سپورت – دەنساۋلىق كەپىلى.
سپورت – دەنساۋلىق كەپىلى.
سپورتتىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنى زور ەكەندىگىن ءبارىمىز بىلەمىز. سپورتپەن اينالىسقان ادامنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، ءوزى شىدامدى بولادى. ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز “ءتانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ” - دەپ بەكەر ايتپاعان. سپورتتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىسۋ ادامنىڭ قابىلەتىنە بايلانىستى بولادى.
بۇل تۋرالى ۇلى ويشىل يبن سينا دا ءوز شىعارمالارىندا ايتقان. ول سونداي - اق سپورتتى ماعىناسىنا قاراي جەڭىل، اۋىر، ۇزىن، قىسقا سياقتى بىرنەشە تۇرگە بولگەن. دەنساۋلىق پەن ءومىردى دامىتۋ ءۇشىن كەم دەگەندە سپورتتىڭ 33 تۇرىنەن جاتتىعۋ جاساۋ كەرەكتىگىن ايتقان.
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ “قازاقستان - 2030” ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا حالىقتى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا ىنتالاندىرۋدى باسىم باعىتتىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ كورسەتتى. بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە ۇلكەن اعالاردان كىشكەنتاي بالالارعا دەيىن دەنە تاربيەسىنە ەرەكشە ءمان بەرۋدە.
مەكتەپتەگى وقۋ تاربيە جۇمىستارىنىڭ باستى مىندەتى – وقۋشىلاردىڭ وي ءورىسىن دامىتۋ، ساباق ۇلگەرىمىنە قاجەتتى جاعداي تۋدىرۋ، دەنساۋلىعىن ساقتاپ، دەنەسىن شىنىقتىرۋ. ول ءۇشىن مەكتەپتەگى بارلىق جۇمىستار بالالاردىڭ جاسىنا لايىق، ورگانيزمدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە ساي جاسالادى. وقۋ - تاربيە جۇمىستارىنىڭ ۇزاقتىعى، اۋىرلىعى وقۋشىلاردىڭ جۇمىس قابىلەتىنە، جىل ماۋسىمدارىنىڭ ورگانيزمگە اسەرىنە بايلانىستى جوسپارلانادى. وقۋ باعدارلاماسى بالالاردىڭ جاسىنا قاراي جىلدان جىلعا كۇردەلەنىپ وتىرادى.
بالالاردىڭ كۇن كەستەسىنە تازالىق ساقتاۋ، اس قابىلداۋ، تازا اۋادا دەم الىپ، اۋا جۇتۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، ۇيىقتاۋ، مەكتەپتە جانە ۇيدە ساباق وقۋ، ەڭبەك ەتۋ (ءۇي شارۋاسىنا كومەكتەسۋ، مەكتەپ اۋلاسىندا، اۋىل شارۋاشىلىعىندا ەڭبەك ەتۋ)، قوسىمشا ساباقتار مەن ۇيىرمەلەرگە قاتىسۋ سياقتى وقۋشىنىڭ كۇندەلىكتى ءومىرى جاتادى.
وقۋشىنىڭ ساباققا دايىندالاتىن جۇمىس ورنى تازا، بولمەسىنىڭ اۋاسى جەلدەتىلگەن، وتىراتىن ورىندىعى ىڭعايلى، بارلىق جاعىنان گيگيەنالىق تالاپقا ساي بولۋ كەرەك.
«سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ دەگەنىمىز – تازالىق ساقتاپ، دەنە تاربيەسى جانە سپورتپەن شۇعىلدانۋ.»
بالا تاربيەسىنە قازاق حالقى ەرتە كەزدەن كوڭىل ءبولىپ، بالانىڭ اقىل - ويىنىڭ، دەنە ءبىتىمىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرعان. بۇعان دالەل قازاقتىڭ سپورتتىق ويىندارى. جاس كەزىنەن باستاپ بالالارعا دۇرىس تاربيە بەرىپ، اسىق اتىپ، اتقا ءمىنىپ، تەڭگە ءىلىپ، بايگەگە شاۋىپ، كۇرەسكە ءتۇسىپ وسكەن جاستار شىمىر دا شىنىققان، ەپتى دە يكەمدى بولعانىن بىلەمىز.
قازىرگى ۋاقىتتى وتكەن كەزەڭمەن سالىستىرا المايسىڭ. سەبەبى ۋاقىت وتە كوپتەگەن وزگەرىستەر ومىرگە ەندى. ءتىپتى بالا تاربيەسىنە جاڭاشا كوزقاراسپەن قارايمىز. قازىرگى تاڭداعى قوعامداعى جات قىلىقتار جاستارعا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. جاستار اراسىنداعى تەمەكى، ىشىمدىككە ەلىكتەۋشىلىك، ءتىپتى ناشاقۇمارلىق تا دەندەپ بارا جاتقانداي. قازىرگى عالامدىق جاڭارۋ كەزىندە كومپيۋتەرگە تاۋەلدىلىك ماسەلەسى دە قوسىلىپ وتىر. قىزىعۋشىلىقپەن ىستەگەن ءىستىڭ ارتى نەمەن تىنارىن دا تۇسىنبەي ىستەپ وپىق جەۋى مۇمكىن.
قازاق حالقى « تاربيە باسى - تال بەسىك» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. جات ارەكەتتەرگە قارسى تاربيەنى وتباسى وشاق قاسىنان باستاعان ءجون. ال ودان كەيىنگى بالاباقشا، مەكتەپتە، ارناۋلى وقۋ ورنىندا، جوعارعى وقۋ ورنىندا دۇرىس تاربيە بەرە وتىرىپ ومىرگە بەيىمدەپ قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. قازىرگى تاڭداعى مەملەكەتىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى قوعامدا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ.
كەربۇلاق اۋدانى، شۇبار ورتا مەكتەبى
دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋسايەۆ سەرعازى يمانگاجييەۆيچ
سپورت – دەنساۋلىق كەپىلى. جۇكتەۋ
سپورتتىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنى زور ەكەندىگىن ءبارىمىز بىلەمىز. سپورتپەن اينالىسقان ادامنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، ءوزى شىدامدى بولادى. ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز “ءتانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ” - دەپ بەكەر ايتپاعان. سپورتتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىسۋ ادامنىڭ قابىلەتىنە بايلانىستى بولادى.
بۇل تۋرالى ۇلى ويشىل يبن سينا دا ءوز شىعارمالارىندا ايتقان. ول سونداي - اق سپورتتى ماعىناسىنا قاراي جەڭىل، اۋىر، ۇزىن، قىسقا سياقتى بىرنەشە تۇرگە بولگەن. دەنساۋلىق پەن ءومىردى دامىتۋ ءۇشىن كەم دەگەندە سپورتتىڭ 33 تۇرىنەن جاتتىعۋ جاساۋ كەرەكتىگىن ايتقان.
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ “قازاقستان - 2030” ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا حالىقتى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا ىنتالاندىرۋدى باسىم باعىتتىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ كورسەتتى. بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە ۇلكەن اعالاردان كىشكەنتاي بالالارعا دەيىن دەنە تاربيەسىنە ەرەكشە ءمان بەرۋدە.
مەكتەپتەگى وقۋ تاربيە جۇمىستارىنىڭ باستى مىندەتى – وقۋشىلاردىڭ وي ءورىسىن دامىتۋ، ساباق ۇلگەرىمىنە قاجەتتى جاعداي تۋدىرۋ، دەنساۋلىعىن ساقتاپ، دەنەسىن شىنىقتىرۋ. ول ءۇشىن مەكتەپتەگى بارلىق جۇمىستار بالالاردىڭ جاسىنا لايىق، ورگانيزمدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە ساي جاسالادى. وقۋ - تاربيە جۇمىستارىنىڭ ۇزاقتىعى، اۋىرلىعى وقۋشىلاردىڭ جۇمىس قابىلەتىنە، جىل ماۋسىمدارىنىڭ ورگانيزمگە اسەرىنە بايلانىستى جوسپارلانادى. وقۋ باعدارلاماسى بالالاردىڭ جاسىنا قاراي جىلدان جىلعا كۇردەلەنىپ وتىرادى.
بالالاردىڭ كۇن كەستەسىنە تازالىق ساقتاۋ، اس قابىلداۋ، تازا اۋادا دەم الىپ، اۋا جۇتۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، ۇيىقتاۋ، مەكتەپتە جانە ۇيدە ساباق وقۋ، ەڭبەك ەتۋ (ءۇي شارۋاسىنا كومەكتەسۋ، مەكتەپ اۋلاسىندا، اۋىل شارۋاشىلىعىندا ەڭبەك ەتۋ)، قوسىمشا ساباقتار مەن ۇيىرمەلەرگە قاتىسۋ سياقتى وقۋشىنىڭ كۇندەلىكتى ءومىرى جاتادى.
وقۋشىنىڭ ساباققا دايىندالاتىن جۇمىس ورنى تازا، بولمەسىنىڭ اۋاسى جەلدەتىلگەن، وتىراتىن ورىندىعى ىڭعايلى، بارلىق جاعىنان گيگيەنالىق تالاپقا ساي بولۋ كەرەك.
«سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ دەگەنىمىز – تازالىق ساقتاپ، دەنە تاربيەسى جانە سپورتپەن شۇعىلدانۋ.»
بالا تاربيەسىنە قازاق حالقى ەرتە كەزدەن كوڭىل ءبولىپ، بالانىڭ اقىل - ويىنىڭ، دەنە ءبىتىمىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرعان. بۇعان دالەل قازاقتىڭ سپورتتىق ويىندارى. جاس كەزىنەن باستاپ بالالارعا دۇرىس تاربيە بەرىپ، اسىق اتىپ، اتقا ءمىنىپ، تەڭگە ءىلىپ، بايگەگە شاۋىپ، كۇرەسكە ءتۇسىپ وسكەن جاستار شىمىر دا شىنىققان، ەپتى دە يكەمدى بولعانىن بىلەمىز.
قازىرگى ۋاقىتتى وتكەن كەزەڭمەن سالىستىرا المايسىڭ. سەبەبى ۋاقىت وتە كوپتەگەن وزگەرىستەر ومىرگە ەندى. ءتىپتى بالا تاربيەسىنە جاڭاشا كوزقاراسپەن قارايمىز. قازىرگى تاڭداعى قوعامداعى جات قىلىقتار جاستارعا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. جاستار اراسىنداعى تەمەكى، ىشىمدىككە ەلىكتەۋشىلىك، ءتىپتى ناشاقۇمارلىق تا دەندەپ بارا جاتقانداي. قازىرگى عالامدىق جاڭارۋ كەزىندە كومپيۋتەرگە تاۋەلدىلىك ماسەلەسى دە قوسىلىپ وتىر. قىزىعۋشىلىقپەن ىستەگەن ءىستىڭ ارتى نەمەن تىنارىن دا تۇسىنبەي ىستەپ وپىق جەۋى مۇمكىن.
قازاق حالقى « تاربيە باسى - تال بەسىك» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. جات ارەكەتتەرگە قارسى تاربيەنى وتباسى وشاق قاسىنان باستاعان ءجون. ال ودان كەيىنگى بالاباقشا، مەكتەپتە، ارناۋلى وقۋ ورنىندا، جوعارعى وقۋ ورنىندا دۇرىس تاربيە بەرە وتىرىپ ومىرگە بەيىمدەپ قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. قازىرگى تاڭداعى مەملەكەتىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى قوعامدا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ.
كەربۇلاق اۋدانى، شۇبار ورتا مەكتەبى
دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋسايەۆ سەرعازى يمانگاجييەۆيچ
سپورت – دەنساۋلىق كەپىلى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ۇوق2 سانى مەن سيفرى.ءۇشبۇرىش. قىسقا - ۇزىن.جاقىن - الىس.
-
تاقىرىبى: سپورت - جان سەرىگى /سپورتتىق سايىس ويىنى/
