سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ ولەڭدەرى، ءومىربايانى
قازاقتىڭ بەلگىلى اقىنى سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ 1893 جىلى 28 قازاندا ومسك ۋەزىنىڭ شاعراي بولىسىنداعى جانتاي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى شوقپىت سەمەي گۋبەرنياسىنىڭ پاۆلودار ۋەزىنەن.
سۇلتانماحمۇت التى جاسىندا اكەسىنەن وقىپ، حات تانيدى. بۇدان كەيىن دە شوقپىت بىردە ءوزى وقىتىپ، ەندى بىردە اۋىل مولدالارىنا بەرىپ، بالاسىنىڭ وقۋىن ۇزبەيدى. بولاشاق اقىن 1902 - 1903 جىلدارى – ءالى، 1904 - 1905 جىلدارى – تورتاي، 1906 - 1907 جىلدارى مۇقان دەگەن مولدالاردان ءدارىس الادى. سۇلتانماحمۇت ءۇشىن اسىرەسە مۇقان مولدانىڭ تاربيەسى ەرەكشە بولادى. مۇقان مولدا كوپ وقىعان، ادەبيەتتەن حابارى بار، ءوزى دە ازداپ ولەڭ جازاتىن ادام بولادى. وقۋشىلارىن ۇنەمى قازاق اۋىز ادەبيەتىنىڭ، شىعىس ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، شاكىرتتەرىن ولەڭ جازۋعا باۋلادى.
ترويسك، سەمەي، تومسك سياقتى ءىرى قالالاردا بارىپ وقۋىن جالعاستىرۋعا نيەتتەنسە دە، قامقورشىسى مەن قارجىنىڭ جوقتىعىنان، تۇرمىستىڭ قيىنشىلىعىنان ول ماقساتى ورىندالمايدى. ءبىراق وپتيميست سۇلتانماحمۇت ءوز بەتىمەن ىزدەنىپ كوپ وقىدى، عىلىمنىڭ ءارالۋان سالاسىنان حاباردار بولدى، ءسويتىپ زامانىنىڭ وقىمىستى جاستارىنىڭ بىرىنە اينالدى.
شىعارماشىلىعى: اداسقان ءومىر، كەدەي، جارقىنباي، كىم جازىقتى، قامار سۇلۋ، جاقسىلىق كورسەم وزىمنەن.
رەاليست - اقىن 20 ع. ادەبيەتىندە جاڭا جانرلار تۋعىزدى، رومان جانرىنىڭ، رەاليستىك پوەمانىڭ قالىپتاسۋىنا اسەر ەتتى. ونىڭ ادام ءومىرىنىڭ ءمان - ماعىناسى جايلى «اداسقان ءومىر» پوەماسى، 20 ع. باسىنداعى قازاقتىڭ ءىرىپ - شىرىگەن بيلەۋشى تابىنىڭ وسكەن، تاربيە العان ورتاسى، ەسكىلىككە قارسى ءۇن كوتەرگەن «قامار سۇلۋ» شىعارماسى، جاستاردى اسقاق قيال، زور تالاپقا باستايتىن ليريكاسى ونى قازاق ادەبيەتىندەگى دەموكراتتىق ادەبيەتتىڭ ءىرى وكىلى ەتتى.
قازاق ۇلتتىق مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرى، حح عاسىر باسىنداعى قازاق ءومىرىنىڭ شەجىرەشىسى بولعان اقىن سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ 1920 جىلى 21 مامىردا دۇنيەدەن وتەدى. اقىن بار جوعى 27 جىل عانا ءومىر ءسۇردى...
ءومىرى قىسقا بولعانمەن، جىرلارىنىڭ عۇمىرى ۇزاققا سوزىلدى. اقىن باقىتى دا سوندا.
ولەڭدەرى
اعايىننىڭ ازعاندىعى
التى اياق
ارمانىم
اسىل ءسوز
بايلىق
بىرەۋ باي، بىرەۋ جارلى
ەندىگى بەتالىس
جاڭعىرىپ التاي تاۋى سالاسىنان
جۇماق
كەدەيلىك
كەلدى حاتىڭ، مەن شارشاپ
كوڭىلىم، نەگە جاسيسىڭ
كۇڭگىرت تۇسپەن ويعا باتىپ
قايقى قۇيرىق، شۇبار قىز، ىستىك مۇرىن
قانداي باسشى
قاراعاي دا قايعىرىپ
قوس ءۇي
ماعىناسىز مەشىت
ماڭايىمنان ارمەن كەت
مەيىرىمسىز اجال
نەگە جاسايمىن
وقۋ
وقۋدا ماقسات نە؟
وقىپ جۇرگەن جاستارعا
ورنىمىز مەدرەسە وقىپ جاتقان
پارتياشىعا
سەكىلدى ءومىر قىسقا، جارتى تۇتام
سوعىستىڭ كەسىرى
تۇسىمدە
شىعامىن ءتىرى بولسام ادام بولىپ
سۇلتانماحمۇت التى جاسىندا اكەسىنەن وقىپ، حات تانيدى. بۇدان كەيىن دە شوقپىت بىردە ءوزى وقىتىپ، ەندى بىردە اۋىل مولدالارىنا بەرىپ، بالاسىنىڭ وقۋىن ۇزبەيدى. بولاشاق اقىن 1902 - 1903 جىلدارى – ءالى، 1904 - 1905 جىلدارى – تورتاي، 1906 - 1907 جىلدارى مۇقان دەگەن مولدالاردان ءدارىس الادى. سۇلتانماحمۇت ءۇشىن اسىرەسە مۇقان مولدانىڭ تاربيەسى ەرەكشە بولادى. مۇقان مولدا كوپ وقىعان، ادەبيەتتەن حابارى بار، ءوزى دە ازداپ ولەڭ جازاتىن ادام بولادى. وقۋشىلارىن ۇنەمى قازاق اۋىز ادەبيەتىنىڭ، شىعىس ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، شاكىرتتەرىن ولەڭ جازۋعا باۋلادى.
ترويسك، سەمەي، تومسك سياقتى ءىرى قالالاردا بارىپ وقۋىن جالعاستىرۋعا نيەتتەنسە دە، قامقورشىسى مەن قارجىنىڭ جوقتىعىنان، تۇرمىستىڭ قيىنشىلىعىنان ول ماقساتى ورىندالمايدى. ءبىراق وپتيميست سۇلتانماحمۇت ءوز بەتىمەن ىزدەنىپ كوپ وقىدى، عىلىمنىڭ ءارالۋان سالاسىنان حاباردار بولدى، ءسويتىپ زامانىنىڭ وقىمىستى جاستارىنىڭ بىرىنە اينالدى.
شىعارماشىلىعى: اداسقان ءومىر، كەدەي، جارقىنباي، كىم جازىقتى، قامار سۇلۋ، جاقسىلىق كورسەم وزىمنەن.
رەاليست - اقىن 20 ع. ادەبيەتىندە جاڭا جانرلار تۋعىزدى، رومان جانرىنىڭ، رەاليستىك پوەمانىڭ قالىپتاسۋىنا اسەر ەتتى. ونىڭ ادام ءومىرىنىڭ ءمان - ماعىناسى جايلى «اداسقان ءومىر» پوەماسى، 20 ع. باسىنداعى قازاقتىڭ ءىرىپ - شىرىگەن بيلەۋشى تابىنىڭ وسكەن، تاربيە العان ورتاسى، ەسكىلىككە قارسى ءۇن كوتەرگەن «قامار سۇلۋ» شىعارماسى، جاستاردى اسقاق قيال، زور تالاپقا باستايتىن ليريكاسى ونى قازاق ادەبيەتىندەگى دەموكراتتىق ادەبيەتتىڭ ءىرى وكىلى ەتتى.
قازاق ۇلتتىق مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرى، حح عاسىر باسىنداعى قازاق ءومىرىنىڭ شەجىرەشىسى بولعان اقىن سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ 1920 جىلى 21 مامىردا دۇنيەدەن وتەدى. اقىن بار جوعى 27 جىل عانا ءومىر ءسۇردى...
ءومىرى قىسقا بولعانمەن، جىرلارىنىڭ عۇمىرى ۇزاققا سوزىلدى. اقىن باقىتى دا سوندا.
ولەڭدەرى
اعايىننىڭ ازعاندىعى
التى اياق
ارمانىم
اسىل ءسوز
بايلىق
بىرەۋ باي، بىرەۋ جارلى
ەندىگى بەتالىس
جاڭعىرىپ التاي تاۋى سالاسىنان
جۇماق
كەدەيلىك
كەلدى حاتىڭ، مەن شارشاپ
كوڭىلىم، نەگە جاسيسىڭ
كۇڭگىرت تۇسپەن ويعا باتىپ
قايقى قۇيرىق، شۇبار قىز، ىستىك مۇرىن
قانداي باسشى
قاراعاي دا قايعىرىپ
قوس ءۇي
ماعىناسىز مەشىت
ماڭايىمنان ارمەن كەت
مەيىرىمسىز اجال
نەگە جاسايمىن
وقۋ
وقۋدا ماقسات نە؟
وقىپ جۇرگەن جاستارعا
ورنىمىز مەدرەسە وقىپ جاتقان
پارتياشىعا
سەكىلدى ءومىر قىسقا، جارتى تۇتام
سوعىستىڭ كەسىرى
تۇسىمدە
شىعامىن ءتىرى بولسام ادام بولىپ
You Might Also Like
-
ەلۋبايەۆ ەسكەن 1942 جىلى 18 اقپاندا جامبىل وبلىسى قورداي اۋدانىنداعى وتار ستانساسىندا تۋعان. 1958 جىلى وتار ستانساسىنداعى №29 تەمىرجول ورتا مەكتەبىن بىتىرگەن. قازمۋ - ءدىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن 1966 ...
