قازاق ءتىلى پانىنەن وقۋشىلاردى ۇبت - عا دايىنداۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى
كىرىسپە
قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وقۋشىلاردىڭ ومىرلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا جەتە نازار اۋدارىلمايتىندىقتان مەكتەپ بالالارىنىڭ باسىم بولىگى وقۋدىڭ، وقۋ پاندەرى ارقىلى الىناتىن بىلىك - داعدىلاردىڭ ءوز ومىرلەرىنە قاجەتتىلىگىن تۇسىنبەيدى، ونىڭ ءوز بولاشاعىمەن ساباقتاستىعىن سەزىنبەيدى. بالالاردىڭ اراسىندا وقۋدى كۇندەلىكتى مەكتەپكە بارىپ، بەلگىلەنگەن ساعات مولشەرىندە سىنىپتا وتىرىپ قايتۋعا ءتيىس مىندەت سەكىلدى قابىلدايتىنداردىڭ بارى دا جاسىرىن ەمەس. سول سەبەپتى دە «ءقازىر بالالار ساباققا قىزىقپايدى»، «وقۋشىلار تەك اتا - اناسىنان قورىققانىنان ساباققا كەلەدى»، «وزدىگىنەن وقۋعا، تاپسىرمانى ورىنداۋعا يكەمسىز»، «ولار تەك باعا ءۇشىن وقيدى»، «وقۋشىلار وقۋعا قۇلىقسىز، ءقازىر ايتقانىڭدى ءقازىر ۇمىتىپ قالادى» دەگەن سوزدەردى ۇلكەندەر اۋزىنان ءجيى ەستىپ قالامىز. ونىڭ دالەلىن ءوز پانىمىزگە قاتىستى الساق، قازاق ءتىلىن ون ءبىر جىل وقىعان بالالار 11 - سىنىپتا ءبىرىڭعاي ۇلتتىق تەستىدەن جوعارى بالل جيناۋ ءۇشىن رەپەتيتور ىزدەيدى. وسىنىڭ سەبەبى نە؟ نەگە بالا ون ءبىر جىل ىشىندە قاجەتتى ءبىلىم قورىن مەڭگەرە المادى؟ قازىرگى ۇبت بويىنشا ۇسىنىلاتىن تەست تاپسىرمالارىنىڭ تەك گرامماتيكالىق ءبىلىمدى تەكسەرۋگە قۇرىلعانىن ەسكەرسەك، مەكتەپتە ءتىپتى فاكتولوگيالىق ءبىلىمنىڭ ءوزى دە دۇرىس مەڭگەرىلمەي وتىرعانى ما؟ ون ءبىر جىل بويى ءبىلىم بەرگەنىمىزدىڭ ناتيجەسى قايسى؟ ەتكەن ەڭبەك، وتكەن ۋاقىت زايا كەتكەنى مە؟ ەگەر ءبىر كۇنى الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ۇمتىلىپ وتىرعان مەملەكەتىمىز وركەنيەتتى ەلدەردەگىدەي مەكتەپ تۇلەگىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ومىرلىك داعدى تۇرعىسىنان، ياعني، قۇزىرەتتىلىكتەر بويىنشا تەكسەرۋ جۇيەسىن بىردەن ەنگىزىپ جىبەرسە، قايتپەكپىز؟ وندا قۇرعاق ءبىلىمنىڭ ءوزىن مەڭگەرۋدە وسالدىق كورسەتىپ وتىرعان بالالارىمىزدىڭ جايى نە بولماق؟ ساناي بەرسەڭ سۇراق كوپ، جاۋاپ جوق. باردى باعامداي، جوقتى تۇگەلدەي كەلگەندە ءبىر نارسە انىقتالدى: مەكتەپتە ءبىلىم ءۇستىرت مەڭگەرىلەدى، ياعني قازاق ءتىلى ءپانى ۇعىمدارىنا ءمان بەرە وقىتۋعا جەتە كوڭىل بولىنبەيدى. سوندا نە ىستەۋ كەرەك؟ قازاق ءتىلى ءپانىن مەڭگەرتۋدە وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا، ونىڭ ءتىل تۋرالى دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋعا ءمان بەرە وقىتۋ قاجەت.
بۇگىنگى ۇستازداردىڭ الدىندا تومەندەگىدەي ماقسات - مىندەتتەر تۇر:
ماقساتتارى:
1. ءبىلىم الۋشىلاردىڭ دايىندىعىن تاۋەلسىز باعالانۋى نەگىزىندە جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ساپاسىن مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە باسقارۋمەن قامتاماسىز ەتۋ؛
2. كاسىپتىك ءبىلىمدى تاڭداۋعا دايىنداۋ ماقساتىندا ءبىلىم الۋشىلاردى سارالاۋ؛
3. وقۋشىلاردىڭ ءوزىن تانۋ ارقىلى، وزىندىك باعالاۋىن قالىپتاستىرۋ، سترەسستى جەڭۋگە جول كورسەتۋ؛
مىندەتتەرى:
1. قورىتىندى اتتەستاسيا بارىسىندا جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەپتەرىنىڭ 11 – سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ قازاق ءتىلى پانىنەن دايىندىق دەڭگەيىن انىقتاۋ؛
2. ۇبت – نى تابىستى تاپسىرۋعا وقۋ جىلى بويى دايىنداۋ؛
3. وزىندىك سەنىمىن بولۋعا باۋلۋ؛
4. وزىندىك باعالاۋىن انىقتاۋ؛
5. سترەسستى جەڭۋگە جول كورسەتۋ؛
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. ءمۇعالىم بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ؛
2. وقۋشىنىڭ بىلىمدەگى ساپا كورسەتكىشىن كوتەرۋ؛
3. ۇبت بويىنشا جوعارى پايىزعا جەتۋ؛
مەكتەپتىڭ دامۋى ساپالى ءبىلىمدى، تولەرانتتىق جانە ۇلتارالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە دايىن جەكە تۇلعا بولادى دەپ كۇتىلەدى. ال سانالى ءبىلىم بەرۋ تىكەلەي وقىتۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا بايلانىستى بولعاندىقتان، ءمۇعالىمنىڭ كاسىبي دەڭگەيىن، بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باستى نازاردا. «ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى بۇگىنگى جاس ۇرپاقتىڭ قولىندا، ال جاس ۇرپاقتىڭ تاعدىرى ۇستازداردىڭ قولىندا» دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ۇستازداردىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتىپ، ءبىلىمدى ۇرپاق – ءبىلىمدى ۇستازداردان، بىلىكتى ماماننان ەكەنىن ءوز جولداۋىندا ايتىپ كەتتى. ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىندا ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدىڭ باستى قۇرالى ەسەبىندە ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ ەنگىزىلگەنى بەلگىلى. ۇبت - نىڭ ماقساتى - مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ نەگىزگى ءتورت پاننەن باعدارلامانى قانشالىقتى مەڭگەرگەندىگىن انىقتاۋ. باعدارلاما – مەملەكەتتىك قۇجات. ونى تولىق مەڭگەرۋ وقۋشىنىڭ، مەڭگەرتۋ – ءمۇعالىمنىڭ ەڭ باستى مىندەتى. مەكتەپ سول ارقىلى بالانى ەرتەڭگى ومىرگە دايارلايدى، وقۋشىنىڭ بولاشاقتا بەلگىلى ءبىر ماماندىق يەسى بولۋىنا جاعداي جاسايدى.
پاۆلودار قالاسى، قاليجان بەكقوجين اتىنداعى
№12 جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپان ءمۇعالىمى
شىنارگۋل ساگيندىكوۆنا مالشۋبايەۆا
قازاق ءتىلى پانىنەن وقۋشىلاردى ۇبت - عا دايىنداۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى. جۇكتەۋ
قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وقۋشىلاردىڭ ومىرلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا جەتە نازار اۋدارىلمايتىندىقتان مەكتەپ بالالارىنىڭ باسىم بولىگى وقۋدىڭ، وقۋ پاندەرى ارقىلى الىناتىن بىلىك - داعدىلاردىڭ ءوز ومىرلەرىنە قاجەتتىلىگىن تۇسىنبەيدى، ونىڭ ءوز بولاشاعىمەن ساباقتاستىعىن سەزىنبەيدى. بالالاردىڭ اراسىندا وقۋدى كۇندەلىكتى مەكتەپكە بارىپ، بەلگىلەنگەن ساعات مولشەرىندە سىنىپتا وتىرىپ قايتۋعا ءتيىس مىندەت سەكىلدى قابىلدايتىنداردىڭ بارى دا جاسىرىن ەمەس. سول سەبەپتى دە «ءقازىر بالالار ساباققا قىزىقپايدى»، «وقۋشىلار تەك اتا - اناسىنان قورىققانىنان ساباققا كەلەدى»، «وزدىگىنەن وقۋعا، تاپسىرمانى ورىنداۋعا يكەمسىز»، «ولار تەك باعا ءۇشىن وقيدى»، «وقۋشىلار وقۋعا قۇلىقسىز، ءقازىر ايتقانىڭدى ءقازىر ۇمىتىپ قالادى» دەگەن سوزدەردى ۇلكەندەر اۋزىنان ءجيى ەستىپ قالامىز. ونىڭ دالەلىن ءوز پانىمىزگە قاتىستى الساق، قازاق ءتىلىن ون ءبىر جىل وقىعان بالالار 11 - سىنىپتا ءبىرىڭعاي ۇلتتىق تەستىدەن جوعارى بالل جيناۋ ءۇشىن رەپەتيتور ىزدەيدى. وسىنىڭ سەبەبى نە؟ نەگە بالا ون ءبىر جىل ىشىندە قاجەتتى ءبىلىم قورىن مەڭگەرە المادى؟ قازىرگى ۇبت بويىنشا ۇسىنىلاتىن تەست تاپسىرمالارىنىڭ تەك گرامماتيكالىق ءبىلىمدى تەكسەرۋگە قۇرىلعانىن ەسكەرسەك، مەكتەپتە ءتىپتى فاكتولوگيالىق ءبىلىمنىڭ ءوزى دە دۇرىس مەڭگەرىلمەي وتىرعانى ما؟ ون ءبىر جىل بويى ءبىلىم بەرگەنىمىزدىڭ ناتيجەسى قايسى؟ ەتكەن ەڭبەك، وتكەن ۋاقىت زايا كەتكەنى مە؟ ەگەر ءبىر كۇنى الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ۇمتىلىپ وتىرعان مەملەكەتىمىز وركەنيەتتى ەلدەردەگىدەي مەكتەپ تۇلەگىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ومىرلىك داعدى تۇرعىسىنان، ياعني، قۇزىرەتتىلىكتەر بويىنشا تەكسەرۋ جۇيەسىن بىردەن ەنگىزىپ جىبەرسە، قايتپەكپىز؟ وندا قۇرعاق ءبىلىمنىڭ ءوزىن مەڭگەرۋدە وسالدىق كورسەتىپ وتىرعان بالالارىمىزدىڭ جايى نە بولماق؟ ساناي بەرسەڭ سۇراق كوپ، جاۋاپ جوق. باردى باعامداي، جوقتى تۇگەلدەي كەلگەندە ءبىر نارسە انىقتالدى: مەكتەپتە ءبىلىم ءۇستىرت مەڭگەرىلەدى، ياعني قازاق ءتىلى ءپانى ۇعىمدارىنا ءمان بەرە وقىتۋعا جەتە كوڭىل بولىنبەيدى. سوندا نە ىستەۋ كەرەك؟ قازاق ءتىلى ءپانىن مەڭگەرتۋدە وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا، ونىڭ ءتىل تۋرالى دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋعا ءمان بەرە وقىتۋ قاجەت.
بۇگىنگى ۇستازداردىڭ الدىندا تومەندەگىدەي ماقسات - مىندەتتەر تۇر:
ماقساتتارى:
1. ءبىلىم الۋشىلاردىڭ دايىندىعىن تاۋەلسىز باعالانۋى نەگىزىندە جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ساپاسىن مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە باسقارۋمەن قامتاماسىز ەتۋ؛
2. كاسىپتىك ءبىلىمدى تاڭداۋعا دايىنداۋ ماقساتىندا ءبىلىم الۋشىلاردى سارالاۋ؛
3. وقۋشىلاردىڭ ءوزىن تانۋ ارقىلى، وزىندىك باعالاۋىن قالىپتاستىرۋ، سترەسستى جەڭۋگە جول كورسەتۋ؛
مىندەتتەرى:
1. قورىتىندى اتتەستاسيا بارىسىندا جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەپتەرىنىڭ 11 – سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ قازاق ءتىلى پانىنەن دايىندىق دەڭگەيىن انىقتاۋ؛
2. ۇبت – نى تابىستى تاپسىرۋعا وقۋ جىلى بويى دايىنداۋ؛
3. وزىندىك سەنىمىن بولۋعا باۋلۋ؛
4. وزىندىك باعالاۋىن انىقتاۋ؛
5. سترەسستى جەڭۋگە جول كورسەتۋ؛
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. ءمۇعالىم بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ؛
2. وقۋشىنىڭ بىلىمدەگى ساپا كورسەتكىشىن كوتەرۋ؛
3. ۇبت بويىنشا جوعارى پايىزعا جەتۋ؛
مەكتەپتىڭ دامۋى ساپالى ءبىلىمدى، تولەرانتتىق جانە ۇلتارالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە دايىن جەكە تۇلعا بولادى دەپ كۇتىلەدى. ال سانالى ءبىلىم بەرۋ تىكەلەي وقىتۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا بايلانىستى بولعاندىقتان، ءمۇعالىمنىڭ كاسىبي دەڭگەيىن، بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باستى نازاردا. «ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى بۇگىنگى جاس ۇرپاقتىڭ قولىندا، ال جاس ۇرپاقتىڭ تاعدىرى ۇستازداردىڭ قولىندا» دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ۇستازداردىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتىپ، ءبىلىمدى ۇرپاق – ءبىلىمدى ۇستازداردان، بىلىكتى ماماننان ەكەنىن ءوز جولداۋىندا ايتىپ كەتتى. ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىندا ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدىڭ باستى قۇرالى ەسەبىندە ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ ەنگىزىلگەنى بەلگىلى. ۇبت - نىڭ ماقساتى - مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ نەگىزگى ءتورت پاننەن باعدارلامانى قانشالىقتى مەڭگەرگەندىگىن انىقتاۋ. باعدارلاما – مەملەكەتتىك قۇجات. ونى تولىق مەڭگەرۋ وقۋشىنىڭ، مەڭگەرتۋ – ءمۇعالىمنىڭ ەڭ باستى مىندەتى. مەكتەپ سول ارقىلى بالانى ەرتەڭگى ومىرگە دايارلايدى، وقۋشىنىڭ بولاشاقتا بەلگىلى ءبىر ماماندىق يەسى بولۋىنا جاعداي جاسايدى.
پاۆلودار قالاسى، قاليجان بەكقوجين اتىنداعى
№12 جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپان ءمۇعالىمى
شىنارگۋل ساگيندىكوۆنا مالشۋبايەۆا
قازاق ءتىلى پانىنەن وقۋشىلاردى ۇبت - عا دايىنداۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: تىك ءتورتبۇرىشتىڭ (شارشىنىڭ) پەريمەترى
