InfoHub Logo

فيزيكا ساباعىندا تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ

وقۋشىلاردىڭ پوليتەحنيكالىق وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا ولارعا وتە ۇلكەن قىسىم
كەزىندە زاتتاردىڭ قاسيەتتەرى ەداۋىر وزگەرەتىندىگىن ايتقان پايدالى. مىسالعا، 200000
اتموسفەرا قىسىم ارقىلى الىنعان بولات سىم ادەتتەگى تارتۋ ادىسىمەن الىنعان سىمنان
الىنعان بىرنەشە ەسە بەرىك بولادى. جاساندى الماستاردى جاساۋ ءۇشىن(2700 0س تەمپەراتۋرا شاماسىندا) 100000 اتموسفەراعا دەيىنگى قىسىم كەرەك بولادى. سوۆەت فيزيكتەرى ميلليوننان دا كوپ اتموسفەرادان اساتىن ۇلكەن قىسىم الۋ جولدارىن تاپتى. وتە ۇلكەن قىسىمدار ءار ءتۇرلى جولدارمەن، ونىڭ ىشىندە جارىلىستىڭ كومەگى ارقىلى دا جاسالادى. وسى قىسىمداردى قولدانۋ ارقىلى تەك قانا عىلىم اكادەمياسى ءسىبىر بولىمشەسىنىڭ گيدروديناميكا ينستيتۋتىندا، تاڭ قالارلىق قاسيەتتەرى بار، تولىپ جاتقان ءار ءتۇرلى مەتالدار مەن قورىتپالار جاسالىندى. مىسالى، وقۋلىقتا باياندالعان ماتەريال لوگيكاسى بويىنشا “كۇش اسەرىنىڭ ناتيجەسى” كۇشتىڭ ابسوليۋتتىك شاماسىنا دا جانە كۇش اسەر ەتەتىن بەتتىڭ اۋدانىنا دا بايلانىستى ەكەندىگىن كورسەتەدى. بۇل جاعدايدا ءوزارا اسەر ەتكەندەگى دەنەلەردىڭ دەفورماسياسى “كۇش اسەرىنىڭ ناتيجەسى ” دەپ ۇعىلادى.
اۋىر جۇك كوتەرگەن ادامنىڭ جۇكسىز ادامعا قاراعاندا، شاڭعىسىزدىڭ - شاڭعىلىعا قاراعاندا، قاردا تەرەڭ باتىپ كەتەتىندىگى ومىردەگى تاجىريبەدەن وقۋشىلارعا جاقسى بەلگىلى.
وقۋشىلاردىڭ باقىلاۋلارى دەمونستراسيالاپ، كورسەتۋ مەن تولىقتىرىلادى: كىشكەنتاي ۇستەلشەنى (اياقتارى قۇمعا ءبىراز باتادى. ) دىمقىل قۇمعا قويىپ جانە ونىڭ ۇستىنە گير قويسا، ۇستەلشەنىڭ اياقتارى قۇمعا ءبىراز باتادى. بۇدان كەيىن ۇستەلشەنىڭ بەتىن تومەن قاراتىپ اۋدارىپ، ونىڭ ۇستىنە سول جۇكتى قويسا، ۇستەلشە قۇمعا ازعانا باتادى.

دەمەك، تىرەۋىشكە تۇسەتىن كۇش اسەرىنىڭ ناتيجەسىن تولىق سيپاتتاۋ ءۇشىن، كۇشتىڭ ابسوليۋت شاماسى مەن سول كۇش اسەر ەتەتىن تىرەۋىش اۋدانىن بىردەي ەسەپكە الۋ كەرەك. بۇل ءۇشىن اۋدان بىرلىگىنە كەلەتىن كۇش شاماسىن ەسەپتەپ شىعارادى. سونىمەن فيزيكالىق شامانىڭ - قىسىمنىڭ ەنگىزىلۋى قاجەتىلىگىن نەگىزدەيدى. قىسىم بىرلىگى رەتىندە 1ن/سم2جانە 1ن/م2 كورسەتىلەدى. سوڭعى بىرلىك كورنەكتىلەۋ جانە كەرەك جاعدايدا شامامەن فيزيكالىق جانە تەحنيكالىق اتموسفەرانىڭ ءمانىن بەرە الادى.
انىقتامادان مىنا فورمۋلانى جازۋعا بولادى؛ قىسىم= كۇش/اۋدان نەمەسە P=F/S
«پاسكال» دەگەنىمىز - وزىنە قاتىستى اۋدانى 1م2 قالىپتى بەتكە ءبىر قالىپتى تارالعان 1ن كۇش تۋدىراتىن قىسىم. حالىقارالىق بەلگىسى را، ورىسشا پا. وسىعان بايلانىستى «فيزيكا ساباعىندا تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ باعىتىندا» 7 - كلاستا قىسىم تاقىرىبىن مىنا تۇردە ءوتتىم.

1. ساباقتىڭ تاقىرىبى:§ 33، 34. قىسىم. قىسىم بىرلىكتەرى. قىسىمدى ارتتىرۋ جانە كەمىتۋ تاسىلدەرى (7 سىنىپ)
2. ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ا) بەرىلگەن بەتتىڭ اۋدانىنا پەرپەنديكۋليار تۇسىرىلگەن كۇشتىڭ وسى اۋدانعا قاتىناسى قىسىم تۋرالى.
ب) قىسىمدى ارتتىرۋ جانە كەمىتۋ تاسىلدەرىن تاجىريبە جۇزىندە ءتۇسىرۋ
ب) تاربيەلىك: ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتى مەڭگەرۋ ناتيجەسىن تەكسەرىپ، وقۋشىلاردىڭ جەتىستىكتەرىن تالداۋ.
ۆ) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، تانىم پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، ولاردى پروبلەمالىق سۇراقتاردى شەشە بىلۋگە جانە وزدىگىنەن زەرتتەي الۋعا داعدىلاندىرۋ.
3. ساباقتىڭ ءادىسى: پروبلەمالىق، ءىشىنارا - ىزدەنۋ، دەمونستراسيالاۋ، اڭگىمەلەۋ، ترەك - ءسوز، اسوس
«بۇۇ كەستەسى» ستراتەگياسى، ماداقتاۋ.
4. ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى يگەرۋ.
5. ءتۇرى: ارالاس، ويىن، ساياحات ساباق
6. فورماسى: جەكە، توپتىق ۇجىمدىق.
7. كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، قازاقستان كارتاسى، كارتوچكالار. بۋكلەت، سۋرەت، پلاكاتتار. پاسكال سۋرەت، ۆارونكا، قۇم، شەگە، تۇتىك، سۋ، سپيرتوۆكا، كولبا، شتاتيۆ. ترەح - سحەما، ماگنيتوفون.

8. ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، گەوگرافيا، ادەبيەت، 3 - كل دۇنيەتانۋ
9. ومىرمەن بايلانىس: قىسىمنىڭ تابيعاتتا، تەحنيكادا، تۇرمىستا قولدانىلۋى.
«قازاقستان - 2030» ستراتەگياسى.

ساباقتىڭ وتكىزىلۋ بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، تۇگەلدەپ ساباققا دايارلاپ الامىن.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. وتكەن تاقىرىپقا شولۋ جاساۋ.
ترەنينگ ساباعى.
ترەنينگ دەگەنىمىز - بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتا وتكىزىلەتىن جەكە ساباقتىڭ ءبىر ءتۇرى. ترەنينگكە
قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتىپ، ءوز ەركىمەن بەلسەنە قاتىسۋ كەرەك. ترەنينگ ساباعىنىڭ ەرەكشەلىگى.
1) وقۋشىلاردىڭ ساباققا ءوز ەركىمەن بەلسەنە قاتىسۋى.
2) وقۋشىلاردىڭ ءوز بىلىمدەرىن كورسەتە ءبىلۋى.
3) وقۋشىلاردىڭ توپپەن جۇمىس ىستەۋى.
4) لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىنىڭ دامۋى.
5) وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىنىڭ ارتۋى.
1) سەرگىتۋ ويىنى «كىم جىلدام»

كۇش
1ن
دينامومەتر
اۋىرلىق كۇش
سەرپىندىلىك كۇشى
تىنىشتىق ۇيكەلىس كۇشى
فيزيكالىق شاما
اعىلشىن عالىمى نيۋتون

2.) ساۋالناما سۇراقتار «فيزيكالىق جۇمباق» شەشۋ
ا) ءوزى زاتتى قۇرايدى، تەڭدەۋگە تارازىنى سۇرايدى (ماسسا)
ب) اسا قاجەت ومىرگە، حالىق ءۇشىن، پايدالانام كۇن سايىن جارىق ءۇشىن (شامدار)
ۆ) قوزعالىسقا كەلتىرىپ، جىلدامدىعىن بەرەدى،
ولشەمدەرىن قاراساڭ، نيۋتونعا ول كەلەدى (كۇش)
3). فيزيكالىق لوتو. «سەن فورمۋلا بىلەسىڭ بە؟»
تاقتاداعى فورمۋلانى ءدال تاۋىپ ورنالاستىرۋ كەرەك. مىسالى ع=mg، P=m/v، v=s/t، P=mg.
= = =
4) 2030 جىلعى ساپار.
وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولدىم. قىز بالا جانە ەر بالالار توبى. وقۋشىلارعا مىناداي سۇراق بەرىلدى.
قازاقتىڭ قانداي ۇلتتىق ويىندارىن بىلەسىڭدەر؟
1. قىز قۋۋ 4. كوكپار تارتۋ. 7. ورامال تاستاۋ.
2. اۋدارىسپاق. 5. توعىز قۇمالاق 8. ارقان تارتۋ
3. اسىق ويناۋ 6. اق سۇيەك 9. التىباقان
بىرنەشە تۇرلەرى ايتىلادى. سونىڭ ىشىندە ءبىز «قىز قۋۋ» ويىنىن وينادىق. الدىمەن ويىن شارتى ايتىلادى.
قازاقستان كارتاسىنان قىزىلوردا وبلىسىنان باستاپ، استاناعا دەيىن جارىسىپ بارۋ. كارتاعا وزەن، كول، سىرداريا، بەتپاقدالا، الاتاۋ، كىشى تاۋ جانە كوك بايراق بەينەلەنگەن
كارتوچكالار ءىلىندى.
1) قىزىلوردا وبىلىسى.
وڭتۇستىك باتىسىندا سىرداريا وزەنىنەن ءوتۋ كەرەك. ماگنيتوفوننان «اداي» كۇيىن بەرىلىپ تۇردى. داريادان ءوتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ اتىمىز قوبىلاندى باتىر جىرىنداعى تايبۋرىلداي بولۋ كەرەك. كىم وسى جەردەن ءۇزىندى ايتىپ بەرە الادى؟ ەسكەندىروۆا گۇلنۇر.