قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز
تاقىرىبى: «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز!»
ماقساتى:
ا) قۇستار، سونىڭ ىشىندە جىل قۇستارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، قۇستاردىڭ تىرشىلىگى تۋرالى بايانداۋ.
ءا) قۇستار تۋرالى جۇمباقتار شەشۋ ارقىلى قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، قۇستار باعىنا ساياحاتتاۋدى تەحنيكالىق قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن تاماشالاي وتىرىپ قۇستاردى قورعاۋعا دەگەن سەزىمىن ارتتىرۋعا جەتەلەۋ.
ب) وقۋشىلارعا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ، ياعني قۇستاردى قورعاۋعا، ولارعا تيىسپەۋگە، ۇيا جاساپ قارسى الۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار، بۋكلەتتەر «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز!»، ناقىل سوزدەر.
ءادىسى: ادەبي - مونتاج، ءتۇسىندىرۋ، ويىن.
ءجۇرىسى:
1 - ءبولىم «قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز!»
2 - ءبولىم «قۇستارعا ۇيا جاسايىق!» ويىنى (جۇمباقتار شەشۋ)
3 - ءبولىم "ەرتەگىلەر ەلىندە"
4 - ءبولىم "ارتىق بولماس بىلگەنىڭ" (حالىق بولجامدارى)
5 - ءبولىم "وقۋشى شىعارماشىلىعى"
1 - جۇرگىزۋشى
قۇرمەتتى ۇستازدار، اتا - انالار. قادىرمەندى دوستار! حوش كەلدىڭىزدەر!
سىزدەردى كوڭىلدەرىڭىزگە جىلى شۋاق ۇيالاتار كوكتەم مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىز!
قۇستار، قۇستار كەلەدى
جەردى شۋعا بولەدى
كوكتەم كەلدى دەپ بىزگە
جاقسى حابار بەرەدى.
ءان قۇرادىم انىممەن
ءسان قۇرادىم گۇلىممەن
قۋانتامىن ءبارىڭدى
قۇت - بەرەكە كۇنىمەن
2 - جۇرگىزۋشى
سىزدەردى كوكتەم مەرەكەسىنە وراي ۇيىمداستىرىلعان «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز» اتتى تاربيەلىك شارانى تاماشالاۋعا شاقىرامىز.
سالەم دوستار امان با؟
مىناۋ بەيبىت زاماندا
شات -- شادىمان كوكتەمىڭ
شاتتىق بولسىن قاشاندا
بەينە كوكتەم جىرلارى
ساعىنىشپەن جەتكەن
قۇستاردىڭ اۋەنىمەن
كۋانتا بەر كوكتەم
1 - وقۋشى
ەلىمىزدە 500 - گە جۋىق قۇستىڭ ءتۇرى بار. ولار تابيعاتتى زيانكەستەردەن قورعايدى. سوندىقتان ولار تابيعات ەمشىلەرى.
2 - وقۋشى
ولار تىرشىلىك يەلەرى. ولار ۇرپاق وربىتەدى. بالاپاندارىن قاناتتاندىرىپ، جاۋلارىنان قورعايدى.
3 - وقۋشى
قۇستار تابيعاتقا ءسان بەرەدى. ولاردىڭ اۋەنى تابيعاتتى قۇلپىرتىپ،
ادامداردىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرەدى. قۇستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. ونىڭ ىشىندە جىل قۇستارى تۋرالى اڭگىمەلەسەك.
4 - وقۋشى
جىل قۇستارى دەگەنىمىز - سالقىن تۇسە جىلى جاققا ۇشىپ كەتىپ، كوكتەمدە قايتا ۇشىپ كەلەتىن قۇستار. ول قۇستارعا كوكەك، قارلىعاش، اققۋ، قاراتورعاي، بۇلبۇل، توقىلداق، ۇيرەك، قاز، تىرنا.
5 - وقۋشى
قۇستار تۋعان جەرگە توپ - توبىمەن ۇشىپ كەلىپ جاتىر. ولار جولدا تالاي قيىندىقتاردى باستان كەشىرەدى. بيىك اسۋلاردان اسادى. وزدەرىنىڭ تانىس جولدارىنان اداسپاعان.
6 - وقۋشى
جىل قۇستارىنىڭ كەيبىرىنىڭ تىرشىلىك قامى تۋرالى اڭگىمەلەيىك. مىسالى: قارلىعاش - ادامعا دوس. ول ءوزىنىڭ ۇياسىن ءۇيدىڭ، اۋلانىڭ اينالاسىنا سالادى. ونىڭ ءوز ءانى بار. ءانى قۇلاققا جاعىمدى.
7 - وقۋشى
قارلىعاش ادامعا ساۋلىق، جاقسىلىق تىلەپ جۇرەتىن جانە ءقاۋىپ قاتەردەن قورعاپ جۇرەدى. ءۇي سالۋدى دا ادامدار قارلىعاشتان ۇيرەنگەن.
8 - وقۋشى
قارلىعاشپىن مەن
ادامنىڭ تۇراعىمىن
مەكەن ەتىپ تۇرامىن
تازالايمىن ءۇي - ءىشىن
ەل اۋزىندا ماقتاۋلى
تازالاۋشىمىن توسەلگەن
9 - وقۋشى
قاراتورعاي - ءوزى كىشكەنتاي، وتە پايدالى قۇس. ورمان قورعاۋشىسى. اۋىلعا قاراتورعاي كەلىسىمەن كۇننىڭ كوزى اشىلىپ، كۇن جىلىنادى. قاراتورعايدى انگە قوسىپ، شىرقاعان.
10 - وقۋشى
مەن قاراتورعايمىن
شەگىرتكەدەي جۇرتىڭدى
قىرعي بولىپ قيامىن
ەگىستىككە جايىلىمعا
قورعاۋشى بوپ تۇرامىن
جاندىكتەردى زياندى
قۇرتاتۇعىن باتىرمىن
دايىندايتىن ۇيامدى
دوستارعا كەلە جاتىرمىن
11 - وقۋشى
قۇس سۇلۋى اققۋمىن
تابيعات كوركىن سىيلاعان
مىلتىعىن كەزەپ ەش مەرگەن
اتۋعا كوزى قيماعان.
سۇلۋلىقتى پاش ەتىپ
جىرلاعان تالاي اقىندار
نازىك ءۇندى، كول كوركى
قۇس پاتشاسى مەن بولام
12 - وقۋشى
اققۋ - 30 - 40 جىل ءومىر سۇرەدى. ول كورسە كوز تويمايتىن سۇلۋ قۇس. حالىق اڭىزىنا سۇيەنسەك جىلان دا اققۋ جۇمىرتقاسىنا تيىسپەگەن، ادامدار دا اققۋدى اتپاعان. ول كيەلى قۇس. قازاق سۇلۋ قىزدارىن اققۋعا تەڭەگەن.
13 - وقۋشى
حالىق كوكتەم كەلسە كوكەك كەلدى دەيدى. وسى ءبىر قۇستىڭ اتى نەگە ەڭ تاماشا اي اتىنا تەڭەۋ كەلەدى ەكەن. نە دەگەن عاجاپ، كوكەك دەگەن. ويتكەنى كوكەك كوكتەم كەلە سالىسىمەن كوكەك، كوكەك دەپ ءان سالادى. سوندىقتان ءساۋىر ايى كوكەك ايى دەپ اتالعان.
14 - وقۋشى
جارشىسىمىن كوكتەمنىڭ
كوكەك دەيدى مەنى جۇرت
ءوز اتىن ايتار قۇس مەنمىن.
كوكتەمدى كۇتسەڭ مەنى كۇت.
15 - وقۋشى
مەن ەركىن باقىتتى بۇلبۇلمىن
بۇلاعىن تاسىتقان ءان - جىردىڭ
تاماشا تامىلجىپ شىرقايمىن
شاتتىعىن تاۋىسا الماي ءار كۇننىڭ
16 - وقۋشى
توقىلداقتى حالىق ورمان ەمشىسى دەپ اتايدى. ول اعاشتى زياندى قۇرت - قۇمىرسقادان تازارتادى.
17 - وقۋشى
قۇرتتى ىزدەپ ىنىنە
قاراعايدى ۇڭگىگەن
توقىلداق قۇس دارىگەر
قاشان دا ول ابىگەر
18 - وقۋشى
قازاق حالقى قۇستاردى ەرەكشە باعالاعان. شەبەر ءانشىسىن - بۇلبۇلعا تەڭەگەن. ازاماتىن - سۇڭقارعا، سۇلۋىن - اققۋعا، ەز جىگىتىن - جاپالاققا تەڭەگەن.
2 - ءبولىم. جۇمباقتار شەشۋ
تۋىسى دەيدى قۇستاردىڭ
ءىنىسى دەيدى تىشقاننىڭ
تىشقان دا ەمەس، قۇس تا ەمەس
ەكەۋىنەن دە تىس قالدىم
(جاپالاق)
قىزىعىپ ءار ادام
ۇستاپ اپ دالادان
جۇنىمەن جۇلىپ اپ
بەسىككە قاداعان
بۇل قاي قۇس؟
(ۇكى)
قاشاۋداي مىقتى تۇمسىعىم
باسەكە تىگەم بۇل شىنىم
قۇرت، قوڭىز، اۋلاپ جارىسام
ورمان دارىگەرى بوپ تابىلام
(توقىلداق)
ءتۇسى قارا ماقپالداي
ءتوسى اق سىر جاققانداي
ۇشسا وقتاي زۋلايدى
كوكتەن جۇلدىز اققانداي
(قارلىعاش)
بيىككە سالعان اعاش ءۇي
سول عوي ونىڭ مەكەنى
جازداي سايران سالىپ اپ
قىستا الىسقا كەتەدى
(قاراتورعاي)
ون ەكى ايدىڭ بىرەۋى
ءسىرا ونىڭ اتىندا
وزگە ۇياعا ءىز تاستاپ
مەن دەپ جار ساپ جۇرەدى
(كوكەك)
3 - ءبولىم «ەرتەگىلەر ەلىندە»
(ينتەراكتيۆتى تاقتادان كورسەتۋ ارقىلى ەرتەگىنى رولگە ءبولىپ ايتۋ)
4 - ءبولىم «حالىق بولجامدارى»
1 - جۇرگىزۋشى:
حالقىمىز قۇستاردىڭ كەلۋىنە، كەتۋىنە قاراپ بولجامدار جاساعان. ەندى سولاردىڭ ءبىرازىنا توقتالا كەتەيىك.
قارلىعاش جوعارى ۇشسا، كۇن جىلى بولادى، ال تومەن ۇشسا جاڭبىر جاۋادى.
كوكتەمدە قازدار قايتقاندا جوعارى ۇشسا، سۋ تاسقىنى بولادى.
جاڭبىر جاۋاردا قارعالار ۋ - دا شۋ بولادى.
قۇس ءجۇنىن ۇرپيتسە، جاڭبىر جاۋادى.
شىمشىق ۇيا سالسا، قىس قاتتى بولادى.
شاعالا كەلسە سەڭ بۇزىلادى.
جىل قۇسى قاپتاپ كەلسە، كوكتەم ەرتە كەلەدى.
5 - ءبولىم «وقۋشى شىعارماشىلىعى»
(وقۋشىلاردىڭ وزدەرى دايىنداعان وزدەرى سالعان سۋرەتتەرى)
6 - ءبولىم قورىتىندى
ماقساتى:
ا) قۇستار، سونىڭ ىشىندە جىل قۇستارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، قۇستاردىڭ تىرشىلىگى تۋرالى بايانداۋ.
ءا) قۇستار تۋرالى جۇمباقتار شەشۋ ارقىلى قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، قۇستار باعىنا ساياحاتتاۋدى تەحنيكالىق قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن تاماشالاي وتىرىپ قۇستاردى قورعاۋعا دەگەن سەزىمىن ارتتىرۋعا جەتەلەۋ.
ب) وقۋشىلارعا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ، ياعني قۇستاردى قورعاۋعا، ولارعا تيىسپەۋگە، ۇيا جاساپ قارسى الۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار، بۋكلەتتەر «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز!»، ناقىل سوزدەر.
ءادىسى: ادەبي - مونتاج، ءتۇسىندىرۋ، ويىن.
ءجۇرىسى:
1 - ءبولىم «قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز!»
2 - ءبولىم «قۇستارعا ۇيا جاسايىق!» ويىنى (جۇمباقتار شەشۋ)
3 - ءبولىم "ەرتەگىلەر ەلىندە"
4 - ءبولىم "ارتىق بولماس بىلگەنىڭ" (حالىق بولجامدارى)
5 - ءبولىم "وقۋشى شىعارماشىلىعى"
1 - جۇرگىزۋشى
قۇرمەتتى ۇستازدار، اتا - انالار. قادىرمەندى دوستار! حوش كەلدىڭىزدەر!
سىزدەردى كوڭىلدەرىڭىزگە جىلى شۋاق ۇيالاتار كوكتەم مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىز!
قۇستار، قۇستار كەلەدى
جەردى شۋعا بولەدى
كوكتەم كەلدى دەپ بىزگە
جاقسى حابار بەرەدى.
ءان قۇرادىم انىممەن
ءسان قۇرادىم گۇلىممەن
قۋانتامىن ءبارىڭدى
قۇت - بەرەكە كۇنىمەن
2 - جۇرگىزۋشى
سىزدەردى كوكتەم مەرەكەسىنە وراي ۇيىمداستىرىلعان «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز» اتتى تاربيەلىك شارانى تاماشالاۋعا شاقىرامىز.
سالەم دوستار امان با؟
مىناۋ بەيبىت زاماندا
شات -- شادىمان كوكتەمىڭ
شاتتىق بولسىن قاشاندا
بەينە كوكتەم جىرلارى
ساعىنىشپەن جەتكەن
قۇستاردىڭ اۋەنىمەن
كۋانتا بەر كوكتەم
1 - وقۋشى
ەلىمىزدە 500 - گە جۋىق قۇستىڭ ءتۇرى بار. ولار تابيعاتتى زيانكەستەردەن قورعايدى. سوندىقتان ولار تابيعات ەمشىلەرى.
2 - وقۋشى
ولار تىرشىلىك يەلەرى. ولار ۇرپاق وربىتەدى. بالاپاندارىن قاناتتاندىرىپ، جاۋلارىنان قورعايدى.
3 - وقۋشى
قۇستار تابيعاتقا ءسان بەرەدى. ولاردىڭ اۋەنى تابيعاتتى قۇلپىرتىپ،
ادامداردىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرەدى. قۇستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. ونىڭ ىشىندە جىل قۇستارى تۋرالى اڭگىمەلەسەك.
4 - وقۋشى
جىل قۇستارى دەگەنىمىز - سالقىن تۇسە جىلى جاققا ۇشىپ كەتىپ، كوكتەمدە قايتا ۇشىپ كەلەتىن قۇستار. ول قۇستارعا كوكەك، قارلىعاش، اققۋ، قاراتورعاي، بۇلبۇل، توقىلداق، ۇيرەك، قاز، تىرنا.
5 - وقۋشى
قۇستار تۋعان جەرگە توپ - توبىمەن ۇشىپ كەلىپ جاتىر. ولار جولدا تالاي قيىندىقتاردى باستان كەشىرەدى. بيىك اسۋلاردان اسادى. وزدەرىنىڭ تانىس جولدارىنان اداسپاعان.
6 - وقۋشى
جىل قۇستارىنىڭ كەيبىرىنىڭ تىرشىلىك قامى تۋرالى اڭگىمەلەيىك. مىسالى: قارلىعاش - ادامعا دوس. ول ءوزىنىڭ ۇياسىن ءۇيدىڭ، اۋلانىڭ اينالاسىنا سالادى. ونىڭ ءوز ءانى بار. ءانى قۇلاققا جاعىمدى.
7 - وقۋشى
قارلىعاش ادامعا ساۋلىق، جاقسىلىق تىلەپ جۇرەتىن جانە ءقاۋىپ قاتەردەن قورعاپ جۇرەدى. ءۇي سالۋدى دا ادامدار قارلىعاشتان ۇيرەنگەن.
8 - وقۋشى
قارلىعاشپىن مەن
ادامنىڭ تۇراعىمىن
مەكەن ەتىپ تۇرامىن
تازالايمىن ءۇي - ءىشىن
ەل اۋزىندا ماقتاۋلى
تازالاۋشىمىن توسەلگەن
9 - وقۋشى
قاراتورعاي - ءوزى كىشكەنتاي، وتە پايدالى قۇس. ورمان قورعاۋشىسى. اۋىلعا قاراتورعاي كەلىسىمەن كۇننىڭ كوزى اشىلىپ، كۇن جىلىنادى. قاراتورعايدى انگە قوسىپ، شىرقاعان.
10 - وقۋشى
مەن قاراتورعايمىن
شەگىرتكەدەي جۇرتىڭدى
قىرعي بولىپ قيامىن
ەگىستىككە جايىلىمعا
قورعاۋشى بوپ تۇرامىن
جاندىكتەردى زياندى
قۇرتاتۇعىن باتىرمىن
دايىندايتىن ۇيامدى
دوستارعا كەلە جاتىرمىن
11 - وقۋشى
قۇس سۇلۋى اققۋمىن
تابيعات كوركىن سىيلاعان
مىلتىعىن كەزەپ ەش مەرگەن
اتۋعا كوزى قيماعان.
سۇلۋلىقتى پاش ەتىپ
جىرلاعان تالاي اقىندار
نازىك ءۇندى، كول كوركى
قۇس پاتشاسى مەن بولام
12 - وقۋشى
اققۋ - 30 - 40 جىل ءومىر سۇرەدى. ول كورسە كوز تويمايتىن سۇلۋ قۇس. حالىق اڭىزىنا سۇيەنسەك جىلان دا اققۋ جۇمىرتقاسىنا تيىسپەگەن، ادامدار دا اققۋدى اتپاعان. ول كيەلى قۇس. قازاق سۇلۋ قىزدارىن اققۋعا تەڭەگەن.
13 - وقۋشى
حالىق كوكتەم كەلسە كوكەك كەلدى دەيدى. وسى ءبىر قۇستىڭ اتى نەگە ەڭ تاماشا اي اتىنا تەڭەۋ كەلەدى ەكەن. نە دەگەن عاجاپ، كوكەك دەگەن. ويتكەنى كوكەك كوكتەم كەلە سالىسىمەن كوكەك، كوكەك دەپ ءان سالادى. سوندىقتان ءساۋىر ايى كوكەك ايى دەپ اتالعان.
14 - وقۋشى
جارشىسىمىن كوكتەمنىڭ
كوكەك دەيدى مەنى جۇرت
ءوز اتىن ايتار قۇس مەنمىن.
كوكتەمدى كۇتسەڭ مەنى كۇت.
15 - وقۋشى
مەن ەركىن باقىتتى بۇلبۇلمىن
بۇلاعىن تاسىتقان ءان - جىردىڭ
تاماشا تامىلجىپ شىرقايمىن
شاتتىعىن تاۋىسا الماي ءار كۇننىڭ
16 - وقۋشى
توقىلداقتى حالىق ورمان ەمشىسى دەپ اتايدى. ول اعاشتى زياندى قۇرت - قۇمىرسقادان تازارتادى.
17 - وقۋشى
قۇرتتى ىزدەپ ىنىنە
قاراعايدى ۇڭگىگەن
توقىلداق قۇس دارىگەر
قاشان دا ول ابىگەر
18 - وقۋشى
قازاق حالقى قۇستاردى ەرەكشە باعالاعان. شەبەر ءانشىسىن - بۇلبۇلعا تەڭەگەن. ازاماتىن - سۇڭقارعا، سۇلۋىن - اققۋعا، ەز جىگىتىن - جاپالاققا تەڭەگەن.
2 - ءبولىم. جۇمباقتار شەشۋ
تۋىسى دەيدى قۇستاردىڭ
ءىنىسى دەيدى تىشقاننىڭ
تىشقان دا ەمەس، قۇس تا ەمەس
ەكەۋىنەن دە تىس قالدىم
(جاپالاق)
قىزىعىپ ءار ادام
ۇستاپ اپ دالادان
جۇنىمەن جۇلىپ اپ
بەسىككە قاداعان
بۇل قاي قۇس؟
(ۇكى)
قاشاۋداي مىقتى تۇمسىعىم
باسەكە تىگەم بۇل شىنىم
قۇرت، قوڭىز، اۋلاپ جارىسام
ورمان دارىگەرى بوپ تابىلام
(توقىلداق)
ءتۇسى قارا ماقپالداي
ءتوسى اق سىر جاققانداي
ۇشسا وقتاي زۋلايدى
كوكتەن جۇلدىز اققانداي
(قارلىعاش)
بيىككە سالعان اعاش ءۇي
سول عوي ونىڭ مەكەنى
جازداي سايران سالىپ اپ
قىستا الىسقا كەتەدى
(قاراتورعاي)
ون ەكى ايدىڭ بىرەۋى
ءسىرا ونىڭ اتىندا
وزگە ۇياعا ءىز تاستاپ
مەن دەپ جار ساپ جۇرەدى
(كوكەك)
3 - ءبولىم «ەرتەگىلەر ەلىندە»
(ينتەراكتيۆتى تاقتادان كورسەتۋ ارقىلى ەرتەگىنى رولگە ءبولىپ ايتۋ)
4 - ءبولىم «حالىق بولجامدارى»
1 - جۇرگىزۋشى:
حالقىمىز قۇستاردىڭ كەلۋىنە، كەتۋىنە قاراپ بولجامدار جاساعان. ەندى سولاردىڭ ءبىرازىنا توقتالا كەتەيىك.
قارلىعاش جوعارى ۇشسا، كۇن جىلى بولادى، ال تومەن ۇشسا جاڭبىر جاۋادى.
كوكتەمدە قازدار قايتقاندا جوعارى ۇشسا، سۋ تاسقىنى بولادى.
جاڭبىر جاۋاردا قارعالار ۋ - دا شۋ بولادى.
قۇس ءجۇنىن ۇرپيتسە، جاڭبىر جاۋادى.
شىمشىق ۇيا سالسا، قىس قاتتى بولادى.
شاعالا كەلسە سەڭ بۇزىلادى.
جىل قۇسى قاپتاپ كەلسە، كوكتەم ەرتە كەلەدى.
5 - ءبولىم «وقۋشى شىعارماشىلىعى»
(وقۋشىلاردىڭ وزدەرى دايىنداعان وزدەرى سالعان سۋرەتتەرى)
6 - ءبولىم قورىتىندى
You Might Also Like
