شىعارمالار توپتاماسى
تاقىرىپتارى:
1. ەل ەرتەڭى – ءبىلىمدى ۇرپاق
2. كۇركىرەپ وتكەن ءبىر سوعىس
كۇركىرەپ وتكەن ءبىر سوعىس
«بiزدiڭ جۇرەگiمiز تەمiر ەمەس. بiراق بiزدiڭ كەك وتىمىز قانداي تەمiردi بولسا دا ەرiتiپ، كۇيدiرiپ جiبەرە الادى. بiزدiڭ ۇرەيدi جەڭەتiن ەڭ كۇشتi قارۋىمىز بار، ول – وتانعا دەگەن ءسۇيiسپەنشiلiك.»
(باۋىرجان مومىش ۇلى)
جوسپار
ءى كىرىسپە ءبولىم:
ەرلىك پەن جەڭىس.
ءىى نەگىزگى ءبولىم:
1. ءوز ۇلتىڭ شەكسىز سۇيگەن ادام.
2. «ەرسiز ەل بولمايدى، ەلسiز ەر بولمايدى»
3. «وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ!»
ءىىى قورىتىندى:
ءومىرى - ۇرپاققا ونەگە.
سوعىستىڭ اتى سوعىس قوي،
جالمادى تالاي ارىستى.
مىلتىقتىڭ وعى بوسقا ۇشپاي،
ءولiم مەن ءومiر الىستى.
مىنە، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ جەڭىسپەن اياقتالعانىنا دا 66 جىل ءوتتى. بۇل سول كەزدەگى كەڭەس حالقىنىڭ ەرجۇرەكتىلىگى مەن توزىمدىلىكتەرىن پاش ەتەتىن، تاريحتا ماڭگىلىك قالاتىن كۇن. بۇل كۇندى سوعىستىڭ العى شەپتەرىندە قايسارلىقپەن شايقاس جۇرگىزىپ، ەرلىكتىڭ سان ۇلگىسىن كورسەتكەن ارداگەرلەر تويلايدى. ۇلى جەڭىس كۇنى ەلى مەن جەرى ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن، تۋعان - تۋىسقاندارىنا، جاقىن - جاراندارىنا، تۋعان جەرىنە، اۋىلىنا ورالماي قالعان قاھارمان ەرلەردى بۇكىل ەلى بولىپ ەسكە تۇسىرەدى.
ۇلى وتان سوعىسى حالقىمىزعا تونگەن ەڭ اۋىر كۇندەر بولدى. ءتورت جىل، 1418 كۇن مەن ءتۇن بويى ءوز جەرى مەن وتانى ءۇشىن، كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن جان قيلى سوعىس ءجۇرىپ جاتتى.
سول كەزدەگى كەڭەس وداعىنىڭ باسقا حالىقتارىمەن بىرگە جاۋدى تالقانداپ، جەڭىسكە جەتۋ ىسىنە قازاق حالقى دا ءوزىنىڭ لايىقتى ۇلەسىن قوستى. قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر برەست قامالىنان باستاپ بەرلينگە دەيىن باردى. ولار ستالينگراد تۇبىندەگى جەرتولەلەردە، دنەپر وتكەلىندە، موسكۆا مەن لەنينگراد ءۇشىن بولعان ۇرىستاردا باتىر ەرلىكتەر كورسەتتى. ۋكراينانى، كاۆكازدى، بەلورۋسسيانى، قىرىمدى، پريبالتيكانى ازات ەتتى، پولشا، رۋمىنيا، ۆەنگريا، چەحوسلوۆاكيا، بولگاريا، گەرمانيا جەرلەرىندەگى مايدان جولدارىندا جەڭىس تۋىن كوتەرىپ ءوتتى. ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ءبىزدىڭ قانداستارىمىز قاتىسپاعان بىردە - ءبىر ۇلكەن شايقاس بولمادى.
قازاق ەل باسىنا كۇن تۋعاندا جالعىز جانىن قۋ شۇبەرەككە تۇيگەن جاۋىنگەر حالىق بولعان. ۇلان بايتاق دالاسىنىڭ ءبىر تۇتام جەرى ءۇشىن قورقۋ دەگەن سەزىمدى جۇرەگىنەن جۇلىپ الىپ تاستاعان. ءتىپتى ارىعا بارماي - اق كەشەگى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ءالى سارعايىپ ۇلگەرمەگەن قاتپارلى پاراقتارىنا ءۇڭىلىپ قاراساق قازاقتاردىڭ قاندى قىرعىندا قايمىقپاي سوعىسقانىنا انىق كوزىمىز جەتەدى. وعان مىسال ايقاس الاڭدارىندا وشپەس ەرلىك جاساعان قايسار جاۋىنگەرلەرىمىزدىڭ ءبىرى – باۋىرجان مومىش ۇلى ەدى.
ۇزىن بويلى، قارا سۇر مومىشتىڭ ۇلى باۋىرجان سول كەزدە وتىزدىڭ ۇستىندەگى جاس جىگىت ەدى.
«ءوز حالقىن قۇرمەتتەپ، سۇيمەگەن ادام – وپاسىز، وڭباعان ادام»،- دەپ باۋىرجان مومىش ۇلى ايتقانداي، وتان ءۇشىن ءوز باسىن ولىمگە بايلاپ، اجالمەن الىسىپ، ءوز ۇرپاقتارىنىڭ، ءوز حالقىنىڭ نامىسىن قورعاعانى ءوز حالقىن شىن سۇيەتىندىگىنەن بولسا كەرەك.
سونداي قيىنشىلىق جاعدايدا دۇشپاننىڭ قاپتاعان قاراقۇرىم كۇشىنە توتەپ بەرىپ، ولارمەن تابان تىرەسە شايقاسقان اتالارىمىزدىڭ ەرلىگى ءبىزدىڭ كوكىرەگىمىزگە ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتادى.
«ەرسiز ەل بولمايدى، ەلسiز ەر بولمايدى»،- دەيدi باتىر بابامىز باۋىرجان مومىش ۇلى. ۇلى وتان سوعىسىندا ەل كۇيرەپ، تالاي ادام اجال قۇشتى. سول سوعىستا ءوزiنiڭ قايسار ەرلiگiمەن، قايراتتى مiنەزiمەن جاۋىنگەرلەرگە جiگەر بەرگەن بابالارعا مىڭ العىس. وسى ەرجۇرەك بابالار قاتارىندا باۋىرجاننىڭ ەڭبەگi ەرەكشە. «وتان ءۇشiن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسiڭ» دەپ ۇران تاستاعان باتىر اتامىز، كەلەر ۇرپاقتىڭ بولاشاعى ءۇشiن ءوز باسىن ءولiمگە بايلاپ، اجالمەن الىسىپ، جەڭiس تۋىن تiكتi. باۋىرجان اتا بiر ەستەلiگiندە: «مەن – وزگە ۇلتتاردى قۇرمەتتەۋشi، ءوز ۇلتىن ءسۇيۋشi اداممىن»،- دەيدi. باتىردىڭ ءار قازاقتىڭ جۇرەگiندە ساقتالۋىنىڭ سەبەبi دە، ۇلتىن سۇيگەندiگiنەن شىعار.
باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ تۇلعاسى ماعان قاشاندا مۇزارت شىڭنىڭ باسىندا، مۇنارتىپ قالىقتاعان اقيىق، مۇزبالاق قىران بولىپ ەلەستەيدى.
1941 جىلى ماسكەۋ ءتۇبiندەگi قاندى شايقاستاردا تەڭدەسi جوق ەرلiگiمەن الەمدi ءدۇر سiلكiندiرگەن قازاقستاندىق 316 - اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ باتالون كومانديرi رەتiندە قاپيادا وي تاۋىپ، قاراڭعىدا جول تاۋىپ، ەرەن ەرلiگiمەن اتى الەمگە اڭىز بولىپ، باتىر قولباسشى اتاندى.
جەڭiستiڭ 65 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا قاھارماندىق پەن وشپەس ەرلiگى ءۇشىن ماسكەۋ حالقى قۇرمەتتەپ، ۇلكەن سىي جاسادى. ماسكەۋ قالاسىنان ۇلان - عايىر، ۇزىن كوشە، ءزاۋلiم مەكتەپكە باتىر اتامىزدىڭ ەسiمi بەردi. بۇل باۋىرجان ەرلiگiن مويىنداۋ جانە بۇكiل قازاق حالقىنا دەگەن قۇرمەت ەدi. ونىڭ «ەجەلدەن ەر تiلەگi – ەل تiلەگi، ادال ۇل ەر بوپ تۋسا – ەل تiرەگi» دەگەن وسيەتiءنىڭ ءومiردە ورىندالعانىن كورiپ قۋاندىق.
ەرجۇرەك باتىردىڭ كiتاپتارىڭ وقىپ وتىرىپ، تەرەڭ ويعا قالام. وتانعا دەگەن ءسۇيiسپەنشiلiگiنەن، حالقىڭا دەگەن ماحابباتىنان، ۇلتتىق بيiك رۋحىنان قۋات الامىن.
باۋىرجان اتانىڭ قالامىنان شىققان «موسكۆا ءۇشiن شايقاس»، «قانمەن جازىلعان كiتاپ»، «ۇشقان ۇيا»، ت. ب. شىعارمالارىڭىزدى وقىپ شىقتىم. ونىڭ شەبەر سۋرەتكەرلiگiڭە، ادام پسيحولوگياسىن تانىپ - بiلۋدەگi سەزiمتالدىعىڭا تاڭ قالامىن. شىعارمالارىڭىزدا ءار كەيiپكەر وزگەشە بiر الەم... ءار سويلەمدە تۇنىپ تۇرعان سىر جاتىر. بۇلاردى وقىپ قانا قويماي، جاتتاپ، ۇلگi ونەگە الۋىمىز كەرەك.
ونىڭ بiزگە قالدىرعان ماڭگiلiك وشپەس، عاسىردان عاسىرعا جەتەر مۇرا - لارى ءۇشiن ۇرپاقتارى ماڭگi قارىزدار. باقىتتى بولاشاق، تاۋەلسiز ەل - اڭساعان ارمانى ەدi. بۇگiن سiزدiڭ ارمانىڭىز – ۇلتتىق تiلدiڭ، ءداستۇردiڭ، سالت - سانانىڭ مىزعىماس تiرەگi، كۇشi، التىن دiڭگەگi – حالىقتىڭ ب ا ق جۇلدىزى جارقىراپ جانعان كۇن.
سiزدiڭ تاعلىمىڭىزدى زەر سالا وقىپ - ۇيرەنۋ بۇگiن دە، ەرتەڭ دە كەلەشەك ۇرپاق ۇلەسiندە. ۇلت بولاشاعىنىڭ نەگiزiن جاسايتىن جاستار ساناسى وركەنيەت دەڭگەيiنە ساي بولۋى شارت. وسىنى ويلاعان كەزدە سiزدiڭ: «جاۋدان دا، داۋدان دا قورىقپاعان قازاق ەدiم، ەندi قورقىنىشىم كوبەيiپ ءجۇر. بالالارىن بەسiككە بولەمەگەن، بەسiگi جوق ەلدەن قورقام. ەكiنشi، نەمەرەسiنە ەرتەگi ايتىپ بەرەتiن اجەلەرiنiڭ ازايۋىنان قورقام. ءۇشiنشi، ءدامدi، ءداستۇردi سىيلامايتىن بالالار ءوسiپ كەلەدi. ونىڭ قولىنا قىلىش بەرسەڭ، كiمدi دە بولسا شاۋىپ تاستاۋعا دايار. قولىنا كiتاپ المايدى. ۇيرەنiپ جاتقان بالا جوق، ۇيرەتiپ جاتقان اجە، اكە جوق»، – دەگەن وسيەتiڭiز ويعا ورالادى.
بۇل – ۇلكەن الاڭداۋشىلىق. ءوزiن حالىقتان ءبولiپ قاراي المايتىن تۇلعانىڭ الاڭى. بۇل ءۇن بۇگiنگi ءداۋiرمەن دە ۇندەسiپ جاتىر.
«قادiرiن بiلمەپپiز عوي تiرi كەزدە،
دەپ جىلاپ سورلى قازاق مەن ولگەندە.
ۇرپاق اتار 80 مەن ءجۇزدiگiمدi،
تاريحتىڭ تۇكپiرiنە ءسوز كەلگەندە»، – دەپ ءوزiڭiز ايتقانداي، 1990 جىلى كەش تە بولسا سiزگە «كەڭەستەر وداعىنىڭ باتىرى» اتاعى بەرiلدi. «باۋىرجان جۇلدىزدى بولعان كۇن – قازاقتىڭ جۇلدىزى جانعان كۇن» دەپ ەلباسىمىز سiزدiڭ حالىقپەن بiرگە ەكەندiگiڭiزدi تولعانا، تەبiرەنە ايتتى. جەڭىس كۇنى سوعىستان ورالماي قالعان ەرلەرىمىزدىڭ رۋحىنا باس ءيىپ، ارامىزدا جۇرگەن سوعىس ارداگەرلەرىنە قۇرمەتپەن قاراپ، ولاردىڭ قايسارلىقتارى مەن ەرلىكتەرىنە تاعزىم ەتەتىن كۇن ەمەس پە؟! پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ: «ۇلى جەڭىس – قازاقستان تاريحىنىڭ جارقىن بەتتەرىنىڭ ءبىرى. بۇل – قان مايداندا وت كەشكەن سوعىس ارداگەرلەرى مەن سول جىلداردا «ءبارى دە مايدان ءۇشىن، ءبارى دە جەڭىس ءۇشىن»دەپ، قۇلاقتارى جاستىققا تيمەگەن تىل ارداگەرلەرىنىڭ مەيرامى» دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن. تابان ەت، ماڭداي تەرمەن كەلگەن وسى ۇلى جەڭىسكە قارۋىمەن دە، قالامىمەن دە ۇلەس قوسقان، اتى اڭىزعا اينالعان قاھارمان جازۋشىلارىمىزدىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى - باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قاھارماندىق رۋحى ۇرپاقتان - ۇرپاققا ونەگە بولادى دەپ سانايمىن.
الماتى قالاسى،
№57 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
8 سىنىپ وقۋشىسى مامەدوۆ تۋرال
ءپان ءمۇعالىمى: تاۋەكەلوۆا گۋلبانۋ قونىسباي قىزى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
1. ەل ەرتەڭى – ءبىلىمدى ۇرپاق
2. كۇركىرەپ وتكەن ءبىر سوعىس
كۇركىرەپ وتكەن ءبىر سوعىس
«بiزدiڭ جۇرەگiمiز تەمiر ەمەس. بiراق بiزدiڭ كەك وتىمىز قانداي تەمiردi بولسا دا ەرiتiپ، كۇيدiرiپ جiبەرە الادى. بiزدiڭ ۇرەيدi جەڭەتiن ەڭ كۇشتi قارۋىمىز بار، ول – وتانعا دەگەن ءسۇيiسپەنشiلiك.»
(باۋىرجان مومىش ۇلى)
جوسپار
ءى كىرىسپە ءبولىم:
ەرلىك پەن جەڭىس.
ءىى نەگىزگى ءبولىم:
1. ءوز ۇلتىڭ شەكسىز سۇيگەن ادام.
2. «ەرسiز ەل بولمايدى، ەلسiز ەر بولمايدى»
3. «وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ!»
ءىىى قورىتىندى:
ءومىرى - ۇرپاققا ونەگە.
سوعىستىڭ اتى سوعىس قوي،
جالمادى تالاي ارىستى.
مىلتىقتىڭ وعى بوسقا ۇشپاي،
ءولiم مەن ءومiر الىستى.
مىنە، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ جەڭىسپەن اياقتالعانىنا دا 66 جىل ءوتتى. بۇل سول كەزدەگى كەڭەس حالقىنىڭ ەرجۇرەكتىلىگى مەن توزىمدىلىكتەرىن پاش ەتەتىن، تاريحتا ماڭگىلىك قالاتىن كۇن. بۇل كۇندى سوعىستىڭ العى شەپتەرىندە قايسارلىقپەن شايقاس جۇرگىزىپ، ەرلىكتىڭ سان ۇلگىسىن كورسەتكەن ارداگەرلەر تويلايدى. ۇلى جەڭىس كۇنى ەلى مەن جەرى ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن، تۋعان - تۋىسقاندارىنا، جاقىن - جاراندارىنا، تۋعان جەرىنە، اۋىلىنا ورالماي قالعان قاھارمان ەرلەردى بۇكىل ەلى بولىپ ەسكە تۇسىرەدى.
ۇلى وتان سوعىسى حالقىمىزعا تونگەن ەڭ اۋىر كۇندەر بولدى. ءتورت جىل، 1418 كۇن مەن ءتۇن بويى ءوز جەرى مەن وتانى ءۇشىن، كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن جان قيلى سوعىس ءجۇرىپ جاتتى.
سول كەزدەگى كەڭەس وداعىنىڭ باسقا حالىقتارىمەن بىرگە جاۋدى تالقانداپ، جەڭىسكە جەتۋ ىسىنە قازاق حالقى دا ءوزىنىڭ لايىقتى ۇلەسىن قوستى. قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر برەست قامالىنان باستاپ بەرلينگە دەيىن باردى. ولار ستالينگراد تۇبىندەگى جەرتولەلەردە، دنەپر وتكەلىندە، موسكۆا مەن لەنينگراد ءۇشىن بولعان ۇرىستاردا باتىر ەرلىكتەر كورسەتتى. ۋكراينانى، كاۆكازدى، بەلورۋسسيانى، قىرىمدى، پريبالتيكانى ازات ەتتى، پولشا، رۋمىنيا، ۆەنگريا، چەحوسلوۆاكيا، بولگاريا، گەرمانيا جەرلەرىندەگى مايدان جولدارىندا جەڭىس تۋىن كوتەرىپ ءوتتى. ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ءبىزدىڭ قانداستارىمىز قاتىسپاعان بىردە - ءبىر ۇلكەن شايقاس بولمادى.
قازاق ەل باسىنا كۇن تۋعاندا جالعىز جانىن قۋ شۇبەرەككە تۇيگەن جاۋىنگەر حالىق بولعان. ۇلان بايتاق دالاسىنىڭ ءبىر تۇتام جەرى ءۇشىن قورقۋ دەگەن سەزىمدى جۇرەگىنەن جۇلىپ الىپ تاستاعان. ءتىپتى ارىعا بارماي - اق كەشەگى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ءالى سارعايىپ ۇلگەرمەگەن قاتپارلى پاراقتارىنا ءۇڭىلىپ قاراساق قازاقتاردىڭ قاندى قىرعىندا قايمىقپاي سوعىسقانىنا انىق كوزىمىز جەتەدى. وعان مىسال ايقاس الاڭدارىندا وشپەس ەرلىك جاساعان قايسار جاۋىنگەرلەرىمىزدىڭ ءبىرى – باۋىرجان مومىش ۇلى ەدى.
ۇزىن بويلى، قارا سۇر مومىشتىڭ ۇلى باۋىرجان سول كەزدە وتىزدىڭ ۇستىندەگى جاس جىگىت ەدى.
«ءوز حالقىن قۇرمەتتەپ، سۇيمەگەن ادام – وپاسىز، وڭباعان ادام»،- دەپ باۋىرجان مومىش ۇلى ايتقانداي، وتان ءۇشىن ءوز باسىن ولىمگە بايلاپ، اجالمەن الىسىپ، ءوز ۇرپاقتارىنىڭ، ءوز حالقىنىڭ نامىسىن قورعاعانى ءوز حالقىن شىن سۇيەتىندىگىنەن بولسا كەرەك.
سونداي قيىنشىلىق جاعدايدا دۇشپاننىڭ قاپتاعان قاراقۇرىم كۇشىنە توتەپ بەرىپ، ولارمەن تابان تىرەسە شايقاسقان اتالارىمىزدىڭ ەرلىگى ءبىزدىڭ كوكىرەگىمىزگە ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتادى.
«ەرسiز ەل بولمايدى، ەلسiز ەر بولمايدى»،- دەيدi باتىر بابامىز باۋىرجان مومىش ۇلى. ۇلى وتان سوعىسىندا ەل كۇيرەپ، تالاي ادام اجال قۇشتى. سول سوعىستا ءوزiنiڭ قايسار ەرلiگiمەن، قايراتتى مiنەزiمەن جاۋىنگەرلەرگە جiگەر بەرگەن بابالارعا مىڭ العىس. وسى ەرجۇرەك بابالار قاتارىندا باۋىرجاننىڭ ەڭبەگi ەرەكشە. «وتان ءۇشiن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسiڭ» دەپ ۇران تاستاعان باتىر اتامىز، كەلەر ۇرپاقتىڭ بولاشاعى ءۇشiن ءوز باسىن ءولiمگە بايلاپ، اجالمەن الىسىپ، جەڭiس تۋىن تiكتi. باۋىرجان اتا بiر ەستەلiگiندە: «مەن – وزگە ۇلتتاردى قۇرمەتتەۋشi، ءوز ۇلتىن ءسۇيۋشi اداممىن»،- دەيدi. باتىردىڭ ءار قازاقتىڭ جۇرەگiندە ساقتالۋىنىڭ سەبەبi دە، ۇلتىن سۇيگەندiگiنەن شىعار.
باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ تۇلعاسى ماعان قاشاندا مۇزارت شىڭنىڭ باسىندا، مۇنارتىپ قالىقتاعان اقيىق، مۇزبالاق قىران بولىپ ەلەستەيدى.
1941 جىلى ماسكەۋ ءتۇبiندەگi قاندى شايقاستاردا تەڭدەسi جوق ەرلiگiمەن الەمدi ءدۇر سiلكiندiرگەن قازاقستاندىق 316 - اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ باتالون كومانديرi رەتiندە قاپيادا وي تاۋىپ، قاراڭعىدا جول تاۋىپ، ەرەن ەرلiگiمەن اتى الەمگە اڭىز بولىپ، باتىر قولباسشى اتاندى.
جەڭiستiڭ 65 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا قاھارماندىق پەن وشپەس ەرلiگى ءۇشىن ماسكەۋ حالقى قۇرمەتتەپ، ۇلكەن سىي جاسادى. ماسكەۋ قالاسىنان ۇلان - عايىر، ۇزىن كوشە، ءزاۋلiم مەكتەپكە باتىر اتامىزدىڭ ەسiمi بەردi. بۇل باۋىرجان ەرلiگiن مويىنداۋ جانە بۇكiل قازاق حالقىنا دەگەن قۇرمەت ەدi. ونىڭ «ەجەلدەن ەر تiلەگi – ەل تiلەگi، ادال ۇل ەر بوپ تۋسا – ەل تiرەگi» دەگەن وسيەتiءنىڭ ءومiردە ورىندالعانىن كورiپ قۋاندىق.
ەرجۇرەك باتىردىڭ كiتاپتارىڭ وقىپ وتىرىپ، تەرەڭ ويعا قالام. وتانعا دەگەن ءسۇيiسپەنشiلiگiنەن، حالقىڭا دەگەن ماحابباتىنان، ۇلتتىق بيiك رۋحىنان قۋات الامىن.
باۋىرجان اتانىڭ قالامىنان شىققان «موسكۆا ءۇشiن شايقاس»، «قانمەن جازىلعان كiتاپ»، «ۇشقان ۇيا»، ت. ب. شىعارمالارىڭىزدى وقىپ شىقتىم. ونىڭ شەبەر سۋرەتكەرلiگiڭە، ادام پسيحولوگياسىن تانىپ - بiلۋدەگi سەزiمتالدىعىڭا تاڭ قالامىن. شىعارمالارىڭىزدا ءار كەيiپكەر وزگەشە بiر الەم... ءار سويلەمدە تۇنىپ تۇرعان سىر جاتىر. بۇلاردى وقىپ قانا قويماي، جاتتاپ، ۇلگi ونەگە الۋىمىز كەرەك.
ونىڭ بiزگە قالدىرعان ماڭگiلiك وشپەس، عاسىردان عاسىرعا جەتەر مۇرا - لارى ءۇشiن ۇرپاقتارى ماڭگi قارىزدار. باقىتتى بولاشاق، تاۋەلسiز ەل - اڭساعان ارمانى ەدi. بۇگiن سiزدiڭ ارمانىڭىز – ۇلتتىق تiلدiڭ، ءداستۇردiڭ، سالت - سانانىڭ مىزعىماس تiرەگi، كۇشi، التىن دiڭگەگi – حالىقتىڭ ب ا ق جۇلدىزى جارقىراپ جانعان كۇن.
سiزدiڭ تاعلىمىڭىزدى زەر سالا وقىپ - ۇيرەنۋ بۇگiن دە، ەرتەڭ دە كەلەشەك ۇرپاق ۇلەسiندە. ۇلت بولاشاعىنىڭ نەگiزiن جاسايتىن جاستار ساناسى وركەنيەت دەڭگەيiنە ساي بولۋى شارت. وسىنى ويلاعان كەزدە سiزدiڭ: «جاۋدان دا، داۋدان دا قورىقپاعان قازاق ەدiم، ەندi قورقىنىشىم كوبەيiپ ءجۇر. بالالارىن بەسiككە بولەمەگەن، بەسiگi جوق ەلدەن قورقام. ەكiنشi، نەمەرەسiنە ەرتەگi ايتىپ بەرەتiن اجەلەرiنiڭ ازايۋىنان قورقام. ءۇشiنشi، ءدامدi، ءداستۇردi سىيلامايتىن بالالار ءوسiپ كەلەدi. ونىڭ قولىنا قىلىش بەرسەڭ، كiمدi دە بولسا شاۋىپ تاستاۋعا دايار. قولىنا كiتاپ المايدى. ۇيرەنiپ جاتقان بالا جوق، ۇيرەتiپ جاتقان اجە، اكە جوق»، – دەگەن وسيەتiڭiز ويعا ورالادى.
بۇل – ۇلكەن الاڭداۋشىلىق. ءوزiن حالىقتان ءبولiپ قاراي المايتىن تۇلعانىڭ الاڭى. بۇل ءۇن بۇگiنگi ءداۋiرمەن دە ۇندەسiپ جاتىر.
«قادiرiن بiلمەپپiز عوي تiرi كەزدە،
دەپ جىلاپ سورلى قازاق مەن ولگەندە.
ۇرپاق اتار 80 مەن ءجۇزدiگiمدi،
تاريحتىڭ تۇكپiرiنە ءسوز كەلگەندە»، – دەپ ءوزiڭiز ايتقانداي، 1990 جىلى كەش تە بولسا سiزگە «كەڭەستەر وداعىنىڭ باتىرى» اتاعى بەرiلدi. «باۋىرجان جۇلدىزدى بولعان كۇن – قازاقتىڭ جۇلدىزى جانعان كۇن» دەپ ەلباسىمىز سiزدiڭ حالىقپەن بiرگە ەكەندiگiڭiزدi تولعانا، تەبiرەنە ايتتى. جەڭىس كۇنى سوعىستان ورالماي قالعان ەرلەرىمىزدىڭ رۋحىنا باس ءيىپ، ارامىزدا جۇرگەن سوعىس ارداگەرلەرىنە قۇرمەتپەن قاراپ، ولاردىڭ قايسارلىقتارى مەن ەرلىكتەرىنە تاعزىم ەتەتىن كۇن ەمەس پە؟! پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ: «ۇلى جەڭىس – قازاقستان تاريحىنىڭ جارقىن بەتتەرىنىڭ ءبىرى. بۇل – قان مايداندا وت كەشكەن سوعىس ارداگەرلەرى مەن سول جىلداردا «ءبارى دە مايدان ءۇشىن، ءبارى دە جەڭىس ءۇشىن»دەپ، قۇلاقتارى جاستىققا تيمەگەن تىل ارداگەرلەرىنىڭ مەيرامى» دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن. تابان ەت، ماڭداي تەرمەن كەلگەن وسى ۇلى جەڭىسكە قارۋىمەن دە، قالامىمەن دە ۇلەس قوسقان، اتى اڭىزعا اينالعان قاھارمان جازۋشىلارىمىزدىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى - باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قاھارماندىق رۋحى ۇرپاقتان - ۇرپاققا ونەگە بولادى دەپ سانايمىن.
الماتى قالاسى،
№57 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
8 سىنىپ وقۋشىسى مامەدوۆ تۋرال
ءپان ءمۇعالىمى: تاۋەكەلوۆا گۋلبانۋ قونىسباي قىزى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سانداردىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسى، وزگەرىس اۋقىمى، موداسى.
-
دەنە شىنىقتىرۋ ساباعىندا قولدانىلاتىن قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى
