سويلەم تۋرالى تۇسىنىك
سەمەي قالاسى، ق. رىسقۇلبەكوۆ
اتىنداعى №33 ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بايجۋمانوۆا كاليماش جاگىپاروۆنا
تاقىرىبى: سويلەم تۋرالى تۇسىنىك. قازاق ءتىلى
بiلiم بەرۋشiلiك ماقساتى:
1) سويلەم تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
2) ءسوز تىركەسىن قولدانا وتىرىپ سويلەم قۇراۋعا ۇيرەتۋ
3) سويلەم جانە تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى:
1) ءوز ويىن اۋىزشا، جازباشا بايانداپ بەرە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2) وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
3) دۇنيە تانىمىن كەڭەيتۋ.
4) سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاجىريبەلىك ماقساتى:
1) وقۋشىنىڭ مىنەز - قىلىق مادەنيەتىن كالىپتاستىرۋ.
2) ونەر تۋىندىلارىڭ تۋسiنiپ سۇيە بىلۋگە باۋلۋ.
ساباق ءتۇرى: ينتەگراسيالىق ساباق.
ساباق ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، تەست، تiرەك - سىزبامەن جۇمىس، كورنەكتiلiك.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. تەستپەن جۇمىس
تاپسىرمانى وقۋشىلاردىڭ الدىنا جەكە - جەكە تاراتۋ.
1) كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا تيiستi ءارىپتى جاز. س... رەت، بار... ك، شا... ا، ق... س.
2) سوزدەردى بۋىنعا ءبول: اققۋ، اتا، ىدىس، قالام.
3) بۋىنداردان ءسوز قۇpaستىر: ءو(piك)، ە(گەۋ)، با(قا).
4 وقۋعا بولمايتىن ءارىپتى تاپ. استىن سىز. ا، ءو، ۆ، د، ە، h، ، س، شش، ە، .
5) سوزدەگى داۋىستىنى (-) بiر سىزىقپەن، داۋىسسىزداردى (=) ەكى سىزىقپەپ سىز. دارىگەر، بۇزاۋ
6) بiر بۋىندى تاپ. بەلگi (ح) قوي. ورمان، ارا، ۇيا، قۇس، قوي، حات، كiلت.
7) جۋان ايتىلاتىن سوزدەردi تاپ. وركەش، قاراعاي، جيدە، قايىق، باتەڭكە.
8) ءار جولداعى سوزدەردەن سويلەم قۇراپ جاز. بيiك، توعايدا، وسەدi، اعاشتار، ۇيا، بالالار، جاسادى، كۇستارعا، كىلەم، ادەمى، ەدەنگە، توسەلگەن.
3. بالالار بۇگiنگi ساباقتىڭ ماقساتى سويلەم تۋرالى ماعلۇمات الامىز، ءسوز تىركەسىن قولدانا وتىرىپ سويلەم قۇرۋدى ۇيرەنەمىز. سويلەم جانە ونىڭ تۇرلەرiمەن تانىسامىز.
بالالارعا مونشاق تاستارىن كورسەتە وتىرىپ سۇراقتار قويۋ.
ءمۇعالىم: بالالار، دىبىستاعى مونشاق تاستار ادەمى، اشەيكەلى بولۋ ءۇشiن نە iستەۋiمiز كەرەك؟ (بالالاردىڭ پiكiرiن بiلۋ، سويلەتۋ)
بالالار: ىدىستاعى تاستار ادەمى بولۋ ءۇشiن تاستاردى جiپكە تiزiپ جيناۋىمىز كەرەك.
ءمۇعالىم: تاستاردى تiزبەكتەپ جiپكە تiزدiك. نەنى بايقادىڭدار؟
بالالار: ادەمى مونشاق شىق
ءمۇعالىم: ەندi بiرنەشە ءسوز الايىق، ءاربiر ءسوزدi مونشاقتىڭ جەكە تاسى دەپ ويلايىق
1) سوزدەر الۋ. دەمالدى، جوك، اۋامەن، ادام، اۋاسىز، ءومىر، تازا، اۋا، كەرەك، بولۋ. ەندi سوزدەردi وقيىك، ب ال ال ار، ءتۇسiندiڭدەر مە؟ نە تۋرالى ايتىلعان؟
(بالالاردىڭ جاۋابى)
2) ەندi كەلەسi ءسوز تiزبەگiنە كەلەيىك. ءسوز تiزبەگiن وقيىق.
ادام اۋامەن دەمالادى. اۋاسىز ءومىر جوق، اۋا تازا بولۋ كەرەك.
ءتۇسiندiڭدەر مە؟ نە تۋرالى ايتىلعان؟ بiرنەشە مىسالدى جەكەلەگەن سوزدەر تۇتac ويدى بiلدiرە المايدى، ولار مونشاقتىڭ جەكە تاسى سياقتى.
ەكiنشi مىسالداعى سوزدەر بiر - بiرiمەن تiركەسiپ بايلانىسقان ءسوز تiزبەگiن قۇرىپ بiر ويدى بiلدiرiپ تۇر. بۇل تiزبەكتەلگەن اشەكەيلى مونشاق سياقتى. ەندەشە اياقتالعان ويدى بiلدiرەتiن ءسوزدi سويلەم دەيمىز.
سويلەمنiڭ سوڭىندا اياقتالعان ويدى بiلدiرەتiن بەلگi بولۋى كەرەك. ول قانداي بەلگi دەپ ويلايسىڭدار؟ (بالالاردىڭ جاۋابى)
نۇكتە. نۇكتەنiڭ بەلگىسiن كورسەتۋ. ادام اۋامەن دەمالادى. اۋاسىز ءومىر جوق، اۋا تازا بولۋ كەرەك. وسى مىسالدا نەشە سويلەم بار؟ ءار سويلەم نەشە سوزدەن كۇرالعان؟
(بالالاردى سويلەتۋ)
ەندەشە سويلەم بiر سوزدەن قۇرالعان سويلەم، ەكى سوزدەن قۇرالعان سويلەم، ءۇش سوزدەن قۇرالعان سويلەم، بەس سوزدەن قۇرالعان سويلەم بولىپ كەلەدi.
بالالارعا سۋرەتتi كورسەتە وتىرىپ ايتۋ، ءا. قاستەيەۆتiڭ «التىن استىق» سۋرەتىن كورسەتۋ.
بالالار، مىنا سۋرەت قانداي ادەمى سالىنعان!
ادام اۋامەن دەمالادى.
بالالار، وسى ەكى سويلەمدi وقىعاندا مەنiڭ داۋىس ىرعاعىم بiردەي بولدى ما؟
(بالالاردىڭ جاۋابى)
وسى تاڭ قالعان داۋىس ىرعاعىن كانداي تىنىس بەلگiسiمەن بەلگiلەيمiز؟ (بالالاردىڭ جاۋابى). لەپ بەلگiسiمەن.
4. ەندi سۋرەتكە كوڭىل بەلەيىكشى، بۇل سۋرەتتi قازاقتىڭ اتاقتى سۋرەتشiسi ءابiلحانقاستەيەۆ سالعان. ءا. قاستەيەۆ 1904 جىلى تۋىپ، 1973 جىلى كايتىس بولعان. (ءا. قاستەيەۆتiڭ فوتوسۋرەتiن كورسەتۋ). تالدىقورعان وبلىسى پانفيلوۆ اۋدانىنداعى شەجiن اۋىلىندا تۋعان. اكەسى تىم ەرتە قايتىس بولعان. جاس كەزiنەن ونەرلi بولىپ، ەلگە تانىلعان. ونەرى تاسىعان، تالابى تاس جارعان بالا بiر كۋنى: 13 جىل قوي باقتىم. ەندi وقيمىن، تاياق كۋات بولسا دا، مۇرات ەمەس دەپ اياق تاياقتى لاقتىرىپ تاستاپ، جاركەنتكە جاياۋ جول تارتادى.
جاركەنتتەگi بiر تاتار بويىنا جالشى بولىپ، اۋلاسىن سىپىرادى. وسىندا جۋرiپ سۋرەت ونەرىنە اڭسارى تiپتi قاتتى اۋادى. ءبىراق وعان كەرەك قاعاز، بوياۋ قايدا؟ كالادان تابىلادى، ءبىراق ونى ساتىپ الاتىن اقشا كايدا؟ تاپقانى تەك تاماعىنا جەتەدi. تالاپتى جاس ەشتەڭەدەن ارلانبادى.
تاتار بويىنىڭ جالعىز اتتى ارباسىن جالداپ بوشكەلەپ بۇلاقتان سۋ تاسىدى. «كىمگە سۋ كەرەك؟» دەپ كوشەنi باسىنا كوتەرiپ ايقايلاپ، شەلەگiن بiر تيىننان ساتاتىن ەدi. ءوستiپ تاپقان اقشاسىنا قاعاز، بوياۋ ساتىپ الدى. ءوستiپ ەڭبەگi جانعان جاس سۋرەتشiنiڭ سالعان سۋرەتى ۇناپ، فوتوگراف س. سالاماتوۆ ونى كىزىلورداداعى وقۋ ءبولiمiنە جiبەرگەن. وندا ەكى جىل وقىپ بەينەلەۋ ونەرiنiڭ نەگiزiن ۇيرەنەدى. ءا. قاستەيەۆ 180 - نەن ارتىق سۋرەت سالىپ، 200 - دەن ارتىق سۋرەت كورمەلەرiنە قاتىسقان.
ءمۇعالىم: ەندi، بالالار، ءا. قاستەيەۆ اتالارىڭ تۋرالى نە بiلدiڭدەر؟ (مەنiڭ داۋىس ىرعاعىمدى قانداي تىنىس بەلگiسiمەن كورسەتۋگە بولادى؟)
(بالالاردى سويلەتۋ). سۇراق بەلگiسi. تىنىس بەلگiسiنiڭ سۋرەتىن كورسەتۋ.
ءمۇعالىم: بالالار، تاعى قانداي سۋرەتشiلەردi بiلەسiڭدەر؟ (بالالاردڭ جاۋابى)
ادامداردىڭ ءوزارا پiكiر الىسۋى، سەيلەسۋi، بiر - بiرiنە ويىن بiلدiرۋi سويلەم ارقىلى جۇزەگە اسادى. جازعاندا بiر سويلەم مەن ەكiنشi سويلەمنiڭ ارالارى.،؟! سياقتى تىنىس بەلگiلەرiمەن اجىراتىلادى.
5. ەندi، بالالار، مىنانداي تاپسىرما
پلاكاتتا جازىلعان سويلەمنىڭ تىنىس بەلگiلەرiن قويۋ جانە ونى داپتەرگە جازۋ.
1) جەردە قار جاتىر
2) الاقاي، جەردە قار جاتىر
3) قار قالىڭ جاۋدى ما،.؟! (بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تاڭداۋ)
بiز بۇگiنگi ساباقتا سويلەممەن تانىستىق. ەندi كوڭىرجاي ايماققا ساياحاتقا شىعايىق.
كارتا بويىنشا جۇمىس
قوڭىرجاي ايماققا بiزدiڭ ەلiمiزدiڭ ءوڭتۇستiك وبلىستارى شىمكەنت، جامبىل، الماتى، قىزىلوردا ت. ب.
وقۋشىلارعا تاپسىرما
«قوڭىرجاي ايماق» ءسوز تىركەسىن پايدالانىپ سۋرەت بويىنشا سۇراۋلى، لەپتi سويلەمدەرقۇرىڭدار.
1) قوڭىرجاي ايماقتا ماقتا وسەدi.
2) Maقتa - قانداي اپپاك!
3) ماقتادان نە ىستەۋگە بولادى؟
كانە، سۇراققا جاۋاپ بەرەيiك (بالالاردى سويلەتەمiن)
(جiپ يiرەدi، كiلەم توقيدى، كيiم توقيدى)،
ەندi ءوزiمiز تۇراتى ايماققا كەلەيىك. بالالار، ءداندى داقىلداردىڭ كوپ ءتۇرى بiزدiڭ ايماقتا وسەدi. سونىن بiرi - بيداي. بيدايدىڭ «قارا بيداي» دەگەن دە ءتۋرى بولادى. بiزدiڭ ايماقتا وسى قارا بيداي ءوسiرiلەدi. كارا بيدايدى كۇزدە سەبەدi، ول قىس بويى قار استىندا جاتادى. ەرتە كوكتەمدە وسەدi. قارا بيداي ءسوز تىركەسىن پايدالانىپ سۋرەتكە قاراپ وتىرىپ سويلەم قۇرايىق.
تiرەك - سىزبانى پايدالانۋ
قارا بيداي سەبiلدi سۋارىلدى ءوسىپ جينالدى.
داپتەرمەن جۇمىس.
«وزەننىڭ سۋى» ءسوز تىركەسىن پايدالانىپ تiرەك - سىزبانى قولدانا وتىرىپ سويلەم قۇراۋ.
وزەننiڭ سۋى - - مولايادى. وزەننىڭ سۋى - قap ەرiگەندە جاڭبىر جاۋعاندا ەگىن سۋارۋ توقتاعاندا - مولايادى.
سويلەم نەشە سوزدەن قۇرالعان؟ سويلەمنىڭ سوڭىنان قانداي تىنىس بەلگiسiن قويامىز؟
وقۋلىقپەن جۇمىس. جۇمباقتى شەشۋ. داپتەرگە كوشiرiپ جازۋ.
ءوزiم سوزدەن تۋرامىن،
اياقتالعان ويدى قۇرامىن.
جاۋابى: (سويلەم)
وكۋشىلاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما.
اتىنداعى №33 ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بايجۋمانوۆا كاليماش جاگىپاروۆنا
تاقىرىبى: سويلەم تۋرالى تۇسىنىك. قازاق ءتىلى
بiلiم بەرۋشiلiك ماقساتى:
1) سويلەم تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
2) ءسوز تىركەسىن قولدانا وتىرىپ سويلەم قۇراۋعا ۇيرەتۋ
3) سويلەم جانە تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى:
1) ءوز ويىن اۋىزشا، جازباشا بايانداپ بەرە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2) وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
3) دۇنيە تانىمىن كەڭەيتۋ.
4) سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاجىريبەلىك ماقساتى:
1) وقۋشىنىڭ مىنەز - قىلىق مادەنيەتىن كالىپتاستىرۋ.
2) ونەر تۋىندىلارىڭ تۋسiنiپ سۇيە بىلۋگە باۋلۋ.
ساباق ءتۇرى: ينتەگراسيالىق ساباق.
ساباق ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، تەست، تiرەك - سىزبامەن جۇمىس، كورنەكتiلiك.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. تەستپەن جۇمىس
تاپسىرمانى وقۋشىلاردىڭ الدىنا جەكە - جەكە تاراتۋ.
1) كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا تيiستi ءارىپتى جاز. س... رەت، بار... ك، شا... ا، ق... س.
2) سوزدەردى بۋىنعا ءبول: اققۋ، اتا، ىدىس، قالام.
3) بۋىنداردان ءسوز قۇpaستىر: ءو(piك)، ە(گەۋ)، با(قا).
4 وقۋعا بولمايتىن ءارىپتى تاپ. استىن سىز. ا، ءو، ۆ، د، ە، h، ، س، شش، ە، .
5) سوزدەگى داۋىستىنى (-) بiر سىزىقپەن، داۋىسسىزداردى (=) ەكى سىزىقپەپ سىز. دارىگەر، بۇزاۋ
6) بiر بۋىندى تاپ. بەلگi (ح) قوي. ورمان، ارا، ۇيا، قۇس، قوي، حات، كiلت.
7) جۋان ايتىلاتىن سوزدەردi تاپ. وركەش، قاراعاي، جيدە، قايىق، باتەڭكە.
8) ءار جولداعى سوزدەردەن سويلەم قۇراپ جاز. بيiك، توعايدا، وسەدi، اعاشتار، ۇيا، بالالار، جاسادى، كۇستارعا، كىلەم، ادەمى، ەدەنگە، توسەلگەن.
3. بالالار بۇگiنگi ساباقتىڭ ماقساتى سويلەم تۋرالى ماعلۇمات الامىز، ءسوز تىركەسىن قولدانا وتىرىپ سويلەم قۇرۋدى ۇيرەنەمىز. سويلەم جانە ونىڭ تۇرلەرiمەن تانىسامىز.
بالالارعا مونشاق تاستارىن كورسەتە وتىرىپ سۇراقتار قويۋ.
ءمۇعالىم: بالالار، دىبىستاعى مونشاق تاستار ادەمى، اشەيكەلى بولۋ ءۇشiن نە iستەۋiمiز كەرەك؟ (بالالاردىڭ پiكiرiن بiلۋ، سويلەتۋ)
بالالار: ىدىستاعى تاستار ادەمى بولۋ ءۇشiن تاستاردى جiپكە تiزiپ جيناۋىمىز كەرەك.
ءمۇعالىم: تاستاردى تiزبەكتەپ جiپكە تiزدiك. نەنى بايقادىڭدار؟
بالالار: ادەمى مونشاق شىق
ءمۇعالىم: ەندi بiرنەشە ءسوز الايىق، ءاربiر ءسوزدi مونشاقتىڭ جەكە تاسى دەپ ويلايىق
1) سوزدەر الۋ. دەمالدى، جوك، اۋامەن، ادام، اۋاسىز، ءومىر، تازا، اۋا، كەرەك، بولۋ. ەندi سوزدەردi وقيىك، ب ال ال ار، ءتۇسiندiڭدەر مە؟ نە تۋرالى ايتىلعان؟
(بالالاردىڭ جاۋابى)
2) ەندi كەلەسi ءسوز تiزبەگiنە كەلەيىك. ءسوز تiزبەگiن وقيىق.
ادام اۋامەن دەمالادى. اۋاسىز ءومىر جوق، اۋا تازا بولۋ كەرەك.
ءتۇسiندiڭدەر مە؟ نە تۋرالى ايتىلعان؟ بiرنەشە مىسالدى جەكەلەگەن سوزدەر تۇتac ويدى بiلدiرە المايدى، ولار مونشاقتىڭ جەكە تاسى سياقتى.
ەكiنشi مىسالداعى سوزدەر بiر - بiرiمەن تiركەسiپ بايلانىسقان ءسوز تiزبەگiن قۇرىپ بiر ويدى بiلدiرiپ تۇر. بۇل تiزبەكتەلگەن اشەكەيلى مونشاق سياقتى. ەندەشە اياقتالعان ويدى بiلدiرەتiن ءسوزدi سويلەم دەيمىز.
سويلەمنiڭ سوڭىندا اياقتالعان ويدى بiلدiرەتiن بەلگi بولۋى كەرەك. ول قانداي بەلگi دەپ ويلايسىڭدار؟ (بالالاردىڭ جاۋابى)
نۇكتە. نۇكتەنiڭ بەلگىسiن كورسەتۋ. ادام اۋامەن دەمالادى. اۋاسىز ءومىر جوق، اۋا تازا بولۋ كەرەك. وسى مىسالدا نەشە سويلەم بار؟ ءار سويلەم نەشە سوزدەن كۇرالعان؟
(بالالاردى سويلەتۋ)
ەندەشە سويلەم بiر سوزدەن قۇرالعان سويلەم، ەكى سوزدەن قۇرالعان سويلەم، ءۇش سوزدەن قۇرالعان سويلەم، بەس سوزدەن قۇرالعان سويلەم بولىپ كەلەدi.
بالالارعا سۋرەتتi كورسەتە وتىرىپ ايتۋ، ءا. قاستەيەۆتiڭ «التىن استىق» سۋرەتىن كورسەتۋ.
بالالار، مىنا سۋرەت قانداي ادەمى سالىنعان!
ادام اۋامەن دەمالادى.
بالالار، وسى ەكى سويلەمدi وقىعاندا مەنiڭ داۋىس ىرعاعىم بiردەي بولدى ما؟
(بالالاردىڭ جاۋابى)
وسى تاڭ قالعان داۋىس ىرعاعىن كانداي تىنىس بەلگiسiمەن بەلگiلەيمiز؟ (بالالاردىڭ جاۋابى). لەپ بەلگiسiمەن.
4. ەندi سۋرەتكە كوڭىل بەلەيىكشى، بۇل سۋرەتتi قازاقتىڭ اتاقتى سۋرەتشiسi ءابiلحانقاستەيەۆ سالعان. ءا. قاستەيەۆ 1904 جىلى تۋىپ، 1973 جىلى كايتىس بولعان. (ءا. قاستەيەۆتiڭ فوتوسۋرەتiن كورسەتۋ). تالدىقورعان وبلىسى پانفيلوۆ اۋدانىنداعى شەجiن اۋىلىندا تۋعان. اكەسى تىم ەرتە قايتىس بولعان. جاس كەزiنەن ونەرلi بولىپ، ەلگە تانىلعان. ونەرى تاسىعان، تالابى تاس جارعان بالا بiر كۋنى: 13 جىل قوي باقتىم. ەندi وقيمىن، تاياق كۋات بولسا دا، مۇرات ەمەس دەپ اياق تاياقتى لاقتىرىپ تاستاپ، جاركەنتكە جاياۋ جول تارتادى.
جاركەنتتەگi بiر تاتار بويىنا جالشى بولىپ، اۋلاسىن سىپىرادى. وسىندا جۋرiپ سۋرەت ونەرىنە اڭسارى تiپتi قاتتى اۋادى. ءبىراق وعان كەرەك قاعاز، بوياۋ قايدا؟ كالادان تابىلادى، ءبىراق ونى ساتىپ الاتىن اقشا كايدا؟ تاپقانى تەك تاماعىنا جەتەدi. تالاپتى جاس ەشتەڭەدەن ارلانبادى.
تاتار بويىنىڭ جالعىز اتتى ارباسىن جالداپ بوشكەلەپ بۇلاقتان سۋ تاسىدى. «كىمگە سۋ كەرەك؟» دەپ كوشەنi باسىنا كوتەرiپ ايقايلاپ، شەلەگiن بiر تيىننان ساتاتىن ەدi. ءوستiپ تاپقان اقشاسىنا قاعاز، بوياۋ ساتىپ الدى. ءوستiپ ەڭبەگi جانعان جاس سۋرەتشiنiڭ سالعان سۋرەتى ۇناپ، فوتوگراف س. سالاماتوۆ ونى كىزىلورداداعى وقۋ ءبولiمiنە جiبەرگەن. وندا ەكى جىل وقىپ بەينەلەۋ ونەرiنiڭ نەگiزiن ۇيرەنەدى. ءا. قاستەيەۆ 180 - نەن ارتىق سۋرەت سالىپ، 200 - دەن ارتىق سۋرەت كورمەلەرiنە قاتىسقان.
ءمۇعالىم: ەندi، بالالار، ءا. قاستەيەۆ اتالارىڭ تۋرالى نە بiلدiڭدەر؟ (مەنiڭ داۋىس ىرعاعىمدى قانداي تىنىس بەلگiسiمەن كورسەتۋگە بولادى؟)
(بالالاردى سويلەتۋ). سۇراق بەلگiسi. تىنىس بەلگiسiنiڭ سۋرەتىن كورسەتۋ.
ءمۇعالىم: بالالار، تاعى قانداي سۋرەتشiلەردi بiلەسiڭدەر؟ (بالالاردڭ جاۋابى)
ادامداردىڭ ءوزارا پiكiر الىسۋى، سەيلەسۋi، بiر - بiرiنە ويىن بiلدiرۋi سويلەم ارقىلى جۇزەگە اسادى. جازعاندا بiر سويلەم مەن ەكiنشi سويلەمنiڭ ارالارى.،؟! سياقتى تىنىس بەلگiلەرiمەن اجىراتىلادى.
5. ەندi، بالالار، مىنانداي تاپسىرما
پلاكاتتا جازىلعان سويلەمنىڭ تىنىس بەلگiلەرiن قويۋ جانە ونى داپتەرگە جازۋ.
1) جەردە قار جاتىر
2) الاقاي، جەردە قار جاتىر
3) قار قالىڭ جاۋدى ما،.؟! (بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تاڭداۋ)
بiز بۇگiنگi ساباقتا سويلەممەن تانىستىق. ەندi كوڭىرجاي ايماققا ساياحاتقا شىعايىق.
كارتا بويىنشا جۇمىس
قوڭىرجاي ايماققا بiزدiڭ ەلiمiزدiڭ ءوڭتۇستiك وبلىستارى شىمكەنت، جامبىل، الماتى، قىزىلوردا ت. ب.
وقۋشىلارعا تاپسىرما
«قوڭىرجاي ايماق» ءسوز تىركەسىن پايدالانىپ سۋرەت بويىنشا سۇراۋلى، لەپتi سويلەمدەرقۇرىڭدار.
1) قوڭىرجاي ايماقتا ماقتا وسەدi.
2) Maقتa - قانداي اپپاك!
3) ماقتادان نە ىستەۋگە بولادى؟
كانە، سۇراققا جاۋاپ بەرەيiك (بالالاردى سويلەتەمiن)
(جiپ يiرەدi، كiلەم توقيدى، كيiم توقيدى)،
ەندi ءوزiمiز تۇراتى ايماققا كەلەيىك. بالالار، ءداندى داقىلداردىڭ كوپ ءتۇرى بiزدiڭ ايماقتا وسەدi. سونىن بiرi - بيداي. بيدايدىڭ «قارا بيداي» دەگەن دە ءتۋرى بولادى. بiزدiڭ ايماقتا وسى قارا بيداي ءوسiرiلەدi. كارا بيدايدى كۇزدە سەبەدi، ول قىس بويى قار استىندا جاتادى. ەرتە كوكتەمدە وسەدi. قارا بيداي ءسوز تىركەسىن پايدالانىپ سۋرەتكە قاراپ وتىرىپ سويلەم قۇرايىق.
تiرەك - سىزبانى پايدالانۋ
قارا بيداي سەبiلدi سۋارىلدى ءوسىپ جينالدى.
داپتەرمەن جۇمىس.
«وزەننىڭ سۋى» ءسوز تىركەسىن پايدالانىپ تiرەك - سىزبانى قولدانا وتىرىپ سويلەم قۇراۋ.
وزەننiڭ سۋى - - مولايادى. وزەننىڭ سۋى - قap ەرiگەندە جاڭبىر جاۋعاندا ەگىن سۋارۋ توقتاعاندا - مولايادى.
سويلەم نەشە سوزدەن قۇرالعان؟ سويلەمنىڭ سوڭىنان قانداي تىنىس بەلگiسiن قويامىز؟
وقۋلىقپەن جۇمىس. جۇمباقتى شەشۋ. داپتەرگە كوشiرiپ جازۋ.
ءوزiم سوزدەن تۋرامىن،
اياقتالعان ويدى قۇرامىن.
جاۋابى: (سويلەم)
وكۋشىلاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما.
You Might Also Like
