قازىرگى تاڭداعى جاس اتا-انالاردىڭ بالا تاربيەسىنە جانە ۇستازدارعا دەگەن كوزقاراسى
قازىرگى تاڭداعى جاس اتا-انالاردىڭ بالا تاربيەسىنە جانە ۇستازدارعا دەگەن كوزقاراسى
«بالانى تاربيەلەۋ ءۇشىن ءاربىر تاربيەشىنىڭ ءوزى تاربيەلى بولۋى كەرەك. (جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ)
بالا تاربيەسى مەن دامۋىنداعى باستى ءرول اتقارۋشى وتباسى. بالا ءومىرىنىڭ باسىم بولىگى وتباسىندا وتەدى. وتباسى – ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا. سوندىقتان بالا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعانعا دەيىنگى ونىڭ العاشقى ۇستازى – اتا - اناسى. وتباسى مەن مەكتەپ، ۇستاز بەن اتا - انا، اتا - انا مەن بالا اراسىنداعى قارىم - قاتىناس ماسەلەسى قاشاندا وزەكتى. كوپ جاعدايدا وسى ماسەلەلەردى كۇندەلىكتى اعىمدىق پروبلەمالاردىڭ اياسىندا قاراستىرىپ، ءمان - ماڭىزىن تومەندەتىپ الىپ تا جاتامىز. ونى شەشۋدىڭ جولدارىن الىستان ىزدەپ اداسامىز. شىن مانىندە ونى شەشۋ جولدارى وزىمىزدەن، ءسىز بەن بىزدەن باستالاتىنىن ەستەن شىعارىپ الامىز.
اتا - انا ءار ءتۇرلى، ولاردىڭ ۇرپاق تاربيەسىنە، مەكتەپكە دەگەن كوزقاراسى دا سان الۋان. ءار مەكتەپ الەۋمەتتىك تۇرعىدان بۇل ماسەلەنى «وتباسى - وقۋشى - مەكتەپ» ءۇشبۇرىشتىق جۇيەسىمەن جۇرگىزەدى.
اكە - شەشەلەرىمىز ايتىپ كەلە جاتقان «ءمۇعالىم كورسەك، ءارى ۇيالىپ، ءارى قورقىپ سوناۋ الىستان قاشاتىنبىز» - دەگەن سوزدەر ءالى كۇنگە دەيىن قۇلاعىمىزدا. ول كىسىلەردىڭ ۋاقىتىندا ءمۇعالىمنىڭ بەدەلى جوعارى بولعان. ءوزىمىز وقىعان جىلدارى دا ءمۇعالىمنىڭ سوزىنەن قورقىپ، جينالىس بولادى دەگەن كۇنى اتا - انامىزعا نە ايتار ەكەن، جامان باعا الىپ قالساق، سونى ايتىپ قويار مەكەن دەگەن قورقىنىشپەن جۇرەتىن ەدىك. ال، ءقازىر كەرەك دەسەڭ، ءمۇعالىم بەتىنەن الا ءتۇسۋ، ايتقان سوزدەرىن جۇرە تىڭداۋ، اتا - انالار بالاسىنىڭ كوزىنشە مەكتەپ جايلى، ءمۇعالىم جايلى جاقسى - جاماندى ايتۋ داعدىعا اينالعان. مۇنىڭ ءبارى بالاعا اسەر ەتەتىنى انىق. بالا ايتىپ ۇقتىرعاننان گورى، كورگەنىنە كوپ ەلىكتەگىش كەلەدى. سولاي بولعان سوڭ بالاعا قانداي جاقسى مىنەزدى ىسپەن كورسەتۋ كەرەك!».
بۇرىنعى مەن قازىرگى ءمۇعالىمدى سالىستىرۋعا كەلمەيدى. «ۋاقىت وتكەن سايىن قوعام عانا دامىپ قويماي، ادامدار دا جاڭارادى». وقۋشىلار، ەڭ باستى ولاردىڭ اتا - انالارى وزگەرىپ كەتتى.
بۇگىنگى اتا - انا بالاسىن ۇستازدان قورعاپ الەك بولۋدا. بۇرىن ءبىزدى اكە - شەشەمىز مەكتەپكە «سۇيەگى - مەنىكى، ەتى - سەنىكى» دەپ بەرەتىن. ۇيگە كەلىپ شاعىم ايتساڭ، وزىڭە ۇرىساتىن. ءمۇعالىم ۇرىستى دەپ ايتۋعا قورقاتىنبىز. ال قازىرگىلەر قيت ەتسە بولدى، مەكتەپكە جەتىپ بارادى. كۇننىڭ اتىسىنان كەشتىڭ باتىسىنا دەيىن جۇمىس قامىمەن ءجۇرىپ، بالاسىنىڭ نەمەن اينالىسىپ جۇرگەنىن بىلمەيتىن اتا - انالار جاعدايدىڭ بايىبىنا كەلمەي جاتىپ، بارىنە ءمۇعالىمدى كىنالاۋعا دايىن بولىپ تۇرادى.
«بالانى تاربيەلەۋ ءۇشىن ءاربىر تاربيەشىنىڭ ءوزى تاربيەلى بولۋى كەرەك. (جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ)
بالا تاربيەسى مەن دامۋىنداعى باستى ءرول اتقارۋشى وتباسى. بالا ءومىرىنىڭ باسىم بولىگى وتباسىندا وتەدى. وتباسى – ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا. سوندىقتان بالا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعانعا دەيىنگى ونىڭ العاشقى ۇستازى – اتا - اناسى. وتباسى مەن مەكتەپ، ۇستاز بەن اتا - انا، اتا - انا مەن بالا اراسىنداعى قارىم - قاتىناس ماسەلەسى قاشاندا وزەكتى. كوپ جاعدايدا وسى ماسەلەلەردى كۇندەلىكتى اعىمدىق پروبلەمالاردىڭ اياسىندا قاراستىرىپ، ءمان - ماڭىزىن تومەندەتىپ الىپ تا جاتامىز. ونى شەشۋدىڭ جولدارىن الىستان ىزدەپ اداسامىز. شىن مانىندە ونى شەشۋ جولدارى وزىمىزدەن، ءسىز بەن بىزدەن باستالاتىنىن ەستەن شىعارىپ الامىز.
اتا - انا ءار ءتۇرلى، ولاردىڭ ۇرپاق تاربيەسىنە، مەكتەپكە دەگەن كوزقاراسى دا سان الۋان. ءار مەكتەپ الەۋمەتتىك تۇرعىدان بۇل ماسەلەنى «وتباسى - وقۋشى - مەكتەپ» ءۇشبۇرىشتىق جۇيەسىمەن جۇرگىزەدى.
اكە - شەشەلەرىمىز ايتىپ كەلە جاتقان «ءمۇعالىم كورسەك، ءارى ۇيالىپ، ءارى قورقىپ سوناۋ الىستان قاشاتىنبىز» - دەگەن سوزدەر ءالى كۇنگە دەيىن قۇلاعىمىزدا. ول كىسىلەردىڭ ۋاقىتىندا ءمۇعالىمنىڭ بەدەلى جوعارى بولعان. ءوزىمىز وقىعان جىلدارى دا ءمۇعالىمنىڭ سوزىنەن قورقىپ، جينالىس بولادى دەگەن كۇنى اتا - انامىزعا نە ايتار ەكەن، جامان باعا الىپ قالساق، سونى ايتىپ قويار مەكەن دەگەن قورقىنىشپەن جۇرەتىن ەدىك. ال، ءقازىر كەرەك دەسەڭ، ءمۇعالىم بەتىنەن الا ءتۇسۋ، ايتقان سوزدەرىن جۇرە تىڭداۋ، اتا - انالار بالاسىنىڭ كوزىنشە مەكتەپ جايلى، ءمۇعالىم جايلى جاقسى - جاماندى ايتۋ داعدىعا اينالعان. مۇنىڭ ءبارى بالاعا اسەر ەتەتىنى انىق. بالا ايتىپ ۇقتىرعاننان گورى، كورگەنىنە كوپ ەلىكتەگىش كەلەدى. سولاي بولعان سوڭ بالاعا قانداي جاقسى مىنەزدى ىسپەن كورسەتۋ كەرەك!».
بۇرىنعى مەن قازىرگى ءمۇعالىمدى سالىستىرۋعا كەلمەيدى. «ۋاقىت وتكەن سايىن قوعام عانا دامىپ قويماي، ادامدار دا جاڭارادى». وقۋشىلار، ەڭ باستى ولاردىڭ اتا - انالارى وزگەرىپ كەتتى.
بۇگىنگى اتا - انا بالاسىن ۇستازدان قورعاپ الەك بولۋدا. بۇرىن ءبىزدى اكە - شەشەمىز مەكتەپكە «سۇيەگى - مەنىكى، ەتى - سەنىكى» دەپ بەرەتىن. ۇيگە كەلىپ شاعىم ايتساڭ، وزىڭە ۇرىساتىن. ءمۇعالىم ۇرىستى دەپ ايتۋعا قورقاتىنبىز. ال قازىرگىلەر قيت ەتسە بولدى، مەكتەپكە جەتىپ بارادى. كۇننىڭ اتىسىنان كەشتىڭ باتىسىنا دەيىن جۇمىس قامىمەن ءجۇرىپ، بالاسىنىڭ نەمەن اينالىسىپ جۇرگەنىن بىلمەيتىن اتا - انالار جاعدايدىڭ بايىبىنا كەلمەي جاتىپ، بارىنە ءمۇعالىمدى كىنالاۋعا دايىن بولىپ تۇرادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءتىل مادەنيەتى
-
پەرسپەكتيۆا ءپانى بويىنشا تاقىرىپتىق كۇنتىزبەلىك جوسپارارنايى سىزۋ ءپانى بويىنشا تاقىرىپتىق كۇنتىزبەلىك جوسپار1 - ءبولىم. ارنايى سىزۋمەن تانىستىرۋ جانە ونى يگەرۋ2 - ءبولىم. گەومەتريالىق قۇرىلىمدار مەن ...
