قازاقستاننىڭ قورىقتارىنا ساياحات
سىنىبى: 8 - 9
تاقىرىبى: «قازاقستاننىڭ قورىقتارىنا ساياحات»
ماقساتى: وقۋشىلارمەن بىرگە قازاقستاننىڭ قورىقتارى تۋرالى تۇسىندىرە وتىرىپ مالىمەتتەر الۋ. وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن ىزدەنە ءبىلۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ
سابىقتىڭ ءتۇرى: سۇحبات ساباق
كىرىسپە ءسوز: سالاماتسىزدارما وقۋشىلار. بۇگىنگى سۇحبات ساباعىمىزدى باستاۋ ءۇشىن تاقتادا بەرىلگەن سلايدقا نازار اۋدارايىق.
اقسۋ - جاباعىلى قورىعى:
بۇل قورىق 1926 جىلى ق ر كەڭەس حالىق كوميتەتى اقسۋ - جاباعىلى قورىعى قۇرىلعانى تۋرالى قاۋلى قابىلدادى..
قازىرگى كەزدە اقسۋ - جاباعىلى قورىعى كولەمى 128118 گا. اقسۋ – جاباعىلى قورىعىنىڭ تەرريتورياسىندا جوعارعى جانە تومەندەگى ساتىداعى وسىمدىكتەردىڭ 1465 ءتۇرى وسەتىن كورىنەدى. سونىڭ ىشىندەگى، سۇرەكتى اعاشتاردىڭ 16 ءتۇرى جانە بۇتالاردىڭ 62 ءتۇرى كەزدەسەدى. تالاس تەرەگى، تال مەن قايىڭ، شەتەن مەن ۇيەڭكى، جابايى الما مەن دولانا، مويىل مەن رەگەل المۇرتى سياقتى اعاشتار مەن بۇتالار تاۋ بەتكەيلەرىندە، وزەن اڭعارلارىندا ورمان القاپتارىن قۇرايدى. ال، تاماشا ارشالى ورماندار ۇلەسىنە قورىق جەرىنىڭ 30 پايىزى تيەدى. وسى ورماندار اراسى مەن اشىق جەرلەر بولسا، ولار جەر بەتىندە تەربەلگەن اسەم گۇلدەر مەن كوك مايسا شالعىندى شوپتەردەن تۇزىلگەن جاسىل كىلەممەن كومكەرىلگەن. جاسىل جەلەككە ورانعان بۇل ولكە، حايۋاناتتار دۇنيەسىنە دە وتە باي.
الاكول قورىعى:
الاكول مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى. تەنتەك وزەنى اتىراۋىنداعى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەر الەمىن، تابيعي بىرلەستىكتەردى، الاكول كولى ارالدارىنداعى مويناق شاعالانىڭ بىرەگەي پوپۋلياسياسىن جانە باسقا توپتاس قۇستاردى قورعاۋ ماقساتىندا 1998 جىلى 21 ساۋىردە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكمەتى قاۋلىسىمەن قۇرىلدى. ول الماتى وبلىسى الاكول اۋدانى مەن شىعىس قازاقستان وبلىسى ءۇرجار اۋدانىندا ورنالاسقان.
الماتى قورىعى
الماتى قورىعى 1931 جىلى 15 مامىردا كولەمى 15000 گا كىشى الماتى قورىعى دەپ قۇرىلدى. 1935 جىلى كولەمى 40000 گا، ال سونان سوڭ 856680 گا كەڭەيىپ الماتى قورىعى دەپ اتالدى. 1951 جىلى قورىق جابىلدى. تەك 1961 جىلى 31 شىلدەدە قازاق كسرو مينيسترلەر كەڭەسى №524 قاۋلىسىمەن قايتا قۇرىلدى. قازىرگى كەزدە قورىق كولەمى 71700 گا. ورتالىعى تالعار قالاسىندا ورنالاسقان.
قورىقتىڭ نەگىزگى ماقساتى ىلە الاتاۋى ورتالىق بولىگىندەگى تابيعي بىرلەستىكتەردى، جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردى ساقتاۋ، جانە ولاردىڭ تابيعي دامۋ زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋ.
بارساكەلمەس قورىعى
بارساكەلمەس قورىعى تاريحى 1929 جىلى ۇيىمداستىرىلعان باعالى اڭ تەرىلەرى وداعىنىڭ اڭشىلىق شارۋاشىلىعىنان باستالدى. ارالعا قاراقۇيرىق، اقبوكەن، ورقويان، سۇر ءشىل، سىرداريا قىرعاۋىلى اكەلىنىپ قورىق قۇرىلدى. ودان كەيىن اقبوكەن، قۇلاندار اكەلىندى.
قورىق تەرريتورياسى قازىرگى ۋاقىتتا ەكى بولىمنەن «بارساكەلمەس»، «قاسقاقۇلاننان» تۇرادى.
قورىقتىڭ جالپى كولەمى 105879 گا. قورىقتىڭ اكىمشىلىك مەكەن – جايى قىزىلوردا وبلىسى ارال اۋدانى، قازالى قالاسىنان باتىسقا 210 شاقىرىم جەردە.
قورىقتاعى وسىمدىكتەر فلوراسىنا 51 تۇقىمداس 174 تۋىستىڭ 278 ءتۇرى جاتادى. بارساكەلمەستە 253 ءتۇر، ال قاسقاقۇلاندا 101 ءتۇرى تىركەلگەن. قازاقستاننىڭ ەندەميك تۇرلەرى - 14، وسىمدىك بىرلەستىكتەرىنىڭ الۋان تۇرلىگى جەر بەدەرى مەن توپىراق - سۋ جاعدايىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن انىقتالادى.
باتىس التاي قورىعى
باتىس التاي مەملەكەتتىك قورىعى قازاقستان التاي تاۋ جۇيەسىندەگى بيوگەوسەنوزدى كەشەندى قورعاۋ ماقساتىندا 1992 جىلدىڭ 3 شىلدەسىندە №1519 ءحىى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسى قاۋلىسىمەن قۇرىلدى.
ونىڭ كولەمى 56078 گا، ول شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ سولتۇستىك - شىعىس شەكاراسىندا ريددەر جانە زىريان اۋدانى جەرىندە ورنالاسقان
قاراتاۋ قورىعى
قاراتاۋ مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى - ەلىمىزدەگى قورىقتاردىڭ ەڭ جاسى. ول 2004 جىلى 1 ناۋرىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ №240 ارنايى قاۋلىسىمەن قۇرىلعان. قورىق تەرريتورياسى قاراتاۋ پروۆينسياسىنىڭ ورتالىق الاسا تاۋ، ورتا تاۋ ايماعىنا جاتادى. جەر كولەمى 34300 گا. قورىق سىر بويى قاراتاۋىنىڭ ەندەميك تۇرلەرىن قورعاۋ ءۇشىن قۇرىلعان. قورىق وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان اۋدانىندا ورنالاسقان، ورتالىعى تۇركىستاننان 40 شاقىرىم جەردەگى كەنتاۋ قالاسىندا ورنالاسقان.
قورعالجىڭ قورىعى
قورعالجىڭ مەملەكەتتىك قورىعى 1968 جىلى ورمان اڭشىلىق شارۋاشىلىعى نەگىزىندە قۇرىلدى. ول اقمولا وبلىسى قورعالجىڭ اۋدانى مەن قاراعاندى وبلىسى نۇرا اۋدانى اۋماعىندا ورنالاسقان، جەر كولەمى 258963 گا. وعان تەڭىز - قورعالجىڭ ويپاتىنىڭ ەڭ تومەنگى بولىگىندە ورنالاسقان. وعان قازاق شوقىلارى مەن كوكشەتاۋ قىراتى اراسىنداعى نەگىزگى وزەندەر قۇيادى. قورىق قۇرامىنا ەكى ۇلكەن كول كىرەدى، ولارعا نۇرا وزەنى قۇيادى.
مارقاكول قورىعى
مارقاكول مەملەكەتتىك قورىعى 1976 جىلى 4 تامىزدا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ كۇرشىم اۋدانى تەرريتورياسىندا بىرەگەي مارقاكول كولى مەن ونى قورشاعان لاندشافىن قورعاۋ ماقساتىندا قۇرىلدى. قورىقتىڭ قازىرگى كولەمى 75048 گا، ونىڭ ەداۋىر بولىگىن مارقاكول سۋ ايدىنى (46045 گا) الىپ جاتىر. مارقاكول كولىنە سۋ 95 ءار ءتۇرلى سۋ كوزىنەن كەلىپ قۇيىلادى.
مارقاكول شۇڭقىرى لاندشافتىسى فلوراعا باي، جوعارى وزەكتى وسىمدىكتەردىڭ 1000 – داي ءتۇرى، اعاشتىڭ 12 ءتۇرى مەن بۇتانىڭ 22 ءتۇرى بار. بۇندا سيرەك كەزدەسەتىن 15 وسىمدىك ءتۇرى كەزدەسەدى. مارقاكولدىڭ سۋ ماڭى، سۋ وسىمدىكتەرىنىڭ 30 ءتۇرى كەزدەسەدى. سونىمەن قوسا تاۋلى تايگا بەلدەۋىندە، جوتالار باۋرايىندا ءسىبىر بالقاراعايى، بۇتالار توعايى - قىزىل قاراقات، تاڭقۋراي، التاي ءۇشقاتى، توبىلعى يتمۇرىن وسەدى. بۇندا دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ الۋان ءتۇرى بار. قىزىل تامىر، مارال تامىرى، التىن تامىر ت ب
ناۋرىزىم قورىعى
ناۋرىزىم مەملەكەتتىك قورىعى 1931 جىلى رسفسر حالىق كەڭەسى كوميسسارىنىڭ №826 قاۋلىسى قابىلدانىپ، ول بويىنشا ناۋرىزىم قورىعىنىڭ شەكاراسى انىقتالدى. قورىق قۇرامىنا كولەمى 250 مىڭ گا كەڭ دالا جەرلەرى، كول جۇيەلەرى، كوكتەرەكتى، قايىڭدى، قاراعايلى ناۋرىزىم، تەرسەك، سىپسىن جەرلەرى ەنگىزىلدى. 1936 جىلى قورىق 320 مىڭ گا كەڭەيتىلدى. 1951 جىلى قورىق تاراتىلىپ، 1966 جىلى قايتا قالپىنا كەلدى. 2004 جىلى 26 قاڭتارداعى №79 قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكمەتى قاۋلىسىنا سايكەس ونىڭ جەر كولەمى 103687 گا كەڭەيتىلدى. قازىرگى كەزدە ناۋرىزىم قورىعى جالپى كولەمى 191381 گا، ناۋرىزىم 139714 گا، تەرسەك 12947 گا جانە سىپسىن 38720 گا دەگەن ءۇش ءىرى بولىمنەن تۇرادى. قورعالاتىن ايماقتىڭ جالپى بىرىككەن كولەمى 116726، 5 گا. قورىق اكىمشىلىك جاعىنان قوستاناي وبلىسىنىڭ ناۋرىزىم جانە اۋليەكول اۋداندارىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى.
ءۇستىرت قورىعى
ءۇستىرت مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى 1984 جىلى 12 شىلدەدە كسرو مينيسترلەر كەڭەسى قاۋلىسىمەن ۇيىمداستىرىلدى، ول ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ وڭتۇستىگىندە ەرالى اۋدانىندا ورنالاسقان. ونىڭ كولەمى 223 300 گا. قورىق جەرىندە ءۇستىرت 1 - 3 شاقىرىم جولاق، ال سولتۇستىگىندە 5 - 10 شاقىرىم بولىپ ورنالاسقان. قورىقتىڭ نەگىزگى ورتالىعى كەندىرلىسور سورى 50 مىڭ گا، وعان جالعاسىپ قارىنجارىق قۇمىمەن بىرگە قارىنجارىق ويپاتىن تۇزەدى. ءۇستىرتىڭ باتىس بولىگى 70 شاقىرىمداي جىڭىشكە ۇزىن تاسپا بولىپ قورىق ارقىلى سوزىلىپ جاتىر.
قورىق اۋدانى فلوراسىنىڭ 43 تۇقىمداس 163 تۋىستىڭ وزەكتى وسىمدىكتەرىنىڭ 250 ءتۇرى بار، ءىرى تۇقىمداستاردان ايقىشگۇلدىلەر، كۇردەلىگۇلدىلەر، استىق تۇقىمداستار، ايلاۋىقتار جانە بۇرشاق تۇقىمداستار بولىپ تابىلادى. مۇندا تالۋان تۇرلىگىنەن ايقىشگۇلدىلەر، كۇردەلىگۇلدىلەر، الابوتا تۇقىمداستار 30 تۇردەن، بۇرشاق تۇقىمداستار 20 ءتۇر، استىقتۇقىمداستار جانە ايلاۋىقتار 18 ءتۇرى كەزدەسەدى.
قورىتىندى: سونىمەن وقۋشىلار ءبىز بۇگىن قازاقستاننىڭ قورىقتارى تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەر الدىق. وسى العان بىلىمدەرىڭدى بولاشاقتا بيولوگيا پانىندە پايدالانا بىلەسىڭدەر دەپ ويلايمىن. بۇل سۇحبات ساباعىمىزدا ءبىز جانۋارلاردىڭ قاي جەرلەردە تىرشىلىك ەتىپ جاتقىندىعىن بىلدىك. سونىمەن قاتار قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانۋارلارمەن وسىمدىكتەردىڭ دە تۇرلەرىمەن تانىستىق. كەلەسى سۇحبات ساباعىمىزعا دەيىن ساۋ بولىڭىزدار!
تاقىرىبى: «قازاقستاننىڭ قورىقتارىنا ساياحات»
ماقساتى: وقۋشىلارمەن بىرگە قازاقستاننىڭ قورىقتارى تۋرالى تۇسىندىرە وتىرىپ مالىمەتتەر الۋ. وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن ىزدەنە ءبىلۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ
سابىقتىڭ ءتۇرى: سۇحبات ساباق
كىرىسپە ءسوز: سالاماتسىزدارما وقۋشىلار. بۇگىنگى سۇحبات ساباعىمىزدى باستاۋ ءۇشىن تاقتادا بەرىلگەن سلايدقا نازار اۋدارايىق.
اقسۋ - جاباعىلى قورىعى:
بۇل قورىق 1926 جىلى ق ر كەڭەس حالىق كوميتەتى اقسۋ - جاباعىلى قورىعى قۇرىلعانى تۋرالى قاۋلى قابىلدادى..
قازىرگى كەزدە اقسۋ - جاباعىلى قورىعى كولەمى 128118 گا. اقسۋ – جاباعىلى قورىعىنىڭ تەرريتورياسىندا جوعارعى جانە تومەندەگى ساتىداعى وسىمدىكتەردىڭ 1465 ءتۇرى وسەتىن كورىنەدى. سونىڭ ىشىندەگى، سۇرەكتى اعاشتاردىڭ 16 ءتۇرى جانە بۇتالاردىڭ 62 ءتۇرى كەزدەسەدى. تالاس تەرەگى، تال مەن قايىڭ، شەتەن مەن ۇيەڭكى، جابايى الما مەن دولانا، مويىل مەن رەگەل المۇرتى سياقتى اعاشتار مەن بۇتالار تاۋ بەتكەيلەرىندە، وزەن اڭعارلارىندا ورمان القاپتارىن قۇرايدى. ال، تاماشا ارشالى ورماندار ۇلەسىنە قورىق جەرىنىڭ 30 پايىزى تيەدى. وسى ورماندار اراسى مەن اشىق جەرلەر بولسا، ولار جەر بەتىندە تەربەلگەن اسەم گۇلدەر مەن كوك مايسا شالعىندى شوپتەردەن تۇزىلگەن جاسىل كىلەممەن كومكەرىلگەن. جاسىل جەلەككە ورانعان بۇل ولكە، حايۋاناتتار دۇنيەسىنە دە وتە باي.
الاكول قورىعى:
الاكول مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى. تەنتەك وزەنى اتىراۋىنداعى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەر الەمىن، تابيعي بىرلەستىكتەردى، الاكول كولى ارالدارىنداعى مويناق شاعالانىڭ بىرەگەي پوپۋلياسياسىن جانە باسقا توپتاس قۇستاردى قورعاۋ ماقساتىندا 1998 جىلى 21 ساۋىردە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكمەتى قاۋلىسىمەن قۇرىلدى. ول الماتى وبلىسى الاكول اۋدانى مەن شىعىس قازاقستان وبلىسى ءۇرجار اۋدانىندا ورنالاسقان.
الماتى قورىعى
الماتى قورىعى 1931 جىلى 15 مامىردا كولەمى 15000 گا كىشى الماتى قورىعى دەپ قۇرىلدى. 1935 جىلى كولەمى 40000 گا، ال سونان سوڭ 856680 گا كەڭەيىپ الماتى قورىعى دەپ اتالدى. 1951 جىلى قورىق جابىلدى. تەك 1961 جىلى 31 شىلدەدە قازاق كسرو مينيسترلەر كەڭەسى №524 قاۋلىسىمەن قايتا قۇرىلدى. قازىرگى كەزدە قورىق كولەمى 71700 گا. ورتالىعى تالعار قالاسىندا ورنالاسقان.
قورىقتىڭ نەگىزگى ماقساتى ىلە الاتاۋى ورتالىق بولىگىندەگى تابيعي بىرلەستىكتەردى، جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردى ساقتاۋ، جانە ولاردىڭ تابيعي دامۋ زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋ.
بارساكەلمەس قورىعى
بارساكەلمەس قورىعى تاريحى 1929 جىلى ۇيىمداستىرىلعان باعالى اڭ تەرىلەرى وداعىنىڭ اڭشىلىق شارۋاشىلىعىنان باستالدى. ارالعا قاراقۇيرىق، اقبوكەن، ورقويان، سۇر ءشىل، سىرداريا قىرعاۋىلى اكەلىنىپ قورىق قۇرىلدى. ودان كەيىن اقبوكەن، قۇلاندار اكەلىندى.
قورىق تەرريتورياسى قازىرگى ۋاقىتتا ەكى بولىمنەن «بارساكەلمەس»، «قاسقاقۇلاننان» تۇرادى.
قورىقتىڭ جالپى كولەمى 105879 گا. قورىقتىڭ اكىمشىلىك مەكەن – جايى قىزىلوردا وبلىسى ارال اۋدانى، قازالى قالاسىنان باتىسقا 210 شاقىرىم جەردە.
قورىقتاعى وسىمدىكتەر فلوراسىنا 51 تۇقىمداس 174 تۋىستىڭ 278 ءتۇرى جاتادى. بارساكەلمەستە 253 ءتۇر، ال قاسقاقۇلاندا 101 ءتۇرى تىركەلگەن. قازاقستاننىڭ ەندەميك تۇرلەرى - 14، وسىمدىك بىرلەستىكتەرىنىڭ الۋان تۇرلىگى جەر بەدەرى مەن توپىراق - سۋ جاعدايىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن انىقتالادى.
باتىس التاي قورىعى
باتىس التاي مەملەكەتتىك قورىعى قازاقستان التاي تاۋ جۇيەسىندەگى بيوگەوسەنوزدى كەشەندى قورعاۋ ماقساتىندا 1992 جىلدىڭ 3 شىلدەسىندە №1519 ءحىى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسى قاۋلىسىمەن قۇرىلدى.
ونىڭ كولەمى 56078 گا، ول شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ سولتۇستىك - شىعىس شەكاراسىندا ريددەر جانە زىريان اۋدانى جەرىندە ورنالاسقان
قاراتاۋ قورىعى
قاراتاۋ مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى - ەلىمىزدەگى قورىقتاردىڭ ەڭ جاسى. ول 2004 جىلى 1 ناۋرىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ №240 ارنايى قاۋلىسىمەن قۇرىلعان. قورىق تەرريتورياسى قاراتاۋ پروۆينسياسىنىڭ ورتالىق الاسا تاۋ، ورتا تاۋ ايماعىنا جاتادى. جەر كولەمى 34300 گا. قورىق سىر بويى قاراتاۋىنىڭ ەندەميك تۇرلەرىن قورعاۋ ءۇشىن قۇرىلعان. قورىق وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان اۋدانىندا ورنالاسقان، ورتالىعى تۇركىستاننان 40 شاقىرىم جەردەگى كەنتاۋ قالاسىندا ورنالاسقان.
قورعالجىڭ قورىعى
قورعالجىڭ مەملەكەتتىك قورىعى 1968 جىلى ورمان اڭشىلىق شارۋاشىلىعى نەگىزىندە قۇرىلدى. ول اقمولا وبلىسى قورعالجىڭ اۋدانى مەن قاراعاندى وبلىسى نۇرا اۋدانى اۋماعىندا ورنالاسقان، جەر كولەمى 258963 گا. وعان تەڭىز - قورعالجىڭ ويپاتىنىڭ ەڭ تومەنگى بولىگىندە ورنالاسقان. وعان قازاق شوقىلارى مەن كوكشەتاۋ قىراتى اراسىنداعى نەگىزگى وزەندەر قۇيادى. قورىق قۇرامىنا ەكى ۇلكەن كول كىرەدى، ولارعا نۇرا وزەنى قۇيادى.
مارقاكول قورىعى
مارقاكول مەملەكەتتىك قورىعى 1976 جىلى 4 تامىزدا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ كۇرشىم اۋدانى تەرريتورياسىندا بىرەگەي مارقاكول كولى مەن ونى قورشاعان لاندشافىن قورعاۋ ماقساتىندا قۇرىلدى. قورىقتىڭ قازىرگى كولەمى 75048 گا، ونىڭ ەداۋىر بولىگىن مارقاكول سۋ ايدىنى (46045 گا) الىپ جاتىر. مارقاكول كولىنە سۋ 95 ءار ءتۇرلى سۋ كوزىنەن كەلىپ قۇيىلادى.
مارقاكول شۇڭقىرى لاندشافتىسى فلوراعا باي، جوعارى وزەكتى وسىمدىكتەردىڭ 1000 – داي ءتۇرى، اعاشتىڭ 12 ءتۇرى مەن بۇتانىڭ 22 ءتۇرى بار. بۇندا سيرەك كەزدەسەتىن 15 وسىمدىك ءتۇرى كەزدەسەدى. مارقاكولدىڭ سۋ ماڭى، سۋ وسىمدىكتەرىنىڭ 30 ءتۇرى كەزدەسەدى. سونىمەن قوسا تاۋلى تايگا بەلدەۋىندە، جوتالار باۋرايىندا ءسىبىر بالقاراعايى، بۇتالار توعايى - قىزىل قاراقات، تاڭقۋراي، التاي ءۇشقاتى، توبىلعى يتمۇرىن وسەدى. بۇندا دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ الۋان ءتۇرى بار. قىزىل تامىر، مارال تامىرى، التىن تامىر ت ب
ناۋرىزىم قورىعى
ناۋرىزىم مەملەكەتتىك قورىعى 1931 جىلى رسفسر حالىق كەڭەسى كوميسسارىنىڭ №826 قاۋلىسى قابىلدانىپ، ول بويىنشا ناۋرىزىم قورىعىنىڭ شەكاراسى انىقتالدى. قورىق قۇرامىنا كولەمى 250 مىڭ گا كەڭ دالا جەرلەرى، كول جۇيەلەرى، كوكتەرەكتى، قايىڭدى، قاراعايلى ناۋرىزىم، تەرسەك، سىپسىن جەرلەرى ەنگىزىلدى. 1936 جىلى قورىق 320 مىڭ گا كەڭەيتىلدى. 1951 جىلى قورىق تاراتىلىپ، 1966 جىلى قايتا قالپىنا كەلدى. 2004 جىلى 26 قاڭتارداعى №79 قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكمەتى قاۋلىسىنا سايكەس ونىڭ جەر كولەمى 103687 گا كەڭەيتىلدى. قازىرگى كەزدە ناۋرىزىم قورىعى جالپى كولەمى 191381 گا، ناۋرىزىم 139714 گا، تەرسەك 12947 گا جانە سىپسىن 38720 گا دەگەن ءۇش ءىرى بولىمنەن تۇرادى. قورعالاتىن ايماقتىڭ جالپى بىرىككەن كولەمى 116726، 5 گا. قورىق اكىمشىلىك جاعىنان قوستاناي وبلىسىنىڭ ناۋرىزىم جانە اۋليەكول اۋداندارىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى.
ءۇستىرت قورىعى
ءۇستىرت مەملەكەتتىك تابيعي قورىعى 1984 جىلى 12 شىلدەدە كسرو مينيسترلەر كەڭەسى قاۋلىسىمەن ۇيىمداستىرىلدى، ول ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ وڭتۇستىگىندە ەرالى اۋدانىندا ورنالاسقان. ونىڭ كولەمى 223 300 گا. قورىق جەرىندە ءۇستىرت 1 - 3 شاقىرىم جولاق، ال سولتۇستىگىندە 5 - 10 شاقىرىم بولىپ ورنالاسقان. قورىقتىڭ نەگىزگى ورتالىعى كەندىرلىسور سورى 50 مىڭ گا، وعان جالعاسىپ قارىنجارىق قۇمىمەن بىرگە قارىنجارىق ويپاتىن تۇزەدى. ءۇستىرتىڭ باتىس بولىگى 70 شاقىرىمداي جىڭىشكە ۇزىن تاسپا بولىپ قورىق ارقىلى سوزىلىپ جاتىر.
قورىق اۋدانى فلوراسىنىڭ 43 تۇقىمداس 163 تۋىستىڭ وزەكتى وسىمدىكتەرىنىڭ 250 ءتۇرى بار، ءىرى تۇقىمداستاردان ايقىشگۇلدىلەر، كۇردەلىگۇلدىلەر، استىق تۇقىمداستار، ايلاۋىقتار جانە بۇرشاق تۇقىمداستار بولىپ تابىلادى. مۇندا تالۋان تۇرلىگىنەن ايقىشگۇلدىلەر، كۇردەلىگۇلدىلەر، الابوتا تۇقىمداستار 30 تۇردەن، بۇرشاق تۇقىمداستار 20 ءتۇر، استىقتۇقىمداستار جانە ايلاۋىقتار 18 ءتۇرى كەزدەسەدى.
قورىتىندى: سونىمەن وقۋشىلار ءبىز بۇگىن قازاقستاننىڭ قورىقتارى تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەر الدىق. وسى العان بىلىمدەرىڭدى بولاشاقتا بيولوگيا پانىندە پايدالانا بىلەسىڭدەر دەپ ويلايمىن. بۇل سۇحبات ساباعىمىزدا ءبىز جانۋارلاردىڭ قاي جەرلەردە تىرشىلىك ەتىپ جاتقىندىعىن بىلدىك. سونىمەن قاتار قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانۋارلارمەن وسىمدىكتەردىڭ دە تۇرلەرىمەن تانىستىق. كەلەسى سۇحبات ساباعىمىزعا دەيىن ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
