سمارتفوننىڭ بالا پسيحولوگياسىنا اسەرى
قولىنداعى سمارتفونعا تەسىلە قاراپ، تىلدەسۋگە شورقاقتىق تانىتاتىن بالالار بەينەسى- كۇندەلىكتىتۇرمىستىڭ ۇيرەنشىكتى قۇبىلىسى بولىپ بارا جاتقانداي. بالالاردىڭ قاي جاس شاماسى بۇل قۇبىلىس ءۇشىن تىم ەرتە؟
بالالاردىڭ سمارتفونمەن دوستىعى - بالاباقشاداعى دوستىقتان دا ماڭىزدى قارىم-قاتىناسقا اينالعان. ەرەسەك ادامدار اراسىنداعى تەلەفونعا تاۋەلدىلىك ءوز الدىنا، قۇرىلعىنىڭ ءومىردى العاشقى پاراعىنان باستاپ جاتقان بالالاردىڭ وي-ورىسىنە اسەرىنىڭ تەرىستىگىمەن قاتار، پايدالى تۇستارى دا بار بولىپ شىقتى-مىس.
ماسەلەگە الاڭداۋشىلىق تانىتقان عالىمدار 2020 جىلى الەمدىك زەرتتەۋ جۇرگىزدى، ناتيجەسىندە، بالالاردىڭ 60%-ى سمارتفونمەن تانىستىعىن 5 جاسقا دەيىن باستاسا، ولاردىڭ 31%-ى 2 جاسقا دەيىن-اق تەلەفوننىڭ قىر-سىرىنان حاباردار بولعاندار. تەحنولوگيامەن ەرتە تانىسۋ- بالالاردىڭ «تەحنولوگيالىق ساۋاتتىلىعى» ءۇشىن ماڭىزدى قاجەتتىلىك دەگەن پىكىرلەر دە جوق ەمەس.
الدىڭعى بۋىن وكىلدەرىنىڭ ومىرلىك ەستەلىكتەرى البومدار مەن جازبا كىتاپشالارىندا ساقتالسا، قازىرگى بۋىننىڭ بار ەستەلىگى تەلەفون جادىنان ورىن تەپكەن. وسى سەبەپتەن دە، قازىرگى بالالار ءومىردىڭ باستالۋى مەن اياقتالۋىن تەلەفون قۋاتىنىڭ مارەگە جەتۋى جانە قايتا قۋاتتانۋىمەن بايلانىستىراتىن جاعدايعا جەتكەن. بالالارعا ارنالعان ەكران ۋاقىتىنىڭ شامادان تىس بولۋى نەمەسە جاسوسپىرىمدەردىڭ قۇرىلعىمەن بايلانىسىنىڭ باقىلاۋسىز ءارى شەكتەۋسىز قولجەتىمدى بولۋى ولاردىڭ پسيحولوگيالىق دامۋىنا جاناما اسەرلەر تۋدىرۋى عاجاپ ەمەس.
سمارتفوندار ميعا قالاي اسەر ەتەدى؟
كىشكەنە جاستاعى بالالار ءۇشىن
سمارتفوندار بالانىڭ پسيحولوگياسىنا قالاي اسەر ەتەتىنى نەمەسە ءسابيدىڭ ءوز شىندىعى مەن وزىندىك بەينەسىن قالاي بۇرمالايتىنى تۋرالى زەرتتەيتىن تۇستار ءالى دە كوپ. دەسە دە، انىعى- ەڭ كىشكەنتاي بالالار ءۇشىن ەكران ۋاقىتىنىڭ شەكتەلۋى مىندەتتى. بۇل جاعدايدا، ەرتە جاستاعى بالالاردىڭ ءتۇرلى-تۇستى سۋرەتتەر مەن ەكران جارىعىنان باسقا كورگەن كەسكىندەردى وڭدەي المايتىنىن ەسكەرە كەتكەن ءجون. بالدىرعاننىڭ سمارتفوندا ءوزىن كورۋى دە سولاي، سونىمەن قاتار، بۇل الىستاعى تۋىستارمەن تىلدەسۋ ءۇشىن تاماشا ءتاسىل بولعانىمەن، بالا ولاردىڭ كەسكىنىن كورسە دە، العاشقى كورگەنىن وڭدەي الۋى ەكىتالاي. «بالا ايناعا قاراعان كەزدە ءوزىن-وزى انىقتاۋدىڭ بىرنەشە كەزەڭى بار»،- دەيدى لازار. ال سمارتفون كامەراسى اينا ەمەس، ءبىراق بالا بەلگىلى ءبىر ساتتە ءوز-وزىن تانيدى. ەگەر قۇرىلعىدا ارنايى فيلترلەردى پايدالانساق، بالانىڭ ءوزىن تانۋى ىقتيمالدىعى ازايا تۇسەدى.
كىشى مەكتەپ جاسى
بالالاردىڭ دامۋى ءۇشىن فيزيكالىق بەلسەندىلىكتىڭ، جەتكىلىكتى ۇيقىنىڭ جانە ويىنعا بولىنەتىن ۋاقىتتىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنى ءمالىم. ەكراندى شەكتەن تىس پايدالانۋ اتالعان ارەكەتتەردىڭ بارلىعىن- قيمىلسىز ەكرانعا تەلمىرىپ وتىرۋمەن الماستىرا سالۋى وكىنىشىتى. تاعى ءبىر شىندىق، سمارتفوندى باستاۋىش سىنىپتا وقيتىن بالادان الىس ۇستاۋ وتە قيىن. سەبەپ، لازاردىڭ پايىمىنداعى «سمارتفون ۇستاۋ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن اسقان مارتەبە» دەگەن پىكىر. 2018 جىلى باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ ەكرانداعى ۋاقىتتىڭ ۇلعايۋى مەن مويىنۇسىنباۋ، گيپەربەلسەندىلىك جانە نازار اۋدارماۋ سەكىلدى مىنەز-قۇلىق پروبلەمالارى اراسىنداعى كوررەلياسيانى انىقتادى.
جاسوسپىرىمدىك شاق
جاسوسپىرىمدىك شاققا اياق باسۋ ارقىلى، بالالار وزدەرىنىڭ باسقالاردىڭ ولاردى قالاي قابىلدايتىنىن، قورشاعان الەۋمەتتىك قۇرىلىمدارعا قانشالىقتى سايكەستىگىن بىلەدى. ءبىراق بۇل ءوزىن-وزى باعالاۋ جاسوسپىرىمدەر الەۋمەتتىك جەلىلەرگە تىم كوپ كوڭىل بولگەندە نەمەسە ينتەرنەتتە تىم كوپ تەرىس حابارلامالاردى قابىلداعاندا بۇرمالاناتىنى حاق. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، جاسوسپىرىمدەر سمارتفوندار مەن الەۋمەتتىك مەديانى قارىم-قاتىناس قۇرۋ پلاتفورماسى رەتىندە پايدالانادى جانە وڭ وزگەرىستەردىڭ كۇشتى اگەنتتەرى بولا الادى.
سمارتفونداردىڭ اعزاعا اسەرى. اڭىز بەن شىندىق
ۇيالى تەلەفوندار مەن گادجەتتەردىڭ پسيحيكا مەن فيزيكالىق دەنساۋلىققا اسەرى جايلى دەرەكتەردىڭ كوپتىگىنەن ولاردىڭ شىندىعى مەن قاۋەسەتىن اجىراتا بىلگەن ءجون. مىسالى، تەلەفونداعى راديو جيىلىكتەردى قاتەرلى ىسىككە جەتەلەيدى دەگەندى ەستىپ ءجۇرمىز. ازىق-تۇلىك جانە ءدارى –دارمەك باسقارماسى مالىمەتتەرى بويىنشا، اسەر ەتۋ دەڭگەيى بويىنشا، راديوجيىلىك پەن قاتەرلى ىسىك اراسىنداعى بايلانىستىڭ ماڭىزدى دالەلى ايقىندالمادى. دالەلدى دەرەكتەرگە كەلەر بولساق، ۇيقى الدىنداعى سمارتفونمەن جۇمىس جاسا ۇيقىنىڭ بۇزىلۋىنا الىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، جاسوسپىرىمدەردىڭ دەپرەسسيا ءجيى شالدىعۋى مەن اشۋلانىپ، مازاسىزدانۋىنا سمارتفوننىڭ قوسار ۇلەسى تىپتەن زور.
ماقالانى وقي وتىرىپ وقىرمانداردىڭ ءبىرازى بالالارىن سمارتفوننان مۇلدە قول ۇزۋگە ماجبۇرلەيمىن دەگەن وي قالىپتاستىرۋ عاجاپ ەمەس. بۇل قاتە ءارى جۇزەگە اسىرىلۋى كۇردەلى پروسەسس. ەندىگى شەشىم، بالانىڭ ەكران الدىنداعى ۋاقىتىن شەكتەۋ جانە باقىلاۋ ورناتۋ. ولاردىڭ كوڭىلىن باسىلعان ءلۇپىل مەن پىكىرلەرگە تاۋەلدىلىكتەن ارىلتىپ، شىنايى قارىم-قاتىناستارعا باۋلۋ.
اقەركە بيجان
You Might Also Like
-
فوتو اشىق اقپارات كوزىنەن الىندى
