InfoHub Logo

بىردە قازاقستان فۋتبول قۇراماسىنىڭ ويىنىن تەلەديداردان كورىپ وتىرعانىمدى بايقاعان اكەم. “قويشى سول فۋتبولىڭدى، ءبارىبىر دە بىزدىكىلەر تۇك بىتىرمەيدى” دەگەن بولاتىن. سوندا ونىڭ وسى ايتقان سوزدەرى ماعان نەگە قازاق فۋتبولىنا وسىلاي سالعىرت قاراۋدامىز دەگەن سۇراق تۋىنداتقان بولاتىن. بالا كەزىمنەن اينالاداعىلاردان ەستىپ كەلە جاتقانىم ءبىر-اق نارسە، ول قازاق فۋتبول دارەجەسىنىڭ مۇشكىل حالدە ەكەندىگى جايلى كولدەنەڭ سوزدەر. دەگەنمەن، قانشا جەردەن كوڭىلگە اۋىر تيسە دە ونىڭ استارىندا ءبىر شىندىق  جاتىر. مۇمكىن اراڭىزدا كەيبىر ادامدار مىنا ماقالامدى وقىپ باسقا پىكىردە بولۋى مۇمكىن، ءبىراق تا مەن مۇنى قازاق فۋتبولىن كەمسىتۋ ءۇشىن ەمەس، دامۋىنىڭ تەجەلۋ سەبەپتەرى مەن الداعى بولاشاعى جايلى ءسوز قوزعاۋ ءۇشىن جازىپ وتىرمىن.  

مەنىڭ تۇسىنىگىمدە قازاق فۋتبولىنىڭ ىلگەرى جىلجۋىن تەجەتىپ وتىرعان بىرنەشە سەبەپتەر بار. سولاردىڭ كوشىن باستاپ تۇرعانى فۋتبول ويىنىنا قاجەتتى سپورتتىق نىسانداردىڭ جەتكىلىكتى دارەجەدە جابدىقتالماۋى. مىسالعا، ەلىمىزدەگى جالپى فۋتبول الاڭدارىن الىپ قاراستىرايىق. ولاردىڭ باسىم بولىگى سوۆەت وداعى كەزىندە سالىنعان جانە كوبىسىنىڭ توزىعى جەتكەن. جاڭا زامان تالابىنا ساي كەلمەگەنى بىلاي تۇرسىن، كەيدە سول الاڭداردى دوپ قۋامىن دەپ مايىپ بولىپ قالۋىڭ دا عاجاپ ەمەس. كوڭىلدى قۋانتارى بۇل ماسەلە ءوز شەشىمىن تابۋ جولىندا. ەلوردامىزداعى “استانا-ارەنا”  جوعارعى ستاندارتقا ساي كەلەتىن، ساپالى قۇرال-سايماندارمەن جابدىقتالعان زاماناۋي الاڭ. وكىنىشتىسى مۇنداي الاڭ ەلىمىزدە بىرەۋ عانا. ال ەندى ونى شىمكەنتتەگى قاجىمۇحان مۇڭايتپاسوۆ اتىنداعى الاڭمەن سالىستىرىپ قاراساق، ەكەۋىنىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. ەكىنشىسىندە قاتتى جاڭبىر جاۋعاندا، نە بولماسا سالقىن اۋا رايىندا فۋتبول ويناۋدىڭ ەش ىڭعايى كەلمەيدى.

جاڭاعى زاماناۋي "استانا-ارەنا" الاڭدا ەلوردالىق “استانا” فۋتبول كلۋبى ونەر كورسەتەدى. ەلىمىزدىڭ ماقتان تۇتار كومانداسى وسى جىلعى ۋەفا ەۋروپا ليگاسىنىڭ 1/16 فينالىنا دەيىن جەتىپ، كوك تۋىمىزدى ەۋروپا تورىندە كوتەرتكەن بولاتىن. بۇل كلۋبنىڭ باعىندىرعان بەلەسى بيىك. وسى ءبىر ساتتە مەنى الاڭداتاتىنى وزگە قازاق كلۋبتارىنىڭ بارىنە بەيمالىم جاعدايى. ەلوردالىق كلۋبپەن كەرەگەسى تەڭ قاراعاندىلىق “شاحتەر”، شىمكەنتتىك “ورداباسى” مەن “اقتوبە” سەكىلدى كلۋبتار بار. ولاردا ءوز زامانىندا تالاي رەت بايگەنى قانجىعاسىنا باسقان. الايدا قارجى تاپشىلىعىنىڭ اسەرىنەن ولار داعدارىسقا ۇشىراعان. الداعى ۋاقىتتا وسى كلۋبتاردى ينۆەستور تارتۋ نەمەسە ۇكىمەتتەن قارجى ءبولۋ ارقىلى قايتا جاڭعىرتار بولساق، وندا ءبىزدىڭ پرەمەر ليگامىز اعىلشىن پرەمەر ليگاسى سەكىلدى باسەكەلەستىك پەن قىزىققا تولى بولىپ قالۋى مۇمكىن. 

قازاقستان پرەمەر ليگاسىندا جىل سايىن كورىنىس تاباتىن ترەند فۋتبولىمىزدىڭ قازىرگى جاعدايىن انىق كورسەتىپ وتىر. استانا فك مەن قايرات ەكەۋى اراسىنداعى ءبىرىنشى ورىن ءۇشىن جۇرگىزىلەتىن بايكە، وزگە كلۋبتار تاراپىنان جەڭىسكە دەگەن ىنتانىڭ تومەن دەڭگەيدە ەكەنىن اڭعارتۋدا. وعان سەبەپ تە جەتەرلىك. ءوزىڭىز قاراڭىز، كەرەمەت الاڭ مەن قالتالى دەمەۋشىلەرگە يە استانا مەن قايرات قالاي عانا جاقسى ناتيجە كورسەتپەيدى!؟ وعان قوسا جانكۇيەر تاپشىلىعى دا بار. ءبىز تەك شەت مەملەكەتتىڭ كومانداسىمەن بولاتىن ويىندى كورۋگە عانا بارامىز. ءوزارا ويىندارعا نازار اۋدارمايمىز. ورتا ەسەپپەن العاندا ءار ويىندا الاڭنىڭ 80% بوس بولادى ەكەن. وسىنداي بوس، جانكۇيەرسىز ورتادا كىمنىڭ ويناعىسى كەلەدى؟  

قازاق فۋتبولىنىڭ العا اتتاۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن ماسەلەنىڭ تاعى ءبىرى ول ءبىزدىڭ مەنتاليتەتىمىز بەن سانامىزدا قالىپتاسىپ قالعان ستەرەوتيپتەر.  بارلىعىمىز بىلەتىندەي ەل اراسىندا قازاق فۋتبولشىلارىنىڭ ونەر كورسەتۋىنە نەمقۇرايلى قارايمىز. فۋتبول دەسە ويلايتىنىمىز سول باياعى توپتىڭ جىندىشا دوپتى قۋۋ. ءبىز ونىڭ كەرەمەتىن ءالى تولىق تۇسىنە قيىن سەكىلدى. بىزدە فۋتبول ۇيىرمەلەرى جەتەرلىك. وسىعان قاراپ، كەيدە ەندى نە كەرەك دەپ ويلانىپ قالامىز. الايدا قانشا جەردەن فۋتبول ويناۋعا كەرەكتىنى دايىنداپ جۇرسەك تە، وينايتىن ادامدى تابا الماۋدامىز. وينايىنشى دەيىن ادام كوپ. شىندىعى، بالالارىمىزدى فۋتبولدان شەتتەتىپ جاتقان ءوزىمىز. راسىمەن دە، سىزدەرگە ءوز وتباسىمدا ورىن العان وقيعانى ۇلگى رەتىندە كەلتىرەيىن. مەنىڭ قارىنداسىم كوك ءورىم شاعىندا فۋتبولعا قاتتى قىزىعاتىن. اقىرى ونى قالاداعى فۋتبول ۇيىرمەسىنە قاتىستىردىق. ول بۇل سپورت تۇرىنە بىلەك سىبانا كىرىسكەن بولۋى كەرەك، اتقارعان ەڭبەگىنىڭ جەمىسىن كورەر تۇستا تا جەتىپ قالعان ەدى. ءبىراق، وسى ارالىقتا ءبىز ۇلكەن قاتەلىككە بوي الدىردىق. وتباسىمىزبەن اقىلداسىپ، قارىنداسىما فۋتبولدان گورى ساباق وقىعان دۇرىسىراق بولادى دەپ ونىڭ وسى سپورتتان كەتۋىنىڭ سەبەپشىسى بولدىق. ارينە وكىنىشتىڭ وتى ءالى كەۋدەدە. ءدال وسىنداي جاعداي مىڭداعان قازاق وتباسىسىندا ورىن الدى دەپ ويلايمىن. بالالارىمىزعا بىرەۋىمىز فۋتبولدى قانىمىزعا جات دەسەك، ەندى ەكىنشىمىز فۋتبولدان نان تاپپايسىڭ دەيمىز. دەگەنمەن، وسى كوزقاراستىڭ ورىنسىز ەكەندىگىن تالاي قازاق بالاسى دالەلدەپ ءجۇر. سولاردىڭ ءبىرى قازاقستاندىق لەو اتتى لاقاپ اتقا يە 17 جاسار تاراز قالاسىنىڭ تۋماسى ەركەبۋلان سەيداحمەت. ول وسى جىلى رەسەيدىڭ “ۋفا” كلۋبىنان شاقىرتۋ الىپ، كاسىبي كەلىسىمشارتقا وتىردى.

ەندى قورىتىندىلاي كەلگەندە، ەلىمىزدە فۋتبولدىڭ قارقىندى دامۋى جاڭا كورىنىس تابۋدا. وتاندىق كلۋبتار ەل اتىن الەم الدىندا اسقاقتاتىپ جاتىر. وسى ۇدەرىستى ودان ءارى دامىتۋ، مىنە ءسىز بەن ءبىزدىڭ قولىمىزدا. كەرەگى فۋتبول وينايمىن دەگەن بالانى باسپاي، ولاردى جۇدىرىقتاي جۇمىلا قولداۋ. 

ەرجان ەركەماي تۇران ۋنيۆەرسيتەتى، 1-كۋرس، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى

---