شامالار جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: شامالار ۇعىمىن ەنگىزۋ جانە ۇزىندىق، ماسسا، كولەم شامالارىنىڭ ورتاق قاسيەتتەرىن ءبىلۋ. ماسسا، ۇزىندىق، كولەم ۇعىمدارى تۋرالى بىلىمدەرىن بەكىتۋ. ولشەۋ ناتيجەلەرىن ناتۋرال ساندارمەن بەلگىلەۋ داعدىلارىن بەكىتۋ.
ساباقتا “شاما” ۇعىمى ەنگىزىلەدى. “شاما” - ولشەۋگە بولاتىن جانە ولشەگەن ناتيجەنى سانمەن كورسەتۋگە بولاتىن ۇعىم.
ساباقتا شامالاردىڭ ولشەمدەرمەن بايلانىستى تۇسىنىكتەردى مەڭگەرۋ ءۇشىن جاتتىعۋلار جاسالادى. تاجىريبەلىك دەڭگەيدە وقۋشىلار تومەندەگىدەي قورىتىندىلار جاساپ ۇيرەنەدى:
— شامالاردى ولشەۋگە، سالىستىرۋعا جانە ناتيجەسىن ساندار كومەگىمەن كورسەتۋگە بولادى؛
— شامالاردى ولشەۋ ءۇشىن ولشەم تاڭداپ الىپ، ونىڭ ولشەنەتىن شامادا قانشاسى بارىن انىقتاۋعا بولادى؛
— شامالاردى ولار تەك بىردەي ولشەۋىشتەرمەن ولشەگەندە عانا سالىستىرۋعا بولاتىنى تۇسىنەتىن بولادى.
ساباقتى وتكەن ساباقتاردا العان بىلىمدەردى ەسكە تۇسىرۋدەن باستاڭىز. زاتتاردىڭ ۇزىندىعىن، ماسساسىن، كولەمىن ولشەۋدى بۇرىن قالاي ۇيرەنگەنىن ەسكە ءتۇسىرىڭىز. ماسسا، ۇزىندىق، كولەم — شامالار ەكەنىن، شامالاردى ولشەۋگە، سالىستىرۋعا بولاتىنىن ايتىڭىز. شامالاردى ولشەپ، ورتاق قاسيەتتەرىن تابۋدى ۇسىنىڭىز. ەكى شەلەكتى جانە ەكى ءتۇرلى ولشەۋىش ىدىستى كورسەتىڭىز دە، سۇراڭىز:
— قاي ولشەۋىشتى پايدالانىپ شەلەككە سۋدى تەز تولتىرۋعا بولادى؟
— شەلەكتى تولتىرۋ ءۇشىن قاي ىدىستى كوبىرەك پايدالانادى؟ نەگە؟ شامانى ولشەپ، ولشەم ناتيجەسىن سانمەن كورسەتۋگە بولادى دەگەن قورىتىندىلاۋعا جەتەلەڭىز. ەگەر ولشەۋىش رەتىندە العان كولەم ۇلكەن بولسا، شامانى سيپاتتايتىن سان كىشى بولادى؛ ەگەر ولشەۋىش كىشى بولسا، وندا شامانى سيپاتتايتىن سان ۇلكەن بولادى دەپ قورىتىندىلاتىڭىز.
وسى قاسيەتتى زاتتىڭ ۇزىندىعى مەن ماسساسىن ولشەگەندە دە پايدالانۋعا بولاتىنىن ايتىڭىز.
سالىستىر. نەگە؟ بۇل تاپسىرما زاتتاردى سالىستىرۋ ءۇشىن ولاردى ءبىر ولشەۋىشپەن ولشەگەندە عانا دۇرىس ناتيجە الۋعا بولاتىنى تۋرالى تۇسىنىكتى بەكىتۋ ماقساتىندا بەرىلىپ وتىر.
سۇراق قويىپ، اڭگىمە جۇرگىزىڭىز:
— كىمنىڭ بوتەلكەسىنىڭ كولەمى ۇلكەن دەپ ويلايسىڭدار؟ نەگە؟
— قىز بەن ۇلدىڭ قولدارىنداعى بوتەلكەلەرى بىردەي مە، الدە ءارتۇرلى مە؟
— ءبىز بوتەلكەلەردىڭ قايسىسىنا كوپ سۋسىن سىياتىنىن ايتا الامىز با؟ (جوق، ايتا المايمىز.) وقۋ - شىلارعا سۋرەت بويىنشا ءوز ويلارىن قورىتىندىلاپ ايتۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز.
شامالاردى بىردەي ولشەۋىشتەرمەن ولشەگەندە عانا سالىستىرۋعا بولادى دەگەن قورىتىندى جاساتىڭىز.
ويلان. تاپسىرما وقۋلىقتاعى يلليۋستراسيا بويىنشا ورىندالادى. پىشىندەرى ءارتۇرلى ىدىستار بەرىلگەن. سوندىقتان قايسىسىندا بۇرشاقتىڭ كوپ ەكەنىن كوزبەن مولشەرلەپ انىقتاۋعا بولمايدى. وقۋشىلار جۇپپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، قالبىر ىدىستا بۇرشاق كوپ بولادى دەگەن قورىتىندىعا كەلەدى. سەبەبى وعان بىرنەشە ولشەۋىش ىدىستاعى بۇرشاق سىيادى.
جاۋابى: قالبىر ىدىستاعى بۇرشاق ارتىق.
ساباقتىڭ تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباقتا “شاما” ۇعىمى ەنگىزىلەدى. “شاما” - ولشەۋگە بولاتىن جانە ولشەگەن ناتيجەنى سانمەن كورسەتۋگە بولاتىن ۇعىم.
ساباقتا شامالاردىڭ ولشەمدەرمەن بايلانىستى تۇسىنىكتەردى مەڭگەرۋ ءۇشىن جاتتىعۋلار جاسالادى. تاجىريبەلىك دەڭگەيدە وقۋشىلار تومەندەگىدەي قورىتىندىلار جاساپ ۇيرەنەدى:
— شامالاردى ولشەۋگە، سالىستىرۋعا جانە ناتيجەسىن ساندار كومەگىمەن كورسەتۋگە بولادى؛
— شامالاردى ولشەۋ ءۇشىن ولشەم تاڭداپ الىپ، ونىڭ ولشەنەتىن شامادا قانشاسى بارىن انىقتاۋعا بولادى؛
— شامالاردى ولار تەك بىردەي ولشەۋىشتەرمەن ولشەگەندە عانا سالىستىرۋعا بولاتىنى تۇسىنەتىن بولادى.
ساباقتى وتكەن ساباقتاردا العان بىلىمدەردى ەسكە تۇسىرۋدەن باستاڭىز. زاتتاردىڭ ۇزىندىعىن، ماسساسىن، كولەمىن ولشەۋدى بۇرىن قالاي ۇيرەنگەنىن ەسكە ءتۇسىرىڭىز. ماسسا، ۇزىندىق، كولەم — شامالار ەكەنىن، شامالاردى ولشەۋگە، سالىستىرۋعا بولاتىنىن ايتىڭىز. شامالاردى ولشەپ، ورتاق قاسيەتتەرىن تابۋدى ۇسىنىڭىز. ەكى شەلەكتى جانە ەكى ءتۇرلى ولشەۋىش ىدىستى كورسەتىڭىز دە، سۇراڭىز:
— قاي ولشەۋىشتى پايدالانىپ شەلەككە سۋدى تەز تولتىرۋعا بولادى؟
— شەلەكتى تولتىرۋ ءۇشىن قاي ىدىستى كوبىرەك پايدالانادى؟ نەگە؟ شامانى ولشەپ، ولشەم ناتيجەسىن سانمەن كورسەتۋگە بولادى دەگەن قورىتىندىلاۋعا جەتەلەڭىز. ەگەر ولشەۋىش رەتىندە العان كولەم ۇلكەن بولسا، شامانى سيپاتتايتىن سان كىشى بولادى؛ ەگەر ولشەۋىش كىشى بولسا، وندا شامانى سيپاتتايتىن سان ۇلكەن بولادى دەپ قورىتىندىلاتىڭىز.
وسى قاسيەتتى زاتتىڭ ۇزىندىعى مەن ماسساسىن ولشەگەندە دە پايدالانۋعا بولاتىنىن ايتىڭىز.
سالىستىر. نەگە؟ بۇل تاپسىرما زاتتاردى سالىستىرۋ ءۇشىن ولاردى ءبىر ولشەۋىشپەن ولشەگەندە عانا دۇرىس ناتيجە الۋعا بولاتىنى تۋرالى تۇسىنىكتى بەكىتۋ ماقساتىندا بەرىلىپ وتىر.
سۇراق قويىپ، اڭگىمە جۇرگىزىڭىز:
— كىمنىڭ بوتەلكەسىنىڭ كولەمى ۇلكەن دەپ ويلايسىڭدار؟ نەگە؟
— قىز بەن ۇلدىڭ قولدارىنداعى بوتەلكەلەرى بىردەي مە، الدە ءارتۇرلى مە؟
— ءبىز بوتەلكەلەردىڭ قايسىسىنا كوپ سۋسىن سىياتىنىن ايتا الامىز با؟ (جوق، ايتا المايمىز.) وقۋ - شىلارعا سۋرەت بويىنشا ءوز ويلارىن قورىتىندىلاپ ايتۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز.
شامالاردى بىردەي ولشەۋىشتەرمەن ولشەگەندە عانا سالىستىرۋعا بولادى دەگەن قورىتىندى جاساتىڭىز.
ويلان. تاپسىرما وقۋلىقتاعى يلليۋستراسيا بويىنشا ورىندالادى. پىشىندەرى ءارتۇرلى ىدىستار بەرىلگەن. سوندىقتان قايسىسىندا بۇرشاقتىڭ كوپ ەكەنىن كوزبەن مولشەرلەپ انىقتاۋعا بولمايدى. وقۋشىلار جۇپپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، قالبىر ىدىستا بۇرشاق كوپ بولادى دەگەن قورىتىندىعا كەلەدى. سەبەبى وعان بىرنەشە ولشەۋىش ىدىستاعى بۇرشاق سىيادى.
جاۋابى: قالبىر ىدىستاعى بۇرشاق ارتىق.
ساباقتىڭ تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
وقۋ ماقساتى: بارلىق وقۋشىلار: ادامنىڭ ءوسۋى جانە دامۋى ءۇشىن كەرەك قاجەتتىلىكتەردى انىقتاۋ؛
