ءسوز ماعىناسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز ماعىناسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى تۋرالى ءبىلدىرىپ تەرەڭدەتە ءتۇسۋ. ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، سول ارقىلى ءسوز بايلىعىن ارتتىرۋ، سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، زەرەكتىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ادالدىققا باۋلۋ.
3. كوركەم جازۋ ارقىلى اسەمدىكتى تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز ماعىناسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى تۋرالى ءبىلدىرىپ تەرەڭدەتە ءتۇسۋ. ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، سول ارقىلى ءسوز بايلىعىن ارتتىرۋ، سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، زەرەكتىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ادالدىققا باۋلۋ.
3. كوركەم جازۋ ارقىلى اسەمدىكتى تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ.
ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ - جيناقتاۋ، تۇسىندىرمەلى.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى ساباق، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى.
I. ۇيىمداستىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
II. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
1 - سلايد.
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن.
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن!
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن،
جەرگە ۇدايى نۇر قۇيسىن!
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن.
ۇل قولىندا تۋ ءجۇرسىن،
قىز قولىندا گۇل ءجۇرسىن!
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن.
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن!
م. الىمبايەۆ
III. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
17 - جاتتىعۋ. كوشىرىپ جازىپ، ماعىناسىنا جۋىق سوزدەردىڭ ءتيىستىسىن قويۋ ارقىلى سويلەمدەردى كوشىرۋ.
18 - جاتتىعۋ. جاقشا ىشىندەگى سوزدەردىڭ ءتيىستىسىن قويۋ ارقىلى سويلەمدەردى كوشىرۋ.
- جاقشا ىشىندەگى سوزدەر ماعىناسى قانداي ءسوز دەپ وينايسىڭدار؟
- ءسوز ماعىناسى دەگەنىمىز نە؟
- ءبىز قانداي ماعىنالى سوزدەرمەن تانىستىق؟
- ومونيم دەگەنىمىز نە؟
- سينونيم دەگەنىمىز نە؟
- كوپ ماعىنالى سوزدەر دەپ قانداي سوزدەردى اتايمىز؟
IV. كوركەم جازۋ.
3 - سلايد. جاقسىدان ۇيرەن،
جاماننان جيرەن.
- وسى ماقال - ماتەلدەگى قانداي ەكى ءسوزدى جۇپتاستىرۋعا بولادى؟
- (جاقسىلىق - جاماندىق)
- ولار ماعىنالارى قانداي سوزدەر؟
- (قاراما - قارسى سوزدەر)
V. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
اسىل ءسوزدى ىزدەسەڭ،
ابايدى وقى ەرىنبە!
ادالدىقتى كوزدەسەڭ،
جاتتاپ وقى كوڭىلگە!
س. تورايعىروۆ
VI. ۇلى اقىن اباي اقىلدى، تاپقىرلىقتى قاجەت ەتەدى جانە وتە قىزىق ويىن دەپ جۇمباقتى جاقسى كورىپتى. ءوزى دە جۇمباق شىعارىپتى. سونىڭ ءبىرى مىناۋ:
6 - سلايد.
- باياعىدان بەرى سەگىز باتىر كەزەك جىعىسىپ كەلە جاتىر. تۇبىندە قايسىسى جەڭەرى تاعى بەلگىسىز. سول سەگىز باتىر كىمدەر؟
7 - سلايد.
شەشۋى: قىس پەن جاز، كۇن مەن ءتۇن، تاق پەن جۇپ،
جاقسىلىق پەن جاماندىق بولدى سەگىز.
(اباي)
- وسى جۇمباقتىڭ شەشىمىنە نازار اۋدارىڭدار.
- جۇپتاسىپ تۇرعان سوزدەر تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
- ولار قانداي سوزدەر؟
VII. سۋرەتپەن جۇمىس.
- مىنا سۋرەتكە نازار اۋدارىڭدار. ماعىنالارى ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى بولاتىن زاتتاردى اتايمىز.
8 - سلايد.
ۇلكەن ءۇي - كىشكەنتاي ءۇي
ءتۇزۋ سىزىق - قيسىق سىزىق
ءتۇن – اي
قىز بالا - ۇل بالا
ءبۇر تاي گۇل - گۇل شوعى
قوسۋ امالى – ازايتۋ امالى.
VIII. سوزدىك جۇمىسى.
- ەندى داپتەرىمىزدى ەكى باعاناعا مىنا سوزدەرگە قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەر ويلاپ جازايىق.
9 - سلايد.
از - كوپ
قورقاق – باتىر
تازا - لاس
دوس - دۇشپان الىس - جاقىن
جاس - كارى
جارىق - قاراڭعى
ادەپتى - ادەپسىز
10 - سلايد.
IX. وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. اقىلدى ءىس تىندىرادى، اقىماق ءتىس سىندىرادى.
2. جاقسى سوزگە جان سەمىرەدى، جامان سوزدەن جان قورقادى.
3. اشۋ – دۇشپان، اقىل - دوس،
اقىلىڭا اقىل قوس.
قارامەن جازىلعان سوزدەردى جۇبىمەن كوشىرىپ جاز. ولاردىڭ ماعىناسىمەن دىبىستالۋىن سالىستىر. ولار ماندەس سوزدەر مە، الدە ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەر مە؟
X. وي قورىتۋ.
11 - سلايد.
ەسىڭە ساقتا!
انتونيم گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا anti - قارسى، onima - ەسىم دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. انتونيم سوزدەر دە سينونيمدەر سياقتى ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدى باي، كوركەم، مازمۇندى ەتە تۇسەدى.
انتونيمدەر كوبىنەسە ماقال - ماتەلدەر مەن جۇمباقتاردا كەزدەسەدى. ويتكەنى ماقال - ماتەلدەر مەن جۇمباقتار دا ءسوز از، ال حالىق دانالىعى كوپ بولادى.
XI. رەفلەكسيالىق باعالاۋ كەزەڭى.
ساباققا قورىتىندى جاساۋ.
12 - سلايد.
دانىشپاندار كىتابى.
ءبىز جاساپ تۇرعان ءومىر قاراما - قارسىلىقتان تۇرادى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى، ىستىق پەن سۋىقتىڭ بولۋى تابيعي بولسا، بەيبىتشىلىك پەن سوعىس ادامنىڭ جاقسى، جامان ارەكەتىمەن بايلانىستى. ادام بالاسى كوڭىلىنە اقىلدى كوپ تۇيسە، بىلگىر بولاتىنى، ال تۇيمەسە نادان بولاتىنى انىق. ادام ءوزىنىڭ وڭى مەن سولىن كىشكەنە كەزدەن وسىلاي تانىسا، ارينە ونىڭ جاس شاعى كەمەلدەنە وتىرىپ ارداقتى كارىلىككە جەتكىزەتىنى بەلگىلى.
تاپسىرما: ماتىندەگى انتونيم سوزدەردىڭ جۇبىن تابۋ.
13 - سلايد.
كۇن - ءتۇن، ىستىق - سۋىق، بەيبىتشىلىك - سوعىس، جاقسى - جامان، بىلگىر - نادان، وڭ - سول، جاس شاعى - كارىلىك.
XII. سەرگىتۋ ءساتى.
14 - سلايد.
كەرىسىنشە
مەن ءقازىر دەيمىن كوڭىلسىز
ال سىزدەر دەڭدەر......
ەگەر مەن دەسەم ول الىس
قارسى بولىڭدار......... دەپ.
ەگەر مەن جۇمىس دەسەم،
ايقايلاڭدار............... دەپ.
ال ەگەردە بۇل باسى دەسەم،
ايتاسىڭدار................ دەپ.
ولەڭدەگى ماعىنالارى قاراما - قارسى سوزدەردىڭ استىن سىزۋ.
XIII. وقۋلىقپەن جۇمىس.
15 - سلايد.
23 - جاتتىعۋ. جۇمباقتى شەشىپ، انتونيم سوزدەردى تابۋ.
ءوزى ءتۇزۋ، ءىزى قيسىق ءبىر اتتىڭ
وشپەس ءىزىن بالا كەزدەن ۇناتتىم.
بىرەۋدىڭ ءبىر ۇلى بار جانە قىزى،
بىلەدى ول ەكەۋىن دۇنيە ءجۇزى.
ۇيىقتايدى ۇلى تۇندە، قىزى كۇندىز،
جۇرەگىندە بىلىنبەيدى باسقان ءىزى.
XIV. ۇيگە تاپسىرما.
16 - سلايد.
XV. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
17 - سلايد. قاراما – قارسى ماعىنالى سوزدەردى قويىپ، جاڭا ءماتىن قۇراستىرۋ
• مەن كوپتەن ناشار وقۋشىمىن.
• داپتەرىمدى ۇقىپسىز ۇستايمىن، جازۋىم لاس.
• ساباقتان كەيىن ۇيگە كوڭىلسىز قايتامىن.
• مەنىڭ كۇندەلىگىمدى كورگەندە انام رەنجيدى.
• وسىنىڭ بارىنەن شارشاپ كەتتىم. مەن باسقالاردان كەممىن بە؟ ەندى مەن............
XVI. باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى تۋرالى ءبىلدىرىپ تەرەڭدەتە ءتۇسۋ. ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، سول ارقىلى ءسوز بايلىعىن ارتتىرۋ، سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، زەرەكتىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ادالدىققا باۋلۋ.
3. كوركەم جازۋ ارقىلى اسەمدىكتى تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز ماعىناسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى تۋرالى ءبىلدىرىپ تەرەڭدەتە ءتۇسۋ. ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، سول ارقىلى ءسوز بايلىعىن ارتتىرۋ، سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، زەرەكتىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ادالدىققا باۋلۋ.
3. كوركەم جازۋ ارقىلى اسەمدىكتى تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ.
ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ءادىس – تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ - جيناقتاۋ، تۇسىندىرمەلى.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى ساباق، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى.
I. ۇيىمداستىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
II. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
1 - سلايد.
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن.
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن!
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن،
جەرگە ۇدايى نۇر قۇيسىن!
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن.
ۇل قولىندا تۋ ءجۇرسىن،
قىز قولىندا گۇل ءجۇرسىن!
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن.
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن!
م. الىمبايەۆ
III. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
17 - جاتتىعۋ. كوشىرىپ جازىپ، ماعىناسىنا جۋىق سوزدەردىڭ ءتيىستىسىن قويۋ ارقىلى سويلەمدەردى كوشىرۋ.
18 - جاتتىعۋ. جاقشا ىشىندەگى سوزدەردىڭ ءتيىستىسىن قويۋ ارقىلى سويلەمدەردى كوشىرۋ.
- جاقشا ىشىندەگى سوزدەر ماعىناسى قانداي ءسوز دەپ وينايسىڭدار؟
- ءسوز ماعىناسى دەگەنىمىز نە؟
- ءبىز قانداي ماعىنالى سوزدەرمەن تانىستىق؟
- ومونيم دەگەنىمىز نە؟
- سينونيم دەگەنىمىز نە؟
- كوپ ماعىنالى سوزدەر دەپ قانداي سوزدەردى اتايمىز؟
IV. كوركەم جازۋ.
3 - سلايد. جاقسىدان ۇيرەن،
جاماننان جيرەن.
- وسى ماقال - ماتەلدەگى قانداي ەكى ءسوزدى جۇپتاستىرۋعا بولادى؟
- (جاقسىلىق - جاماندىق)
- ولار ماعىنالارى قانداي سوزدەر؟
- (قاراما - قارسى سوزدەر)
V. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
اسىل ءسوزدى ىزدەسەڭ،
ابايدى وقى ەرىنبە!
ادالدىقتى كوزدەسەڭ،
جاتتاپ وقى كوڭىلگە!
س. تورايعىروۆ
VI. ۇلى اقىن اباي اقىلدى، تاپقىرلىقتى قاجەت ەتەدى جانە وتە قىزىق ويىن دەپ جۇمباقتى جاقسى كورىپتى. ءوزى دە جۇمباق شىعارىپتى. سونىڭ ءبىرى مىناۋ:
6 - سلايد.
- باياعىدان بەرى سەگىز باتىر كەزەك جىعىسىپ كەلە جاتىر. تۇبىندە قايسىسى جەڭەرى تاعى بەلگىسىز. سول سەگىز باتىر كىمدەر؟
7 - سلايد.
شەشۋى: قىس پەن جاز، كۇن مەن ءتۇن، تاق پەن جۇپ،
جاقسىلىق پەن جاماندىق بولدى سەگىز.
(اباي)
- وسى جۇمباقتىڭ شەشىمىنە نازار اۋدارىڭدار.
- جۇپتاسىپ تۇرعان سوزدەر تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
- ولار قانداي سوزدەر؟
VII. سۋرەتپەن جۇمىس.
- مىنا سۋرەتكە نازار اۋدارىڭدار. ماعىنالارى ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى بولاتىن زاتتاردى اتايمىز.
8 - سلايد.
ۇلكەن ءۇي - كىشكەنتاي ءۇي
ءتۇزۋ سىزىق - قيسىق سىزىق
ءتۇن – اي
قىز بالا - ۇل بالا
ءبۇر تاي گۇل - گۇل شوعى
قوسۋ امالى – ازايتۋ امالى.
VIII. سوزدىك جۇمىسى.
- ەندى داپتەرىمىزدى ەكى باعاناعا مىنا سوزدەرگە قاراما - قارسى ماعىنالى سوزدەر ويلاپ جازايىق.
9 - سلايد.
از - كوپ
قورقاق – باتىر
تازا - لاس
دوس - دۇشپان الىس - جاقىن
جاس - كارى
جارىق - قاراڭعى
ادەپتى - ادەپسىز
10 - سلايد.
IX. وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. اقىلدى ءىس تىندىرادى، اقىماق ءتىس سىندىرادى.
2. جاقسى سوزگە جان سەمىرەدى، جامان سوزدەن جان قورقادى.
3. اشۋ – دۇشپان، اقىل - دوس،
اقىلىڭا اقىل قوس.
قارامەن جازىلعان سوزدەردى جۇبىمەن كوشىرىپ جاز. ولاردىڭ ماعىناسىمەن دىبىستالۋىن سالىستىر. ولار ماندەس سوزدەر مە، الدە ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەر مە؟
X. وي قورىتۋ.
11 - سلايد.
ەسىڭە ساقتا!
انتونيم گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا anti - قارسى، onima - ەسىم دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. انتونيم سوزدەر دە سينونيمدەر سياقتى ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدى باي، كوركەم، مازمۇندى ەتە تۇسەدى.
انتونيمدەر كوبىنەسە ماقال - ماتەلدەر مەن جۇمباقتاردا كەزدەسەدى. ويتكەنى ماقال - ماتەلدەر مەن جۇمباقتار دا ءسوز از، ال حالىق دانالىعى كوپ بولادى.
XI. رەفلەكسيالىق باعالاۋ كەزەڭى.
ساباققا قورىتىندى جاساۋ.
12 - سلايد.
دانىشپاندار كىتابى.
ءبىز جاساپ تۇرعان ءومىر قاراما - قارسىلىقتان تۇرادى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى، ىستىق پەن سۋىقتىڭ بولۋى تابيعي بولسا، بەيبىتشىلىك پەن سوعىس ادامنىڭ جاقسى، جامان ارەكەتىمەن بايلانىستى. ادام بالاسى كوڭىلىنە اقىلدى كوپ تۇيسە، بىلگىر بولاتىنى، ال تۇيمەسە نادان بولاتىنى انىق. ادام ءوزىنىڭ وڭى مەن سولىن كىشكەنە كەزدەن وسىلاي تانىسا، ارينە ونىڭ جاس شاعى كەمەلدەنە وتىرىپ ارداقتى كارىلىككە جەتكىزەتىنى بەلگىلى.
تاپسىرما: ماتىندەگى انتونيم سوزدەردىڭ جۇبىن تابۋ.
13 - سلايد.
كۇن - ءتۇن، ىستىق - سۋىق، بەيبىتشىلىك - سوعىس، جاقسى - جامان، بىلگىر - نادان، وڭ - سول، جاس شاعى - كارىلىك.
XII. سەرگىتۋ ءساتى.
14 - سلايد.
كەرىسىنشە
مەن ءقازىر دەيمىن كوڭىلسىز
ال سىزدەر دەڭدەر......
ەگەر مەن دەسەم ول الىس
قارسى بولىڭدار......... دەپ.
ەگەر مەن جۇمىس دەسەم،
ايقايلاڭدار............... دەپ.
ال ەگەردە بۇل باسى دەسەم،
ايتاسىڭدار................ دەپ.
ولەڭدەگى ماعىنالارى قاراما - قارسى سوزدەردىڭ استىن سىزۋ.
XIII. وقۋلىقپەن جۇمىس.
15 - سلايد.
23 - جاتتىعۋ. جۇمباقتى شەشىپ، انتونيم سوزدەردى تابۋ.
ءوزى ءتۇزۋ، ءىزى قيسىق ءبىر اتتىڭ
وشپەس ءىزىن بالا كەزدەن ۇناتتىم.
بىرەۋدىڭ ءبىر ۇلى بار جانە قىزى،
بىلەدى ول ەكەۋىن دۇنيە ءجۇزى.
ۇيىقتايدى ۇلى تۇندە، قىزى كۇندىز،
جۇرەگىندە بىلىنبەيدى باسقان ءىزى.
XIV. ۇيگە تاپسىرما.
16 - سلايد.
XV. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
17 - سلايد. قاراما – قارسى ماعىنالى سوزدەردى قويىپ، جاڭا ءماتىن قۇراستىرۋ
• مەن كوپتەن ناشار وقۋشىمىن.
• داپتەرىمدى ۇقىپسىز ۇستايمىن، جازۋىم لاس.
• ساباقتان كەيىن ۇيگە كوڭىلسىز قايتامىن.
• مەنىڭ كۇندەلىگىمدى كورگەندە انام رەنجيدى.
• وسىنىڭ بارىنەن شارشاپ كەتتىم. مەن باسقالاردان كەممىن بە؟ ەندى مەن............
XVI. باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ماتەماتيكالىق جانە سەرىپپەلى ماياتنيك تەربەلىستەرى
