سىبايلاس جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سىبايلاس جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار
ساباق ماقساتى:
ءبىلىم بەرۋ: وقۋشىنىڭ سىبايلاس بۇرىش جانە ۆەرتيكال بۇرىش تاقىرىبىن وقىپ ۇيرەنۋدىڭ جوباسىن ءبىرتۇتاس قابىلداۋىنا كومەك كورسەتۋ.
تاربيەلەۋ: ەسەپتەردى شىعارۋدا وقۋشىنىڭ جان دۇنيەسىنە ىقپال ەتەتىن ادامگەرشىلىك تۇلعانىڭ قاسيەتتەردى، ەڭبەكسۇيگىشتىگىن داعدىلاردىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋ.
دامىتۋ: ءار وقۋشىنىڭ پراكتيكالىق بىلىگىمەن سىزبا داعدى ماشىقتارىن، مەرزىمدى جۇمىس ىستەي ءبىلۋىن دامىتۋعا جاعداي جاساۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، cىزبالار، ءۇشبۇرىشتار، ماقال - ماتەل،.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا، سايىس ساباعى.
ساباقتىڭ ۇيىمداستىرىلۋى: وقۋشىلار 3 - توپقا بولىنەدى، توپ باسشىسى تاعايىندالادى.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءمۇعالىم: ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلايدى. بۇگىنگى ساباق جارىس تۇرىندە وتىلەدى.
ءمۇعالىم: بالالار «جارىس» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
وقۋشى: سپورت تۇرلەرىنەن، ات جارىس، ءبىلىم جارىسى ت. ب.
ءمۇعالىم: سپورتتىق، حالىقارالىق، اۋداندىق، قالالىق، مەكتەپىشىلىك جارىستار بولىپ جاتادى. ولاي بولسا، سونىمەن قاتار قازاقستانىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىلدىق مەرەكەسى بولىپ جاتىر، وسىعان وراي بۇگىنگى ساباعىمىز وسى مەرەكەلەرگە ارنالادى.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباق 5 بولىمنەن قۇرالادى:
1. توپتىق تانىستىرۋ.
2. «اتادان قالعان اسىل ءسوز»
3. تاپقىرلىق سايىسى،.
4. جاڭا ساباق
5. سيقىرلى ءۇشبۇرىشتار
1. توپتىق تانىستىرۋ.
سىزدەر 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرسىڭدار.
1) قايرات توبى دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سەبەبى نە؟
2) ءلاززات دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سەبەبى نە؟
3) ەربول دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سەبەبى نە؟
وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى:
2. «اتادان قالعان اسىل ءسوز»
ولاي بولسا، اقىلىڭ بولسا اقىلعا ەر، اقىلىڭ بولماسا ناقىلعا ەر دەمەكشى «اتادان قالعان اسىل ءسوز» كەزەڭىن باستايمىز.
شارتى: ءار توپ كەزەكتەسىپ ناقىل ءسوز ايتادى، كەلەسى توپ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى.
قايرات توبى: بىلىمدىگە دۇنيە جارىق،
ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى كارىپ.
ءلاززات توبى :اقىلداسساڭ شەشەرسىڭ،
اقىلداسپاساڭ كەم كەسەرسىڭ!
قاسىم اتا: مەكتەپ كەمە،
ءبىلىم تەڭىز.
3. تاپقىرلىق سايىسى،.
«بىلىمدىلەرمەن دوس بولساڭ، تارىققاندا اقىل بەرەدى.
بىلگىشتەرمەن دوس بولساڭ ادامشىلىعىڭدى بىلەدى!» دەگەندەي كەلەسى «تاپقىرلىق سايىسىنا كەزەك بەرەمىز»
شارتى: ءار توپ «اۋىزشا تەست» سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
قايرات توبى:
1)) كەسىندىنىڭ بويىنان 1 نۇكتە ال سوندا قانشا كەسىندى بولادى؟ (3)
2) بۇرىشتى تەڭ ەكى بولىككە بولەتىن ساۋلە؟ (بيسسەكتريسا)
3) جازىقتىقتاعى قانداي ءتۇزۋ ەشقاشان قيىلىسپايدى؟ (پاراللەل)
4) تاۋلىكتىڭ ¼ بولىگى؟ (6 ساعات)
5) دالەلدەنبەيتىن ۇيعارىم قالاي اتالادى؟ (اكسيوما)
6) 180º-قا تەڭ بۇرىش قالاي اتالادى. (جازىڭقى)
ءلاززات توبى:
1) دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن ماتەماتيكالىق سويلەم؟ (تەورەما)
2) ءتورتبۇرىشتىڭ ءبىر بۇرىشىن كەسىپ الساڭ، نەشە بۇرىش قالادى؟(بەس)
3) ەكى نۇكتەدەن شەكتەلگەن ءتۇزۋدىڭ بولىگى؟ (كەسىندى)
4) بارلىق قابىرعالارى تەڭ تىكتورتبۇرىش (شارشى)
5) «باستامالار» دەپ اتالاتىن ەڭبەگى بار عالىم؟ (ەۆكليد)
6) ءبىر نۇكتەدەن تارالعان، 2 ساۋلەدەن قۇرالعان فيگۋرا (بۇرىش)
ەربول توبى:
1) گەومەتريانىڭ جازىقتاعى فيگۋرانى زەرتتەيتىن ءبولىمى (پلانيمەتريا)
2) ءبىر نۇكتەدەن شىققان ءتۇزۋ (ساۋلە)
3) ءتورتبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى (3600)
4) پەرپەنديكۋليار تۇزۋلەر نەشە گرادۋس بۇرىش جاساپ قيىلىسادى؟ (توقسان)
5) ساعات ءۇشتى كورسەتكەندە، ونىڭ ساعاتتىڭ جانە مينۋتتىڭ تىلدەرى قانداي بۇرىش جاسايدى؟ (تىك بۇرىش)
6) بۇرىشتى ولشەيتىن قۇرال (ترانسپورتير)
« جاڭا ساباق»
ال بالالار سەندەر «ءۇش توراي»ەرتەگىسىن جاقسى بىلەسىڭدەر. سلايدقا نازار اۋدارايىق تورايلاردىڭ جاپالاقپەن كەزدەسكەنشە جۇرگەن جول ايرىعىن قاراساق قانداي دا ءبىر بۇرىشتار پايدا بولادى.
ولاي بولسا بۇگىنگى ساباعىمىز بۇرىشتىڭ تۇرلەرى
سىبايلاس بۇرىش جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار
پراكتيكالىق جۇمىس.
1. ءسۇيىر، دوعال، تىك بۇرىشتاردى سالىڭدار. ولاردىڭ ارقايسىسىمەن سىبايلاس بۇرىشتاردى سالىڭدار.
2) 70°-قا تەڭ بۇرىش سالىپ، ءترانسپورتيردى پايدالانىپ، ونىڭ بيسسەكتريساسىن جۇرگىزىڭدەر
3) ا تۇزۋىنە ا نۇكتەسىنەن كوز مولشەرىمەن پەرپەنديكۋليار تۇسىرىڭدەر. ناتيجەسىن ترانسپورتير ارقىلى تەكسەرىڭدەر.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
1 - دەڭگەي
№65. 4 5º؛ 60º؛ 90º؛ 30º-قا تەڭ بۇرىشتارمەن سىبايلاس بۇرىشتاردى تابىڭدار
ج 135º؛ 130º؛ 90º؛ 1 50º
2 - دەڭگەي
بىرەۋى ەكىنشىسىنەن 3 ەسە ۇلكەن بولاتىن سىبايلاس بۇرىشتاردى تابىڭدار
ج: 45 º جانە 135º B
A O C
3 - دەڭگەي
بەرىلگەنى: ۆ
<>
<вос=4х а="" о="">
<аос=?><вос=?>
شەشۋى:
ح+4ح =180º
5x =180
x= 36
4x= 36٠4=144
<аod =="">
ج: <аос =36º="">< boc="">
ساباقتى بەكىتۋ
«سيقىرلى ءۇشبۇرىشتار».
شارتى: بىزگە 10 سيقىرلى ءۇشبۇرىش بەرىلگەن. وسى سيقىرلى ءۇشبۇرىشتاردىڭ سىرىن اشۋ كەرەك. ول ءۇشىن مىنا ءۇشبۇرىشتارعا جاسىرىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ كەرەك. سۇراقتاردى توپتار كەزەكپەن تاڭدايدى. ءۇشبۇرىشتاردىڭ استىنان تاۋەلسىزدىككە ارنالعان سۋرەت شىعادى. وقۋشىلار تاۋەلسىزدىكتىڭ 21 جىلدىعىنا وراي تىلەكتەرىن ايتادى.
1. ءۇشبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى (180º)
2. تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىشتىڭ ر=15سم، قابىرعالارىن تاپ. (5سم)
3. تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىشتىڭ ر=10سم، ءبۇيىر قابىرعاسى - 3سم تابانىنىڭ ۇزىندىعىن تاپ؟ (4سم)
4. ەكى قابىرعاسى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش (تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىش)
5. تەڭبۇيىرلى ءۇشبۇرىشتىڭ ر=14سم، تابانى 4سم، ءبۇيىر قابىرعالارىن تاپ؟ (5سم)
6. ءۇش نۇكتەدەن، ءۇش كەسىندىدەن قۇرالعان فيگۋرا؟ (ءۇشبۇرىش)
7بارلىق قابىرعالارى تەڭ ءۇشبۇرىش (تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىش)
8. تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىشتىڭ ءبىر قابىرعاسى - 3سم، پەريمەترىن تاپ.
(9سم)
9. ءۇشبۇرىش قابىرعالارىنا قاتىستى نەشەگە بولىنەدى؟ (3)
10. تەڭقابىرعالى ءۇشبۇرىشتىڭ بۇرىشتارى نەگە تەڭ؟ (60º)
ءمۇعالىم: سيقىرلى ءۇشبۇرىشتىڭ سىرىن اشىق. تاۋەلسىزدىك سۋرەتى، تاۋەلسىزدىكتىڭ 21جىلدىعىنا ارناۋ تىلەك ايتىلدى.
باعالاۋ:
«توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بار» دەگەندەي كەلەسى كەزەك باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما §4. № 71،№78
№83 دالەلدەۋگە
ساباق ماقساتى:
ءبىلىم بەرۋ: وقۋشىنىڭ سىبايلاس بۇرىش جانە ۆەرتيكال بۇرىش تاقىرىبىن وقىپ ۇيرەنۋدىڭ جوباسىن ءبىرتۇتاس قابىلداۋىنا كومەك كورسەتۋ.
تاربيەلەۋ: ەسەپتەردى شىعارۋدا وقۋشىنىڭ جان دۇنيەسىنە ىقپال ەتەتىن ادامگەرشىلىك تۇلعانىڭ قاسيەتتەردى، ەڭبەكسۇيگىشتىگىن داعدىلاردىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋ.
دامىتۋ: ءار وقۋشىنىڭ پراكتيكالىق بىلىگىمەن سىزبا داعدى ماشىقتارىن، مەرزىمدى جۇمىس ىستەي ءبىلۋىن دامىتۋعا جاعداي جاساۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، cىزبالار، ءۇشبۇرىشتار، ماقال - ماتەل،.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا، سايىس ساباعى.
ساباقتىڭ ۇيىمداستىرىلۋى: وقۋشىلار 3 - توپقا بولىنەدى، توپ باسشىسى تاعايىندالادى.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءمۇعالىم: ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلايدى. بۇگىنگى ساباق جارىس تۇرىندە وتىلەدى.
ءمۇعالىم: بالالار «جارىس» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
وقۋشى: سپورت تۇرلەرىنەن، ات جارىس، ءبىلىم جارىسى ت. ب.
ءمۇعالىم: سپورتتىق، حالىقارالىق، اۋداندىق، قالالىق، مەكتەپىشىلىك جارىستار بولىپ جاتادى. ولاي بولسا، سونىمەن قاتار قازاقستانىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىلدىق مەرەكەسى بولىپ جاتىر، وسىعان وراي بۇگىنگى ساباعىمىز وسى مەرەكەلەرگە ارنالادى.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباق 5 بولىمنەن قۇرالادى:
1. توپتىق تانىستىرۋ.
2. «اتادان قالعان اسىل ءسوز»
3. تاپقىرلىق سايىسى،.
4. جاڭا ساباق
5. سيقىرلى ءۇشبۇرىشتار
1. توپتىق تانىستىرۋ.
سىزدەر 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرسىڭدار.
1) قايرات توبى دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سەبەبى نە؟
2) ءلاززات دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سەبەبى نە؟
3) ەربول دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سەبەبى نە؟
وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى:
2. «اتادان قالعان اسىل ءسوز»
ولاي بولسا، اقىلىڭ بولسا اقىلعا ەر، اقىلىڭ بولماسا ناقىلعا ەر دەمەكشى «اتادان قالعان اسىل ءسوز» كەزەڭىن باستايمىز.
شارتى: ءار توپ كەزەكتەسىپ ناقىل ءسوز ايتادى، كەلەسى توپ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى.
قايرات توبى: بىلىمدىگە دۇنيە جارىق،
ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى كارىپ.
ءلاززات توبى :اقىلداسساڭ شەشەرسىڭ،
اقىلداسپاساڭ كەم كەسەرسىڭ!
قاسىم اتا: مەكتەپ كەمە،
ءبىلىم تەڭىز.
3. تاپقىرلىق سايىسى،.
«بىلىمدىلەرمەن دوس بولساڭ، تارىققاندا اقىل بەرەدى.
بىلگىشتەرمەن دوس بولساڭ ادامشىلىعىڭدى بىلەدى!» دەگەندەي كەلەسى «تاپقىرلىق سايىسىنا كەزەك بەرەمىز»
شارتى: ءار توپ «اۋىزشا تەست» سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
قايرات توبى:
1)) كەسىندىنىڭ بويىنان 1 نۇكتە ال سوندا قانشا كەسىندى بولادى؟ (3)
2) بۇرىشتى تەڭ ەكى بولىككە بولەتىن ساۋلە؟ (بيسسەكتريسا)
3) جازىقتىقتاعى قانداي ءتۇزۋ ەشقاشان قيىلىسپايدى؟ (پاراللەل)
4) تاۋلىكتىڭ ¼ بولىگى؟ (6 ساعات)
5) دالەلدەنبەيتىن ۇيعارىم قالاي اتالادى؟ (اكسيوما)
6) 180º-قا تەڭ بۇرىش قالاي اتالادى. (جازىڭقى)
ءلاززات توبى:
1) دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن ماتەماتيكالىق سويلەم؟ (تەورەما)
2) ءتورتبۇرىشتىڭ ءبىر بۇرىشىن كەسىپ الساڭ، نەشە بۇرىش قالادى؟(بەس)
3) ەكى نۇكتەدەن شەكتەلگەن ءتۇزۋدىڭ بولىگى؟ (كەسىندى)
4) بارلىق قابىرعالارى تەڭ تىكتورتبۇرىش (شارشى)
5) «باستامالار» دەپ اتالاتىن ەڭبەگى بار عالىم؟ (ەۆكليد)
6) ءبىر نۇكتەدەن تارالعان، 2 ساۋلەدەن قۇرالعان فيگۋرا (بۇرىش)
ەربول توبى:
1) گەومەتريانىڭ جازىقتاعى فيگۋرانى زەرتتەيتىن ءبولىمى (پلانيمەتريا)
2) ءبىر نۇكتەدەن شىققان ءتۇزۋ (ساۋلە)
3) ءتورتبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى (3600)
4) پەرپەنديكۋليار تۇزۋلەر نەشە گرادۋس بۇرىش جاساپ قيىلىسادى؟ (توقسان)
5) ساعات ءۇشتى كورسەتكەندە، ونىڭ ساعاتتىڭ جانە مينۋتتىڭ تىلدەرى قانداي بۇرىش جاسايدى؟ (تىك بۇرىش)
6) بۇرىشتى ولشەيتىن قۇرال (ترانسپورتير)
« جاڭا ساباق»
ال بالالار سەندەر «ءۇش توراي»ەرتەگىسىن جاقسى بىلەسىڭدەر. سلايدقا نازار اۋدارايىق تورايلاردىڭ جاپالاقپەن كەزدەسكەنشە جۇرگەن جول ايرىعىن قاراساق قانداي دا ءبىر بۇرىشتار پايدا بولادى.
ولاي بولسا بۇگىنگى ساباعىمىز بۇرىشتىڭ تۇرلەرى
سىبايلاس بۇرىش جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار
پراكتيكالىق جۇمىس.
1. ءسۇيىر، دوعال، تىك بۇرىشتاردى سالىڭدار. ولاردىڭ ارقايسىسىمەن سىبايلاس بۇرىشتاردى سالىڭدار.
2) 70°-قا تەڭ بۇرىش سالىپ، ءترانسپورتيردى پايدالانىپ، ونىڭ بيسسەكتريساسىن جۇرگىزىڭدەر
3) ا تۇزۋىنە ا نۇكتەسىنەن كوز مولشەرىمەن پەرپەنديكۋليار تۇسىرىڭدەر. ناتيجەسىن ترانسپورتير ارقىلى تەكسەرىڭدەر.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
1 - دەڭگەي
№65. 4 5º؛ 60º؛ 90º؛ 30º-قا تەڭ بۇرىشتارمەن سىبايلاس بۇرىشتاردى تابىڭدار
ج 135º؛ 130º؛ 90º؛ 1 50º
2 - دەڭگەي
بىرەۋى ەكىنشىسىنەن 3 ەسە ۇلكەن بولاتىن سىبايلاس بۇرىشتاردى تابىڭدار
ج: 45 º جانە 135º B
A O C
3 - دەڭگەي
بەرىلگەنى: ۆ
<>
<вос=4х а="" о="">
<аос=?><вос=?>
شەشۋى:
ح+4ح =180º
5x =180
x= 36
4x= 36٠4=144
<аod =="">
ج: <аос =36º="">< boc="">
ساباقتى بەكىتۋ
«سيقىرلى ءۇشبۇرىشتار».
شارتى: بىزگە 10 سيقىرلى ءۇشبۇرىش بەرىلگەن. وسى سيقىرلى ءۇشبۇرىشتاردىڭ سىرىن اشۋ كەرەك. ول ءۇشىن مىنا ءۇشبۇرىشتارعا جاسىرىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ كەرەك. سۇراقتاردى توپتار كەزەكپەن تاڭدايدى. ءۇشبۇرىشتاردىڭ استىنان تاۋەلسىزدىككە ارنالعان سۋرەت شىعادى. وقۋشىلار تاۋەلسىزدىكتىڭ 21 جىلدىعىنا وراي تىلەكتەرىن ايتادى.
1. ءۇشبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى (180º)
2. تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىشتىڭ ر=15سم، قابىرعالارىن تاپ. (5سم)
3. تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىشتىڭ ر=10سم، ءبۇيىر قابىرعاسى - 3سم تابانىنىڭ ۇزىندىعىن تاپ؟ (4سم)
4. ەكى قابىرعاسى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش (تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىش)
5. تەڭبۇيىرلى ءۇشبۇرىشتىڭ ر=14سم، تابانى 4سم، ءبۇيىر قابىرعالارىن تاپ؟ (5سم)
6. ءۇش نۇكتەدەن، ءۇش كەسىندىدەن قۇرالعان فيگۋرا؟ (ءۇشبۇرىش)
7بارلىق قابىرعالارى تەڭ ءۇشبۇرىش (تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىش)
8. تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىشتىڭ ءبىر قابىرعاسى - 3سم، پەريمەترىن تاپ.
(9سم)
9. ءۇشبۇرىش قابىرعالارىنا قاتىستى نەشەگە بولىنەدى؟ (3)
10. تەڭقابىرعالى ءۇشبۇرىشتىڭ بۇرىشتارى نەگە تەڭ؟ (60º)
ءمۇعالىم: سيقىرلى ءۇشبۇرىشتىڭ سىرىن اشىق. تاۋەلسىزدىك سۋرەتى، تاۋەلسىزدىكتىڭ 21جىلدىعىنا ارناۋ تىلەك ايتىلدى.
باعالاۋ:
«توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بار» دەگەندەي كەلەسى كەزەك باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما §4. № 71،№78
№83 دالەلدەۋگە
You Might Also Like
-
1. وقۋشىلارعا ر. قوشقاربايەۆ تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ، «تۋ تىككەن راقىمجان» ماتىنىمەن تانىستىرۋ. ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ، ءماتىن بويىنشا جۇمىس جاساۋ، تالداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ.
