شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارۋ
ماتەماتيكا ساباعىنان وتكەن اشىق ساباق جوسپارى
تاقىرىبى: شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارۋ
ماقساتى: 1. شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى وقۋشى ۇعىمىن قالىپتاستىرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا ەسەپتەۋ داعدىسىن، ەكى تاڭبالى سانعا كوبەيتۋ، ءبولۋ تۋرالى ءبىلىمىن، ءماتىندى ەسەپتەر شەشۋ داعدىسىن نىعايتۋ.
3. تازا، ۇقىپتى جازۋ، ۇجىم بولىپ جۇمىستانۋعا، ويىن ەركىن ايتۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: كەستەلەر، «ماتەماتيكا» شريفتوگرامماسى، فيشكالار، تىرەك - سىزبالار
ساباق ءتۇرى برەين - رينگ
ساباق ءتيپى جاڭا ءبىلىمدى تياناقتاۋ
ساباق ءجۇرىسى ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. وي شاقىرۋ ( ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ)
ءىىى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ (شريفتوگرامما شەشۋ)
ءىۋ. ماعىنانى اشۋ (ەسەپتەر شىعارۋ)
ۋ. جاندى سۇراق
ءۋى. «كىم تەز» ويىنى
ءۋىى. كۋبيزم ستراتەگياسى
ءۋىىى باعالاۋ
ءىح. ۇيگە تاپسىرماسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
- بۇگىنگى ماتەماتيكا ساباعى «برەين - رينگ»تۇرىندە بولماق، جارىس تۇرىندە وتكەلى وتىر.
وقۋشىلار 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرادى. ءار توپتىڭ ءوز باسشىسىن سايلاپ الادى. ساباقتا بەرىلەتىن سۇراق، تاپسىرمالارعا جاقسى جاۋاپ بەرۋلەرىڭ سۇرالادى.، دۇرىس جاۋاپقا ءتيىستى گەومەتريالىق فيگۋرالار بەرىلەدى. ساباق سوڭىندا فيگۋرالار بويىنشا ءار توپتىڭ ۇپايىن ەسەپتەۋ.
ءىى. «وي شاقىرۋ»
ءۇي تاپسىرماسى تەكسەرىلەدى. № 9 - مىسالدىڭ ورىندالىسىن تەكسەرۋ
ءىىى. قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
شريفتوگرامما شەشۋ.
- سەندەرگە ارنالعان شريفتوگرامما بەرىلىپ تۇر، جاۋابىن شەشكەندە جاسىرىن ءسوزىمىز شىعادى. سەندەرگە ءار توپقا 3 - 4 سۇراقتار بەرەمىن، سول سۇراقتىڭ شەشۋىن دۇرىس شەشكەندە، جاسىرىنعان ءسوز شىعادى.
سۇراقتار 1. مەتردىڭ ەكىدەن ءبىر بولىگىندە نەشە دەسيمەتر بار. (5 دم)
2. ءۇش ات 15 كم شاپتى. ءارقايسىسى نەشە كم شاپتى. (15 كم)
3. اۋدانى 81 سم شارشىنىڭ پەريمەترىن تاپ. (36 سم)
4. 25000 كيلوگراممدا نەشە توننا بار ( 25 ت)
5. 2 جىل 11 ايدا نەشە اي بار (35 اي)
6. 180 مينۋتتا نەشە ساعات بار ( 3 ساعات)
7. قابىرعاسى 6 سم شارشىنىڭ پەريمەترى قانشى (24 سم)
8. سالت اتتى 4 كم جول ءجۇردى. بۇل ونىڭ جۇرۋگە ءتيىستى جولدىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى. بارلىق جول نەشە كيلومەتر. (16 كم)
9. جاياۋ ادام 5 كم/ساعات جىلدامدىقپەن 9 ساعاتتا نەشە كيلومەتر جول جۇرەدى
10. 3600 سەكۋند قانشا ساعات بولادى (1 ساعات)
شريفتوگراممانى شەشكەندە قانداي ءسوز شىقتى. «ماتەماتيكا!»
ءىۋ. ماعىنانى اشۋ
بۇگىنگى ساباعىمىزدا شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارامىز. ۇزىندىق، ۋاقىت، ماسسا، اۋدان، كولەم، جىلدامدىق سەكىلدى ولشەم بىرلىكتەرىمەن تانىستىق. ولاردى ولشەۋدى دە ۇيرەندىك. بۇرىنعى وتكەن زاماندا اتا - بابالارىمىز عاسىرلار بويى جيناقتاعان، تاجىريبەسىنىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا وڭدەپ، ۇمىتپاي جەتكىزگەن ولشەۋدى حالىقتىق جۇيەسى قالىپتاسقان، مەتر، قازىرگى قولدانىلىپ جۇرگەن تارازىلار جوق كەزدە دە ەرتەدەن – اق وزدەرىنىڭ ولشەۋ ادىستەرى بولعان. ولشەۋدىڭ حالىقتىق جۇيەسى تۇرمىس - تىرشىلىككە قولدانىلىپ كەلگەن.
1. ەلى - 2 - 2، 5سم
2. تۇتام - 8 - 10 سم (جۇدىرىق ەنى)
3. سىنىق سۇيەم - 13 - 15سم (بۇگىلگەن سۇق ساۋساق پەن باس بارماق اراسى
4. سۇيەم - 17 - 20 سم (باس بارماق پەن سۇق ساۋساق اراسىنداعى قاشىقتىق)
5. قارىس - 20 - 22 سم(باس بارماق پەن ورتانشى ساۋساق اراسىنداعى قاشىقتىق)
6. كەز - 7 - 9تۇتام ساۋساقتاردىڭ ۇشىنان يىققا دەيىنگى ارالىق)
7. شاقىرىم - 1 كم (داۋىس جەتەتىن جەر)
سالماق ولشەمدەرى
1. پۇت =16 كگ
2 قاداق = 400گ
3 شيرەك = 100 گ.
4 1 قورجىن= 40 كگ
5 1 قاپ = 50 - 65 كگ
6 باتپان=300 - 450 كگ. ت.. ب
شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىك نەگىزىنەن شامالار ۇشتىگىنەن قۇرالادى.
1. جىلدامدىق، ۋاقىت، قاشىقتىق
2. زاتتىڭ باعاسى، سانى، قۇنى
3. زاتتىڭ ماسساسى، سانى، جالپى ماسساسى
4. ءتورتبۇرىشتىڭ ەنى، ۇزىندىعى، اۋدانى
كىتاپپەن جۇمىس №1،№2 – كەستەنى ءتۇسىندىرۋ، اۋىزشا بەرىلگەن شامالارعا ەسەپتەر قۇراستىرۋ.
№3 - ەسەپ
4 بۋما - 560 تەڭگە
12 بۋما -؟
شەشۋى: 560: 4. 12=1680
جاۋابى: 12 بۋما ءجىپ 1680 تەڭگە تۇرادى
№4 - ەسەپ
بارلىعى - 74 ۆاگون
1 - كۇنى - 1140تەڭگە -؟ ۆ.
2 - كۇنى - 1080 تەڭگە -؟ ۆ
شەشۋى: (1140+1080): 74 = 30
1140: 30 =38
1080: 30 =36
جاۋابى: 38 ۆاگون، 36 ۆاگون
وتكىزگەن: ءتاجىعۇلوۆا باتىرحان
شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارۋ. جۇكتەۋ
تاقىرىبى: شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارۋ
ماقساتى: 1. شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى وقۋشى ۇعىمىن قالىپتاستىرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا ەسەپتەۋ داعدىسىن، ەكى تاڭبالى سانعا كوبەيتۋ، ءبولۋ تۋرالى ءبىلىمىن، ءماتىندى ەسەپتەر شەشۋ داعدىسىن نىعايتۋ.
3. تازا، ۇقىپتى جازۋ، ۇجىم بولىپ جۇمىستانۋعا، ويىن ەركىن ايتۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: كەستەلەر، «ماتەماتيكا» شريفتوگرامماسى، فيشكالار، تىرەك - سىزبالار
ساباق ءتۇرى برەين - رينگ
ساباق ءتيپى جاڭا ءبىلىمدى تياناقتاۋ
ساباق ءجۇرىسى ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. وي شاقىرۋ ( ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ)
ءىىى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ (شريفتوگرامما شەشۋ)
ءىۋ. ماعىنانى اشۋ (ەسەپتەر شىعارۋ)
ۋ. جاندى سۇراق
ءۋى. «كىم تەز» ويىنى
ءۋىى. كۋبيزم ستراتەگياسى
ءۋىىى باعالاۋ
ءىح. ۇيگە تاپسىرماسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
- بۇگىنگى ماتەماتيكا ساباعى «برەين - رينگ»تۇرىندە بولماق، جارىس تۇرىندە وتكەلى وتىر.
وقۋشىلار 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرادى. ءار توپتىڭ ءوز باسشىسىن سايلاپ الادى. ساباقتا بەرىلەتىن سۇراق، تاپسىرمالارعا جاقسى جاۋاپ بەرۋلەرىڭ سۇرالادى.، دۇرىس جاۋاپقا ءتيىستى گەومەتريالىق فيگۋرالار بەرىلەدى. ساباق سوڭىندا فيگۋرالار بويىنشا ءار توپتىڭ ۇپايىن ەسەپتەۋ.
ءىى. «وي شاقىرۋ»
ءۇي تاپسىرماسى تەكسەرىلەدى. № 9 - مىسالدىڭ ورىندالىسىن تەكسەرۋ
ءىىى. قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
شريفتوگرامما شەشۋ.
- سەندەرگە ارنالعان شريفتوگرامما بەرىلىپ تۇر، جاۋابىن شەشكەندە جاسىرىن ءسوزىمىز شىعادى. سەندەرگە ءار توپقا 3 - 4 سۇراقتار بەرەمىن، سول سۇراقتىڭ شەشۋىن دۇرىس شەشكەندە، جاسىرىنعان ءسوز شىعادى.
سۇراقتار 1. مەتردىڭ ەكىدەن ءبىر بولىگىندە نەشە دەسيمەتر بار. (5 دم)
2. ءۇش ات 15 كم شاپتى. ءارقايسىسى نەشە كم شاپتى. (15 كم)
3. اۋدانى 81 سم شارشىنىڭ پەريمەترىن تاپ. (36 سم)
4. 25000 كيلوگراممدا نەشە توننا بار ( 25 ت)
5. 2 جىل 11 ايدا نەشە اي بار (35 اي)
6. 180 مينۋتتا نەشە ساعات بار ( 3 ساعات)
7. قابىرعاسى 6 سم شارشىنىڭ پەريمەترى قانشى (24 سم)
8. سالت اتتى 4 كم جول ءجۇردى. بۇل ونىڭ جۇرۋگە ءتيىستى جولدىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى. بارلىق جول نەشە كيلومەتر. (16 كم)
9. جاياۋ ادام 5 كم/ساعات جىلدامدىقپەن 9 ساعاتتا نەشە كيلومەتر جول جۇرەدى
10. 3600 سەكۋند قانشا ساعات بولادى (1 ساعات)
شريفتوگراممانى شەشكەندە قانداي ءسوز شىقتى. «ماتەماتيكا!»
ءىۋ. ماعىنانى اشۋ
بۇگىنگى ساباعىمىزدا شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارامىز. ۇزىندىق، ۋاقىت، ماسسا، اۋدان، كولەم، جىلدامدىق سەكىلدى ولشەم بىرلىكتەرىمەن تانىستىق. ولاردى ولشەۋدى دە ۇيرەندىك. بۇرىنعى وتكەن زاماندا اتا - بابالارىمىز عاسىرلار بويى جيناقتاعان، تاجىريبەسىنىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا وڭدەپ، ۇمىتپاي جەتكىزگەن ولشەۋدى حالىقتىق جۇيەسى قالىپتاسقان، مەتر، قازىرگى قولدانىلىپ جۇرگەن تارازىلار جوق كەزدە دە ەرتەدەن – اق وزدەرىنىڭ ولشەۋ ادىستەرى بولعان. ولشەۋدىڭ حالىقتىق جۇيەسى تۇرمىس - تىرشىلىككە قولدانىلىپ كەلگەن.
1. ەلى - 2 - 2، 5سم
2. تۇتام - 8 - 10 سم (جۇدىرىق ەنى)
3. سىنىق سۇيەم - 13 - 15سم (بۇگىلگەن سۇق ساۋساق پەن باس بارماق اراسى
4. سۇيەم - 17 - 20 سم (باس بارماق پەن سۇق ساۋساق اراسىنداعى قاشىقتىق)
5. قارىس - 20 - 22 سم(باس بارماق پەن ورتانشى ساۋساق اراسىنداعى قاشىقتىق)
6. كەز - 7 - 9تۇتام ساۋساقتاردىڭ ۇشىنان يىققا دەيىنگى ارالىق)
7. شاقىرىم - 1 كم (داۋىس جەتەتىن جەر)
سالماق ولشەمدەرى
1. پۇت =16 كگ
2 قاداق = 400گ
3 شيرەك = 100 گ.
4 1 قورجىن= 40 كگ
5 1 قاپ = 50 - 65 كگ
6 باتپان=300 - 450 كگ. ت.. ب
شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىك نەگىزىنەن شامالار ۇشتىگىنەن قۇرالادى.
1. جىلدامدىق، ۋاقىت، قاشىقتىق
2. زاتتىڭ باعاسى، سانى، قۇنى
3. زاتتىڭ ماسساسى، سانى، جالپى ماسساسى
4. ءتورتبۇرىشتىڭ ەنى، ۇزىندىعى، اۋدانى
كىتاپپەن جۇمىس №1،№2 – كەستەنى ءتۇسىندىرۋ، اۋىزشا بەرىلگەن شامالارعا ەسەپتەر قۇراستىرۋ.
№3 - ەسەپ
4 بۋما - 560 تەڭگە
12 بۋما -؟
شەشۋى: 560: 4. 12=1680
جاۋابى: 12 بۋما ءجىپ 1680 تەڭگە تۇرادى
№4 - ەسەپ
بارلىعى - 74 ۆاگون
1 - كۇنى - 1140تەڭگە -؟ ۆ.
2 - كۇنى - 1080 تەڭگە -؟ ۆ
شەشۋى: (1140+1080): 74 = 30
1140: 30 =38
1080: 30 =36
جاۋابى: 38 ۆاگون، 36 ۆاگون
وتكىزگەن: ءتاجىعۇلوۆا باتىرحان
شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بايلانىستى ەسەپتەر شىعارۋ. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
وقۋ ماقساتى قازاق ءتىلدى سايتتار تۋرالى ءماتىننىڭ مازمۇنىن تارقاتىپ پىكىر بىلدىرۋگە ۇيرەتۋ، ناق وسى شاقتىڭ تاجىريبەدە قولدانۋ.
-
مەن تاڭداعان ماماندىق - ءدىنتانۋ ماماندىعى. بۇل ماماندىقتى بىتىرگەن ستۋدەنت مەشىتتە يمام بولىپ، ۋاعىز ايتاتىن ادام ەمەس. ءدىنتانۋ زايىرلى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى، ياعني ەكونوميست، زاڭگەر، بۋحگالتەر دەگەند...
