ش دىبىسى مەن ءارپى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «قاتىناس»
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: «ساۋات اشۋ».
تاقىرىبى: ش، ش دىبىسى مەن ءارپى.
ماقساتى: ش، ش دىبىسى مەن ءارىپ تاڭباسىمەن تانىستىرۋ. ش دىبىسىنا مىسالدار كەلتىرگىزۋ ارقىلى سوزدىك قورلارىن تولىقتىرۋ، بايلانىستىرا سويلەۋگە ۋيرەتۋ.
بىلىمدىلىگى: ش دىبىسى بار سوزدەردى ويلاپ تابۋعا، داۋىستى – داۋىسسىز دىبىستاردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتۋعا، باسپا تۇردە جازۋعا داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ويىن ارقىلى تىلدەرىن، وي - ورىستەرىن، سوزدىك قورلارىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ءمانى: ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن، قورىتۋ.
سوزدىك جۇمىس: ش دىبىسى كەزدەسەتىن سوزدەر.
كورنەكىلىكتەر: ش ءارپىنىڭ باسپا تۇرلەرى، سۋرەتتەر، تەكشەلەر، كارتوچكالار، ساۋات اشۋ الىپپە - داپتەرى.
موتيۆاسيالىق-قوزعاۋشى
جىلۋلىق شەڭبەرى.
- بالالار، كانەكي بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى باستاماس بۇرىن ءبىر - بىرىمىزگە جىلى لەبىزدەرىمىزدى ءبىلدىرىپ، كوتەرىڭكى كوڭىل كۇي سىيلايىقشى.
مىناۋ اسپان استىندا،
جاقسى دوس كوپ تابىلار
بىزدە سونىڭ ءبىرىمىز،
سىيلىعىمىزدى قابىل ال.
- بالالار، مىنا سۋرەتتە نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
دۇرىس بۇل تۇلكى، سەندەردەن كومەك سۇراپ كەلىپ تۇر.
قۋ تۇلكى، ورمانداعى بارلىق اڭداردى الداپ كەتكەن ەكەن. ۇيىنە بارايىن دەسە، سول اڭدار جولىنا تۇرىپ الىپتى. بالالار تۇلكىگە كومەكتەسەمىز بە؟
- وتە جاقسى، ولاي بولسا تۇلكىگە شاتىرمان جولدار ارقىلى ۇيىنە جەتۋگە كومەكتەسەيىك. ول ءۇشىن جولدا تۇلكىنى كۇتىپ جۇرگەن اڭداردىڭ تاپسىرماسىن ورىندايىق. جولعا شىعايىق بالالار. الدىمىزدا اعاش كورىنەدى، سول اعاشقا جاقىندايىق.
1. «اڭ پاتشاسى ارىستاننىڭ تاپسىرماسى». اعاشتاعى، قالعان جاپىراقتاردى جينايمىز. جاپىراقتاردىڭ ارتىندا دىبىستار جاسىرىلعان. قالاي ويلايسىڭدار نەگە مىنا سەبەتتەردىڭ تۇستەرى ءارتۇرلى؟
دىبىس پەن ءارىپتىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
- داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستار دەگەن نە؟
- جارايسىڭدار، ارىستاننىڭ تاپسىرماسىن ورىندادىق.
- جولعا شىعايىق بالالار. بالالار، قاراڭدارشى جولدى جاۋىپ تاستاپتى.
2. «بۇل قورباڭباي ايۋدىڭ تاپسىرماسى».
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم دەگەن نە؟
«بۋىنداردى، سوزدەردى وقى»
جارايسىڭدار، بالالار ءبىز تۇلكىنى اڭداردان قۇتقاردىق.
ول ءوز ۇيىنە جەتىپتە قالدى. ءبىراق ول سەندەرگە مىنا «التىن ساندىقتى» قالدىرىپ كەتىپتى، ىشىندە حاتى جانە تاپسىرماسى بار ەكەن.
حاتتى وقيمىن. بالالار سەندەرگە كوپ راحمەت، ماعان كومەكتەستىڭدەر. مەن ەندى ەشقاشان ەشكىمدى الداماۋعا ۋادە بەرەمىن. ساۋ بولىڭدار.
- مىنا جۇمباقتىڭ شەشۋىن تاپساڭدار، سىيلىق ساندىقتىڭ ىشىندە:
- تىكەن، تىكەن، تىك پىستە
قىسى، جازى ءبىر تۇستە.
«شىرشا» سوزىندە قانداي دىبىس ەستىپ
تۇرمىز؟
«ش» دىبىسى قالاي ايتىلىپ تۇر
كەدەرگىمەن بە، الدە كەدەرگىسىز بە
- دۇرىس دىبىستار كەدەرگىگە ۇشىراپ تۇر
- وتە جاقسى، ولاي بولسا «ش» دىبىسى قانداي دىبىس ەكەن؟
-«ش» دىبىسى داۋىسسىز بولسا، وندا ونى قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟
مىنا سۋرەتكە نازار اۋدارايىق
«ش» دىبىسى قالاي ايتىلىپ تۇر؟
– ەرنىمىز دوڭگەلەنەدى، تىستەرىمىزدى ءبىر - بىرىنە جاقىنداتامىز، ءتىلىمىزدى جوعارى قاراي كوتەرەمىز، ءبىراق تاڭدايعا تىرەلمەيدى، داۋىس شىمىلدىعى دىرىلدەمەيدى، ىشىنەن كەلگەن اۋا اعىسى جىلى.
– مىنە تۇلكىنىڭ سىيلىعى «ش» دىبىسىنىڭ ءارىپ تاڭباسى، باس ءارپى جانە كىشى ءارپى.
«ش» دىبىسى نەگە ۇقسايدى؟
– ايىرعا ازداپ ۇقسايتىن
سابى جوق ءبىراق ۇستايتىن
تاراقتى ەسكە سالاتىن
قايسى ءارىپ كىم بار تاباتىن؟
ءتىل ۇستارتۋ جاتتىعۋى:
شا - شا - شا
ءبىز تەبەمىز شانا
د/و: «قاي دىبىستان باستالادى؟»
سۋرەت اتاۋلارى قانداي دىبىستان باستالىپ تۇرعانىن تاۋىپ، ءتيىستى ءارىپتى قويامىز.
شىققان سوزدەردى وقيمىز.
- دۇرىس، بالالار «ش» دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، اياعىندا، ورتاسىندا دا كەزدەسەدى.
1. تاپسىرما «دىبىستىق تالداۋ» ۇستەل ۇستىندە.
2. سويلەم قۇراۋ.
3. بۋىنداردى وقى.
4. جاڭىلتپاش جاتتاۋ.
بارلىق بالامەن «ش» دىبىسىنا جاڭىلتپاش ايتايىق. (سىبىرلاپ، ورتا داۋىسپەن، قاتتى داۋىسپەن)
- شاڭق - شاڭق، ەتىپ شاعالا،
شاباق ىلەر جاعادا.
سەرگىتۋ ءساتى
ءبىر، ەكى، ءۇش. ءبىر، ەكى، ءۇش
بويعا جيناپ كۇش
قولعا قالام الامىز،
ساۋاتتى ەتىپ جازامىن.
5. تاپسىرما
«بۋىنعا، بۋىن قوس»
6. تاپسىرما: «قاي ءارىپ جوعالىپ قالدى؟
الا... ا، شا... ۋ، ش... ر، ال... ا.
– بالالار «ش» دىبىسىن كانە اۋادا جازىپ كورەيىك.
– داپتەرمەن جۇمىس.
قالامدى دۇرىس ۇستاپ، جازۋ كەزىندەگى وتىرۋ ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ، نۇكتەلەردى باستىرىپ جازدىرتۋ.
قورىتىندى:
كوڭىل - كۇي ادىسىمەن قورىتۋ
سەندەرگە ساباق ۇنادى ما؟
نەسىمەن قىزىقتى بولدى؟
– جارايسىڭدار، بالالار، وسىمەن بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى اياقتايمىز، كەلگەن اپايلارمەن قوشتاسايىق.
ءبىز اقىلدى بالامىز،
ايتقان ءتىلدى الامىز
بۇگىنگى كەلگەن قوناققا
ساۋ بولىڭىزدار دەپ ايتامىز.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى كەرەك: «ش، ش» دىبىسى مەن ءارپىن.
يگەرۋى: داۋىستى - داۋىسسىز دىبىستاردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتۋدى، «ش» دىبىسى داۋىسسىز دىبىس ەكەنىن.
مەڭگەرۋى: سۇراققا جاۋاپ بەرۋدى، باسپا تۇردە جازۋدى مەڭگەردى.
ش دىبىسى مەن ءارپى جۇكتەۋ
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: «ساۋات اشۋ».
تاقىرىبى: ش، ش دىبىسى مەن ءارپى.
ماقساتى: ش، ش دىبىسى مەن ءارىپ تاڭباسىمەن تانىستىرۋ. ش دىبىسىنا مىسالدار كەلتىرگىزۋ ارقىلى سوزدىك قورلارىن تولىقتىرۋ، بايلانىستىرا سويلەۋگە ۋيرەتۋ.
بىلىمدىلىگى: ش دىبىسى بار سوزدەردى ويلاپ تابۋعا، داۋىستى – داۋىسسىز دىبىستاردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتۋعا، باسپا تۇردە جازۋعا داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ويىن ارقىلى تىلدەرىن، وي - ورىستەرىن، سوزدىك قورلارىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ءمانى: ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن، قورىتۋ.
سوزدىك جۇمىس: ش دىبىسى كەزدەسەتىن سوزدەر.
كورنەكىلىكتەر: ش ءارپىنىڭ باسپا تۇرلەرى، سۋرەتتەر، تەكشەلەر، كارتوچكالار، ساۋات اشۋ الىپپە - داپتەرى.
موتيۆاسيالىق-قوزعاۋشى
جىلۋلىق شەڭبەرى.
- بالالار، كانەكي بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى باستاماس بۇرىن ءبىر - بىرىمىزگە جىلى لەبىزدەرىمىزدى ءبىلدىرىپ، كوتەرىڭكى كوڭىل كۇي سىيلايىقشى.
مىناۋ اسپان استىندا،
جاقسى دوس كوپ تابىلار
بىزدە سونىڭ ءبىرىمىز،
سىيلىعىمىزدى قابىل ال.
- بالالار، مىنا سۋرەتتە نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
دۇرىس بۇل تۇلكى، سەندەردەن كومەك سۇراپ كەلىپ تۇر.
قۋ تۇلكى، ورمانداعى بارلىق اڭداردى الداپ كەتكەن ەكەن. ۇيىنە بارايىن دەسە، سول اڭدار جولىنا تۇرىپ الىپتى. بالالار تۇلكىگە كومەكتەسەمىز بە؟
- وتە جاقسى، ولاي بولسا تۇلكىگە شاتىرمان جولدار ارقىلى ۇيىنە جەتۋگە كومەكتەسەيىك. ول ءۇشىن جولدا تۇلكىنى كۇتىپ جۇرگەن اڭداردىڭ تاپسىرماسىن ورىندايىق. جولعا شىعايىق بالالار. الدىمىزدا اعاش كورىنەدى، سول اعاشقا جاقىندايىق.
1. «اڭ پاتشاسى ارىستاننىڭ تاپسىرماسى». اعاشتاعى، قالعان جاپىراقتاردى جينايمىز. جاپىراقتاردىڭ ارتىندا دىبىستار جاسىرىلعان. قالاي ويلايسىڭدار نەگە مىنا سەبەتتەردىڭ تۇستەرى ءارتۇرلى؟
دىبىس پەن ءارىپتىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
- داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستار دەگەن نە؟
- جارايسىڭدار، ارىستاننىڭ تاپسىرماسىن ورىندادىق.
- جولعا شىعايىق بالالار. بالالار، قاراڭدارشى جولدى جاۋىپ تاستاپتى.
2. «بۇل قورباڭباي ايۋدىڭ تاپسىرماسى».
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم دەگەن نە؟
«بۋىنداردى، سوزدەردى وقى»
جارايسىڭدار، بالالار ءبىز تۇلكىنى اڭداردان قۇتقاردىق.
ول ءوز ۇيىنە جەتىپتە قالدى. ءبىراق ول سەندەرگە مىنا «التىن ساندىقتى» قالدىرىپ كەتىپتى، ىشىندە حاتى جانە تاپسىرماسى بار ەكەن.
حاتتى وقيمىن. بالالار سەندەرگە كوپ راحمەت، ماعان كومەكتەستىڭدەر. مەن ەندى ەشقاشان ەشكىمدى الداماۋعا ۋادە بەرەمىن. ساۋ بولىڭدار.
- مىنا جۇمباقتىڭ شەشۋىن تاپساڭدار، سىيلىق ساندىقتىڭ ىشىندە:
- تىكەن، تىكەن، تىك پىستە
قىسى، جازى ءبىر تۇستە.
«شىرشا» سوزىندە قانداي دىبىس ەستىپ
تۇرمىز؟
«ش» دىبىسى قالاي ايتىلىپ تۇر
كەدەرگىمەن بە، الدە كەدەرگىسىز بە
- دۇرىس دىبىستار كەدەرگىگە ۇشىراپ تۇر
- وتە جاقسى، ولاي بولسا «ش» دىبىسى قانداي دىبىس ەكەن؟
-«ش» دىبىسى داۋىسسىز بولسا، وندا ونى قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟
مىنا سۋرەتكە نازار اۋدارايىق
«ش» دىبىسى قالاي ايتىلىپ تۇر؟
– ەرنىمىز دوڭگەلەنەدى، تىستەرىمىزدى ءبىر - بىرىنە جاقىنداتامىز، ءتىلىمىزدى جوعارى قاراي كوتەرەمىز، ءبىراق تاڭدايعا تىرەلمەيدى، داۋىس شىمىلدىعى دىرىلدەمەيدى، ىشىنەن كەلگەن اۋا اعىسى جىلى.
– مىنە تۇلكىنىڭ سىيلىعى «ش» دىبىسىنىڭ ءارىپ تاڭباسى، باس ءارپى جانە كىشى ءارپى.
«ش» دىبىسى نەگە ۇقسايدى؟
– ايىرعا ازداپ ۇقسايتىن
سابى جوق ءبىراق ۇستايتىن
تاراقتى ەسكە سالاتىن
قايسى ءارىپ كىم بار تاباتىن؟
ءتىل ۇستارتۋ جاتتىعۋى:
شا - شا - شا
ءبىز تەبەمىز شانا
د/و: «قاي دىبىستان باستالادى؟»
سۋرەت اتاۋلارى قانداي دىبىستان باستالىپ تۇرعانىن تاۋىپ، ءتيىستى ءارىپتى قويامىز.
شىققان سوزدەردى وقيمىز.
- دۇرىس، بالالار «ش» دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، اياعىندا، ورتاسىندا دا كەزدەسەدى.
1. تاپسىرما «دىبىستىق تالداۋ» ۇستەل ۇستىندە.
2. سويلەم قۇراۋ.
3. بۋىنداردى وقى.
4. جاڭىلتپاش جاتتاۋ.
بارلىق بالامەن «ش» دىبىسىنا جاڭىلتپاش ايتايىق. (سىبىرلاپ، ورتا داۋىسپەن، قاتتى داۋىسپەن)
- شاڭق - شاڭق، ەتىپ شاعالا،
شاباق ىلەر جاعادا.
سەرگىتۋ ءساتى
ءبىر، ەكى، ءۇش. ءبىر، ەكى، ءۇش
بويعا جيناپ كۇش
قولعا قالام الامىز،
ساۋاتتى ەتىپ جازامىن.
5. تاپسىرما
«بۋىنعا، بۋىن قوس»
6. تاپسىرما: «قاي ءارىپ جوعالىپ قالدى؟
الا... ا، شا... ۋ، ش... ر، ال... ا.
– بالالار «ش» دىبىسىن كانە اۋادا جازىپ كورەيىك.
– داپتەرمەن جۇمىس.
قالامدى دۇرىس ۇستاپ، جازۋ كەزىندەگى وتىرۋ ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ، نۇكتەلەردى باستىرىپ جازدىرتۋ.
قورىتىندى:
كوڭىل - كۇي ادىسىمەن قورىتۋ
سەندەرگە ساباق ۇنادى ما؟
نەسىمەن قىزىقتى بولدى؟
– جارايسىڭدار، بالالار، وسىمەن بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى اياقتايمىز، كەلگەن اپايلارمەن قوشتاسايىق.
ءبىز اقىلدى بالامىز،
ايتقان ءتىلدى الامىز
بۇگىنگى كەلگەن قوناققا
ساۋ بولىڭىزدار دەپ ايتامىز.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى كەرەك: «ش، ش» دىبىسى مەن ءارپىن.
يگەرۋى: داۋىستى - داۋىسسىز دىبىستاردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتۋدى، «ش» دىبىسى داۋىسسىز دىبىس ەكەنىن.
مەڭگەرۋى: سۇراققا جاۋاپ بەرۋدى، باسپا تۇردە جازۋدى مەڭگەردى.
ش دىبىسى مەن ءارپى جۇكتەۋ
You Might Also Like
