InfoHub Logo

«قاتىناس» ءبىلىم سالاسى، ءتىل دامىتۋ - وقۋ ءىس - ارەكەتى.
تاقىرىبى: «قىسقى ورمان» (قىسقى اڭدار ءومىرى).
ورتاڭعى توپتار ءۇشىن.

ماقساتتارى، بىلىمدىلىك: قىس مەزگىلىنىڭ قۇبىلىستارى مەن قىس تابيعاتىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن نىعايتۋ، بالالاردى جابايى اڭداردىڭ قىس
قى ومىرىمەن تانىستىرۋ، ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ.
قويىلعان سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋىن قالىپتاستىرۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋىن جەتىلدىرۋ، سوزدىك قورىن جاڭا سوزدەرمەن تولىقتىرۋ، دىبىستىق
جاتتىعۋلار ارقىلى دىبىستىق ارتيكۋلياسياسىن جاساۋ. ءتىلىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن وياتۋ، قورشاعان الەمگە، تىرشىلىكتىڭ بارىنە مەيىرىممەن قاراۋعا تاربيەلەۋ. ولاردى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
وقۋ ءىس - ارەكەتى قارىم - قاتىناسى ارقىلى بالالاردى دوستىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.

كەرەكتى قۇرالدار: «قىسقى ورمان» كارتيناسى، جابايى اڭداردىڭ سۋرەتتەرى.
كۋبيك، كوستيۋمدەر.
ءادىس - تاسىلدەر: الدىن - الا جۇمىس (اڭدار تۋرالى تاقپاقتار ۇيرەتۋ) ولەڭدى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ، سۋرەتپەن اڭگىمە، سۇراقتار قويۋ.
جۇمباقتار شەشۋ، تاقپاقتار ايتۋ، جاڭىلتپاشتار ايتۋ، جابايى اڭدار تۋرالى تاقپاقتاردى پىسىقتاۋ، ماقال - ماتەلدەر ايتۋ.
جاڭا سوزدەر: ايۋدىڭ اپانى، جاڭعاق، كۇرتىك قار.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: قىس - زيما، ورمان - لەس، قاسقىر - ۆولك، قويان - زاياس، تۇلكى - ليسا، ايۋ - مەدۆەد.
«كۋبيزم» ستراتەگياسى: كۋبيكتىڭ قىرلارىنا جابايى اڭدار سۋرەتتەرىن قويۋ ارقىلى، كۋبيكتى لاقتىرىپ، سول اڭ تۋرالى تاقپاق ايتقىزۋ.

شاتتىق شەڭبەرىمەن باستاۋ. قول الىسىپ، قانە ءبىز، (قول الىسادى)
دوستاسايىق ءبارىمىز. (ءبارى قۇشاقتاسادى)
ارمىسىڭ التىن كۇنىم! (ەكى قولىن جوعارى كوتەرەدى)
ارمىسىڭ بالاباقشام! (جان - جاعىنا قارايدى)
ارمىسىڭ دوستارىم، (دوستارىنا قارايدى)
سىزدەردى كورگەنىمە قۋانىشتىمىن. (قولدارىن شاپالاقتايدى)
ۇلكەنگە دە ءسىز، كىشىگە دە ءسىز،
بارىڭىزگە امانداسىپ،
باسىمىزدى يەمىز ءبىز.

تاربيەشى: ال بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى ەسكە ءتۇسىرىپ جىبەرەيىكشى،
بالالار: - ءقازىر جىلدىڭ قىس مەزگىلى.
تاربيەشى: قىس ايلارىن اتاپ بەرىڭدەرشى؟
بالالار:- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
تاربيەشى:- بالالار قىس مەزگىلىندە تابيعاتتا قانداي قۇبىلىستار بولادى؟
بالالار -: سۋ قاتادى، قار جاۋادى، بوران بولادى، اينالانىڭ ءبارىن قار باسادى.
تاربيەشى:- دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار اينالانىڭ ءبارىن اق قار باسادى. جەردى، تاۋدى، تاستى، ورماندى ءبارىن قالىڭ قار باسادى. ورمانداعى اعاشتاردىڭ ءبارى اق كورپەگە ورانعانداي بولادى. قىسقى ورماننىڭ بالالار اۋاسى تازا، تابيعاتى تاماشا بولادى.
مەن ءقازىر سىزدەرگە «قىسقى ورمان» تۋرالى ولەڭ وقىپ بەرەيىن:

قالعيدى قىسقى ورمان،
مۇلگيدى قىسقى ورمان،
ايىرىلىپ قالعان سوڭ،
جازداعى قۇستاردان،

اق جەلەك جامىلىپ،
كوك مونشاق تاعىنىپ،
ۇيىقتايدى قىسقى ورمان،
كوكتەمدى ساعىنىپ،

ايۋى، قويانى ۇيقىعا تويادى،
جەل تۇرسا قىسقى ورمان
سىلكىنىپ قويادى.

مىنە، بالالار ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلىپ تۇر ەكەن؟ دۇرىس ايتاسىڭدار قىسقى ورمان تۋرالى، اڭدارى تۋرالى ايتىلىپ تۇر ەكەن. (بالالار وزدەرىنىڭ ويلارىن ايتادى).
ال ەندى بالالار قىسقى ورمان تۋرالى سۋرەت قارايىق، نەلەردى كورىپ تۇرمىز، قانە كىم اڭگىمەلەپ بەرەدى؟ بالالار ورتاعا شىعىپ كورگەندەرىن اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرەدى. ورماندا اعاشتار وتە كوپ. قار ءبارىن باسىپ تاستادى.
اق قويان قاردىڭ ۇستىمەن جۇگىرەدى. ءتيىن اعاشتا سەكىرىپ ءجۇر.

جەكە جۇمىس: قاجەتىنشە بالالارعا بايلانىستىرىپ سويلەۋگە دەمەۋ بەرۋ.
بالالار مىنا سۋرەتتە جابايى اڭداردى كورىپ تۇرسىڭدار، ال جابايى اڭدار قانداي اڭدار؟ بالالار اتاپ بەرەدى. ورماندا ءومىر سۇرەدى، ءوز قورەكتەرىن ءوز دەرى تابادى. ولارعا ايۋ، قويان، قاسقىر، تۇلكى، كىرپى جاتادى.

تاربيەشى: جابايى اڭداردىڭ تىرشىلىگى قىستا قيىنداۋ بولادى. توڭادى، اشىعادى. قىستا قوياننىڭ ءتۇسى اق بولادى. اق قاردا قوياندى بايقاۋ وتە قيىن، ول قورعانىش قىزمەتىن اتقارادى. تۇلكىدە قاردىڭ استىنان تىشقان ىزدەيدى، وتىرىك ولگەن بولىپ، قۋلىعىن اسىرادى. ال، قاسقىر ەت ىزدەپ جورىتادى. ال ايۋ بولسا، جاز بويىنا جيناعان مايىنان قورەك الىپ، قىس بويىنا ۇيقىعا كەتەدى. كىرپى بولسا، كۇندىز ۇيىقتاپ، تۇندە قورەگىن اۋلاۋعا شىعادى. كىرپى وتە ساق، وزىنە ءقاۋىپ تونسە دومالانا قالادى. ال، كىشكەنتاي تيىندەر اعاشتان - اعاشقا سەكىرىپ تىنىم تاپپايدى. قۇيرىقتارى ۇزىن، جۇندەرى ۇلپىلدەك. ادامعا باۋىرمال، وعان قولىڭمەن نان ۇسىنساڭ، ول تومەنگە ءتۇسىپ الادى.

بالالار تاقپاق ايتادى: («كۋبيزم» ستراتەگياسى بويىنشا)
«مەن ءتيىنمىن، ءتيىنمىن».

مەن ءتيىنمىن، ءتيىنمىن.
قىسقا جىلى كيىندىم،
قويمام تولى جاڭعاققا
ءىشى جىلى ءۇيىمنىڭ.

«اق قويان»
اق قويان - اۋ، اققويان،
ۇزىن قۇلاق، ساق قويان،
قاشا بەرسەڭ، ورمانعا
«قورقاعىم» دەپ ات قويام.

«قۋ تۇلكى»
تۇلكى، تۇلكى قۋتىڭدايسىڭ،
اينالاڭنان تىڭ تىڭدايسىڭ،
قانشا قۋلىعىڭدى اسىرساڭ دا،
قاسقىردان سەن قۇتىلمايسىڭ.

«قاسقىر»
قاسقىر ورماندا جورتادى،
ايازدان ول قورقادى،
اسپانعا قاراپ ۇليدى،
مالدى اۋىلدى توريدى.

سەرگىتۋ ءساتى: قويان، قويان سەكەڭدەيسىڭ، (بالالار قويان بولىپ سەكىرەدى).
مۇزدان قارعىپ وتەم دەيسىڭ (اياقتارىن العا قاراي ادىمداپ باسادى)
تايىپ، قۇلاپ ءتۇستىڭ، (قول قيمىلىمەن كورسەتىپ سۇرايدى).
نە بولدى ال، ءۇستىڭ؟ (ەكى قولىن الدىنا سوزىپ، كورسەتەدى)

تاربيەشى: بالالار، ەندى جۇمباق جاسىرايىن:
قىستا عانا بولادى، ۇستاساڭ قولىڭ توڭادى.(قار)
قالقيىپ ەكى قۇلاعى، ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان)
يتكە ۇقسايدى، يت ەمەس، ادام بەرگەن ازىقتى ول جەمەس.(قاسقىر)
ءوزى ايلاكەر، قۋ جۇرگەن جەرى ايقايدا شۋ.
قىزىلقۇمدا قىزىل قىز قۋتىڭدايدى.(تۇلكى)
قورباڭ - قورباڭ ەتەدى، ورمان ونىڭ مەكەنى،
ءتاتتى بالعا تويىپ اپ، قىستا ۇيقىعا كەتەدى. (ايۋ)
دەنەسىندە كوپ ينە، ءىس تىكپەيدى ارينە. (كىرپى)

حالىق بولجامدارى جانە ماقال - ماتەلدەر ايتۋ.
- قار كوپ بولسا، ناندا كوپ بولادى.
- قىس قارىمەن كورىكتى، كۇز دانىمەن كورىكتى.
- قىس قارلى بولسا، جاز جاڭبىرلى بولادى.
- اسپاندا جۇلدىز كوپ بولسا، كۇن ايازدى بولادى.
- ءتۇتىن تىكە شىقسا اياز بولادى.
- بالا مەن يت ويناسا بوران بولادى.

دىبىستىق جاتتىعۋلار جاساۋ: بوران قالاي ۇيىتقيدى ۋ - ۋ - ۋ - ۋ - ۋ - ۋ - ۋ - ۋ.
كۇرتىك قار قالاي سىقىرلايدى. قىرت - قىرت، قىرت - قىرت.
قاسقىر قالاي ىرىلدايدى ر(- ر - ر - ر - ر - ر - ر).
ايۋ قالاي اقىرادى. و - و - و - و - و - و - و -.
ءتيىن جاڭعاقتى قالاي شاعادى. شىق - قىق، شى - قىق، شى - ىق
بالالار قولى توڭعاندا اي - اي - اي – اي وي - وي - وي - وي - وي دەيدى.

جاڭىلتپاشتار ايتىپ ۇيرەنۋ. 1. تۇلكى ايلالى اڭ، ايلالى اڭعا ايلا
پايدالان.
2. قىستا سۋىق ءتۇستى، قۇلاعىم ءۇستى، ءۇستى.
3. مۇز – تۇز، تۇز - مۇز، بارىدە تۇز بەن مۇز.

جاڭا سوزدەردى قايتالاپ ايتۋ. ايۋدىڭ اپانى. (اپان دەگەن سوزگە تۇسىنىك بەرۋ)
كۇرتىك قار.(كۇرتىك دەگەن سوزگە تۇسىنىك بەرۋ)
جورىتادى. (جۇگىرەدى، ازىعىن ىزدەپ، ورماندى ارالايدى)
«موزايكا» قۇراستىرۋ. «تۇلكى»، «قويان»، «ايۋ»

ماقساتى: قيما سۋرەتتەردى قۇراستىرۋ ارقىلى اڭنىڭ سۇلباسىن قۇراستىرۋ.
بالانىڭ وي - ءورىسىن، تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ.
«اڭداردىڭ قيمىلى». سازدى اۋەنمەن بيلەيدى. ورتاعا تۇلكى كوستيۋمىمەن
بالا شىعادى، وعان ىلەسە بالالار قيمىلىن سالىپ بيلەيدى، وسىلايشا ايۋ، قاس
قىر، قويان شىعادى. بالالار اڭداردىڭ قيمىلىنا سالىپ، كوڭىلدەنە دوڭگەلەنە بيلەيدى.

تاربيەشى: بالالار ءبىز نە تۋرالى اڭگىمەلەدىك؟ قانداي اڭداردىڭ ومىرىمەن
تانىستىق؟ قىسقى ورمان سىزدەرگە ۇنادى ما؟ نەنىڭ سۋرەتتەرىن قۇراستىردىق؟
تاربيەشى بەلسەندى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاپ، قورىتىندىلايدى.