتا - انا كوزىنىڭ اعى مەن قاراسىنداي پەرزەنتىنىڭ ومىردەگى وسىناۋ ساتتەردى مۇمكىندىگىنشە ەستە قالارلىقتاي ەتىپ جانە ءقاۋىپسىز وتكىزۋدى ويلاستىرادى.
ۆيدەوروليك كەتەدى. اتا - انالارعا جادىناما
زاڭدى ءبىلۋ زامان تالابى. بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا دەموكراتياعا باعىتتالعان قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋ يدەياسى جۇزەگە اسىرىپ، ونداعى ءاربىر ازاماتتىڭ ءوز قۇقىقتارىن جەتە ءبىلىپ، سوعان ساي سانا – سەزىمدەرىن قالىپتاستىرۋ. ازاماتتىڭ مىندەتى – زاڭ تالاپتارىن بۇزباۋ، ەكىنشى جاعىنان، وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتىن ورىنداۋ. ويتكەنى زاڭ دەگەنىمىز – ءومىردىڭ ءنارى. زاڭنىڭ مىقتىلىعى – اتىندا ەمەس، ادالدىعى مەن ادىلدىگىندە. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتا - زاڭى بويىنشا ازامات جەكە كۋالىك الادى. الەمدە 1979 جىلى حالىقارالىق بالالار جيىنىن وتكىزۋ كەزىندە «بالالار قۇقىعى تۋرالى حالىقارالىق كونۆەنسيانى» دايىنداۋ جونىندە توپ قۇرىلدى. 1989 جىلى 20 قاراشادا كونۆەنسيانى بۇۇ ءبىراۋىزدان قابىلدادى. كونۆەنسيا – الەم بالالارىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋ تۋرالى جانە ولارعا تاربيە بەرۋ جونىندەگى بىرنەشە باپتان تۇراتىن ماڭىزدى قۇجات. وندا: «قاتىسۋشى مەملەكەتتەر ءاربىر بالانىڭ ءوسىپ – جەتىلۋى قاجەتتى تۇرمىس دارەجەسىن قامتاماسىز ەتەدى جانە ونىڭ قۇقىعىن مويىندايدى» دەلىنگەن.
وسى ورايدا بۇگىنگى كەزدەسۋگە كەلىپ وتىرعان ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرى قوجاحمەتوۆ رۋسلانبەك مىرزاعا ءسوز بەرەمىز.
ءقاۋىپ قايدان دەمەڭىز، ءار ادام ءوز ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ءوزى جاۋاپتى. ءبىز قانشالىقتى جول ەرەجەلەرىن بىلەمىز جانە ولاردى قالاي ساقتاپ ءجۇرمىز. ۆيدەروليككە جول بەرەمىز. وي ءبولىسۋ ءۇشىن جول پوليسيا تىڭدايمىز.
سونىمەن قاتار زاڭنىڭ ەڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى – قوعامداعى الۋان مىنەزدى ادامداردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءبىر نەگىزگى كۇردەلى ماسەلەسى جامان قىلىقتاردان اۋلاق بولۋ، سەن وزىنە كەرەكتىگىنىڭ رۋحاني دۇنيەنىڭ بارلىعىن قورشاعان ورتادان الا الاسىڭ. ءوز دەنساۋلىعىمىزدى قالاي ساقتاۋعا بولادى جانە جامان ادەتتەن قالاي اۋلاق جۇرۋگە بولاتىنىن ءبىلۋ ءۇشىن ەندىگى ءسوز كەزەگىن اۋداندىق اۋرۋحانا قىزمەتكەرى وتارشى بەكەنوۆ ولجاس تاسمۇراتۇلىنا ءسوز بەرىلەدى.
ۆيدەوروليك «ءورت – ءتىلسىز جاۋ».
قازىرگى ۋاقىتتا ءورتتىڭ شىعۋ ءقاۋىپى كۇشەيۋدە. ءورت - ءتىلسىز جاۋ. ءورت شىعا قالعان جاعدايدا قانداي ءىس - ارەكەتتى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت ەكەنىن بىلەمىز بە؟ ولاي بولسا بالالار اۋداندىق ءورت ءسوندىرۋ مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرى جاكۋپوۆ دىنمۇحامەد اعايدان سۇراپ كورەيىك.
تىنىشتىق بارشامىزدىڭ ۇرانىمىز،
ماڭگىلىك تاۋسىلمايتىن جىر ءانىمىز.
ارماننىڭ اسقارىنا قانات قاققان،
باقىتتى بەيبىت ەلدىڭ ۇلانىمىز - دەي
كەلە بالالار سىزدەردىڭ بالالىق شاعىڭىزدىڭ قىزىقتى كۇندەرى تاۋسىلماسىن، دەندەرىڭىز ساۋ بولسىن جانە تاۋەلسىز ەلىمىز قازاقستاننىڭ جارقىن ءجۇزدى، سانالى ازاماتى بولىڭىزدار دەمەكپىز.
بىزگە بۇگىنگى كەزدەسۋ كەشىنە كەلىپ جاس ۇرپاققا ۇلگىلى سوزدەرىمەن سانالى اقىل - كەڭەستەرىڭىزدى ايتىپ وي بولىسكەندەرىڭىز ءۇشىن سىزدەرگە العىسىمىز شەكسىز. ەڭبەكتە تابىس تىلەيمىز، دەندەرىڭىز ساۋ بولسىن!
قوستاناي وبلىسى، امانكەلدى اۋدانى،
ءا. بورانبايەۆ اتىنداعى جالپى ءبىلىم
بەرەتىن ورتا مەكتەبىنىڭ الەۋمەتتىك پەداگوگى
ابدىكوۆا اسەم سەرىك قىزى
«ادامنىڭ ءبىر قىزىعى بالا دەگەن»- دەپ اباي اتامىز ايتقانداي، مىناۋ تىرشىلىكتە ادام بالاسىنىڭ التىنعا ايىرباستاپ الا المايتىن اياۋلى ساتتەرى كوپ - اق. حالقىمىز جەلكىندەپ ءوسىپ كەلەجاتقان قىز بالانى ەلدىڭ كوركى ساناسا، ال ەر بالانى ەلدىڭ قورعانى ساناعان. بالالىق شاق ادام ومىرىندەگى ۇمىتىلمايتىن قىزىقتى دا باقىتتى كەزەڭ. سوندىقتان دا ءاربىر قاراشا ءۇيدىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتكەن اتا - انا كوزىنىڭ اعى مەن قاراسىنداي پەرزەنتىنىڭ ومىردەگى وسىناۋ ساتتەردى مۇمكىندىگىنشە ەستە قالارلىقتاي ەتىپ جانە ءقاۋىپسىز وتكىزۋدى ويلاستىرادى.
ۆيدەوروليك كەتەدى. اتا - انالارعا جادىناما
زاڭدى ءبىلۋ زامان تالابى. بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا دەموكراتياعا باعىتتالعان قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋ يدەياسى جۇزەگە اسىرىپ، ونداعى ءاربىر ازاماتتىڭ ءوز قۇقىقتارىن جەتە ءبىلىپ، سوعان ساي سانا – سەزىمدەرىن قالىپتاستىرۋ. ازاماتتىڭ مىندەتى – زاڭ تالاپتارىن بۇزباۋ، ەكىنشى جاعىنان، وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتىن ورىنداۋ. ويتكەنى زاڭ دەگەنىمىز – ءومىردىڭ ءنارى. زاڭنىڭ مىقتىلىعى – اتىندا ەمەس، ادالدىعى مەن ادىلدىگىندە. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتا - زاڭى بويىنشا ازامات جەكە كۋالىك الادى. الەمدە 1979 جىلى حالىقارالىق بالالار جيىنىن وتكىزۋ كەزىندە «بالالار قۇقىعى تۋرالى حالىقارالىق كونۆەنسيانى» دايىنداۋ جونىندە توپ قۇرىلدى. 1989 جىلى 20 قاراشادا كونۆەنسيانى بۇۇ ءبىراۋىزدان قابىلدادى. كونۆەنسيا – الەم بالالارىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋ تۋرالى جانە ولارعا تاربيە بەرۋ جونىندەگى بىرنەشە باپتان تۇراتىن ماڭىزدى قۇجات. وندا: «قاتىسۋشى مەملەكەتتەر ءاربىر بالانىڭ ءوسىپ – جەتىلۋى قاجەتتى تۇرمىس دارەجەسىن قامتاماسىز ەتەدى جانە ونىڭ قۇقىعىن مويىندايدى» دەلىنگەن.
وسى ورايدا بۇگىنگى كەزدەسۋگە كەلىپ وتىرعان ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرى قوجاحمەتوۆ رۋسلانبەك مىرزاعا ءسوز بەرەمىز.
ءقاۋىپ قايدان دەمەڭىز، ءار ادام ءوز ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ءوزى جاۋاپتى. ءبىز قانشالىقتى جول ەرەجەلەرىن بىلەمىز جانە ولاردى قالاي ساقتاپ ءجۇرمىز. ۆيدەروليككە جول بەرەمىز. وي ءبولىسۋ ءۇشىن جول پوليسيا تىڭدايمىز.
سونىمەن قاتار زاڭنىڭ ەڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى – قوعامداعى الۋان مىنەزدى ادامداردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءبىر نەگىزگى كۇردەلى ماسەلەسى جامان قىلىقتاردان اۋلاق بولۋ، سەن وزىنە كەرەكتىگىنىڭ رۋحاني دۇنيەنىڭ بارلىعىن قورشاعان ورتادان الا الاسىڭ. ءوز دەنساۋلىعىمىزدى قالاي ساقتاۋعا بولادى جانە جامان ادەتتەن قالاي اۋلاق جۇرۋگە بولاتىنىن ءبىلۋ ءۇشىن ەندىگى ءسوز كەزەگىن اۋداندىق اۋرۋحانا قىزمەتكەرى وتارشى بەكەنوۆ ولجاس تاسمۇراتۇلىنا ءسوز بەرىلەدى.
ۆيدەوروليك «ءورت – ءتىلسىز جاۋ».
قازىرگى ۋاقىتتا ءورتتىڭ شىعۋ ءقاۋىپى كۇشەيۋدە. ءورت - ءتىلسىز جاۋ. ءورت شىعا قالعان جاعدايدا قانداي ءىس - ارەكەتتى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت ەكەنىن بىلەمىز بە؟ ولاي بولسا بالالار اۋداندىق ءورت ءسوندىرۋ مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرى جاكۋپوۆ دىنمۇحامەد اعايدان سۇراپ كورەيىك.
تىنىشتىق بارشامىزدىڭ ۇرانىمىز،
ماڭگىلىك تاۋسىلمايتىن جىر ءانىمىز.
ارماننىڭ اسقارىنا قانات قاققان،
باقىتتى بەيبىت ەلدىڭ ۇلانىمىز - دەي
كەلە بالالار سىزدەردىڭ بالالىق شاعىڭىزدىڭ قىزىقتى كۇندەرى تاۋسىلماسىن، دەندەرىڭىز ساۋ بولسىن جانە تاۋەلسىز ەلىمىز قازاقستاننىڭ جارقىن ءجۇزدى، سانالى ازاماتى بولىڭىزدار دەمەكپىز.
بىزگە بۇگىنگى كەزدەسۋ كەشىنە كەلىپ جاس ۇرپاققا ۇلگىلى سوزدەرىمەن سانالى اقىل - كەڭەستەرىڭىزدى ايتىپ وي بولىسكەندەرىڭىز ءۇشىن سىزدەرگە العىسىمىز شەكسىز. ەڭبەكتە تابىس تىلەيمىز، دەندەرىڭىز ساۋ بولسىن!
قوستاناي وبلىسى، امانكەلدى اۋدانى،
ءا. بورانبايەۆ اتىنداعى جالپى ءبىلىم
بەرەتىن ورتا مەكتەبىنىڭ الەۋمەتتىك پەداگوگى
ابدىكوۆا اسەم سەرىك قىزى
You Might Also Like
