رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىق. جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن اۋرۋلار.
تاقىرىبى: رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىق. جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن اۋرۋلار.
توبى: 2 م/س «ا»
رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىق (reproductive health) – رەپرودۋكتيۆتى جۇيە، ونىڭ قىزمەتى جانە وندا بولىپ جاتقان پروسەستەرگە قاتىستى تولىق فيزيكالىق جانە الەۋمەتتىك ساۋلىق.
كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى دەنى ساۋ ۇرپاق ۇدايى ءوسۋى ءۇشىن رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىقتى قورعاۋ بولىپ تابىلادى. قازاقستاندا بۇل پروبلەما مەملەكەت دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن، ماڭىزدى ۇكىمەتتىك قۇجاتتاردا كورىنىسىن تاپقان جانە ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق ساياساتىنا تىكەلەي بايلانىستى. رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىقتى قورعاۋ بويىنشا باعدارلاما 2007 جىلدىڭ 21 جەلتوقسانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ №1260 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن «سالاۋاتتى ءومىر سالتى» باعدارلاماسىنىڭ باسىمدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ماقساتى: قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىعىن نىعايتۋ جانە قورعاۋ.
ماقساتتى توپتار:
فەرتيلدىك جاستاعى ايەلدەر؛
فەرتيلدىك جاستاعى ەرلەر؛
جاسوسپىرىمدەر، جاستار.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددۇ) انىقتاۋى بويىنشا بالا تۋاتىن جاستاعى جۇبايلار، كونتراسەپتيۆتەر قولدانباي، ءبىر جىل بويىنا ۇنەمى جىنىستىق قاتىناستا بولىپ، بالالارى بولماسا، بۇل بەدەۋ نەكە بولىپ ەسەپتەلەدى.
بەدەۋلىكتىڭ پروفيلاكتيكاسى
قازىرگى كەزدە ايەلدەر مەن ەرلەر بەدەۋلىگىنىڭ جيىلىگى تەڭەلدى. نەكەدەگى جۇبايلاردىڭ بالالارى بولماۋى اسا ەلەۋلى جانۇيالىق پروبلەما بولىپ تابىلادى، بۇل ءار جۇبايدى اۋىر پسيحولوگيالىق كۇيزەلىستەرگە سوقتىرادى، ال جالپى قوعامدى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سالدارعا ۇشىراتادى. ايەلدەر مەن ەرلەردەگى بەدەۋلىكتىڭ سەبەبى جىنىستىق جولدارمەن بەرىلەتىن جانە جىنىس مۇشەلەرىنىڭ قابىنبالى سوزىلمالى اۋرۋلارىنا اكەلەتىن ينفەكسيالار (حلاميديوز، ميكوپلازموز، گونورەيا، گەنيتالدىق گەرپەس، سيفيليس جانە ت. ب). كەيدە ءبىر ناۋقاستا بىرنەشە ينفەكسيالار بولۋى ىقتيمال. ءارقاشان جۇبايلاردىڭ ەكەۋى دە ەمدەلۋى قاجەت.
ايەلدەر بەدەۋلىگىنىڭ باستى سەبەبى اسىرەسە العاشقى جۇكتىلىك كەزىندە جاساعان ابورتتار، نەسەپ - ءزار
جولدارىنىڭ قابىنۋ اۋرۋلارى، گورمونالدىق بۇزىلىستار.
باسقا سەبەپتەر
بالالىق شاق كەزىندە اۋىرعان ينفەكسيالىق اۋرۋلار، ەندوكريندىك اۋرۋلار، ينفەكسيا وشاعىنىڭ بولۋى، جىنىستىق جەتىلۋ بۇزىلىستارى، قولايسىز ەكولوگيالىق جاعدايلار. بەدەۋلىكتىڭ كەيبىر
فورمالارىنىڭ گەنەتيكالىق تامىرى بار، بۇل جۇبايلاردىڭ گەنەتيكتە تەكسەرىلۋىن تالاپ ەتەدى. سونداي - اق، الكوگولدى، تەمەكىنى، ەسىرتكىلەردى شامادان تىس ارتىق تۇتىنۋ، نەسەپ - ءزار جۇيەسىنىڭ تۋا بىتكەن دەرتتەرى بەدەۋلىككە سوقتىرۋى مۇمكىن.
ايەلدەر تەمەكى شەگۋشىنىڭ رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىققا تيگىزەتىن اسەرى
• گورمونالدىق كونتراسەپتيۆتەردى قولداناتىن تەمەكى شەگۋشى ايەلدەردە، تەمەكى شەكپەيتىن قۇربىلارىمەن سالىستىرعاندا، ميوكارد ينفاركتىنىڭ دامۋ قاۋىپ-قاتەرى 20 ەسەگە ارتىق.
• اعزانىڭ تەز قارتايۋىنا جانە كليماكسكە اكەلىپ، نيكوتين نەگىزگى ايەلدەر گورمونى ەستروگەننىڭ ءتۇزىلۋىن تومەندەتەدى.
• تەمەكى شەگۋشىلىك جانە شىلىم تۇتىنىمەن تىنىستاۋ ۇرىق دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى، بۇل ۇرىقتىڭ ولىمىنە نەمەسە مەرزىمىنەن بۇرىن بوسانۋعا اكەلۋى مۇمكىن.
• پلانسەتا ارقىلى تەمەكى ءتۇتىنى ۇرىقتىڭ قانىنا ەركىن ءتۇسىپ، وتتەگىنىڭ جويىلۋىنا (گيپوكسيا) ۇشىراتادى.
• تەمەكى شەگەتىن انالار سابيلەرىنىڭ كەنەتتەن بولاتىن ءولىمىنىڭ ءقاۋىپ - قاتەرى 2 ەسەگە ارتىق.
• بوسانۋدان بۇرىن جانە جۇكتىلىك كەزىندە تەمەكى شەككەن انالاردىڭ سابيلەرى اللەرگياعا كوبىرەك ۇشىراعىش، بولاشاقتا الگولدىك ىشىمدىكتەرگە، ەسىرتكىلەرگە نەمەسە تەمەكىگە سالىنۋلارىنىڭ ءقاۋىپ - قاتەرى زور.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ، سالاۋاتتى تاماقتانۋ، دەنە شىنىقتىرۋ بەلسەندىلىگى، نارەستەنى جاس كەزىنەن شىنىقتىرۋ، ءوز دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ، ءجاسوسپىرىم كەزىندە تاۋەكەل تارتىپتەن باس تارتۋ بالا ءسۇيۋ باقىتىنا اكەلەدى.
ءقاۋىپسىز انا بولۋدىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى:
• جۇكتىلىكتىڭ ەرتە كەزەڭىندە ايەلدەر كونسۋلتاسياسىنا دەر كەزىندە كورىنۋ انا مەن ءسابي دەنساۋلىعىنا تونەتىن ءقاۋىپ - قاتەر دەڭگەيىن تومەندەتەدى (جۇكتىلىكتىڭ 12 اپتاسىنا دەيىن)؛
• ءارقاشان بوسانۋ بىلىكتى مەديسينا قىزمەتكەرىنىڭ بايقاۋىمەن ءوتۋى ءتيىس؛
• جۇكتىلىك كەزەڭىندە بارلىق ايەلدەر كۇشەيتىلگەن تاماقتانۋعا جانە قوسىمشا دەمالىسقا مۇقتاج؛
• جۇكتىلىك كەزەڭىندە ايەلدەر تەمەكى شەكسە، الكوگولدىك ىشىمدىكتەر ىشسە نەمەسە ەسىرتكىلەر تۇتىنسا، بۇل ءالى تۋماعان ءسابي دەنساۋلىعىنا ۇلكەن زيان كەلتىرەدى.
ونكولوگ ەمدەيدى.
جىنىس جولدارى ارقىلى جۇقتىرىلاتىن اۋرۋلار (جججا)
بۇل جۇقپالى اۋرۋلار، ونىڭ سەبەبى قۇرامىندا ۆيرۋستار، باكتەريالار نەمەسە قاراپايىم قوزدىرعىشتار بولۋى مۇمكىن ميكروبتار (قوزدىرعىشتار) بولىپ تابىلادى. بۇل ميكروبتار (قىناپتىق، تىك ىشەكتىك نەمەسە اۋىز ارقىلى) جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا اۋرۋ ادامنان ساۋ ادامعا جۇعادى. ونىڭ ۇستىنە كەيبىر ينفەكسيالار (ايتۆ، ۆ، س، د گەپاتيتى) قان ارقىلى دا جۇعادى.
جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن اۋرۋلار
قازىرگى كەزدە 25 استام ءتۇرى بەلگىلى. ولاردىڭ ىشىندە ەڭ كەڭ تاراعاندارى:
تريحومونياز،
گونورەيا،
سيفيليس،
حلاميديوز،
ۆ جانە س گەپاتيتتەر،
اقتق (ۆيچ - ينفەكسيا)،
ۇشىق ينفەكسياسى جانە ت. ب.
جججا تارالۋىنىڭ نەگىزگى جولى
مۇشەقاپسىز (پرەزەرۆاتيۆسىز) وتەتىن جىنىستىق قاتىناستار ارقىلى. الايدا كەيبىر ينفەكسيالار ۆ جانە س گەپاتيتتەر، اقتق (ۆيچ - ينفەكسيا) قان ارقىلى بەرىلۋى مۇمكىن.
جججا بەلگىلەرى
نەسەپاعاردان شىعاتىن، ال ايەلدەردىڭ قىنابىنان بولىنەتىن جاعىمسىز ءيىستى ءبولىندى.
جىنىس ورگاندارىنىڭ اينالاسىنداعى تەرىنىڭ جانە شىرىشتاردىڭ قىزارۋى، ويدىم - ويدىم
جارالار، سۇيەل، بورتپە، ءزار شىعارعاندا اۋىرۋ جانە اشۋ، شاپتىڭ ليمفا تۇيىندەرىنىڭ ۇلعايۋى جانە اۋىرۋى. الايدا كوپتەگەن جججا بەلگىلەرسىز ءوتۋى مۇمكىن.
قازاقستان بويىنشا ەپيدەميولوگيالىق احۋال.
سوڭعى جىلداردا قازاقستاندا جججا اۋرۋ – سىرقاۋشىلىق دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى بايقالادى. ق ر ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا 2008 جىلى جججا قۇرىلىمىندا باسىم بولدى:
تريحومونوز – 29، 1%،
گونورەيا – 10%،
سيفيليس – 9، 6%،
حلاميديوز – 7، 8%.
گونورەيامەن اۋرۋ
بۇل اۋرۋدى گونوكوكك باكتەرياسى تۋىنداتادى.
نەگىزگى جۇقتىرۋ جولى بۇل مۇشەقاپتى پايدالانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
جىنىستىق قاتىناس جاساۋ تۇرىنە وراي (قىناپتىق، انۋس نەمەسەاۋىز ارقىلى) سوز اۋرۋى ءزار شىعارۋ جولدارىن، تىكىشەكتى نەمەسە تاماقتى زاقىمداۋى مۇمكىن.
باستاپقى بەلگىلەرى جىنىستىق قاتىناس جاسالعاننان كەيىن تەك 5 - 7 كۇننىڭ ىشىندە عانا پايدا بولادى.
سوز اۋرۋىنىڭ بەلگىلەرى:
ەرلەردە – جىنىس مۇشەسىنەن «كىلەگەي تارىزدەس» ءىرىڭدى ءبولىندى شىعادى، قىشيدى، اۋىرسىنا جانە ءجيى ءزار شىعارادى؛
ايەلدەردە – ءزار شىعارۋ جولدارىنان جانە قىناپتان سارعىش نەمەسە جاسىل تۇستەس ءبولىندى شىعادى، قىشيدى، اۋىرسىنا ءزار شىعارادى.
تىك ىشەك سوزى انۋس اۋماعى قىشىپ، تىكىشەكتەن ءىرىڭدى بولىندىلەر شىعادى.
الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: ەمدەلمەگەن (سوزىلمالى) سوز اۋرۋى سالدارىنان بەدەۋلىك تۋىنداۋى مۇمكىن.
تريحومونيازبەن اۋرۋ
سىرقاۋشىلىق 2004 جىلمەن سالىستىرعاندا 2008 جىلى 235، 1 - دەن 133، 9 دەيىن تومەندەدى. اسا جوعارى كورسەتكىشتەر 100 مىڭ حالىق سانىنا
اقمولا وبلىسىندا – 232، 7؛
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا – 206، 1؛
وڭتۇستىك شىعىس قازاقستان وبل. – 206، 7 جاعدايلار تىركەلدى.
تريحومونياز
بۇل جۇقپالى اۋرۋدى ءبىر جاسۋشالى تريحوموناد ءپارازيتى تۋىنداتادى. تريحومونيازدى نەگىزگى جۇقتىرۋ جولى – مۇشەقاپتى قولدانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
بەلگىلەرى:
ەرلەردە – ادەتتە اۋرۋ بەلگىلەرى بىلىنبەيدى، ءبىراق ەر كىسىلەر ينفەكسيا تاسىمالداۋشىلار بولۋى مۇمكىن؛
ايەلدەردە – ءزار شىعارۋ كەزىندە اۋىرسىنۋ، كۇيدىرۋ، قىشۋ بايقالادى جانە جاعىمسىز ءيسى بار كوپىرشىكتى كوپ بولىندىلەر شىعادى (ادەتتە اۋرۋ جۇقتىرعاننان كەيىنگى 3 - 11 كۇننىڭ ىشىندە بىلىنەدى).
تريحومونيازدىڭ الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: سوزىلمالى دارەجەسىنە تەز كوشەدى.
حلاميديوز
بۇل اۋرۋدى حلاميديا باكتەرياسى تۋىنداتادى. نەگىزگى جۇقتىرۋ جولى – مۇشەقاپتى قولدانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
حلاميديوزدىڭ بەلگىلەرى:
ەرلەردە – ءزار شىعارۋ جولدارىنان (ازداعان) ءبولىندى شىعادى، ءزار شىعارۋ فۋنكسياسى بۇزىلادى؛
ايەلدەردە – ءزار شىعارۋ فۋنكسياسى بۇزىلادى، ءزار شىعارۋ جولدارى مەن قىناپتان ءبولىندى شىعادى. اۋرۋ كوبىنەسە بىلىنبەيدى.
الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: ەمدەلمەگەن حلاميديوز سالدارىنان بەدەۋلىك پەن يمپوتەنسيا تۋىنداۋى مۇمكىن؛ ايەلدەردە - بەدەۋلىك، مەرزىمىنە جەتپەي تۇسىك تاستاۋ جانە نارەستەلەردىڭ پاتولوگياسى ورىن الۋى مۇمكىن.
گەنيتالدىق ۇشىق
گەنيتالدىق ۇشىق – قاراپايىم ۇشىقتىڭ ۆيرۋسى تۋىنداتاتىن كوپ تارالعان ۆيرۋستىق ينفەكسيا. گەنيتالدىق ۇشىق جۇقتىرۋدىڭ نەگىزگى جولى جولى – مۇشەقاپتى قولدانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
بەلگىلەرى:
گەنيتالدىق ۇشىقتىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى: جىنىس مۇشەلەرىندەگى، اۋىرتاتىن، قىشىتاتىن بورتپەلەر، كەيدە – قۇيرىقتا جانە كوتەننىڭ اينالاسىندا بولادى، ولار كەيىننەن اشىلادى (جارىلادى) دا، قابىرشاقتانىپ كەبەدى.
ەرلەردە – بورتپەلەر جىنىس مۇشەسىنىڭ باسىندا، تۇپكى جاعىندا جانە ءزار شىعارۋ جولدارىندا ورنالاسادى؛
ايەلدەردە – بورتپەلەر جىنىستىق قاتپارلاردا، شوشاقايدا، قىناپتا جانە جاتىر موينىندا ورنالاسادى؛ بورتپەلەرمەن قاتار كوبىنەسە دەنە قىزۋى كوتەرىلەدى، باس اۋرۋى، بەلى اۋرۋى، السىزدىك تۋىندايدى
الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: ۇشىق يممۋندىق جۇيەنى بۇزىلىسقا تۇسىرەدى. اۋرۋ كوپ قايتالانعان جاعدايدا يممۋن تاپشىلىعى جاعدايىن تۋىنداتادى. قاراپايىم ۇشىق ۆيرۋسى جۇكتىلىك پەن بوسانۋ پاتولوگياسى دامۋىنىڭ، اياق - استى تۇسىك تاستاۋدىڭ، ۇرىقتىڭ جاتىر ىشىندە ءولۋىنىڭ سەبەپكەرى بولۋى مۇمكىن.
سيفيليسپەن اۋرۋ – سىرقاۋشىلىق 2008 جىلى 100 مىڭ حالىق سانىنا 41، 2 قۇرادى. اسا جوعارى كورسەتكىشتەر
استانا قالاسىندا – 75، 8،
شىعىس قازاقستان – 51، 3،
قاراعاندى – 54، 2 وبلىستارىندا تىركەلدى.
سونداي - اق، اۋىل تۇرعىندارىمەن سالىستىرعاندا، قالا تۇرعىندارى سيفيليسكە ەكى ەسە جيىرەك شالدىعادى.
وتە كۇردەلى جانە ءقاۋىپتى دەرتتەر قاتارىنا جاتادى، بۇل دەرت ىشكى ورگاندار مەن جۇيكە جۇيەسىن زاقىمدايتىنى سەبەبىنەن ناۋقاستى مۇگەدەكتىككە جانە اۋىر سالدارعا سوقتىرادى. 1905
جىلى نەمىس عالىمدارى ءسيفيليستى قوزدىراتىن «اشىق ءتۇستى ترەپونەما» باكتەرياسىن
اشتى جانە سيپاتتادى. جۇقتىرعاننان باستاپ ءبىرىنشى بەلگىلەر پايدا بولۋىنا دەيىن 10 كۇننەن ءۇش ايعا دەيىن ۋاقىت وتەدى.
اۋرۋ ءۇش كەزەڭگە بولىنەدى:
استانا قالاسى «شيپاگەر» مەديسينا كوللەدجى مەكەمەسى
قۇراستىرعان وقىتۋشىلار:
ادىلكانوۆا ا. م.
ابىلكاسىموۆا ر. ا.
رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىق. جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن اۋرۋلار. جۇكتەۋ
توبى: 2 م/س «ا»
رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىق (reproductive health) – رەپرودۋكتيۆتى جۇيە، ونىڭ قىزمەتى جانە وندا بولىپ جاتقان پروسەستەرگە قاتىستى تولىق فيزيكالىق جانە الەۋمەتتىك ساۋلىق.
كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى دەنى ساۋ ۇرپاق ۇدايى ءوسۋى ءۇشىن رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىقتى قورعاۋ بولىپ تابىلادى. قازاقستاندا بۇل پروبلەما مەملەكەت دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن، ماڭىزدى ۇكىمەتتىك قۇجاتتاردا كورىنىسىن تاپقان جانە ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق ساياساتىنا تىكەلەي بايلانىستى. رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىقتى قورعاۋ بويىنشا باعدارلاما 2007 جىلدىڭ 21 جەلتوقسانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ №1260 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن «سالاۋاتتى ءومىر سالتى» باعدارلاماسىنىڭ باسىمدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ماقساتى: قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىعىن نىعايتۋ جانە قورعاۋ.
ماقساتتى توپتار:
فەرتيلدىك جاستاعى ايەلدەر؛
فەرتيلدىك جاستاعى ەرلەر؛
جاسوسپىرىمدەر، جاستار.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددۇ) انىقتاۋى بويىنشا بالا تۋاتىن جاستاعى جۇبايلار، كونتراسەپتيۆتەر قولدانباي، ءبىر جىل بويىنا ۇنەمى جىنىستىق قاتىناستا بولىپ، بالالارى بولماسا، بۇل بەدەۋ نەكە بولىپ ەسەپتەلەدى.
بەدەۋلىكتىڭ پروفيلاكتيكاسى
قازىرگى كەزدە ايەلدەر مەن ەرلەر بەدەۋلىگىنىڭ جيىلىگى تەڭەلدى. نەكەدەگى جۇبايلاردىڭ بالالارى بولماۋى اسا ەلەۋلى جانۇيالىق پروبلەما بولىپ تابىلادى، بۇل ءار جۇبايدى اۋىر پسيحولوگيالىق كۇيزەلىستەرگە سوقتىرادى، ال جالپى قوعامدى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سالدارعا ۇشىراتادى. ايەلدەر مەن ەرلەردەگى بەدەۋلىكتىڭ سەبەبى جىنىستىق جولدارمەن بەرىلەتىن جانە جىنىس مۇشەلەرىنىڭ قابىنبالى سوزىلمالى اۋرۋلارىنا اكەلەتىن ينفەكسيالار (حلاميديوز، ميكوپلازموز، گونورەيا، گەنيتالدىق گەرپەس، سيفيليس جانە ت. ب). كەيدە ءبىر ناۋقاستا بىرنەشە ينفەكسيالار بولۋى ىقتيمال. ءارقاشان جۇبايلاردىڭ ەكەۋى دە ەمدەلۋى قاجەت.
ايەلدەر بەدەۋلىگىنىڭ باستى سەبەبى اسىرەسە العاشقى جۇكتىلىك كەزىندە جاساعان ابورتتار، نەسەپ - ءزار
جولدارىنىڭ قابىنۋ اۋرۋلارى، گورمونالدىق بۇزىلىستار.
باسقا سەبەپتەر
بالالىق شاق كەزىندە اۋىرعان ينفەكسيالىق اۋرۋلار، ەندوكريندىك اۋرۋلار، ينفەكسيا وشاعىنىڭ بولۋى، جىنىستىق جەتىلۋ بۇزىلىستارى، قولايسىز ەكولوگيالىق جاعدايلار. بەدەۋلىكتىڭ كەيبىر
فورمالارىنىڭ گەنەتيكالىق تامىرى بار، بۇل جۇبايلاردىڭ گەنەتيكتە تەكسەرىلۋىن تالاپ ەتەدى. سونداي - اق، الكوگولدى، تەمەكىنى، ەسىرتكىلەردى شامادان تىس ارتىق تۇتىنۋ، نەسەپ - ءزار جۇيەسىنىڭ تۋا بىتكەن دەرتتەرى بەدەۋلىككە سوقتىرۋى مۇمكىن.
ايەلدەر تەمەكى شەگۋشىنىڭ رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىققا تيگىزەتىن اسەرى
• گورمونالدىق كونتراسەپتيۆتەردى قولداناتىن تەمەكى شەگۋشى ايەلدەردە، تەمەكى شەكپەيتىن قۇربىلارىمەن سالىستىرعاندا، ميوكارد ينفاركتىنىڭ دامۋ قاۋىپ-قاتەرى 20 ەسەگە ارتىق.
• اعزانىڭ تەز قارتايۋىنا جانە كليماكسكە اكەلىپ، نيكوتين نەگىزگى ايەلدەر گورمونى ەستروگەننىڭ ءتۇزىلۋىن تومەندەتەدى.
• تەمەكى شەگۋشىلىك جانە شىلىم تۇتىنىمەن تىنىستاۋ ۇرىق دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى، بۇل ۇرىقتىڭ ولىمىنە نەمەسە مەرزىمىنەن بۇرىن بوسانۋعا اكەلۋى مۇمكىن.
• پلانسەتا ارقىلى تەمەكى ءتۇتىنى ۇرىقتىڭ قانىنا ەركىن ءتۇسىپ، وتتەگىنىڭ جويىلۋىنا (گيپوكسيا) ۇشىراتادى.
• تەمەكى شەگەتىن انالار سابيلەرىنىڭ كەنەتتەن بولاتىن ءولىمىنىڭ ءقاۋىپ - قاتەرى 2 ەسەگە ارتىق.
• بوسانۋدان بۇرىن جانە جۇكتىلىك كەزىندە تەمەكى شەككەن انالاردىڭ سابيلەرى اللەرگياعا كوبىرەك ۇشىراعىش، بولاشاقتا الگولدىك ىشىمدىكتەرگە، ەسىرتكىلەرگە نەمەسە تەمەكىگە سالىنۋلارىنىڭ ءقاۋىپ - قاتەرى زور.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ، سالاۋاتتى تاماقتانۋ، دەنە شىنىقتىرۋ بەلسەندىلىگى، نارەستەنى جاس كەزىنەن شىنىقتىرۋ، ءوز دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ، ءجاسوسپىرىم كەزىندە تاۋەكەل تارتىپتەن باس تارتۋ بالا ءسۇيۋ باقىتىنا اكەلەدى.
ءقاۋىپسىز انا بولۋدىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى:
• جۇكتىلىكتىڭ ەرتە كەزەڭىندە ايەلدەر كونسۋلتاسياسىنا دەر كەزىندە كورىنۋ انا مەن ءسابي دەنساۋلىعىنا تونەتىن ءقاۋىپ - قاتەر دەڭگەيىن تومەندەتەدى (جۇكتىلىكتىڭ 12 اپتاسىنا دەيىن)؛
• ءارقاشان بوسانۋ بىلىكتى مەديسينا قىزمەتكەرىنىڭ بايقاۋىمەن ءوتۋى ءتيىس؛
• جۇكتىلىك كەزەڭىندە بارلىق ايەلدەر كۇشەيتىلگەن تاماقتانۋعا جانە قوسىمشا دەمالىسقا مۇقتاج؛
• جۇكتىلىك كەزەڭىندە ايەلدەر تەمەكى شەكسە، الكوگولدىك ىشىمدىكتەر ىشسە نەمەسە ەسىرتكىلەر تۇتىنسا، بۇل ءالى تۋماعان ءسابي دەنساۋلىعىنا ۇلكەن زيان كەلتىرەدى.
ونكولوگ ەمدەيدى.
جىنىس جولدارى ارقىلى جۇقتىرىلاتىن اۋرۋلار (جججا)
بۇل جۇقپالى اۋرۋلار، ونىڭ سەبەبى قۇرامىندا ۆيرۋستار، باكتەريالار نەمەسە قاراپايىم قوزدىرعىشتار بولۋى مۇمكىن ميكروبتار (قوزدىرعىشتار) بولىپ تابىلادى. بۇل ميكروبتار (قىناپتىق، تىك ىشەكتىك نەمەسە اۋىز ارقىلى) جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا اۋرۋ ادامنان ساۋ ادامعا جۇعادى. ونىڭ ۇستىنە كەيبىر ينفەكسيالار (ايتۆ، ۆ، س، د گەپاتيتى) قان ارقىلى دا جۇعادى.
جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن اۋرۋلار
قازىرگى كەزدە 25 استام ءتۇرى بەلگىلى. ولاردىڭ ىشىندە ەڭ كەڭ تاراعاندارى:
تريحومونياز،
گونورەيا،
سيفيليس،
حلاميديوز،
ۆ جانە س گەپاتيتتەر،
اقتق (ۆيچ - ينفەكسيا)،
ۇشىق ينفەكسياسى جانە ت. ب.
جججا تارالۋىنىڭ نەگىزگى جولى
مۇشەقاپسىز (پرەزەرۆاتيۆسىز) وتەتىن جىنىستىق قاتىناستار ارقىلى. الايدا كەيبىر ينفەكسيالار ۆ جانە س گەپاتيتتەر، اقتق (ۆيچ - ينفەكسيا) قان ارقىلى بەرىلۋى مۇمكىن.
جججا بەلگىلەرى
نەسەپاعاردان شىعاتىن، ال ايەلدەردىڭ قىنابىنان بولىنەتىن جاعىمسىز ءيىستى ءبولىندى.
جىنىس ورگاندارىنىڭ اينالاسىنداعى تەرىنىڭ جانە شىرىشتاردىڭ قىزارۋى، ويدىم - ويدىم
جارالار، سۇيەل، بورتپە، ءزار شىعارعاندا اۋىرۋ جانە اشۋ، شاپتىڭ ليمفا تۇيىندەرىنىڭ ۇلعايۋى جانە اۋىرۋى. الايدا كوپتەگەن جججا بەلگىلەرسىز ءوتۋى مۇمكىن.
قازاقستان بويىنشا ەپيدەميولوگيالىق احۋال.
سوڭعى جىلداردا قازاقستاندا جججا اۋرۋ – سىرقاۋشىلىق دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى بايقالادى. ق ر ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا 2008 جىلى جججا قۇرىلىمىندا باسىم بولدى:
تريحومونوز – 29، 1%،
گونورەيا – 10%،
سيفيليس – 9، 6%،
حلاميديوز – 7، 8%.
گونورەيامەن اۋرۋ
بۇل اۋرۋدى گونوكوكك باكتەرياسى تۋىنداتادى.
نەگىزگى جۇقتىرۋ جولى بۇل مۇشەقاپتى پايدالانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
جىنىستىق قاتىناس جاساۋ تۇرىنە وراي (قىناپتىق، انۋس نەمەسەاۋىز ارقىلى) سوز اۋرۋى ءزار شىعارۋ جولدارىن، تىكىشەكتى نەمەسە تاماقتى زاقىمداۋى مۇمكىن.
باستاپقى بەلگىلەرى جىنىستىق قاتىناس جاسالعاننان كەيىن تەك 5 - 7 كۇننىڭ ىشىندە عانا پايدا بولادى.
سوز اۋرۋىنىڭ بەلگىلەرى:
ەرلەردە – جىنىس مۇشەسىنەن «كىلەگەي تارىزدەس» ءىرىڭدى ءبولىندى شىعادى، قىشيدى، اۋىرسىنا جانە ءجيى ءزار شىعارادى؛
ايەلدەردە – ءزار شىعارۋ جولدارىنان جانە قىناپتان سارعىش نەمەسە جاسىل تۇستەس ءبولىندى شىعادى، قىشيدى، اۋىرسىنا ءزار شىعارادى.
تىك ىشەك سوزى انۋس اۋماعى قىشىپ، تىكىشەكتەن ءىرىڭدى بولىندىلەر شىعادى.
الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: ەمدەلمەگەن (سوزىلمالى) سوز اۋرۋى سالدارىنان بەدەۋلىك تۋىنداۋى مۇمكىن.
تريحومونيازبەن اۋرۋ
سىرقاۋشىلىق 2004 جىلمەن سالىستىرعاندا 2008 جىلى 235، 1 - دەن 133، 9 دەيىن تومەندەدى. اسا جوعارى كورسەتكىشتەر 100 مىڭ حالىق سانىنا
اقمولا وبلىسىندا – 232، 7؛
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا – 206، 1؛
وڭتۇستىك شىعىس قازاقستان وبل. – 206، 7 جاعدايلار تىركەلدى.
تريحومونياز
بۇل جۇقپالى اۋرۋدى ءبىر جاسۋشالى تريحوموناد ءپارازيتى تۋىنداتادى. تريحومونيازدى نەگىزگى جۇقتىرۋ جولى – مۇشەقاپتى قولدانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
بەلگىلەرى:
ەرلەردە – ادەتتە اۋرۋ بەلگىلەرى بىلىنبەيدى، ءبىراق ەر كىسىلەر ينفەكسيا تاسىمالداۋشىلار بولۋى مۇمكىن؛
ايەلدەردە – ءزار شىعارۋ كەزىندە اۋىرسىنۋ، كۇيدىرۋ، قىشۋ بايقالادى جانە جاعىمسىز ءيسى بار كوپىرشىكتى كوپ بولىندىلەر شىعادى (ادەتتە اۋرۋ جۇقتىرعاننان كەيىنگى 3 - 11 كۇننىڭ ىشىندە بىلىنەدى).
تريحومونيازدىڭ الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: سوزىلمالى دارەجەسىنە تەز كوشەدى.
حلاميديوز
بۇل اۋرۋدى حلاميديا باكتەرياسى تۋىنداتادى. نەگىزگى جۇقتىرۋ جولى – مۇشەقاپتى قولدانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
حلاميديوزدىڭ بەلگىلەرى:
ەرلەردە – ءزار شىعارۋ جولدارىنان (ازداعان) ءبولىندى شىعادى، ءزار شىعارۋ فۋنكسياسى بۇزىلادى؛
ايەلدەردە – ءزار شىعارۋ فۋنكسياسى بۇزىلادى، ءزار شىعارۋ جولدارى مەن قىناپتان ءبولىندى شىعادى. اۋرۋ كوبىنەسە بىلىنبەيدى.
الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: ەمدەلمەگەن حلاميديوز سالدارىنان بەدەۋلىك پەن يمپوتەنسيا تۋىنداۋى مۇمكىن؛ ايەلدەردە - بەدەۋلىك، مەرزىمىنە جەتپەي تۇسىك تاستاۋ جانە نارەستەلەردىڭ پاتولوگياسى ورىن الۋى مۇمكىن.
گەنيتالدىق ۇشىق
گەنيتالدىق ۇشىق – قاراپايىم ۇشىقتىڭ ۆيرۋسى تۋىنداتاتىن كوپ تارالعان ۆيرۋستىق ينفەكسيا. گەنيتالدىق ۇشىق جۇقتىرۋدىڭ نەگىزگى جولى جولى – مۇشەقاپتى قولدانباي جىنىستىق قاتىناس جاساۋ.
بەلگىلەرى:
گەنيتالدىق ۇشىقتىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى: جىنىس مۇشەلەرىندەگى، اۋىرتاتىن، قىشىتاتىن بورتپەلەر، كەيدە – قۇيرىقتا جانە كوتەننىڭ اينالاسىندا بولادى، ولار كەيىننەن اشىلادى (جارىلادى) دا، قابىرشاقتانىپ كەبەدى.
ەرلەردە – بورتپەلەر جىنىس مۇشەسىنىڭ باسىندا، تۇپكى جاعىندا جانە ءزار شىعارۋ جولدارىندا ورنالاسادى؛
ايەلدەردە – بورتپەلەر جىنىستىق قاتپارلاردا، شوشاقايدا، قىناپتا جانە جاتىر موينىندا ورنالاسادى؛ بورتپەلەرمەن قاتار كوبىنەسە دەنە قىزۋى كوتەرىلەدى، باس اۋرۋى، بەلى اۋرۋى، السىزدىك تۋىندايدى
الدىن الۋ: جىنىستىق قاتىناس جاساۋ بارىسىندا مۇشەقاپتى پايدالانۋ.
قاۋىپتىلىگى: ۇشىق يممۋندىق جۇيەنى بۇزىلىسقا تۇسىرەدى. اۋرۋ كوپ قايتالانعان جاعدايدا يممۋن تاپشىلىعى جاعدايىن تۋىنداتادى. قاراپايىم ۇشىق ۆيرۋسى جۇكتىلىك پەن بوسانۋ پاتولوگياسى دامۋىنىڭ، اياق - استى تۇسىك تاستاۋدىڭ، ۇرىقتىڭ جاتىر ىشىندە ءولۋىنىڭ سەبەپكەرى بولۋى مۇمكىن.
سيفيليسپەن اۋرۋ – سىرقاۋشىلىق 2008 جىلى 100 مىڭ حالىق سانىنا 41، 2 قۇرادى. اسا جوعارى كورسەتكىشتەر
استانا قالاسىندا – 75، 8،
شىعىس قازاقستان – 51، 3،
قاراعاندى – 54، 2 وبلىستارىندا تىركەلدى.
سونداي - اق، اۋىل تۇرعىندارىمەن سالىستىرعاندا، قالا تۇرعىندارى سيفيليسكە ەكى ەسە جيىرەك شالدىعادى.
وتە كۇردەلى جانە ءقاۋىپتى دەرتتەر قاتارىنا جاتادى، بۇل دەرت ىشكى ورگاندار مەن جۇيكە جۇيەسىن زاقىمدايتىنى سەبەبىنەن ناۋقاستى مۇگەدەكتىككە جانە اۋىر سالدارعا سوقتىرادى. 1905
جىلى نەمىس عالىمدارى ءسيفيليستى قوزدىراتىن «اشىق ءتۇستى ترەپونەما» باكتەرياسىن
اشتى جانە سيپاتتادى. جۇقتىرعاننان باستاپ ءبىرىنشى بەلگىلەر پايدا بولۋىنا دەيىن 10 كۇننەن ءۇش ايعا دەيىن ۋاقىت وتەدى.
اۋرۋ ءۇش كەزەڭگە بولىنەدى:
استانا قالاسى «شيپاگەر» مەديسينا كوللەدجى مەكەمەسى
قۇراستىرعان وقىتۋشىلار:
ادىلكانوۆا ا. م.
ابىلكاسىموۆا ر. ا.
رەپرودۋكتيۆتىك دەنساۋلىق. جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن اۋرۋلار. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
«قازاق ءتىلى (وقىتۋ ءتىلى قازاق تىلىندە)» ءپانى بويىنشا كۇنتىزبەلىك - تاقىرىپتىق جوسپار
-
بۇگىنگى كۇن تالابىنا ساي ءبىلىمدى، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتى جوعارى دامىعان تۇلعانى قالىپتاستىرۋ - ءار ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى. جالپى ماتەماتيكا، دۇنيەتانۋ، انا تىلىنەن تەست تاپسىرمالارى جيناعى وقۋشىلاردىڭ...
