"قىز جىبەك" جىرىنداعى تولەگەن مەن جىبەك بەينەسى
«قىز جىبەك» جىرىنداعى تولەگەن مەن جىبەك بەينەسى
9-سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قىز جىبەك» جىرىنداعى تولەگەن مەن جىبەك بەينەسى
ماقساتى:
1. جىردىڭ تاقىرىبىن، يدەياسىن انىقتاي وتىرىپ، باستى كەيىپكەرلەر تولەگەن مەن جىبەك بەينەسىن جان-جاقتى اشۋ.
2.ماحابباتتى، دوستىقتى قادىرلەۋگە، سوزگە تۇراقتى، سەزىمگە بەرىك بولۋعا،.ءسالت-داستۇرىمىزدى دارىپتەۋگە تاربيەلەۋ.
3. وقۋشىلاردى سويلەۋ مادەنيەتىنە ۇيرەتۋ، كەيىپكەرلەدىڭ جان دۇنيەسىن اشاتىن ءسوز ورالىمدارىن تاۋىپ ايتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ينتەربەلسەندى، تانىمدىق ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى:بىلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: كورسەتە-تۇسىندىرۋ، تالداۋ، وي-قوزعاۋ، تەستىلەۋ، تىڭداۋ، مانەرلەپ وقۋ، سالىستىرۋ، سۇراق-جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: ونەر، مۋزىكا، تاريح
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، اندەر، سۋرەتتەر، تەست.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى.ۇيىمداستىرۋ. سالاماتسىزدار ما، بالالار! كوڭىل كۇيىمىز قالاي؟
«بالا ءبىلىمدى ماحابباتپەن كوكسەرلىك بولسا، سوندا عانا ونىڭ اتى ادام بولعانى»، دەپ اباي اتامىز ايتقانداي، سىزدەرگە بىلىمگە دەگەن شىنايى ماحابببات تىلەيمىن. (سلايد)
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. زىمىران سۇراقتار.
1. تاقىرىبى نە؟ ماحاببات تاقىرىبى.
2. نەشە بولىمنەن تۇرادى؟
2 ءبولىم. 1.تولەگەننىڭ جىبەككە ۇيلەنۋى. 2.جىبەكتىڭ سانسىزبايمەن قوسىلۋى.
3. سيۋجەتى. سيۋجەت بىرەۋ - جىگىتتىڭ ۇيلەنۋى
4. كەيىپكەرلەرى: تولەگەن، جىبەك، بەكەجان، شەگە، قارشىعا، بازارباي، سىرلىباي، سانسىزباي، قامقا، كەربەز، تاعى باسقا.
5. جىردىڭ ءتۇيىنى نە؟ ماحابباتقا ادالدىق، ءسالت-داستۇردى، ادەت-عۇرىپتى ساقتاۋ.
6. جىرداعى تولەگەن بەينەسى قالاي بەرىلەدى؟
7. قىز جىبەكتى قالاي سۋرەتتەيدى؟ جىردان ءۇزىندى جاتقا ايتۋ.
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋگە دايارلىق. حالىق ءانى «اگۋگاي» ءانىن تىڭداۋ.
بالالار، ولەڭ سوزدەرىندە «دايار ەتىپ قويايىق، سالدىرىپ ساراي وزگەشە»،-دەگەن جولدار بار. بۇگىنگى ساباعىمىزدا تولەگەن مەن جىبەك بەينەسىن اشۋ ارقىلى، قوس عاشىقتىڭ «وزگەشە سارايدا» تۇراتىنداي جاندار ەكەنىنە كوز جەتكىزۋىمىز كەرەك.
اكە باتاسىن اتتاپ كەتكەن تولەگەننىڭ ءولىمى مەن جىبەكتىڭ قايعىلى تاعدىرى تالاي جانارلارعا جاس ۇيىرتپەي قويمايدى. ەندەشە العاشقى سۇراعىمىز جىر تۋرالى بولماق.
(جىرعا شولۋ سۇراقتارى بەرلەدى.)
1.جىردا تۇرمىس-سالت جىرىنىڭ قاي ءتۇرى كەزدەسەدى؟
2 .جىرداعى كورىنەتىن ادەت-عۇرىپ تۋرالى ايت. (باتا، كوش، قىز قىلىعى، تەرىس باتا، جەڭگەلىك، قالىڭدىق ويناۋ،ءتۇس كورۋ، ءتۇس جورۋ، قوشتاسۋ، امەڭگەرلىك، ءجۇزىن جاسىرۋ)
3.كوركەمدىك ەرەكشەلىگى. (تەڭەۋ، مەتافورا، ەپيتەت، اسسونانس، الليتەراسيا)
ءىۇ.جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ. بالالار! ۇرپاق ساناسىندا ماڭگى ساقتالاتىن، كوركەم جىرعا ارقاۋ بولعان باستى كەيىپكەرلەرىمىز تولەگەن مەن جىبەك بەينەسىنىڭ قىر سىرىن جان-جاقتى اشۋ ءۇشىن «قىز جىبەك» كينوفيلمىنىڭ سيۋجەتتەرىن ارقاۋ ەتسەك. ەسىمىزگە تۇسىرەيىك. ءفيلمدى ءبارىمىز كوردىك دەپ ويلايمىن. جالپى سىزدەرگە كەرەك دەرەك رەتىندە ايتىپ وتەيىن، كوركەم فيلم 1970 جىلى رەجيسسەر سۇلتان قوجىقوۆتىڭ، جازۋشى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ جازعان سەناريى بويىنشا تۇسىرىلگەن. سەنارييدى عابيت مۇسىرەپوۆ اراب قارىپتەرىمەن جازعان، سوندىقتان دا ونى ەشكىم تۇسىنبەگەندىكتەن، ءفيلمنىڭ ءتۇسىرۋ توبىن جيناپ الىپ، جازۋشى بارىنە ءوزى وقىپ بەرگەن.
كومپازيتورى- نۇرعيسا تىلەندييەۆ.
ءان ولەڭدەرىنىڭ اۆتورى-قادىر مىرزا ءالي.
ءفيلمنىڭ اۆتورلارى: اسقار سۇلەيمەنوۆ پەن ولجاس سۇلەيمەنوۆ.
1.كينو فيلم جەلىسى بويىنشا «قىز جىبەكتى» قانشالىقتى بىلەدى ەكەنبىز، ءوزىمىزدى تەكسەرىپ كورەيىك.
1.«قىز جىبەك» ءفيلمى باستالعاندا ايتىلاتىن ەڭ العاشقى ءسوز قانداي؟
ا. «اعايىن!»
ءا. «ارۋاق!»
ب. «الديار!»
2. ءقازىر كوپشىلىك اراسىندا ءازىل رەتىندە «بەكەجان مىرزا، سەن ءسوزدى بولە بەردىڭ عوي...» دەگەن ەسكەرتپەنى كىم ايتادى.
ا. قارشىعا
ءا. بازارباي
ب. سىرلىباي
3. جىبەك تولەگەندى العاش كورگەندە ونىڭ القالى توپ الدىندا اشىنا ايتقان سوزدەرىن اۋزىن اشا تىڭداپ قالىپ...
ا. ۇيتقي سوققان جەلمەن باسىنان بوركىنىڭ ۇشىپ تۇسكەنىن بايقاماي قالادى.
ءا. قولىنداعى كەسە تولى قىمىزدى توگىپ العانىن بايقاماي قالادى.
ب. جەڭىنەن تارتقان جەڭگەسىن ەلەڭ قىلماي، ورتا شىعا كەلگەنىن سەزبەي قالادى.
4. كوش كەزىندە جىبەك كۇيمەمەن كەلە جاتادى، ال ونىڭ جەڭگەسى شە؟
ا. تۇيەدە
ءا. سايگۇلىكتە
ب. كۇيمەدە جىبەكتىڭ جانىندا
5. بەكەجاننىڭ تولەگەنگە ايتقان «قاتىنجاندىلىعىڭدى كوردىك....» دەگەن ءسوزىنىڭ ءارى قارايعى جالعاسى قانداي؟
ا. «... قانە، ساندالماي، قانشا قادامنان اتىساتىنىڭدى ايت!»
ءا. «...بايقا، كۇشىك كۇيەۋ!»
ب. «... ەندى بىلەك كۇشىڭدى بايقايىق!»
6. جىبەكتىڭ تولەگەنگە مىنگىزگەن تۇلپارى قالاي اتالادى؟
ا. بوزايعىر
ءا. تارلانبوز
ب. اقبوزات
7. جاۋعا قارسى اتتانعان تولەگەنگە كىم باتا بەرەدى؟
ا. اكەسى بازارباي
ءا. اناسى قامقا
ب. دوسى شەگە
2. جىردىڭ ءتۇپنۇسقاسى مەن كينوفيلمدى سالىستىرۋ. سۇراق-جاۋاپ.
ءۇ. بەكىتۋ.
ءبىز «قىز جىبەك» ءفيلمىن قانشالىقتى بىلەتىنىمىزدى سارالادىق.
1.ەندى جىرداعى تولەگەن بەينەسىن جان-جاقتى سارالاپ كورەيىك. (وقۋشىلار تاقتاعا كەيىپكەرلەردىڭ مىنەزدەمەسىن جازادى)
وزدەرىڭىز ايتقانداي ول – سۇلۋ، اقىلدى، ساۋىقشىل، نازىك جۇرەكتى، باۋىرمال وسى مىنەزدەرى جىردىڭ قاي جەرىندە كورىنىس تابادى؟
2.ال، جىبەك قانداي؟ اقىلدى، سۇلۋ، ءور مىنەزدى، سەرتتە تۇراتىن ادال جار، قامقور ايەل، تاعى باسقا. جىر جولدارىنان مىسال كەلتىرۋ. دالەلدەۋ.
ويقوزعاۋ.
1.سىزدەرگە مىنانداي سۇراق قويعىم كەلىپ وتىر. تولەگەننىڭ ءالى قالىڭدىق بولىپ اق بوساعا اتتاماعان جىبەكتىڭ ەلىندە التى اي جاتۋىنا قالاي قارايسىزدار؟ ءبىزدىڭ سالت-داستۇرىمىزگە قايشى ەمەس پە؟ (قالىڭدىق ويناۋ، ۇرىن كەلۋ داستۇرلەرى تۋرالى ايتۋ.)
(جاۋاپتارى تولىق بولۋ ءۇشىن ۇيدە اتا-انالارىمەن پىكىرلەسىپ جاۋابىن ايتىپ كەلۋ تاپسىرىلدى.)
2. تولەگەن مەن قىز جىبەكتىڭ قانداي قاسيەتتەرىن ءوز بويلارىڭدا بولعانىن قالايسىڭدار؟ نەگە؟ (ءار وقۋشى ءبىر-بىر قاسيەتىن ايتا وتىرىپ، ءتۇسىندىرىپ بەرەدى)
ساباعىمىزدى اياقتاي كەلە تولەگەن مەن جىبەكتەي بولۋ، قازىرگى ۋاقىتتاعى وسى ءبىر نازىك سەزىمدى اڭساۋ اركىمنىڭ دە ارمانى. سونىڭ ءبىر دالەلى رەتىندە روزا ءالقوجانىڭ ءانى مەن سوزىنە جازىلعان «جىبەكتىڭ ەلى» اتتى ولەڭدى تىڭداساق.
ءۇى باعالاۋ. ءبىرىن-بىرى باعالاۋ
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما. «ماحاببات دەگەن...» تاقىرىپقا جىردان العان اسەرلەرى بويىنشا وي-تولعاۋ جازىپ كەلۋ.
9-سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قىز جىبەك» جىرىنداعى تولەگەن مەن جىبەك بەينەسى
ماقساتى:
1. جىردىڭ تاقىرىبىن، يدەياسىن انىقتاي وتىرىپ، باستى كەيىپكەرلەر تولەگەن مەن جىبەك بەينەسىن جان-جاقتى اشۋ.
2.ماحابباتتى، دوستىقتى قادىرلەۋگە، سوزگە تۇراقتى، سەزىمگە بەرىك بولۋعا،.ءسالت-داستۇرىمىزدى دارىپتەۋگە تاربيەلەۋ.
3. وقۋشىلاردى سويلەۋ مادەنيەتىنە ۇيرەتۋ، كەيىپكەرلەدىڭ جان دۇنيەسىن اشاتىن ءسوز ورالىمدارىن تاۋىپ ايتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ينتەربەلسەندى، تانىمدىق ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى:بىلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: كورسەتە-تۇسىندىرۋ، تالداۋ، وي-قوزعاۋ، تەستىلەۋ، تىڭداۋ، مانەرلەپ وقۋ، سالىستىرۋ، سۇراق-جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: ونەر، مۋزىكا، تاريح
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، اندەر، سۋرەتتەر، تەست.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى.ۇيىمداستىرۋ. سالاماتسىزدار ما، بالالار! كوڭىل كۇيىمىز قالاي؟
«بالا ءبىلىمدى ماحابباتپەن كوكسەرلىك بولسا، سوندا عانا ونىڭ اتى ادام بولعانى»، دەپ اباي اتامىز ايتقانداي، سىزدەرگە بىلىمگە دەگەن شىنايى ماحابببات تىلەيمىن. (سلايد)
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. زىمىران سۇراقتار.
1. تاقىرىبى نە؟ ماحاببات تاقىرىبى.
2. نەشە بولىمنەن تۇرادى؟
2 ءبولىم. 1.تولەگەننىڭ جىبەككە ۇيلەنۋى. 2.جىبەكتىڭ سانسىزبايمەن قوسىلۋى.
3. سيۋجەتى. سيۋجەت بىرەۋ - جىگىتتىڭ ۇيلەنۋى
4. كەيىپكەرلەرى: تولەگەن، جىبەك، بەكەجان، شەگە، قارشىعا، بازارباي، سىرلىباي، سانسىزباي، قامقا، كەربەز، تاعى باسقا.
5. جىردىڭ ءتۇيىنى نە؟ ماحابباتقا ادالدىق، ءسالت-داستۇردى، ادەت-عۇرىپتى ساقتاۋ.
6. جىرداعى تولەگەن بەينەسى قالاي بەرىلەدى؟
7. قىز جىبەكتى قالاي سۋرەتتەيدى؟ جىردان ءۇزىندى جاتقا ايتۋ.
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋگە دايارلىق. حالىق ءانى «اگۋگاي» ءانىن تىڭداۋ.
بالالار، ولەڭ سوزدەرىندە «دايار ەتىپ قويايىق، سالدىرىپ ساراي وزگەشە»،-دەگەن جولدار بار. بۇگىنگى ساباعىمىزدا تولەگەن مەن جىبەك بەينەسىن اشۋ ارقىلى، قوس عاشىقتىڭ «وزگەشە سارايدا» تۇراتىنداي جاندار ەكەنىنە كوز جەتكىزۋىمىز كەرەك.
اكە باتاسىن اتتاپ كەتكەن تولەگەننىڭ ءولىمى مەن جىبەكتىڭ قايعىلى تاعدىرى تالاي جانارلارعا جاس ۇيىرتپەي قويمايدى. ەندەشە العاشقى سۇراعىمىز جىر تۋرالى بولماق.
(جىرعا شولۋ سۇراقتارى بەرلەدى.)
1.جىردا تۇرمىس-سالت جىرىنىڭ قاي ءتۇرى كەزدەسەدى؟
2 .جىرداعى كورىنەتىن ادەت-عۇرىپ تۋرالى ايت. (باتا، كوش، قىز قىلىعى، تەرىس باتا، جەڭگەلىك، قالىڭدىق ويناۋ،ءتۇس كورۋ، ءتۇس جورۋ، قوشتاسۋ، امەڭگەرلىك، ءجۇزىن جاسىرۋ)
3.كوركەمدىك ەرەكشەلىگى. (تەڭەۋ، مەتافورا، ەپيتەت، اسسونانس، الليتەراسيا)
ءىۇ.جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ. بالالار! ۇرپاق ساناسىندا ماڭگى ساقتالاتىن، كوركەم جىرعا ارقاۋ بولعان باستى كەيىپكەرلەرىمىز تولەگەن مەن جىبەك بەينەسىنىڭ قىر سىرىن جان-جاقتى اشۋ ءۇشىن «قىز جىبەك» كينوفيلمىنىڭ سيۋجەتتەرىن ارقاۋ ەتسەك. ەسىمىزگە تۇسىرەيىك. ءفيلمدى ءبارىمىز كوردىك دەپ ويلايمىن. جالپى سىزدەرگە كەرەك دەرەك رەتىندە ايتىپ وتەيىن، كوركەم فيلم 1970 جىلى رەجيسسەر سۇلتان قوجىقوۆتىڭ، جازۋشى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ جازعان سەناريى بويىنشا تۇسىرىلگەن. سەنارييدى عابيت مۇسىرەپوۆ اراب قارىپتەرىمەن جازعان، سوندىقتان دا ونى ەشكىم تۇسىنبەگەندىكتەن، ءفيلمنىڭ ءتۇسىرۋ توبىن جيناپ الىپ، جازۋشى بارىنە ءوزى وقىپ بەرگەن.
كومپازيتورى- نۇرعيسا تىلەندييەۆ.
ءان ولەڭدەرىنىڭ اۆتورى-قادىر مىرزا ءالي.
ءفيلمنىڭ اۆتورلارى: اسقار سۇلەيمەنوۆ پەن ولجاس سۇلەيمەنوۆ.
1.كينو فيلم جەلىسى بويىنشا «قىز جىبەكتى» قانشالىقتى بىلەدى ەكەنبىز، ءوزىمىزدى تەكسەرىپ كورەيىك.
1.«قىز جىبەك» ءفيلمى باستالعاندا ايتىلاتىن ەڭ العاشقى ءسوز قانداي؟
ا. «اعايىن!»
ءا. «ارۋاق!»
ب. «الديار!»
2. ءقازىر كوپشىلىك اراسىندا ءازىل رەتىندە «بەكەجان مىرزا، سەن ءسوزدى بولە بەردىڭ عوي...» دەگەن ەسكەرتپەنى كىم ايتادى.
ا. قارشىعا
ءا. بازارباي
ب. سىرلىباي
3. جىبەك تولەگەندى العاش كورگەندە ونىڭ القالى توپ الدىندا اشىنا ايتقان سوزدەرىن اۋزىن اشا تىڭداپ قالىپ...
ا. ۇيتقي سوققان جەلمەن باسىنان بوركىنىڭ ۇشىپ تۇسكەنىن بايقاماي قالادى.
ءا. قولىنداعى كەسە تولى قىمىزدى توگىپ العانىن بايقاماي قالادى.
ب. جەڭىنەن تارتقان جەڭگەسىن ەلەڭ قىلماي، ورتا شىعا كەلگەنىن سەزبەي قالادى.
4. كوش كەزىندە جىبەك كۇيمەمەن كەلە جاتادى، ال ونىڭ جەڭگەسى شە؟
ا. تۇيەدە
ءا. سايگۇلىكتە
ب. كۇيمەدە جىبەكتىڭ جانىندا
5. بەكەجاننىڭ تولەگەنگە ايتقان «قاتىنجاندىلىعىڭدى كوردىك....» دەگەن ءسوزىنىڭ ءارى قارايعى جالعاسى قانداي؟
ا. «... قانە، ساندالماي، قانشا قادامنان اتىساتىنىڭدى ايت!»
ءا. «...بايقا، كۇشىك كۇيەۋ!»
ب. «... ەندى بىلەك كۇشىڭدى بايقايىق!»
6. جىبەكتىڭ تولەگەنگە مىنگىزگەن تۇلپارى قالاي اتالادى؟
ا. بوزايعىر
ءا. تارلانبوز
ب. اقبوزات
7. جاۋعا قارسى اتتانعان تولەگەنگە كىم باتا بەرەدى؟
ا. اكەسى بازارباي
ءا. اناسى قامقا
ب. دوسى شەگە
2. جىردىڭ ءتۇپنۇسقاسى مەن كينوفيلمدى سالىستىرۋ. سۇراق-جاۋاپ.
ءۇ. بەكىتۋ.
ءبىز «قىز جىبەك» ءفيلمىن قانشالىقتى بىلەتىنىمىزدى سارالادىق.
1.ەندى جىرداعى تولەگەن بەينەسىن جان-جاقتى سارالاپ كورەيىك. (وقۋشىلار تاقتاعا كەيىپكەرلەردىڭ مىنەزدەمەسىن جازادى)
وزدەرىڭىز ايتقانداي ول – سۇلۋ، اقىلدى، ساۋىقشىل، نازىك جۇرەكتى، باۋىرمال وسى مىنەزدەرى جىردىڭ قاي جەرىندە كورىنىس تابادى؟
2.ال، جىبەك قانداي؟ اقىلدى، سۇلۋ، ءور مىنەزدى، سەرتتە تۇراتىن ادال جار، قامقور ايەل، تاعى باسقا. جىر جولدارىنان مىسال كەلتىرۋ. دالەلدەۋ.
ويقوزعاۋ.
1.سىزدەرگە مىنانداي سۇراق قويعىم كەلىپ وتىر. تولەگەننىڭ ءالى قالىڭدىق بولىپ اق بوساعا اتتاماعان جىبەكتىڭ ەلىندە التى اي جاتۋىنا قالاي قارايسىزدار؟ ءبىزدىڭ سالت-داستۇرىمىزگە قايشى ەمەس پە؟ (قالىڭدىق ويناۋ، ۇرىن كەلۋ داستۇرلەرى تۋرالى ايتۋ.)
(جاۋاپتارى تولىق بولۋ ءۇشىن ۇيدە اتا-انالارىمەن پىكىرلەسىپ جاۋابىن ايتىپ كەلۋ تاپسىرىلدى.)
2. تولەگەن مەن قىز جىبەكتىڭ قانداي قاسيەتتەرىن ءوز بويلارىڭدا بولعانىن قالايسىڭدار؟ نەگە؟ (ءار وقۋشى ءبىر-بىر قاسيەتىن ايتا وتىرىپ، ءتۇسىندىرىپ بەرەدى)
ساباعىمىزدى اياقتاي كەلە تولەگەن مەن جىبەكتەي بولۋ، قازىرگى ۋاقىتتاعى وسى ءبىر نازىك سەزىمدى اڭساۋ اركىمنىڭ دە ارمانى. سونىڭ ءبىر دالەلى رەتىندە روزا ءالقوجانىڭ ءانى مەن سوزىنە جازىلعان «جىبەكتىڭ ەلى» اتتى ولەڭدى تىڭداساق.
ءۇى باعالاۋ. ءبىرىن-بىرى باعالاۋ
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما. «ماحاببات دەگەن...» تاقىرىپقا جىردان العان اسەرلەرى بويىنشا وي-تولعاۋ جازىپ كەلۋ.
You Might Also Like
-
سىزۋ پانىندە مۋلتيمەديالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ادىستەرى
-
قازاق ادەبيەتى قازاق حالقىنىڭ عاسىرلار قويناۋىنان ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەكتەن رۋحاني، مادەني مۇراسى، ءسوز ونەرىنىڭ اسىل قازىناسى.قازاقتىڭ ءسوز ونەرىنىڭ تەگى ارىدەن، تۇركى تىلدەس تايپالاردىڭ ءوز الدىنا حال...
