قىس قىزىعى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس، شىعارماشىلىق.
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ، سۋرەت سالۋ.
تاقىرىبى: قىس قىزىعى
ماقساتى: شىعارماشىلىقتى اڭگىمە قۇراستىرۋدى جەتىلدىرۋ.
بىلىمدىلىك: كارتينادان ناقتى نىسانانى ءبولىپ الۋدى جانە وعان ات قويا ءبىلۋدى، جۇمباق مازمۇنىن اشا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: مونولوگ ءتىلىن دامىتۋ؛ ءبولىنىپ الىنعان نىسانداردى سىزبا ارقىلى قوسۋدى، ولار جايىندا شىعارماشىلىقتى اڭگىمە قۇراستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. ءتىل بايلىقتارىن كەڭەيتۋ: قىس قاتتى، ايازدى، قار سىقىرلايدى، جىلتىر، تايعاق. زەيىندەرىن، ەستەرىن، بايقاعىشتىقتارىن، شىعارماشىلىقتارىن، قيالدارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: دوستىققا، ءبىر - ءبىرىن تىڭداۋعا، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ.
تەحنولوگيا: تريز
قۇرالدار: «قىسقى ويىندار» كارتيناسى، نىسانداردىڭ ۇلگىلەرى، مولبەرت، سيقىرلى تاياقشا، سيقىرشىلاردىڭ سۋرەتتەرى، «سيقىرلى» فلوماستەر.
سوزدىك جۇمىس: ايازدى، سىقىرلايدى، بوران، تايعاق، جىلتىر.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: قىس قاتتى - جەلەزنايا زيما، ايازدى – موروزنايا، قار سىقىرلايدى - سكرەپۋچيي سنەگ، جىلتىر - بلەستياششيي، تايعاق – سكولزكيي.
الدىن - الا جاسالاتىن جۇمىس:
1. تابيعات قۇبىلىستارىن باقىلاۋ.
2. قىس مەزگىلى، قىسقى ويىندار تۋرالى يلليۋستراسيالاردى قاراستىرۋ.
3. ا. قۇنانبايەۆتىڭ «قىس»، ن. جانايەۆتىڭ «قىستا» ولەڭدەرىن، ورىس حالىق ەرتەگىلەرىن «ەكى اياز»، «اياز» وقىپ بەرۋ.
4. «قىس كەلدى» اتتى تاقىرىپقا اڭگىمەلەسۋ.
5. قىس تۋرالى جۇمباقتار، ماقالدار وقۋ.
6. «ءبىز قىستا قالاي وينايمىز؟» اتتى تاقىرىپقا ءوز تاجىريبەلەرىنەن اڭگىمە قۇراۋ.
وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ كەزەڭدەرى
شاتتىق شەڭبەرى:
- سالەم كۇن!
- سالەم جەل!
- سالەم جەر!
- سالەم ساعان تۋعان ەل!
- بالالار، بۇگىن ءبىز نە تۋرالى اڭگىمەلەيتىنىمىزدى جۇمباق شەشۋ ارقىلى بىلەتىن بولامىز.
جۇمباق:
شانامەن زىرلاپ جەلەتىن،
شاڭعى، كونكي تەبەتىن.
اققالا جاساپ وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
بىرگە ولەڭ سوزدەرىن قايتالايدى.
مۇقيات تىڭداپ، شەشۋىن تابادى.
- قىس مەزگىلى.
- دۇرىس، قىس مەزگىلى. قالاي ويلايسىڭدار، نەگە «قىستىڭ قامىن جاز ويلا»، «مۇرنىڭدى ايازدان ساقتا» دەپ ايتادى؟
- بالالار، ايتىڭدارشى قىستا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- قىس قانداي بولادى؟
- سونىمەن قاتار، قىس مەزگىلى بالالاردىڭ سۇيىكتى قىسقى ويىندارىنىڭ مەزگىلى. قانداي قىسقى ويىن تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- قىستا سەندەر ءارتۇرلى ويىندار وينايسىڭدار. بۇگىنمەن سەندەرگە «قىس قىزىعى» اتتى كارتينا ارقىلى اڭگىمە قۇرۋدى ۇسىنامىن.
- سۋرەتتە قانداي جىل مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
- ونى قايدان بىلدىڭدەر؟
- تاعى قايدان
- اۋا - رايى قانداي؟
ويىن «ءدۇربى»
- قولىمىزعا ءدۇربىمىزدى الىپ كارتينانى زەرتتەيمىز. بىزگە دوسىمىز «ءبارىن ءبول» سيقىرشىسى كومەكتەسەدى. («ءبارىن ءبول» سيقىرشىسىنىڭ سۋرەتىن ىلەدى).
- ول نىسانداردى ءبولۋدى تالاپ ەتەدى. جاقسىلاپ قاراڭدار، سۋرەتتە كىمدەر، نەلەر بەينەلەنگەن؟
- كانە كىم قانداي نىساندى ءبولىپ الادى؟
- سۋرەتتە ۇلكەن ادامدار نە ىستەپ ءجۇر؟
- بالالار نە ىستەپ ءجۇر؟
- ولار قالاي كيىنگەن؟
- سۋرەتشى سۋرەتتەگى ادامداردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن قالاي سۋرەتتەگەن؟
سەرگىتۋ ءساتى: «اققالا»
قار جاۋعاندا توپ بالا،
سوقتىق كەلىپ اققالا.
مۇرنى ءسابىز، ءۇپ - ۇشكىر.
كوزى كومىر قاپ - قارا.
كونە شەلەك باسىندا،
سىپىرعىشى قولىندا.
مۇزايدىندى ارشۋعا،
كەلگەندەي - اق ول مۇندا.
ويىن «دوس ىزدەيمىن»
(«ءبارىن قوس» سيقىرشىسىنىڭ سۋرەتىن ىلەدى.)
- ەندى بىزگە «ءبارىن قوس» سيقىرشىسى كەلدى، ول نىسانداردى ءبىر - بىرلەرىمەن قوسىپ، دوس ىزدەۋدى سۇرايدى. (بالا - شانا، بالالار - اققالا، بالا - كونكي، ۇلكەندەر - شاڭعى، قار - اعاش ت. ب.)
- بالالار، كەلەسى سيقىرشىلارىمىز ءبىزدى سيقىرلى ساياحاتقا شاقىرادى، بارامىز با؟
- سيقىرشىلاردىڭ اتتارى: «ءبارىن ەستيمىن»، «ءبارىن قولىممەن سيپايمىن». (سۋرەتتەرىن ىلەدى)
- بۇل سيقىرشىلار ءبىزدى كارتيناعا ەنۋىمىزدى سۇرايدى، كوزىمىزدى جۇمىپ سيقىرلى كىلەمگە وتىرىپ ۇشايىق.
ويىن: «كارتيناعا ەنۋ».
(شىعارماشىلىق تاپسىرمالار بەرىلەدى)
- نە ىستەپ تۇرسىڭدار؟
- نە سەزىپ تۇرسىڭدار؟
سەرگىتۋ ءساتى:
بوران گۋلەپ سوعادى،
اينالانى ورادى.
باستا - تىماق،
ۇستىندە - تون.
قايسار قالاي توڭادى؟
اياعىندا – ساپتاما،
وزىنە ءدال، شاق قانا.
قولدا - قامشى، استىندا - ات.
ماقتا، مەيلى
ماقتاما.
قايسار بەينە اتامداي،
قوي قايىرعان شوپانداي.
- بالالار، كارتينادان شىعىپ توپقا قايتاتىن ۋاقىت كەلدى. بارلىعىمىز كوزىمىزدى جۇمىپ سيقىرشىلاردى ءبىزدى قايتارسىن دەپ وتىنەيىك. (توپقا ورالۋ)
- بالالار، بىزگە تاعى ءبىر سيقىرشى قوناققا كەلىپتى، ونىڭ اتى «ۋاقىت كولىگىمەن» ەكەن.
- بۇل سيقىرشى سۋرەتتەگى ءبىر كەيىپكەردى تاڭداپ، سول كەيىپكەردىڭ اتىنان وسىندا كەلمەس بۇرىن نە بولدى، سودان كەيىن نە بولاتىنى جايلى اڭگىمەلەۋدى سۇرايدى. اڭگىمەلەرىڭە ات قويىڭدار. اڭگىمەنى قالاي باستايتىندارىڭدى، ونى قالاي جالعاستىراتىندارىڭدى، نەمەن اياقتالاتىنىن انىقتاپ الىڭدار. ءبىر - بىرلەرىڭنىڭ سوزدەرىڭدى قايتالاماۋعا تىرىسىڭدار.
ءوز ويلارىن ايتادى.
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ، سۋرەت سالۋ.
تاقىرىبى: قىس قىزىعى
ماقساتى: شىعارماشىلىقتى اڭگىمە قۇراستىرۋدى جەتىلدىرۋ.
بىلىمدىلىك: كارتينادان ناقتى نىسانانى ءبولىپ الۋدى جانە وعان ات قويا ءبىلۋدى، جۇمباق مازمۇنىن اشا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: مونولوگ ءتىلىن دامىتۋ؛ ءبولىنىپ الىنعان نىسانداردى سىزبا ارقىلى قوسۋدى، ولار جايىندا شىعارماشىلىقتى اڭگىمە قۇراستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. ءتىل بايلىقتارىن كەڭەيتۋ: قىس قاتتى، ايازدى، قار سىقىرلايدى، جىلتىر، تايعاق. زەيىندەرىن، ەستەرىن، بايقاعىشتىقتارىن، شىعارماشىلىقتارىن، قيالدارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: دوستىققا، ءبىر - ءبىرىن تىڭداۋعا، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ.
تەحنولوگيا: تريز
قۇرالدار: «قىسقى ويىندار» كارتيناسى، نىسانداردىڭ ۇلگىلەرى، مولبەرت، سيقىرلى تاياقشا، سيقىرشىلاردىڭ سۋرەتتەرى، «سيقىرلى» فلوماستەر.
سوزدىك جۇمىس: ايازدى، سىقىرلايدى، بوران، تايعاق، جىلتىر.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: قىس قاتتى - جەلەزنايا زيما، ايازدى – موروزنايا، قار سىقىرلايدى - سكرەپۋچيي سنەگ، جىلتىر - بلەستياششيي، تايعاق – سكولزكيي.
الدىن - الا جاسالاتىن جۇمىس:
1. تابيعات قۇبىلىستارىن باقىلاۋ.
2. قىس مەزگىلى، قىسقى ويىندار تۋرالى يلليۋستراسيالاردى قاراستىرۋ.
3. ا. قۇنانبايەۆتىڭ «قىس»، ن. جانايەۆتىڭ «قىستا» ولەڭدەرىن، ورىس حالىق ەرتەگىلەرىن «ەكى اياز»، «اياز» وقىپ بەرۋ.
4. «قىس كەلدى» اتتى تاقىرىپقا اڭگىمەلەسۋ.
5. قىس تۋرالى جۇمباقتار، ماقالدار وقۋ.
6. «ءبىز قىستا قالاي وينايمىز؟» اتتى تاقىرىپقا ءوز تاجىريبەلەرىنەن اڭگىمە قۇراۋ.
وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ كەزەڭدەرى
شاتتىق شەڭبەرى:
- سالەم كۇن!
- سالەم جەل!
- سالەم جەر!
- سالەم ساعان تۋعان ەل!
- بالالار، بۇگىن ءبىز نە تۋرالى اڭگىمەلەيتىنىمىزدى جۇمباق شەشۋ ارقىلى بىلەتىن بولامىز.
جۇمباق:
شانامەن زىرلاپ جەلەتىن،
شاڭعى، كونكي تەبەتىن.
اققالا جاساپ وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
بىرگە ولەڭ سوزدەرىن قايتالايدى.
مۇقيات تىڭداپ، شەشۋىن تابادى.
- قىس مەزگىلى.
- دۇرىس، قىس مەزگىلى. قالاي ويلايسىڭدار، نەگە «قىستىڭ قامىن جاز ويلا»، «مۇرنىڭدى ايازدان ساقتا» دەپ ايتادى؟
- بالالار، ايتىڭدارشى قىستا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- قىس قانداي بولادى؟
- سونىمەن قاتار، قىس مەزگىلى بالالاردىڭ سۇيىكتى قىسقى ويىندارىنىڭ مەزگىلى. قانداي قىسقى ويىن تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- قىستا سەندەر ءارتۇرلى ويىندار وينايسىڭدار. بۇگىنمەن سەندەرگە «قىس قىزىعى» اتتى كارتينا ارقىلى اڭگىمە قۇرۋدى ۇسىنامىن.
- سۋرەتتە قانداي جىل مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
- ونى قايدان بىلدىڭدەر؟
- تاعى قايدان
- اۋا - رايى قانداي؟
ويىن «ءدۇربى»
- قولىمىزعا ءدۇربىمىزدى الىپ كارتينانى زەرتتەيمىز. بىزگە دوسىمىز «ءبارىن ءبول» سيقىرشىسى كومەكتەسەدى. («ءبارىن ءبول» سيقىرشىسىنىڭ سۋرەتىن ىلەدى).
- ول نىسانداردى ءبولۋدى تالاپ ەتەدى. جاقسىلاپ قاراڭدار، سۋرەتتە كىمدەر، نەلەر بەينەلەنگەن؟
- كانە كىم قانداي نىساندى ءبولىپ الادى؟
- سۋرەتتە ۇلكەن ادامدار نە ىستەپ ءجۇر؟
- بالالار نە ىستەپ ءجۇر؟
- ولار قالاي كيىنگەن؟
- سۋرەتشى سۋرەتتەگى ادامداردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن قالاي سۋرەتتەگەن؟
سەرگىتۋ ءساتى: «اققالا»
قار جاۋعاندا توپ بالا،
سوقتىق كەلىپ اققالا.
مۇرنى ءسابىز، ءۇپ - ۇشكىر.
كوزى كومىر قاپ - قارا.
كونە شەلەك باسىندا،
سىپىرعىشى قولىندا.
مۇزايدىندى ارشۋعا،
كەلگەندەي - اق ول مۇندا.
ويىن «دوس ىزدەيمىن»
(«ءبارىن قوس» سيقىرشىسىنىڭ سۋرەتىن ىلەدى.)
- ەندى بىزگە «ءبارىن قوس» سيقىرشىسى كەلدى، ول نىسانداردى ءبىر - بىرلەرىمەن قوسىپ، دوس ىزدەۋدى سۇرايدى. (بالا - شانا، بالالار - اققالا، بالا - كونكي، ۇلكەندەر - شاڭعى، قار - اعاش ت. ب.)
- بالالار، كەلەسى سيقىرشىلارىمىز ءبىزدى سيقىرلى ساياحاتقا شاقىرادى، بارامىز با؟
- سيقىرشىلاردىڭ اتتارى: «ءبارىن ەستيمىن»، «ءبارىن قولىممەن سيپايمىن». (سۋرەتتەرىن ىلەدى)
- بۇل سيقىرشىلار ءبىزدى كارتيناعا ەنۋىمىزدى سۇرايدى، كوزىمىزدى جۇمىپ سيقىرلى كىلەمگە وتىرىپ ۇشايىق.
ويىن: «كارتيناعا ەنۋ».
(شىعارماشىلىق تاپسىرمالار بەرىلەدى)
- نە ىستەپ تۇرسىڭدار؟
- نە سەزىپ تۇرسىڭدار؟
سەرگىتۋ ءساتى:
بوران گۋلەپ سوعادى،
اينالانى ورادى.
باستا - تىماق،
ۇستىندە - تون.
قايسار قالاي توڭادى؟
اياعىندا – ساپتاما،
وزىنە ءدال، شاق قانا.
قولدا - قامشى، استىندا - ات.
ماقتا، مەيلى
ماقتاما.
قايسار بەينە اتامداي،
قوي قايىرعان شوپانداي.
- بالالار، كارتينادان شىعىپ توپقا قايتاتىن ۋاقىت كەلدى. بارلىعىمىز كوزىمىزدى جۇمىپ سيقىرشىلاردى ءبىزدى قايتارسىن دەپ وتىنەيىك. (توپقا ورالۋ)
- بالالار، بىزگە تاعى ءبىر سيقىرشى قوناققا كەلىپتى، ونىڭ اتى «ۋاقىت كولىگىمەن» ەكەن.
- بۇل سيقىرشى سۋرەتتەگى ءبىر كەيىپكەردى تاڭداپ، سول كەيىپكەردىڭ اتىنان وسىندا كەلمەس بۇرىن نە بولدى، سودان كەيىن نە بولاتىنى جايلى اڭگىمەلەۋدى سۇرايدى. اڭگىمەلەرىڭە ات قويىڭدار. اڭگىمەنى قالاي باستايتىندارىڭدى، ونى قالاي جالعاستىراتىندارىڭدى، نەمەن اياقتالاتىنىن انىقتاپ الىڭدار. ءبىر - بىرلەرىڭنىڭ سوزدەرىڭدى قايتالاماۋعا تىرىسىڭدار.
ءوز ويلارىن ايتادى.
You Might Also Like
