سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 6 كۇن بۇرىن)
قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز
تاقىرىبى: قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز
ماقساتى: وقۋشىلارعا جالپى قۇستاردىڭ پايداسى تۋرالى، ولار جونىندە ماعلۇمات بەرۋ. نەگىزىنەن ولارعا قامقور بولۋعا، قۇستاردى ايالاۋعا بەيىمدەۋ. اسەم قۇستارمەن تانىستىرۋ. مىنە مىناۋ كوڭىلدى كوكتەمدە قۇستاردىڭ ورالۋىن، ولاردىڭ ازايىپ كەتكەنىن حاباردار ەتۋ. وقۋشىلاردىڭ قۇستار تۋرالى وي ورىستەرىن، تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ. وتانىن، جەرىن، ورمانىن، كولىن، تابيعاتىن سۇيۋگە باۋلۋ.

كورنەكىلىكتەر: البوم، سۋرەتتەر، پلاكاتتار.
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ
2. كەلگەن قوناقتارمەن تانىسۋ
3. تاربيە ساعاتىن اشۋ
4. قورىتىندىلاۋ
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار جانە قوناقتار!
سىزدەردى كوكتەم مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىز. مىنە، كوكتەم جىرشىسى قۇستار كەلە باستادى.
ءبىزدىڭ حالقىمىز كەڭ دالادا، تابيعات قۇستارى باي دالادا وسكەن. بۇگىنگى «قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز» اتتى تاربيە ساعاتىن باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
(2 - وقۋشى قىسقاشا بايانداما وقيدى)

1 - وقۋشى: 1927 جىلىنىڭ كوكتەمىندە جاس ناتۋراليستەردىڭ ق. ا. تيميريازيەۆ اتىنداعى ورتالىق بيوستانسياسىندا بۇلدىرشىندەردىڭ قۇستارعا ارنالعان تۇڭعىش مەرەكەسى - قۇستار كۇنى وتكىزىلدى. بۇل مەرەكەگە الدىن - الا ازىرلەنىپ، قۇستارعا ۇيا جاسايدى، پلاكات، ۇران جازادى، قابىرعا گازەتتەرىن شىعارادى، قۇس ماسكالارىن دايىندايدى. تابيعاتتا دا ادام ومىرىندە دە قۇستاردىڭ ءمانى وتە زور. قۇستار اۋەزدى اسەم سايراعىشتىعىمەن، سىمباتتى دا سۇلۋ، الۋان ءتۇرلى سىرتقى كورىنىسىمەن ورمانداردى، ساياباقتاردى، شالعىنداردى جانە تابيعاتتىڭ ءسانىن كەلتىرۋ ارقىلى ادامداردى ەستەتيكالىق ءلاززاتقا بولەيدى.

2 - وقۋشى: ادام قۇستاردى سپورتقا جانە ءار ءتۇرلى ماقساتتا قولعا ۇيرەتىپ، باپتايدى. قۇستار اتاۋلىنىڭ ءبارى پايدالى. قۇستاردىڭ – قايسىسىن بولسا دا قورعاۋ كەرەك. قۇستاردىڭ ساياباققا، باۋ باقشاعا، ەگىستىكتەر مەن باقتارعا ۇيىرىلۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، ۇساق قۇستارعا قىستا جەم شاشار، جازدا ۇيالاعىش ۇيشىكتەر دايىنداۋ ارقىلى قامقورلىق جاساۋ - تابيعاتتى كوركەيتىپ، قۇستاردى ايالاي ءبىلۋدىڭ نەگىزگى شارتى، قۇستاردىڭ ۇياسىن بۇزىپ جۇمىرتقاسىن جارۋدان اۋلاق بولىڭدار.
ءمۇعالىم: قۇستاردىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى قازاق حالقىنىڭ تاماشا ماقال – ماتەلدەرى قانشاما دەسەڭشى! ماقال - ماتەلدەر حالىقتىق پەداگوگيكانىڭ ۇلكەن ءبىر ارناسى. سول ماقال - ماتەلدەرگە زەر سالايىق:
1 - وقۋشى:
اقسۇڭقار - قۇستىڭ بالاسى
الدىنا قويماي جەم جەمەس.
2 - وقۋشى:
اققۋ قۇسسىز - كول جەتىم،
ايتىلماعان ءسوز جەتىم.
3 - وقۋشى:
ولەڭگە ەنسە - ءسوز سۇلۋ،
اققۋ جۇزسە - كول سۇلۋ.
4 - وقۋشى:
قارعا باپتانىپ، سۇڭقار بولماس،
ەسەك ماقتانىپ، تۇلپار بولماس.
5 - وقۋشى:
بۇلبۇلعا باۋ جاقسى،
كەكىلىككە تاۋ جاقسى.
ەر جىگىتكە بارىنەن،
تۋىپ - وسكەن ەل جاقسى.
6 - وقۋشى:
اققۋ قۇسقا وق تيسە، قاناتىن سۋعا تيدىرمەس.
ەر جىگىتكە وق تيسە، قينالعانىن بىلدىرمەس.
ءمۇعالىم: قۇستار ادام ومىرىنە ءسان – سالتانات بەرىپ، اسەم سازدى ۇنىمەن جاندى راقاتقا بولەيدى. سوندىقتان، اتادان بالاعا مۇرا بولىپ كەلە جاتقان حالىق شىعارماشىلىعىندا ادام بويىنداعى ەڭ سۇلۋ ەرەكشەلىكتەردى قۇستارعا تەڭەپ، «اققۋ مويىن»، «قاسى قارلىعاشتىڭ قاناتىنداي»، «بۇركىت تۇمسىق»، «قاز داۋىستى»ت. ب. دەپ سيپاتتاسا، «قارلىعاش»، «ساندۋعاش»، «بۇركىتباي» دەپ بالالارىنا ات بەرگەن.
وقۋشىلار حورمەن:
قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز،
شىرقاپ انگە قوسامىز.
قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز،
كوكتەم سايىن توسامىز.

نۇر: جىل قۇستارى كەلدى دەپ،
بالدىرعاندار ءماز بولدى.
قوس قاناتى جەلپىلدەپ،
كولگە ۇيرەك - قاز قوندى

اقنيەت: قۇستار تويىن قۇتتىقتاپ،
قۋانامىز قولدايمىز.
ۇيا جاساپ قۇتتىقتاپ،
ءبىز ولاردى قورعايمىز.

اڭسار: جىلى شۋاعىمەن گۇل وسىرگەن،
جىل قۇستارىن ىلەستىرگەن،
كورىكتى كوكتەم كەلدى.
(وسى كەزدە كوكتەم كەلەدى).

ادەلينا: ساعىنىشپەن جەتكەن،
قۋانا بەر كوكتەم.
جايناپ نۇرلى گۇلىڭ،
باسقار قۇستار كۇنىن.

كوكتەم: سالەم دوستار امان با؟
مىناۋ بەيبىت زاماندا.
شات شادىمەن كوكتەممىن،
شاتتىق بولسىن ءاماندا.

ءان قۇستارىم ۇنىممەن،
ءسان قۇستارىم گۇلىممەن.
قۋانتامىن ءبارىڭدى،
قۇت - بەرەكە كۇنىممەن.

(ورتاعا قۇستىڭ ۇياسىن وقۋشىلار الىپ شىعادى). كوكتەمگە سالەم بەرەدى.

باعلان: سالەم ەلدىڭ كوكتەمى،
الەم ەندى كوكتەدى
قۇرمەتپەنەن باس يدىك.
قۇستارىنا كوكتەمگى.

كوكتەم: راحمەت، بالالار،
سەندەردە وي - سانا بار.
باۋ - باقشانىڭ دۇشپانىن،
باستىرمادى قۇستارىم.

كەربەز قۇستار انىمەن،
كەلدى مىنە سانىمەن.
بالاپاندار بيىنە،
قول سوعايىق سۇيسىنە.

ورتاعا بالاپاندار بيلەپ شىعادى.
ءمۇعالىم: ال بالالار قانداي جىل قۇستارىن بىلەسىڭدەر؟ (بارقىلداق، تورعاي، سۋىق تورعاي، بوزتورعاي، قارلىعاش، شىمشىق، كوكەك، قارا تورعاي ت. ب. )

- ولاردى نە ءۇشىن جىل قۇستارى دەيمىز؟(ولار الىسقا ۇشا الادى. سۋىق تۇسىسىمەن الىس جاقتارعا ۇشىپ كەتەدى دە كوكتەمدە ءبىزدىڭ جاققا تىرشىلىك ەتۋگە قايتىپ ورالىپ، ۇيا سالادى، بالاپان شىعارادى)
- قىستاپ قالاتىن قۇستاردى بىلەسىڭدەر مە؟(ۇزاق قارعا، توقىلداق، ساۋىسقان، سارى شىمشىق، كوگەرشىن)

- دۇرىس. ولار ەشقايدا كەتپەيدى. جىل بويى ءبىزدىڭ جاقتا تىرشىلىك ەتەدى. بۇل قۇستار سۋىققا ءتوزىمدى كەلەدى. قانداي اياز بولسا دا ءوز قورەكتەرىن تاۋىپ جەيدى ەكەن
ءمۇعالىم: ەندى بالالار، قۇستار جونىندە ۆيكتورينا سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەيىك.
1. ادام قاي قۇستى اڭ اۋلاۋعا پايدالانادى؟(بۇركىت)
2. قانداي قۇس حات تاسۋشى اتانعان؟(كوگەرشىن)
3. قانداي قۇستا مۇلدە ۇيا بولمايدى؟ (كوكەك)
ءمۇعالىم: قۇستارعا ارنالعان كوپتەگەن جۇمباقتار دا بار. ەندى وسىنداي ءبىراز جۇمباق شەشىپ كورەلىك.
اۋىلدا، قالادا مەكەنى،
جولاۋشى جۇرسەك شىعارىپ سالادى.
الدىڭنان شىعادى
جانىڭدى ەركەلەتەدى. (قارلىعاش)
كوكتەمدە قۇستار قايتقاندا،
ەڭ الدىمەن كەلەتىن.
ءوزىمىز كۇتىپ الاتىن،
ۇيا جاساپ بەرەتىن،
بۇل قانداي قۇس، بالالار؟ (قاراتورعاي)

ماڭ - ماڭ باسقان ءجۇرىسى،
بارلىق قۇستىڭ ءىرىسى.
قاشاندا قۇستاي ۇشپايدى،
قۋعانىن ءبىراق ۇستايدى. (تۇيەقۇس)

ءوزى ساق، ءوزى ۇساق،
شىقىلداقتاپ تۇرمايدى.
قۇيرىعى ۇزىن، ءوزى الا،
بۇل قانداي قۇس؟ (ساۋىسقان)

كوڭىلدىڭ كوركى ءسان ەكەن،
ۇشقاندا سازدى ءان ەكەن.
ايقىندار ونى بايقاعان،
ادامدار ونى ساقتاعان.
بۇل قانداي قۇس؟ (اققۋ)

اق سارايىن تالقانداپ،
شىقتى بىرەۋ تالتاڭداپ. (بالاپان)
ءان: “اق كوگەرشىن “
1. اق كوگەرشىن، كوگەرشىن،
قولعانات قۇس سەن ەدىڭ.
بار كەزىپ قايت ەل ءۇشىن،
كەڭ دۇنيەنىڭ كولەمىن...
ادىلەتتىڭ قۇسى دەپ،
كوز الماستان جالىقپاي.
باقىت بولىپ قونشى دەپ،
ۇشىرامىن قولىمنان.

ق - سى
ەل تىلەگىن الىپ ۇش،
ادام زاتتىڭ باعىنا.
بۇلت قاناتىن جارىپ ۇش،
مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنا

2. سەننەن كوزىن المايدى،
اق قاناتىڭ تالمايدى.
ادىلەتىنەن جارالعان،
تىنىش بەيبىت ءومىردىڭ.

بەلگىسى بوپ قانات قاق،
الەمگە ورتاق كوڭىلدىڭ،
قايت شىڭىنا قوناقتاپ.

ءمۇعالىم: مىنە، قۇرمەتتى قوناقتار وسىمەن قۇستارعا ارنالعان “ قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز“اتتى تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما