سيقىرلى جۇلدىزدار
اقتوبە قالاسى،
«سىمبات» جەكە مەكتەبى
ءبىرىنشى ساناتتى باستاۋىش
سىنىپ ءمۇعالىمى ماكۋوۆا نۇرشات امانقوس قىزى
سيقىرلى جۇلدىزدار
1-4سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان باعدارلاما
اننوتاسيا
اۆتور «سيقىرلى جۇلدىزدار» باعدارلاماسىندا باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا دۇنيەتانۋ ءپانىن تەرەڭىرەك مەڭگەرۋىن قامتىپ، اسپان الەمىنىڭ تىلسىم كۇشتەرىن وقىتۋدى قامتىعان. باعدارلامادا تۇندەگى جۇلدىزداردىڭ قۇپيالارى مەن بۇككەن سىرلارى تۋرالى جان-جاقتى تاقىرىپتار قامتىلعان.باعدارلامادا بالالاردى استرونوميامەن تۇڭعىش رەت تانىستىرۋعا تىرىسقان.كۇن جۇيەسىنىڭ جۇلدىزدار مەن پلانەتالار الەمىنە ءتۇرلى باستان كەشۋلەر مەن كوڭىلدى ويىندارعا تولى، ەلىتىپ اكەتەتىن ساياحات جاساۋ كوزدەلگەن.
تۇسىنىك حات
قاي زامانداردا دا مەكتەپ قوعامنىڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جانە مادەني سالالارىنداعى وزگەرىستەرگە يكەمدەلىپ وتىرعان.ءار كەزەڭگە ساي وقىتۋ تەوريالارى، وقىتۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرى دە وزگەرىپ، جاڭا سۇرانىستارعا جاۋاپ بەرەردەي بەيىمدەلگەن.
ءدال ءقازىر ادامنىڭ اقىل-وي، شىعارماشىلىق مۇمكىندىكتەرىنە قويىلاتىن تالاپتار ارتۋدا.مۇنداي كۇردەلى مىندەتتەردى شەشۋدەگى ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش ساتىسىنىڭ الار ورنى ەرەكشە.وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق كەيىنگى ساتىلارىندا ناتيجەلى دامۋىن انىقتايتىن نەگىز باستاۋىشتا قالاناتىندىعى بارشاعا ءمالىم.
رەسپۋبليكامىزدا سوڭعى جىلدارى وقىتۋ پروسەسىن ىزگىلەندىرۋ، ونىڭ پراكتيكالىق باعىتتىلىعىن كۇشەيتۋ ماقساتىندا ءبىراز شارالار جاسالدى.
ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاعىن ويلى دا، ىسكەر، وزىنە-وزى سەنىمدى، ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيى بيىك ازامات ەتىپ تاربيەلەۋدە مەكتەپتىڭ الاتىن ورنى ايرىقشا.
باستاۋىش ءساتى-بىلىم، داعدى، ىسكەرلىكتىڭ قالىپتاسۋىنىڭ باستاماسى بولىپ تابىلادى.
ءبىزدىڭ مىندەتىمىز-جەكە تۇلعانى دامىتىپ، بىلىمگە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋ، وقۋعا قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، ىنتاسىن ارتتىرۋ.
دۇنيەتانۋ ءپانىنىڭ مازمۇنى وقۋشىلاردى قورشاعان ءومىردىڭ ءار ءتۇرلى وبەكتىلەرى مەن قۇبىلىستارىن زەردەلەۋگە باعىتتالعان تانىمدىق ىس-ارەكەت ادىستەرىمەن جانە تاسىلدەرىمەن جۇيەلى تۇردە قارۋلاندىرۋدى ەسكەرە كەلسە، «سيقىرلى جۇلدىزدار» باعدارلاماسىندا كۇن جۇيەسىنىڭ جۇلدىزدار مەن پلانەتالار الەمىنە ءتۇرلى باستان كەشۋلەر مەن كوڭىلدى ويىندارعا تولى، ەلىتىپ اكەتەتىن ساياحات جاساۋ كوزدەلگەن.
«سيقىرلى جۇلدىزدار» باعدارلاماسىنىڭ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا كوپ پايداسى بار دەسەك قاتەلەسپەيمىز.
وسى باعدارلاما كىشى مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلاردى مىناداي ماقساتتارعا جەتۋدى كوزدەيدى.
ءبىلىمنىڭ بازالىق مازمۇنى
4 سىنىپ
(اپتاسىنا 1 ساعات، بارلىعى 34 ساعات)
«سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسى
ر/س تاقىرىپتىڭ اتى ساعات
سانى
وتكىزۋ ءتۇرى
1 كىرىسپە 1 بايانداۋ
2 تابيعات جانە ادام 1 وزىندىك جۇمىس
3 تابيعات قۇبىلىستارى
1 دەرەكتەرمەن جۇمىس
4 فيزيكالىق قۇبىلىستار
1 دەرەكتەرمەن جۇمىس
5 جەر-انا
1 شىعارماشىلىق جۇمىس
6 جەر سەرىگى-اي
1 ويتالقى
7 قۇبىلىستار 1 زەرتتەۋ
8 تەست
1
تەست
9 عارىشتىڭ ادامزاتقا بەرەرى مول
1 ىزدەنۋ
10 ءبىزدىڭ گالاكتيكا
1
زەرتتەۋ
11 قۇس جولى
1
وزىندىك جۇمىس
12 جاساندى زەردە 1
زەرتتەۋ
13 ەرتە دۇنيەدەگى حالىق استرونومياسى
1 قۇجاتتارمەن جۇمىس، ويتالقى
14 باقىلاۋ، ەكسپەريمەنت 1 تانىمجورىق
15 تەوريالىق زەردەلەۋ
1 زەردەلەۋ
16 جورامال، بولجام
1 فاكتىلەر، دەرەكتەر
17 تەلەسكوپ
1 ءمانجازبا
18 مەحانيكالىق قوزعالىستار 1 ترەنينگ
19 تەست 1 تەست
20 ساناق جۇيەسى 1 كوز جەتكىزۋ
21 پلانەتالاردىڭ قوزعالىسى 1 ساياحات ساباق
22 مەركۋريي.بولپان نەمەسە كىشى شولپان 1 كارتا بويىنشا
ساياحات جاساۋ
23 شولپان 1 دەرەكتەرمەن جۇمىس
24 جەر
1 پىكىرتالاس
25 سايكەستەندىرۋ تەستىسى 1 تەست
26 مارس.اڭىراقاي نەمەسە قىزىل جۇلدىز 1 ويتالقى
27 يۋپيتەر.ەسەكقىرعان 1 ىزدنەۋ
28 ساتۋرن.قوڭىرقاي
1
كوز جۇگىرتۋ
29 ۋران
1 وي تالقى
30 نەپتۋن
1
دەرەكتەرمەن جۇمىس
31 پلۋتون.ەرگەجەيلى پلانەتا 1 ساياحات
32 كۇننىڭ جىلدىق قوزعالىسى
1 زەردەلەۋ
33 كۇن جۇيەسىنىڭ قۇرىلىسى تۋرالى عالىمداردىڭ كوزقاراستارى 1 دوڭگەلەك ۇستەل
34
قورىتىندى
تۇيىندەمە ساباق
«سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسىن ۇيىمداستىرۋ فورماسى
12جىلدىق ءبىلىم بەرۋ پاراديگماسىن كوشۋگە بايلانىستى بۇگىنگى كۇنى مەكتەپ الدىندا كەز كەلگەن جاعدايدا تۋىنداعان پروبلەمانى شەشۋگە قابىلەتتى، ءوزىنىڭ ءومىرىن باسقارۋعا قۇزىرەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مىندەتى تۇر.ولاردى وقۋشىنىڭ قۇزىرەتتىلىگىن قالىپتاستىراتىن ادىستەردىڭ ىشىندەگى ەڭ نەگىزگىسى ءوز بەتىمەن وقۋ، ىزدەنۋ بولىپ تابىلادى.ونى ساباقتا، ساباقتان تىس ۋاقىتتا قولدانۋعا بولادى.12 جىلدىق مەكتەپتىڭ وقۋ جوسپارىنا «وقۋشىلاردى ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋدىڭ نەگىزدەرى» كۋرسى ەنگىزىلۋ كوزدەلىپ وتىر.
بۇل باعدارلاما ءوز بەتىمەن وقيتىن تاقىرىپتى انىقتاۋدان باستاپ، الىنعان ناتيجەلەردى پرەزەنتاسيالاۋعا دەيىنگى سيكلدەن تۇرادى.بۇل باعدارلامانىڭ نەگىزىندە مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى جالپى ءبىلىم بەرۋ ستاندارتىندا انىقتالعان نەگىزگى قۇزىرەتتىلىكتەردىڭ، ياعني پروبلەمانىڭ شەشىمىن تابۋ نەمەسە وزىندىك مەنەدجمەنت، اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق قۇزىرەتتىكتەردىڭ قالىپتاسۋىن بايقاۋعا بولادى.
ءبىلىم بەرۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋدا ءمۇعالىم قىزمەتىنىڭ ماقساتى وقىتۋ دەپ كورسەتىلگەن. ءمۇعالىمنىڭ ەڭ باستى وقىتۋ قىزمەتتەرى:
- ءوز ءپانىنىڭ پاندىك جانە نەگىزگى ماقساتتارىن ەسكەرە وتىرىپ، وقۋ
ىس-ارەكەتىنىڭ ناقتى ماقساتتارىن جوبالاۋ.
- ستاندارت تالاپتارىنا سايكەس كونسترۋكسيالاۋ.
- اقپاراتتىق ورتانىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ.
- وقۋشىنىڭ تۇلعالىق - ارەكەتتىك باعىتتىلىعىن رەتتەۋ.
وزا وقۋىنا تولىققاندى جاعداي جاساۋ.
- قۇزىرەتتىلىك تۇرىندە جەكە قول جەتكىزگەن ناتيجەلەرىنە جاعىمدى ەموسيا تۋعىزۋ.
كازىرگى پەداگوگيكالىق ادىستەمەدە وقىتۋ فورمالارى وتە كوپ. پىكىرتالاس، ويتالقى، قونفەرەنسيا، ترەنينگ، اۋىزشا جۋرنال، مۇراجايعا بارۋ، كىتاپحاناداعى دوڭگەلەك ۇستەل، رولدىك ساباق، ينتەراكتيۆتى ساباق، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، توپتىق ساباق اقپاراتتىق ساباق ت.ب. بۇل ادىس-تاسىلدەر سىننان وتكەن، ساباقتاردا پايدالانىلىپ جۇرگەن ادىستەر.
ءمۇعالىمنىڭ قىزمەتىنىڭ ىشىندەگى سوڭعى ۋاقىتتا تاجىريبەگە ەنىپ بارا جاتقان اقپاراتتىق ورتانىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ.اقپاراتتىق ورتاعا: وقۋلىقتار، وقۋ-ادىستەمەلەرى، باسپا ءسوز، عىلىمي-كوپشىلىك كىتاپتار، تەلەديدارمەن بىرگە كازىرگى كەزدەگى مۋلتيمەديالىق باعدارلامالار، ەلەكتروندى وقۋلىقتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ينتەرنەت جەلىسى جاتادى. ياعني، ءمۇعالىمنىڭ دە، وقۋشىنىڭ دا اقپارات الاتىن مۇمكىندىگى كوپ. سوڭعىلارى اقپاراتتىق تەحنولوگياعا جاتادى.اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ ەرەكشەلىگى ورىندالاتىن قىزمەت تەز جانە ناقتى فورماسىندا تيىمدىرەك ورىندالادى، ادام وركەنيەتتى بولا باستايدى. كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتىپ، جالپى مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيى مەن وقۋعا ىقىلاسىن كوتەرەدى. وقۋشىنىڭ تۇلعالىق –ارەكەتتىك باعىتىن دامىتۋ كۋرستىڭ ەڭ باستى تالابى بولۋ كەرەك. وقۋشىنىڭ وقۋ جاعدايلارىن شەشۋدە ارەكەت ەتۋ ادىستەرىن، تاسىلدەرىن، بىلىگىن، بۇرىن مەڭگەرگەن ءبىلىمىن، داعدىلارىن قولدانۋعا ۇيرەتۋ كەرەك. كوپتەگەن وقۋشىلار دەرەكتەرمەن قالاي جۇمىس ىستەپ، نەنى زەرتتەۋدى، تاقىرىپتىڭ ءتۇيىنىن تابۋدى بىلمەيدى.سوندىقتان ءمۇعالىم تاقىرىپقا بايلانىستى تاپسىرمالاردىڭ ماڭىزدىسىن، ورىنداۋ جولدارىن كورسەتۋى كەرەك.
باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمىنە قويىلاتىن ەڭ باستى تالاپتار: ساباقتىڭ پاندىك جانە
تاريحتان ءبىلىم بەرگەندە مانەرلى ءسوزدىڭ ءرولى وراسان زوربولادى. ءمۇعالىمنىڭ اسەرلى، قىزعىلىقتى اڭگىمەسى وقۋشىنىڭ وقيعانى ويشا كوز الدىنا ەلەستەتۋىنە، وقۋشىلاردىڭ تىڭداۋشىلاردان وقيعانىڭ «كۋاگەرلەرىنە»، ءتىپتى وقيعانىڭ «قاتىسۋشىلارىنا» اينالۋىنا قول جەتكىزۋىنە بولادى.وسىلاي ىستەگەندە وقۋشىلاردىڭ ىنتا-جىگەرى ارتادى، بەلسەندىلىگى ويانادى.
وقىتۋدى ۇيىمداستىرعاندا تاعى ءبىر ەستە ساقتايتىن نارسە بايانداۋ مەن زەرتتەۋ تىعىز بايلانىستا بولاتىنىن ەستە ۇستاۋ كەرەك. مىسالعا، «سالداردان –سەبەپتەرگە» ءادىسى بويىنشا وقىپ-ۇيرەنىپ وتىرعان وقيعانىڭ سالدارى بولعان دەرەكتەر ايتىلادى، ال وقۋشىلار كوپتەگەن جاڭا مالىمەتتەردى تالداپ قورىتىندىلاۋ ارقىلى وسى وقيعانىڭ سەبەپتەرىن اشادى.
وقۋشىدا تاريح ءپانىن وقىپ-ۇيرەنۋگە قاجەتتى داعدىلار مەن ىسكەرلىك قالىپتاسپاسا وندا ساپالى ءبىلىم بولۋى مۇمكىن ەمەس.
كۋرستى وقىتۋدى اياقتاعاندا ءمۇعالىم ءوز وقۋشىلارىنىڭ بويىنا كەم دەگەندە تومەندەگى ءۇش ساپانى قالىپتاستىرۋ كەرەك.
1.وقۋشىنىڭ دۇنيەتانۋ ءپانىن وقىپ-ۇيرەنۋگە ىنتاسىن؛2.
2.پانگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىك پەن قىزىعۋشىلىعىن؛
3.ءپاندى مەڭگەرۋ تاسىلدەرىن ياعني وقۋ قىزمەتى تاسىلدەر.
باعدارلامادا وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويىن دامىتاتىن تاقىرىپتار بار. سول تاقىرىپتار بويىنشا كۋرستى اياقتاردا رەفەرات، شىعارما، ەسسە، بايانداما جازۋ، جوبا جاساۋ، تاربيەلىك شارالار قۇرۋ تاپسىرىلادى جانە تاقىرىپتارىن قورعايدى.
1.باعدارلامانىڭ جالپى سيپاتتاماسى
باعدارلاما ماقساتى:
وقۋشى تۇلعاسىنىڭ ءوزىن ءوزى دامىتۋ پروسەسىندەگى ينتەللەكتۋالدىق-شىعارماشىلىق پوتەنسيالىن دامىتۋدا ىزدەنە وتىرىپ وقۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ.
باعدارلاما مىندەتتەرى:
- وقۋشىنىڭ تانىمدىق قاجەتتىلىكتەرىن دامىتۋ.
- باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن ءوز بەتىنشە ىزدەنە وتىرىپ وقۋ جانە جوبالاۋ جۇرگىزۋىنە قاجەتتى ارنايى بىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ.
- وقۋشىلاردا ىزدەنىس جانە شىعارماشىلىق جوبالاۋ، باعدارلاۋ باقىلاۋ بىلىگى مەن داعدىلارىن دامىتۋ جانە قالىپتاستىرۋ.
-وقۋشىلار مەن پەداگوگتاردا ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋ تۋرالى كوزقاراسىن وقۋ ارەكەتىندەگى جەتەكشى ءتاسىل رەتىندەگى قالىپتاستىرۋ.
وقۋشىنىڭ ىزدەنە وتىرىپ ءوز بەتىمەن وقۋ پراكتيكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ پروسەسىندەگى ورنى
12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا پاراديگماسىنا سايكەس بۇگىنگى مەكتەپتىڭ الدىندا ءوزىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ارەكەتىن باسقارا الاتىن، كەز كەلگەن تۋىنداعان پروبلەمانى شەشۋگە قابىلەتتى قۇزىرەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مىندەتى تۇر.
ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋ باعدارلاماسىن قولدانۋ پراكتيكاسى قازىرگى قازاقستاندىق مەكتەپتەگى وقۋ پروسەسىندە كەڭنەن ورىن الۋدا.قازىرگى كەزدە مۇعالىمدەر وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنۋىنە ارنالعان تاپسىرمالاردى كوبىرەك بەرۋگە تىرىسادى.
ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋ باعدارلاماسى پروبلەمانى انىقتاۋدان باستاپ، الىنعان ناتيجەلەردى پرەزەنتاسيالاۋعا دەيىنگى ءبىرتۇتاس سيكلدان تۇرادى.بۇل باعدارلاما نەگىزىندە مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى ستاندارتتا بەلگىلەنگەن نەگىىزگى قۇزىرەتتىلىكتەردىڭ (پروبلەمانىڭ شەشىمىن تابۋ، اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاتيۆتىك)قالىپتاسۋىن بايقاۋعا بولادى.
وسىعان بايلانىستى وقۋ جوسپارىنىڭ ۆارياتيۆتىك كومپونەنتى ەسەبىنەن جۇرگىزىلەتىن «سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسىن ۇسىنامىن.
2.باعدارلامانىڭ نەگىزگى بولىمدەرى
وقۋشىنىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقۋ قابىلەتىن دامىتۋ ماقساتتى ۇيىمداسقان وقۋ پروسەسىندە عانا مۇمكىن.
ىزدەنە وتىرىپ وقۋ ارەكەتى كەز كەلگەن وقۋ ارەكەتى ءتارىزدى ءبىلىم ساپاسىن باقىلاۋ مەن قولدانۋدىىڭ ەرەكشە جۇيەسىن تالاپ ەتەدى. ول مازمۇن مەن ناتيجەنى باعالاۋدى ۇيىمداستىرۋدىڭ فورمالارىى مەن ادىستەرىن قۇرايدى.
ۇسىنىپ وتىرعان جۇرگىزىلەتىن «سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسىن ۇيىمداستىرۋ فورماسى ءتورت بولىمنەن تۇرادى:
باعدارلاما مازمۇنى
ءى.كىرىسپە ساباقتار
كىرىسپە ساباقتاردى ۇيىمداستىرۋ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا جۇرگىزىلەتىن «سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسى مەن وسى پروسەستى ويلاۋ تاسىلدەرىن تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى.
ءىى.جاتتىعۋ ساباقتارى
جاتتىعۋ ساباقتارى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىسىنىڭ دۇنيەتانۋى
«سىمبات» جەكە مەكتەبى
ءبىرىنشى ساناتتى باستاۋىش
سىنىپ ءمۇعالىمى ماكۋوۆا نۇرشات امانقوس قىزى
سيقىرلى جۇلدىزدار
1-4سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان باعدارلاما
اننوتاسيا
اۆتور «سيقىرلى جۇلدىزدار» باعدارلاماسىندا باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا دۇنيەتانۋ ءپانىن تەرەڭىرەك مەڭگەرۋىن قامتىپ، اسپان الەمىنىڭ تىلسىم كۇشتەرىن وقىتۋدى قامتىعان. باعدارلامادا تۇندەگى جۇلدىزداردىڭ قۇپيالارى مەن بۇككەن سىرلارى تۋرالى جان-جاقتى تاقىرىپتار قامتىلعان.باعدارلامادا بالالاردى استرونوميامەن تۇڭعىش رەت تانىستىرۋعا تىرىسقان.كۇن جۇيەسىنىڭ جۇلدىزدار مەن پلانەتالار الەمىنە ءتۇرلى باستان كەشۋلەر مەن كوڭىلدى ويىندارعا تولى، ەلىتىپ اكەتەتىن ساياحات جاساۋ كوزدەلگەن.
تۇسىنىك حات
قاي زامانداردا دا مەكتەپ قوعامنىڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جانە مادەني سالالارىنداعى وزگەرىستەرگە يكەمدەلىپ وتىرعان.ءار كەزەڭگە ساي وقىتۋ تەوريالارى، وقىتۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرى دە وزگەرىپ، جاڭا سۇرانىستارعا جاۋاپ بەرەردەي بەيىمدەلگەن.
ءدال ءقازىر ادامنىڭ اقىل-وي، شىعارماشىلىق مۇمكىندىكتەرىنە قويىلاتىن تالاپتار ارتۋدا.مۇنداي كۇردەلى مىندەتتەردى شەشۋدەگى ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش ساتىسىنىڭ الار ورنى ەرەكشە.وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق كەيىنگى ساتىلارىندا ناتيجەلى دامۋىن انىقتايتىن نەگىز باستاۋىشتا قالاناتىندىعى بارشاعا ءمالىم.
رەسپۋبليكامىزدا سوڭعى جىلدارى وقىتۋ پروسەسىن ىزگىلەندىرۋ، ونىڭ پراكتيكالىق باعىتتىلىعىن كۇشەيتۋ ماقساتىندا ءبىراز شارالار جاسالدى.
ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاعىن ويلى دا، ىسكەر، وزىنە-وزى سەنىمدى، ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيى بيىك ازامات ەتىپ تاربيەلەۋدە مەكتەپتىڭ الاتىن ورنى ايرىقشا.
باستاۋىش ءساتى-بىلىم، داعدى، ىسكەرلىكتىڭ قالىپتاسۋىنىڭ باستاماسى بولىپ تابىلادى.
ءبىزدىڭ مىندەتىمىز-جەكە تۇلعانى دامىتىپ، بىلىمگە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋ، وقۋعا قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، ىنتاسىن ارتتىرۋ.
دۇنيەتانۋ ءپانىنىڭ مازمۇنى وقۋشىلاردى قورشاعان ءومىردىڭ ءار ءتۇرلى وبەكتىلەرى مەن قۇبىلىستارىن زەردەلەۋگە باعىتتالعان تانىمدىق ىس-ارەكەت ادىستەرىمەن جانە تاسىلدەرىمەن جۇيەلى تۇردە قارۋلاندىرۋدى ەسكەرە كەلسە، «سيقىرلى جۇلدىزدار» باعدارلاماسىندا كۇن جۇيەسىنىڭ جۇلدىزدار مەن پلانەتالار الەمىنە ءتۇرلى باستان كەشۋلەر مەن كوڭىلدى ويىندارعا تولى، ەلىتىپ اكەتەتىن ساياحات جاساۋ كوزدەلگەن.
«سيقىرلى جۇلدىزدار» باعدارلاماسىنىڭ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا كوپ پايداسى بار دەسەك قاتەلەسپەيمىز.
وسى باعدارلاما كىشى مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلاردى مىناداي ماقساتتارعا جەتۋدى كوزدەيدى.
ءبىلىمنىڭ بازالىق مازمۇنى
4 سىنىپ
(اپتاسىنا 1 ساعات، بارلىعى 34 ساعات)
«سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسى
ر/س تاقىرىپتىڭ اتى ساعات
سانى
وتكىزۋ ءتۇرى
1 كىرىسپە 1 بايانداۋ
2 تابيعات جانە ادام 1 وزىندىك جۇمىس
3 تابيعات قۇبىلىستارى
1 دەرەكتەرمەن جۇمىس
4 فيزيكالىق قۇبىلىستار
1 دەرەكتەرمەن جۇمىس
5 جەر-انا
1 شىعارماشىلىق جۇمىس
6 جەر سەرىگى-اي
1 ويتالقى
7 قۇبىلىستار 1 زەرتتەۋ
8 تەست
1
تەست
9 عارىشتىڭ ادامزاتقا بەرەرى مول
1 ىزدەنۋ
10 ءبىزدىڭ گالاكتيكا
1
زەرتتەۋ
11 قۇس جولى
1
وزىندىك جۇمىس
12 جاساندى زەردە 1
زەرتتەۋ
13 ەرتە دۇنيەدەگى حالىق استرونومياسى
1 قۇجاتتارمەن جۇمىس، ويتالقى
14 باقىلاۋ، ەكسپەريمەنت 1 تانىمجورىق
15 تەوريالىق زەردەلەۋ
1 زەردەلەۋ
16 جورامال، بولجام
1 فاكتىلەر، دەرەكتەر
17 تەلەسكوپ
1 ءمانجازبا
18 مەحانيكالىق قوزعالىستار 1 ترەنينگ
19 تەست 1 تەست
20 ساناق جۇيەسى 1 كوز جەتكىزۋ
21 پلانەتالاردىڭ قوزعالىسى 1 ساياحات ساباق
22 مەركۋريي.بولپان نەمەسە كىشى شولپان 1 كارتا بويىنشا
ساياحات جاساۋ
23 شولپان 1 دەرەكتەرمەن جۇمىس
24 جەر
1 پىكىرتالاس
25 سايكەستەندىرۋ تەستىسى 1 تەست
26 مارس.اڭىراقاي نەمەسە قىزىل جۇلدىز 1 ويتالقى
27 يۋپيتەر.ەسەكقىرعان 1 ىزدنەۋ
28 ساتۋرن.قوڭىرقاي
1
كوز جۇگىرتۋ
29 ۋران
1 وي تالقى
30 نەپتۋن
1
دەرەكتەرمەن جۇمىس
31 پلۋتون.ەرگەجەيلى پلانەتا 1 ساياحات
32 كۇننىڭ جىلدىق قوزعالىسى
1 زەردەلەۋ
33 كۇن جۇيەسىنىڭ قۇرىلىسى تۋرالى عالىمداردىڭ كوزقاراستارى 1 دوڭگەلەك ۇستەل
34
قورىتىندى
تۇيىندەمە ساباق
«سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسىن ۇيىمداستىرۋ فورماسى
12جىلدىق ءبىلىم بەرۋ پاراديگماسىن كوشۋگە بايلانىستى بۇگىنگى كۇنى مەكتەپ الدىندا كەز كەلگەن جاعدايدا تۋىنداعان پروبلەمانى شەشۋگە قابىلەتتى، ءوزىنىڭ ءومىرىن باسقارۋعا قۇزىرەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مىندەتى تۇر.ولاردى وقۋشىنىڭ قۇزىرەتتىلىگىن قالىپتاستىراتىن ادىستەردىڭ ىشىندەگى ەڭ نەگىزگىسى ءوز بەتىمەن وقۋ، ىزدەنۋ بولىپ تابىلادى.ونى ساباقتا، ساباقتان تىس ۋاقىتتا قولدانۋعا بولادى.12 جىلدىق مەكتەپتىڭ وقۋ جوسپارىنا «وقۋشىلاردى ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋدىڭ نەگىزدەرى» كۋرسى ەنگىزىلۋ كوزدەلىپ وتىر.
بۇل باعدارلاما ءوز بەتىمەن وقيتىن تاقىرىپتى انىقتاۋدان باستاپ، الىنعان ناتيجەلەردى پرەزەنتاسيالاۋعا دەيىنگى سيكلدەن تۇرادى.بۇل باعدارلامانىڭ نەگىزىندە مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى جالپى ءبىلىم بەرۋ ستاندارتىندا انىقتالعان نەگىزگى قۇزىرەتتىلىكتەردىڭ، ياعني پروبلەمانىڭ شەشىمىن تابۋ نەمەسە وزىندىك مەنەدجمەنت، اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق قۇزىرەتتىكتەردىڭ قالىپتاسۋىن بايقاۋعا بولادى.
ءبىلىم بەرۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋدا ءمۇعالىم قىزمەتىنىڭ ماقساتى وقىتۋ دەپ كورسەتىلگەن. ءمۇعالىمنىڭ ەڭ باستى وقىتۋ قىزمەتتەرى:
- ءوز ءپانىنىڭ پاندىك جانە نەگىزگى ماقساتتارىن ەسكەرە وتىرىپ، وقۋ
ىس-ارەكەتىنىڭ ناقتى ماقساتتارىن جوبالاۋ.
- ستاندارت تالاپتارىنا سايكەس كونسترۋكسيالاۋ.
- اقپاراتتىق ورتانىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ.
- وقۋشىنىڭ تۇلعالىق - ارەكەتتىك باعىتتىلىعىن رەتتەۋ.
وزا وقۋىنا تولىققاندى جاعداي جاساۋ.
- قۇزىرەتتىلىك تۇرىندە جەكە قول جەتكىزگەن ناتيجەلەرىنە جاعىمدى ەموسيا تۋعىزۋ.
كازىرگى پەداگوگيكالىق ادىستەمەدە وقىتۋ فورمالارى وتە كوپ. پىكىرتالاس، ويتالقى، قونفەرەنسيا، ترەنينگ، اۋىزشا جۋرنال، مۇراجايعا بارۋ، كىتاپحاناداعى دوڭگەلەك ۇستەل، رولدىك ساباق، ينتەراكتيۆتى ساباق، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، توپتىق ساباق اقپاراتتىق ساباق ت.ب. بۇل ادىس-تاسىلدەر سىننان وتكەن، ساباقتاردا پايدالانىلىپ جۇرگەن ادىستەر.
ءمۇعالىمنىڭ قىزمەتىنىڭ ىشىندەگى سوڭعى ۋاقىتتا تاجىريبەگە ەنىپ بارا جاتقان اقپاراتتىق ورتانىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ.اقپاراتتىق ورتاعا: وقۋلىقتار، وقۋ-ادىستەمەلەرى، باسپا ءسوز، عىلىمي-كوپشىلىك كىتاپتار، تەلەديدارمەن بىرگە كازىرگى كەزدەگى مۋلتيمەديالىق باعدارلامالار، ەلەكتروندى وقۋلىقتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ينتەرنەت جەلىسى جاتادى. ياعني، ءمۇعالىمنىڭ دە، وقۋشىنىڭ دا اقپارات الاتىن مۇمكىندىگى كوپ. سوڭعىلارى اقپاراتتىق تەحنولوگياعا جاتادى.اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ ەرەكشەلىگى ورىندالاتىن قىزمەت تەز جانە ناقتى فورماسىندا تيىمدىرەك ورىندالادى، ادام وركەنيەتتى بولا باستايدى. كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتىپ، جالپى مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيى مەن وقۋعا ىقىلاسىن كوتەرەدى. وقۋشىنىڭ تۇلعالىق –ارەكەتتىك باعىتىن دامىتۋ كۋرستىڭ ەڭ باستى تالابى بولۋ كەرەك. وقۋشىنىڭ وقۋ جاعدايلارىن شەشۋدە ارەكەت ەتۋ ادىستەرىن، تاسىلدەرىن، بىلىگىن، بۇرىن مەڭگەرگەن ءبىلىمىن، داعدىلارىن قولدانۋعا ۇيرەتۋ كەرەك. كوپتەگەن وقۋشىلار دەرەكتەرمەن قالاي جۇمىس ىستەپ، نەنى زەرتتەۋدى، تاقىرىپتىڭ ءتۇيىنىن تابۋدى بىلمەيدى.سوندىقتان ءمۇعالىم تاقىرىپقا بايلانىستى تاپسىرمالاردىڭ ماڭىزدىسىن، ورىنداۋ جولدارىن كورسەتۋى كەرەك.
باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمىنە قويىلاتىن ەڭ باستى تالاپتار: ساباقتىڭ پاندىك جانە
تاريحتان ءبىلىم بەرگەندە مانەرلى ءسوزدىڭ ءرولى وراسان زوربولادى. ءمۇعالىمنىڭ اسەرلى، قىزعىلىقتى اڭگىمەسى وقۋشىنىڭ وقيعانى ويشا كوز الدىنا ەلەستەتۋىنە، وقۋشىلاردىڭ تىڭداۋشىلاردان وقيعانىڭ «كۋاگەرلەرىنە»، ءتىپتى وقيعانىڭ «قاتىسۋشىلارىنا» اينالۋىنا قول جەتكىزۋىنە بولادى.وسىلاي ىستەگەندە وقۋشىلاردىڭ ىنتا-جىگەرى ارتادى، بەلسەندىلىگى ويانادى.
وقىتۋدى ۇيىمداستىرعاندا تاعى ءبىر ەستە ساقتايتىن نارسە بايانداۋ مەن زەرتتەۋ تىعىز بايلانىستا بولاتىنىن ەستە ۇستاۋ كەرەك. مىسالعا، «سالداردان –سەبەپتەرگە» ءادىسى بويىنشا وقىپ-ۇيرەنىپ وتىرعان وقيعانىڭ سالدارى بولعان دەرەكتەر ايتىلادى، ال وقۋشىلار كوپتەگەن جاڭا مالىمەتتەردى تالداپ قورىتىندىلاۋ ارقىلى وسى وقيعانىڭ سەبەپتەرىن اشادى.
وقۋشىدا تاريح ءپانىن وقىپ-ۇيرەنۋگە قاجەتتى داعدىلار مەن ىسكەرلىك قالىپتاسپاسا وندا ساپالى ءبىلىم بولۋى مۇمكىن ەمەس.
كۋرستى وقىتۋدى اياقتاعاندا ءمۇعالىم ءوز وقۋشىلارىنىڭ بويىنا كەم دەگەندە تومەندەگى ءۇش ساپانى قالىپتاستىرۋ كەرەك.
1.وقۋشىنىڭ دۇنيەتانۋ ءپانىن وقىپ-ۇيرەنۋگە ىنتاسىن؛2.
2.پانگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىك پەن قىزىعۋشىلىعىن؛
3.ءپاندى مەڭگەرۋ تاسىلدەرىن ياعني وقۋ قىزمەتى تاسىلدەر.
باعدارلامادا وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويىن دامىتاتىن تاقىرىپتار بار. سول تاقىرىپتار بويىنشا كۋرستى اياقتاردا رەفەرات، شىعارما، ەسسە، بايانداما جازۋ، جوبا جاساۋ، تاربيەلىك شارالار قۇرۋ تاپسىرىلادى جانە تاقىرىپتارىن قورعايدى.
1.باعدارلامانىڭ جالپى سيپاتتاماسى
باعدارلاما ماقساتى:
وقۋشى تۇلعاسىنىڭ ءوزىن ءوزى دامىتۋ پروسەسىندەگى ينتەللەكتۋالدىق-شىعارماشىلىق پوتەنسيالىن دامىتۋدا ىزدەنە وتىرىپ وقۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ.
باعدارلاما مىندەتتەرى:
- وقۋشىنىڭ تانىمدىق قاجەتتىلىكتەرىن دامىتۋ.
- باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن ءوز بەتىنشە ىزدەنە وتىرىپ وقۋ جانە جوبالاۋ جۇرگىزۋىنە قاجەتتى ارنايى بىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ.
- وقۋشىلاردا ىزدەنىس جانە شىعارماشىلىق جوبالاۋ، باعدارلاۋ باقىلاۋ بىلىگى مەن داعدىلارىن دامىتۋ جانە قالىپتاستىرۋ.
-وقۋشىلار مەن پەداگوگتاردا ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋ تۋرالى كوزقاراسىن وقۋ ارەكەتىندەگى جەتەكشى ءتاسىل رەتىندەگى قالىپتاستىرۋ.
وقۋشىنىڭ ىزدەنە وتىرىپ ءوز بەتىمەن وقۋ پراكتيكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ پروسەسىندەگى ورنى
12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا پاراديگماسىنا سايكەس بۇگىنگى مەكتەپتىڭ الدىندا ءوزىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ارەكەتىن باسقارا الاتىن، كەز كەلگەن تۋىنداعان پروبلەمانى شەشۋگە قابىلەتتى قۇزىرەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مىندەتى تۇر.
ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋ باعدارلاماسىن قولدانۋ پراكتيكاسى قازىرگى قازاقستاندىق مەكتەپتەگى وقۋ پروسەسىندە كەڭنەن ورىن الۋدا.قازىرگى كەزدە مۇعالىمدەر وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنۋىنە ارنالعان تاپسىرمالاردى كوبىرەك بەرۋگە تىرىسادى.
ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقىتۋ باعدارلاماسى پروبلەمانى انىقتاۋدان باستاپ، الىنعان ناتيجەلەردى پرەزەنتاسيالاۋعا دەيىنگى ءبىرتۇتاس سيكلدان تۇرادى.بۇل باعدارلاما نەگىزىندە مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى ستاندارتتا بەلگىلەنگەن نەگىىزگى قۇزىرەتتىلىكتەردىڭ (پروبلەمانىڭ شەشىمىن تابۋ، اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاتيۆتىك)قالىپتاسۋىن بايقاۋعا بولادى.
وسىعان بايلانىستى وقۋ جوسپارىنىڭ ۆارياتيۆتىك كومپونەنتى ەسەبىنەن جۇرگىزىلەتىن «سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسىن ۇسىنامىن.
2.باعدارلامانىڭ نەگىزگى بولىمدەرى
وقۋشىنىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنە وتىرىپ وقۋ قابىلەتىن دامىتۋ ماقساتتى ۇيىمداسقان وقۋ پروسەسىندە عانا مۇمكىن.
ىزدەنە وتىرىپ وقۋ ارەكەتى كەز كەلگەن وقۋ ارەكەتى ءتارىزدى ءبىلىم ساپاسىن باقىلاۋ مەن قولدانۋدىىڭ ەرەكشە جۇيەسىن تالاپ ەتەدى. ول مازمۇن مەن ناتيجەنى باعالاۋدى ۇيىمداستىرۋدىڭ فورمالارىى مەن ادىستەرىن قۇرايدى.
ۇسىنىپ وتىرعان جۇرگىزىلەتىن «سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسىن ۇيىمداستىرۋ فورماسى ءتورت بولىمنەن تۇرادى:
باعدارلاما مازمۇنى
ءى.كىرىسپە ساباقتار
كىرىسپە ساباقتاردى ۇيىمداستىرۋ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا جۇرگىزىلەتىن «سيقىرلى جۇلدىزدار» اتتى ۇيىرمە باعدارلاماسى مەن وسى پروسەستى ويلاۋ تاسىلدەرىن تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى.
ءىى.جاتتىعۋ ساباقتارى
جاتتىعۋ ساباقتارى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىسىنىڭ دۇنيەتانۋى
You Might Also Like
