"ۇلەك" م.قالدىبەكوۆ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلەك.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءماتىننىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ، مەڭگەرتۋ. م. قالدىبەكوۆتىڭ ومىرىمەن تانىستىرۋ. تۇيە تۋرالى بىلەتىن بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، وقۋ، ءتۇسىندىرۋ، ت. ب.
كورنەكىلىگى: سلايد جۇمىستارى، مامىتبەك قالدىبايەۆ پورترەتى، تۇيە، ۇلەك سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
«باعدارشام» ويىنىن ويناتۋ ارقىلى ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا قانداي دايىندىقپەن كەلگەنىن انىقتاۋ.
ويىننىڭ شارتى: ەگەر وقۋشىلار ساباققا جاقسى دايىندىقپەن كەلسە، باعدارشامنىڭ جاسىل ءتۇسىن كوتەرەدى؛ دايىندالعان، ءبىراق وزىنە سەنىمسىزدىك تانىتسا، سارى ءتۇستى كوتەرەدى؛ دايىندىعى شالا بولسا قىزىل ءتۇستى كوتەرەدى.
ءىى. ۇيگە تاپسىرمانى تەكسەرۋ: شىعارما جازۋ.
ەگەر ءوزىڭ كورىنبەيتىن ادامعا اينالىپ كەتسەڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
شىعارمانى 5 - 6 وقۋشىعا وقىتامىن.
- ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي تاقىرىپپەن تانىستىق؟
- بۇل اڭگىمەدەگى ادامنىڭ ۇرى ەكەنىن قايدان بىلدىك؟
- ەندەشە بالالار سەندەر كورمەي، داۋىستى قالاي اڭعارارسىڭدار ەكەن. سونى كورەلىك. ول ءۇشىن مەن سەندەرگە دىبىس جاسىرامىن. سول نەنىڭ دىبىسى ەكەنىن اجىراتالىق.
اۋديودان تۇيەنىڭ ءۇنىن تىڭداۋ.
- بۇل نەنىڭ دىبىسى؟
- تۇيە
- ەندەشە، بالالار ءقازىر بىزدەر تۇيەنىڭ اتاۋىنا قاراي توپتاستىرايىقشى.
ءىI. جاڭا ساباق.
ءى. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى.
تۇيەنىڭ قولعا ۇيرەتىلىپ، تۇلىك قاتارىنا قوسىلعانىنا ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىن بەس مىڭ جىل شاماسىنداي مەزگىل بولعان. مىنە، سودان بەرى وتكەن جەتى مىڭ جىلداي ۋاقىت ىشىندە تۇيە شولەيت جەردى مەكەندەگەن ەلدىڭ ەڭ قولايلى كولىگىنە اينالدى.
تۇيەنىڭ نەگىزگى شىققان جەرى سولتۇستىك امەريكا دەپ سانالادى. قازىرگى ۋاقىتتا تۇيەنىڭ بۇل تۇرلەرى افريكادا، ورتا ازيا مەن باتىس ازيا مەن باتىس امەريكادا دا بار.
تۇيەنىڭ ەكى ءتۇرى بار. مۇنىڭ بىرەۋى قوس وركەشتى، ەكىنشىسى نار (جالعىز نەمەسە سىڭار وركەشتى تۇيە).
2. اۆتور تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
قالدىبايەۆ مامىتبەك
مامىتبەك قالدىبايەۆ 1939 جىلى 9 ناۋرىزدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، تولەبي اۋدانى «سوۆەت» ۇجىمشارىنا قاراستى «قىزىلجالاۋ» اۋىلىندا تۋعان. شىمكەنت قالاسىنداعى تەحنيكالىق ۋچيليششەنى، پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. جامبىل وبلىسى، قورداي اۋدانىندا ءمۇعالىم بولعان.
1964 - 65 جىلدارى اسكەر قاتارىندا قىزمەت ەتتى. 1970 - 78 جىلدارى الماتى وبلىستىق «جەتىسۋ» گازەتى رەداكسياسىندا، كەيىن «مادەنيەت جانە تۇرمىس» جۋرنالىندا ەڭبەك ەتتى. ءقازىر قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىتۋشى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى.
م. قالدىبايەۆتىڭ «قانات قاقتى»، «ول نەگە ۇيالدى»، «اينا»، «مەرەي»، «اقجايىق اۋەندەرى»، «اي تۋىپ كەلەدى»، «جولدار شاقىرادى» ت. ب كىتاپتارى شىققان.
الماتىدا تۇرادى.
3. كىتاپپەن جۇمىس. ءماتىندى دجيكسو – ۇجىمدىق وقىتۋ ادىسىمەن وقۋ. تىزبەكتەي وقىتۋ.
4. داپتەرمەن جۇمىس.
تاپسىرما:
1 - توپ: تۇيە جەيتىن ءشوپتىڭ اتاۋىن تاۋىپ جازۋ. تولىقتىرۋ
2 - توپ: ماتىننەن جەر اتتارىن تاۋىپ جازۋ.
3 - توپ: ءماتىندى پايدالانا وتىرىپ ۇلەككە سيپاتتاما جازۋ.
4 - توپ: مۇلكىباي اتانىڭ بەينەسىن كورسەتەتىن تىركەستەردى تەرىپ جازۋ.
وقۋشىلاردىڭ تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ.
1 - توپ: تۇيە جەيتىن ءشوپتىڭ اتاۋىن تاۋىپ جازۋ
جۋسان، يزەن بۇل قانداي جەرلەردە وسەدى؟
- سويلەمنىڭ قانداي مۇشەسى؟
2 - توپ: ماتىننەن جەر اتتارىن تاۋىپ جازۋ.
بوزوبا، ساراپان، تاسقۇدىق
- بۇل قانداي جەر دەپ ويلايسىڭدار؟
- سەبەبى نەگە؟
3 - توپ: ءماتىندى پايدالانا وتىرىپ ۇلەككە سيپاتتاما جازۋ.
قورقۋدى بىلمەيتىن، جالعىز وركەشتى
ايباتتى، باتىل
مالدى ءبىر ءوزى باعادى
ناردىڭ بۋراسى
- قانداي ءماتىن قۇراۋعا بولادى؟
4 - توپ: مۇلكىباي اتانىڭ بەينەسىن كورسەتەتىن تىركەستەردى تەرىپ جازۋ.
قورجيعان كىپ - كىشكەنتاي، اپ - ارىق مۇلىكباي اتا.
ەندەشە بالالار، مۇلىكباي اتانىڭ نەسىن سۋرەتتەگەن؟
ءجۇرىسىن، بەت - الپەتىن، ءتۇرىن
- ەندى وسى سوزدەردى پايدالانا وتىرىپ پورترەت دەگەنىمىز نە؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك.
5. پورترەت تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
وقۋشىلار سىزبا ارقىلى ەرەجە شىعارۋ.
سەرگىتۋ ءساتى:
.- ەندەشە بالالار ءقازىر بىزدەر ءسال تىنىعىپ الايىق. ول ءۇشىن «نار يدىرگەن» كۇيىن تىڭداي وتىرىپ ءارقايسىسىڭ وزدەرىڭنىڭ پورترەتتەرىڭدى سالىپ، كورشىلەرىڭە تاپسىرىڭدار.
وي تولعانىس:
پوستەر قورعاۋ. تۇيە تۋرالى نە بىلەمىز، سونى الدارىڭداعى قاعازعا جيناقتاپ، وزدەرىڭ قورعايسىڭدار.
«وي قوزعاۋ» سۇراقتارمەن جۇمىس.
1. ۇلەك دەگەنىمىز نە؟
2. بالالار مۇلكىباي اتامەن بىرگە قايدا، نە ءۇشىن باردى؟
2. بالالار نەدەن، نەگە قاتتى قورىقتى؟
3. ەگەر مۇلكىباي اتا بارماعان بولسا، نە بولار ەدى؟
4. اڭگىمەنىڭ ەڭ سوڭعى سويلەمىنەن قانداي قورىتىندى ايتۋعا بولادى؟
ءىىى. ساباقتى قورىتۋ:
- بالالار بۇگىنگى ساباق ۇنادى ما؟
- ونى قانشالىقتى تۇسىندىك؟ ونى تاقتادا بەرىلگەن سمايلكتىڭ قاسىنا وزدەرىمىزدىڭ دوڭگەلەكشەلەرىمزدى جاپسىرامىز؟
ۇيگە تاپسىرما:
1. ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ.
2. تۇيە تۋرالى مالىمەت ماتەريال جيناۋ.
باعالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: ءماتىننىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ، مەڭگەرتۋ. م. قالدىبەكوۆتىڭ ومىرىمەن تانىستىرۋ. تۇيە تۋرالى بىلەتىن بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، وقۋ، ءتۇسىندىرۋ، ت. ب.
كورنەكىلىگى: سلايد جۇمىستارى، مامىتبەك قالدىبايەۆ پورترەتى، تۇيە، ۇلەك سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
«باعدارشام» ويىنىن ويناتۋ ارقىلى ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا قانداي دايىندىقپەن كەلگەنىن انىقتاۋ.
ويىننىڭ شارتى: ەگەر وقۋشىلار ساباققا جاقسى دايىندىقپەن كەلسە، باعدارشامنىڭ جاسىل ءتۇسىن كوتەرەدى؛ دايىندالعان، ءبىراق وزىنە سەنىمسىزدىك تانىتسا، سارى ءتۇستى كوتەرەدى؛ دايىندىعى شالا بولسا قىزىل ءتۇستى كوتەرەدى.
ءىى. ۇيگە تاپسىرمانى تەكسەرۋ: شىعارما جازۋ.
ەگەر ءوزىڭ كورىنبەيتىن ادامعا اينالىپ كەتسەڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
شىعارمانى 5 - 6 وقۋشىعا وقىتامىن.
- ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي تاقىرىپپەن تانىستىق؟
- بۇل اڭگىمەدەگى ادامنىڭ ۇرى ەكەنىن قايدان بىلدىك؟
- ەندەشە بالالار سەندەر كورمەي، داۋىستى قالاي اڭعارارسىڭدار ەكەن. سونى كورەلىك. ول ءۇشىن مەن سەندەرگە دىبىس جاسىرامىن. سول نەنىڭ دىبىسى ەكەنىن اجىراتالىق.
اۋديودان تۇيەنىڭ ءۇنىن تىڭداۋ.
- بۇل نەنىڭ دىبىسى؟
- تۇيە
- ەندەشە، بالالار ءقازىر بىزدەر تۇيەنىڭ اتاۋىنا قاراي توپتاستىرايىقشى.
ءىI. جاڭا ساباق.
ءى. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى.
تۇيەنىڭ قولعا ۇيرەتىلىپ، تۇلىك قاتارىنا قوسىلعانىنا ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىن بەس مىڭ جىل شاماسىنداي مەزگىل بولعان. مىنە، سودان بەرى وتكەن جەتى مىڭ جىلداي ۋاقىت ىشىندە تۇيە شولەيت جەردى مەكەندەگەن ەلدىڭ ەڭ قولايلى كولىگىنە اينالدى.
تۇيەنىڭ نەگىزگى شىققان جەرى سولتۇستىك امەريكا دەپ سانالادى. قازىرگى ۋاقىتتا تۇيەنىڭ بۇل تۇرلەرى افريكادا، ورتا ازيا مەن باتىس ازيا مەن باتىس امەريكادا دا بار.
تۇيەنىڭ ەكى ءتۇرى بار. مۇنىڭ بىرەۋى قوس وركەشتى، ەكىنشىسى نار (جالعىز نەمەسە سىڭار وركەشتى تۇيە).
2. اۆتور تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
قالدىبايەۆ مامىتبەك
مامىتبەك قالدىبايەۆ 1939 جىلى 9 ناۋرىزدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، تولەبي اۋدانى «سوۆەت» ۇجىمشارىنا قاراستى «قىزىلجالاۋ» اۋىلىندا تۋعان. شىمكەنت قالاسىنداعى تەحنيكالىق ۋچيليششەنى، پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. جامبىل وبلىسى، قورداي اۋدانىندا ءمۇعالىم بولعان.
1964 - 65 جىلدارى اسكەر قاتارىندا قىزمەت ەتتى. 1970 - 78 جىلدارى الماتى وبلىستىق «جەتىسۋ» گازەتى رەداكسياسىندا، كەيىن «مادەنيەت جانە تۇرمىس» جۋرنالىندا ەڭبەك ەتتى. ءقازىر قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىتۋشى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى.
م. قالدىبايەۆتىڭ «قانات قاقتى»، «ول نەگە ۇيالدى»، «اينا»، «مەرەي»، «اقجايىق اۋەندەرى»، «اي تۋىپ كەلەدى»، «جولدار شاقىرادى» ت. ب كىتاپتارى شىققان.
الماتىدا تۇرادى.
3. كىتاپپەن جۇمىس. ءماتىندى دجيكسو – ۇجىمدىق وقىتۋ ادىسىمەن وقۋ. تىزبەكتەي وقىتۋ.
4. داپتەرمەن جۇمىس.
تاپسىرما:
1 - توپ: تۇيە جەيتىن ءشوپتىڭ اتاۋىن تاۋىپ جازۋ. تولىقتىرۋ
2 - توپ: ماتىننەن جەر اتتارىن تاۋىپ جازۋ.
3 - توپ: ءماتىندى پايدالانا وتىرىپ ۇلەككە سيپاتتاما جازۋ.
4 - توپ: مۇلكىباي اتانىڭ بەينەسىن كورسەتەتىن تىركەستەردى تەرىپ جازۋ.
وقۋشىلاردىڭ تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ.
1 - توپ: تۇيە جەيتىن ءشوپتىڭ اتاۋىن تاۋىپ جازۋ
جۋسان، يزەن بۇل قانداي جەرلەردە وسەدى؟
- سويلەمنىڭ قانداي مۇشەسى؟
2 - توپ: ماتىننەن جەر اتتارىن تاۋىپ جازۋ.
بوزوبا، ساراپان، تاسقۇدىق
- بۇل قانداي جەر دەپ ويلايسىڭدار؟
- سەبەبى نەگە؟
3 - توپ: ءماتىندى پايدالانا وتىرىپ ۇلەككە سيپاتتاما جازۋ.
قورقۋدى بىلمەيتىن، جالعىز وركەشتى
ايباتتى، باتىل
مالدى ءبىر ءوزى باعادى
ناردىڭ بۋراسى
- قانداي ءماتىن قۇراۋعا بولادى؟
4 - توپ: مۇلكىباي اتانىڭ بەينەسىن كورسەتەتىن تىركەستەردى تەرىپ جازۋ.
قورجيعان كىپ - كىشكەنتاي، اپ - ارىق مۇلىكباي اتا.
ەندەشە بالالار، مۇلىكباي اتانىڭ نەسىن سۋرەتتەگەن؟
ءجۇرىسىن، بەت - الپەتىن، ءتۇرىن
- ەندى وسى سوزدەردى پايدالانا وتىرىپ پورترەت دەگەنىمىز نە؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك.
5. پورترەت تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
وقۋشىلار سىزبا ارقىلى ەرەجە شىعارۋ.
سەرگىتۋ ءساتى:
.- ەندەشە بالالار ءقازىر بىزدەر ءسال تىنىعىپ الايىق. ول ءۇشىن «نار يدىرگەن» كۇيىن تىڭداي وتىرىپ ءارقايسىسىڭ وزدەرىڭنىڭ پورترەتتەرىڭدى سالىپ، كورشىلەرىڭە تاپسىرىڭدار.
وي تولعانىس:
پوستەر قورعاۋ. تۇيە تۋرالى نە بىلەمىز، سونى الدارىڭداعى قاعازعا جيناقتاپ، وزدەرىڭ قورعايسىڭدار.
«وي قوزعاۋ» سۇراقتارمەن جۇمىس.
1. ۇلەك دەگەنىمىز نە؟
2. بالالار مۇلكىباي اتامەن بىرگە قايدا، نە ءۇشىن باردى؟
2. بالالار نەدەن، نەگە قاتتى قورىقتى؟
3. ەگەر مۇلكىباي اتا بارماعان بولسا، نە بولار ەدى؟
4. اڭگىمەنىڭ ەڭ سوڭعى سويلەمىنەن قانداي قورىتىندى ايتۋعا بولادى؟
ءىىى. ساباقتى قورىتۋ:
- بالالار بۇگىنگى ساباق ۇنادى ما؟
- ونى قانشالىقتى تۇسىندىك؟ ونى تاقتادا بەرىلگەن سمايلكتىڭ قاسىنا وزدەرىمىزدىڭ دوڭگەلەكشەلەرىمزدى جاپسىرامىز؟
ۇيگە تاپسىرما:
1. ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ.
2. تۇيە تۋرالى مالىمەت ماتەريال جيناۋ.
باعالاۋ
You Might Also Like
