ءسايف ساراي "تۇرىكشە گۇلستان"
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسايف ساراي «تۇرىكشە گۇلستان»
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: شىعارمانى ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، مازمۇنىن اشۋ؛ ادامنىڭ ادام بولىپ قالىپتاسۋىندا باستى ءرول اتقاراتىن ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار تۋرالى اڭگىمەلەسۋ؛ ءسايف ساراي ەڭبەگىنىڭ رۋحاني ءنارىن وقۋشى بويىنا ءسىڭىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ادەبي تىلدە سويلەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ ويلاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ، وقۋلىقپەن جۇمىس.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح.
ءوتۋ بارىسى. ءى. ۇيىمداستىرۋ. ساباقتا جوق وقۋشىلاردى جۋرنالعا بەلگىلەيمىن.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
سىنىپ وقۋشىلارى توپپەن جۇمىس ىستەيدى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما ءرابعۋزيدىڭ قيسسالارى. 4 توپقا ءتورت اڭگىمەسى تاپسىرىلادى. وقۋشىلار ءوز توپتارىندا اڭگىمەنى تالداپ، ءبىر وقۋشى ءتۇيىندى ويدى ايتادى.
باسقا وقۋشىلار دا ءوز پىكىرلەرىن ايتىپ، تولىقتىرىپ وتىرادى. وقۋشىلار جاۋابى باعالانادى.
ءىىى. جاڭا ساباق.
التىن وردا ادەبيەتىنىڭ تاريحىمەن، التىن وردا مەملەكەتىنىڭ قالاي قۇرىلعاندىعى جايلى وقۋشىلار الدىڭعى ساباقتا تولىق تانىسقاندىقتان ءسايف ساراي ءومىرى، شىعارماشىلىعى بىردەن تانىستىرىلادى.
«تۇرىكشە گۇلستان» كىتابىنداعى نەگىزگى تاقىرىپ تۋرالى ايتىلادى. كىتاپقا قىسقا اڭگىمەلەر، ناقىل، ماقال - ماتەلدەر، كىرگىزىلگەندىگى ايتىلادى. وقۋشىلار جالپى كىتاپ تۋرالى ماعلۇمات العان سوڭ، اڭگىمەلەرى تالدانادى.
كەز - كەلگەن توپتان ءبىر وقۋشى داۋىستاپ، مانەرلەپ وقيدى. وقۋشىلار توپ ىشىندە ءوزارا تالدايدى. ءبىر وقۋشى شىعىپ، ءوز ويىن ايتادى، باسقا توپتار دا ءوز پىكىرلەرىن قوسىپ وتىرادى.
اڭگىمەلەر بويىنشا مىناداي سۇراقتار قويامىن.
- كەمەدەگى قۇلدى سۋعا تاستاعاننان كەيىن ول نەگە جىلاۋىن توقتاتتى؟
- «بەينەت كورمەگەن ادام راقاتتىڭ ءقادىرىن بىلمەس» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- «ۇزىن بويلى اقىماقتان، قىسقا بويلى اقىلدى ارتىق» دەگەننىڭ ءمانىسى نە؟
- ناۋشارۋاننىڭ «اۋەلدە زۇلىمدىق از ەدى، كەيىن اركىم از - ازداپ قوسقاندا، كوبەيىپ كەتتى» دەگەن ءسوزى قازىرگى ومىرگە ساي كەلە مە؟
- اقىماق ادام شىنىمەن جوندەلمەي مە؟
- ولگەن كىسىنىڭ باسىنا ءزاۋلىم كۇمبەزدەر سالعان دۇرىس پا؟ ءتاج ماحال، ايشا ءبيبى، ارىستان باب ەسكەرتكىشتەرى شە؟
- داۋلەتتى ادام دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
اڭگىمەنى تولىق تالداپ بولعان سوڭ، جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ ماقساتىندا «تەست - ينتەرۆيۋ» جۇرگىزىلەدى.
سۇراعى:
سايف ءسارايدىڭ «تۇرىكشە گۇلستان» شىعارماسىنان قانداي قاسيەتتەردى بويىڭا ءسىڭىردىڭ؟
جاۋابى
ا)
ءا)
سۇراعى:
وسى قاسيەتتەردىڭ قايسىسى قازىرگى جاستار بويىندا كەزدەسپەيدى؟
جاۋابى:
ا)
ءا)
ەكى - ءۇش وقۋشىنىڭ جازعانى تىڭدالادى. باسقا وقۋشىلاردىكى جينالىپ الىنادى.
بۇل تاقىرىپ ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتى بويىنشا سوڭعى تاقىرىپ بولعاندىقتان وتكەن تاقىرىپتاردى قىسقاشا قايتالاپ وتەمىز.
ادامگەرشىلىك، ىزگىلىك، وقۋ - ءبىلىم، قاناعاتشىلدىق
ءجۇسىپ بالاساعۇني
احمەت ياسساۋي
قورقىت
رابعۋزي
ءال فارابي
ماحمۇت قاشقاري
ءسايف ساراي
«ۇلىلار شىعارمالارىنداعى ۇندەستىك نە؟» دەگەن سۇراق قويىلادى.
وقۋشىلار قىسقاشا توقتالىپ وتەدى. «ادامگەرشىلىك»، «ىزگىلىك»، «قارا نيەتتى بولماۋ»، «ءوقۋ-بىلىم»، «قاناعاتشىلدىق» ەكەنى ايتىلادى
ۇيگە: ادامگەرشىلىك – ۇلى قاسيەت» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن شىعارما جازۋ.
باعالاۋ. ءبىر تامشى وي
كىم كوبىرەك بىلەدى دەگەندى ەمەس، كىم جاقسىراق بىلەدى دەگەندى انىقتاۋعا تىرىسۋ كەرەك.
م. مونتەن.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: شىعارمانى ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، مازمۇنىن اشۋ؛ ادامنىڭ ادام بولىپ قالىپتاسۋىندا باستى ءرول اتقاراتىن ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار تۋرالى اڭگىمەلەسۋ؛ ءسايف ساراي ەڭبەگىنىڭ رۋحاني ءنارىن وقۋشى بويىنا ءسىڭىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ادەبي تىلدە سويلەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ ويلاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ، وقۋلىقپەن جۇمىس.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح.
ءوتۋ بارىسى. ءى. ۇيىمداستىرۋ. ساباقتا جوق وقۋشىلاردى جۋرنالعا بەلگىلەيمىن.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
سىنىپ وقۋشىلارى توپپەن جۇمىس ىستەيدى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما ءرابعۋزيدىڭ قيسسالارى. 4 توپقا ءتورت اڭگىمەسى تاپسىرىلادى. وقۋشىلار ءوز توپتارىندا اڭگىمەنى تالداپ، ءبىر وقۋشى ءتۇيىندى ويدى ايتادى.
باسقا وقۋشىلار دا ءوز پىكىرلەرىن ايتىپ، تولىقتىرىپ وتىرادى. وقۋشىلار جاۋابى باعالانادى.
ءىىى. جاڭا ساباق.
التىن وردا ادەبيەتىنىڭ تاريحىمەن، التىن وردا مەملەكەتىنىڭ قالاي قۇرىلعاندىعى جايلى وقۋشىلار الدىڭعى ساباقتا تولىق تانىسقاندىقتان ءسايف ساراي ءومىرى، شىعارماشىلىعى بىردەن تانىستىرىلادى.
«تۇرىكشە گۇلستان» كىتابىنداعى نەگىزگى تاقىرىپ تۋرالى ايتىلادى. كىتاپقا قىسقا اڭگىمەلەر، ناقىل، ماقال - ماتەلدەر، كىرگىزىلگەندىگى ايتىلادى. وقۋشىلار جالپى كىتاپ تۋرالى ماعلۇمات العان سوڭ، اڭگىمەلەرى تالدانادى.
كەز - كەلگەن توپتان ءبىر وقۋشى داۋىستاپ، مانەرلەپ وقيدى. وقۋشىلار توپ ىشىندە ءوزارا تالدايدى. ءبىر وقۋشى شىعىپ، ءوز ويىن ايتادى، باسقا توپتار دا ءوز پىكىرلەرىن قوسىپ وتىرادى.
اڭگىمەلەر بويىنشا مىناداي سۇراقتار قويامىن.
- كەمەدەگى قۇلدى سۋعا تاستاعاننان كەيىن ول نەگە جىلاۋىن توقتاتتى؟
- «بەينەت كورمەگەن ادام راقاتتىڭ ءقادىرىن بىلمەس» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- «ۇزىن بويلى اقىماقتان، قىسقا بويلى اقىلدى ارتىق» دەگەننىڭ ءمانىسى نە؟
- ناۋشارۋاننىڭ «اۋەلدە زۇلىمدىق از ەدى، كەيىن اركىم از - ازداپ قوسقاندا، كوبەيىپ كەتتى» دەگەن ءسوزى قازىرگى ومىرگە ساي كەلە مە؟
- اقىماق ادام شىنىمەن جوندەلمەي مە؟
- ولگەن كىسىنىڭ باسىنا ءزاۋلىم كۇمبەزدەر سالعان دۇرىس پا؟ ءتاج ماحال، ايشا ءبيبى، ارىستان باب ەسكەرتكىشتەرى شە؟
- داۋلەتتى ادام دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
اڭگىمەنى تولىق تالداپ بولعان سوڭ، جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ ماقساتىندا «تەست - ينتەرۆيۋ» جۇرگىزىلەدى.
سۇراعى:
سايف ءسارايدىڭ «تۇرىكشە گۇلستان» شىعارماسىنان قانداي قاسيەتتەردى بويىڭا ءسىڭىردىڭ؟
جاۋابى
ا)
ءا)
سۇراعى:
وسى قاسيەتتەردىڭ قايسىسى قازىرگى جاستار بويىندا كەزدەسپەيدى؟
جاۋابى:
ا)
ءا)
ەكى - ءۇش وقۋشىنىڭ جازعانى تىڭدالادى. باسقا وقۋشىلاردىكى جينالىپ الىنادى.
بۇل تاقىرىپ ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتى بويىنشا سوڭعى تاقىرىپ بولعاندىقتان وتكەن تاقىرىپتاردى قىسقاشا قايتالاپ وتەمىز.
ادامگەرشىلىك، ىزگىلىك، وقۋ - ءبىلىم، قاناعاتشىلدىق
ءجۇسىپ بالاساعۇني
احمەت ياسساۋي
قورقىت
رابعۋزي
ءال فارابي
ماحمۇت قاشقاري
ءسايف ساراي
«ۇلىلار شىعارمالارىنداعى ۇندەستىك نە؟» دەگەن سۇراق قويىلادى.
وقۋشىلار قىسقاشا توقتالىپ وتەدى. «ادامگەرشىلىك»، «ىزگىلىك»، «قارا نيەتتى بولماۋ»، «ءوقۋ-بىلىم»، «قاناعاتشىلدىق» ەكەنى ايتىلادى
ۇيگە: ادامگەرشىلىك – ۇلى قاسيەت» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن شىعارما جازۋ.
باعالاۋ. ءبىر تامشى وي
كىم كوبىرەك بىلەدى دەگەندى ەمەس، كىم جاقسىراق بىلەدى دەگەندى انىقتاۋعا تىرىسۋ كەرەك.
م. مونتەن.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «پوەزيانىڭ اسقار شىڭى – مۇقاعالي ماقاتايەۆ»
