InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى
ساباقتىڭ ماقساتى:

1. سوزدەردىڭ ءارتۇرلى ماعىناسىمەن تانىستىرۋ؛ سوزدەردى ماعىناسىنا قاراي سويلەم ىشىندە ورىندى قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.؛
2. سوزدىك قورىن مولايتۋ؛
3. زەيىندىلىككە تاربيەلەۋ.

ساباقتىڭ ءادىسى: سالىستىرۋ، جاتتىعۋ، سۇراق - جاۋاپ.، ديداكتيكالىق ويىندار.
ساباقتىڭ بارىسى:

I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
5 - جاتتىعۋ
 ۇيگە بەرىلگەن جاتتىعۋدىڭ ورىندالۋىن تەكسەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ماندەس سوزدەردى قانشالىقتى مەڭگەرگەنىن انىقتاۋ.
 ماندەس سوزدەردىڭ قاي ءسوز تابىنا جاتاتىنىن انىقتاۋ، ءۇتىردىڭ قويىلۋ سەبەبىن سۇراۋ.

IIءى. جاڭا ساباق ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى
1. كوركەم جازۋ
جاقسى، جىلى، ءتۇزۋ، ءبۇلدىرۋ، كۇلكىلى.
• وسى سوزدەر قاتارىندا قاي ءسوز ارتىق؟ نەلىكتەن؟ «ءبۇلدىرۋ» ءسوزى ارتىق، سەبەبى ول قيمىلدى بىلدىرەدى، ياعني ەتىستىك. ال قالعاندارى سىن ەسىمدەر.
• وسى سوزدەرگە قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەردى تاۋىپ ايت. مىسالى، جاقسى - جامان، جىلى - سۋىق، ءتۇزۋ - قيسىق، ءبۇلدىرۋ - تۇزەتۋ، كۇلكىلى - قايعىلى.
2. بۇل قانداي سوزدەر؟
• ماعىناسى ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى سوزدەر (انتونيمدەر)
• ماعىناسى جۋىق سوزدەر ( سينونيمدەر)
• ايتىلۋى دا، جازىلۋى دا بىردەي، ءبىراق ماعىناسى ءارتۇرلى سوزدەر (ومونيمدەر)
3. وقۋلىقپەن جۇمىس 1 - جاتتىعۋ
سويلەمدەردى كوشىرىپ جازىپ، قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەردىڭ استىن سىز.

جەل اكەلگەندى سەل اكەتەر. تاۋ جاقتان باياۋ جەل سوقتى. قاتتى جەلدىڭ ەكپىنى قايىقتى اۋدارا جازدادى. ءبۇلدىرۋ – وڭاي، تۇزەتۋ – قيىن. دوس سىرتىڭنان ماقتار، دۇشپان كوزىڭە ماقتار.

2 - جاتتىعۋ كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەردى جاز.
قاتتى -...... ءجۇرۋ -..........
تاياز -.......... كيۋ -............
جىلى -........ كىرۋ -...........
كەڭ -.......... سويلەۋ -.........
 ءار باعانداعى سوزدەردىڭ ورتاق قاسيەتىن تابۋ، قاي ءسوز تابىنا جاتاتىنىن انىقتاۋ؛
 تاسىمالدانبايتىن ءسوزدى تابۋ.

IV. سەرگىتۋ ءساتى « ءبىر ءارىپتىڭ ىزىمەن» ديداكتيكالىق ويىنى

ججج (جولداس)، ددد (دوس)، ىىى (ىلعالدى)، سسسس (سۋىق )، ببب (بالا)، تتت ( توڭۋ)
بەرىلگەن ارىپتەرمەن جانە سوزدەرمەن سويلەم قۇراپ ايتۋ

• جولداسىم جەلمەن جارىستى. جاراس جاقسى جىگىت.
• دوسىم دوپتى دومالاتتى.
• سۋىق سۋمەن ءسۇرتىندىم.

V. وزىندىك جۇمىس 5 - جاتتىعۋ
 ماندەس سوزدەردى ءبىر بولەك، قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەردى ءبىر بولەك جاز.

 قالاعان 3 - 4 سوزبەن سويلەم قۇراپ جاز.

1. ەرىنۋ - جالقاۋلانۋ، ەسەپتەۋ - ساناۋ، قايتالاۋ – پىسىقتاۋ؛
2. اقىرىن – شاپشاڭ، اپارۋ - اكەلۋ، باستاۋ – اياقتاۋ، توڭۋ – جىلىنۋ.
سويلەمدەر مىناداي بولۋى مۇمكىن
شارشى توپتا ءسوز باستاۋ قيىن. قايتالاۋ – ءبىلىم اناسى. توڭعان كىسىلەر ۇيگە كىرىپ جىلىندى.

VI. جۇمباق شەشۋ
 قارامەن جازىلعان سوزدەردى قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەرمەن الماستىر.
جاقىننان اكەپ حاباردى. الىستان اكەپ حاباردى،
رەنجىتەر بارلىق ادامدى. قۋانتار بارلىق ادامدى. ( جەدەلحات)

جەڭىلدىكپەن ارشىلار، قيىندىقپەن ارشىلار،
كوزىڭنەن جاس تامشىلار. كوزىڭنەن جاس تامشىلار. ( پياز)

 بەس جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
1. پياز
2. اششى، پايدالى.
3. ارشىلادى، اشىتادى، وسەدى.
4. جۋا
5. ارشىعان كەزدە پياز كوزدى اشىتادى.

VII. قورىتىندىلاۋ دۇرىس پا، بۇرىس پا؟
ا) دۇرىس ەمەس تۇجىرىمدى تۇزەتىپ ايتۋ، دۇرىس جاۋاپتى دالەلدەۋ

 ماندەس سوزدەردى باسقاشا سينونيم دەپ اتايدى.
 قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەر انتونيم دەپ اتالادى.
• جاقسى، جامان - سينونيم سوزدەر
 ءسوزدىڭ ماعىنالىق بولىگى ءتۇبىر دەپ اتالادى.
 قىستىرما سوزدەر سويلەم مۇشەسى بولا المايدى.
• باستاۋىش – سويلەمنىڭ تۇرلاۋسىز مۇشەسى
 جالاڭ سويلەم تۇرلاۋلى مۇشەلەردەن تۇرادى.
 داۋىستى دىبىستار 2 - گە بولىنەدى
• ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ اراسىنا نۇكتە قويىلادى.

ءا) بەرىلگەن ماقالداردىڭ ىشىنەن انتونيمدەردى تاپ.
بەتەگەدەن بيىك، جۋساننان الاسا.
ۇلكەنگە - قۇرمەت، كىشىگە – ىزەت.
كوز قورقاق، قول باتىر.
دوس جىلاتىپ ايتار، دۇشپان كۇلدىرىپ ايتار
جاقسىمەنەن دوس بولساڭ، جەتەرسىڭ مۇراتقا،
جامانمەن دوس بولساڭ، قالارسىڭ ۇياتقا.
اعاش كەسسەڭ، ۇزىن كەس، قىسقارتۋىڭ وڭاي،
تەمىر كەسسەڭ، قىسقا كەس، ۇزارتۋىڭ وڭاي.

VII. ۇيگە تاپسىرما
3 - جاتتىعۋ بەرىلگەن قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەردى توپتاپ جازۋ
زات ەسىم:
سىن ەسىم:
ەتىستىك:

ايتۋ - تىڭداۋ، اق - قارا، ءتۇزۋ - قيسىق، قونۋ - ۇشۋ، جاز - قىس، ىستىق - سۋىق، كۇن - ءتۇن، ساتۋ - الۋ، اششى – ءتاتتى.