سيقىرلى كۇز
سيقىرلى كۇز.
ماقساتى: كۇز تۋرالى بالالاردىڭ دۇنيەتانىمدارىن ارتتىرۋ، كۇز مەزگىلىنىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرىن تانىتۋ، كۇز ەرەكشەلىكتەرىن، كۇز سىيىن ۇعىندىرا وتىرىپ، بالالارعا مەرەكەلىك كوڭىل - كۇي سىيلاۋ.
تاربيەشى: قايىرلى كۇن! ارمىسىزدار، قۇرمەتتى اتا - انالار مەن بالالار! ەل بايلىعىن ارتتىرعان، بەرەكەلى كۇز ايى دا كەلدى. كۇزدى قۇرمەتتەپ، قۋانىشپەن قارسى الايىق. بۇگىنگى «سيقىرلى كۇز!» اتتى ەرتەڭگىلىگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
- كۇز تۋرالى جانە ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى كىم بىلەدى؟
بالالاردىڭ جاۋابى: كۇزدە تابيعات ەرەكشە كۇيگە ەنەدى. جاپىراقتار سارى، قىزىل بولسا، القاپتاعى شوپتەر قوڭىر، سارعىش تۇسكە بويالادى، قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. كۇن بىرتىندەپ قىسقارادى، جاۋىن – شاشىن كوبەيىپ، كۇن سۋىتادى. كۇزدە جەمىس - جيدەكتەر، كوكونىستەر، باقشا داقىلدارى، ەگىستىكتەگى استىق ءپىسىپ، قامبالارعا جينالادى. كۇز مەزگىلىندە 3 اي بار، ولار: قىركۇيەك، قازان، قاراشا. كۇز - جىلدىڭ بەرەكەلى مەزگىلى.
تاربيەشى: ولاي بولسا، كۇز ايلارىن ورتاعا شاقىرايىق.
قىركۇيەك - ميرا
ءبىر - بىرىنە جەر اسپان
مەيىرىممەن قاراسقان
ۇستاز - شاكىرت جۇزدەسكەن
قوش كەلىپسىز كۇز دەسكەن.
قازان - جانبولات
قازان ايى بولىپتى،
قامباعا استىق تولىپتى
سارى دالانى ساندەتىپ
دۋمانداتىپ اندەتىپ
قاراشا - جومارت
كۇن سۋىتىپ بارادى
مالدار قولعا قارادى
قاراشا اۋىل دالامىز
قىسقا دايىن بولامىز
نارگيزا: سامال قوزعاپ قالعاندا. ق. بايانبايەۆ.
سامال قوزعاپ قالعاندا،
ۇزىلەدى سارى الما.
شولىپ ەدىم باقشانى،
قاۋىن بىتكەن ساپ - سارى
سارى جاپىراق توگىلگەن
توعايدى دا كوردىم مەن.
ەندى سارى بوياۋمەن
كۇز سۋرەتىن سالام مەن.
باعلان: بۇتاعىنداي ەمىنىپ،
كۇزدە جەمىس پىسەدى.
ساباعىنان جەل ءۇزىپ،
جەرگە توپ - توپ تۇسەدى.
ءمولدىر: التىن، سارى، قىزىل، كوك،
الۋان - الۋان جاپىراق.
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى اتىراپ.
ماعجان: كۇن شۋاققا ماۋجىراپ،
جاتىر ەدى اتىراپ.
اعاشتاردان جامىراپ،
ۇشتى كەنەت جاپىراق.
س. قولعانات: بەرەكەسىن سىيلاۋعا،
ولكەمىزگە كۇز كەلدى.
جەمىستەرىن جيناۋعا،
شاقىرادى بىزدەردى.
تاربيەشى: بالالار، جاڭا تاقپاقتا ايتىلعانداي كۇزگى سۋىق جەل باستالدى. جەلدىڭ لەبى بىزگە دە كەلىپ جەتكەن سەكىلدى. (جەل گۋىلى ەستىلەدى)
بالالار ورىندارىنان تۇرىپ، قولدارىنداعى جاپىراقتاردى جەرگە شاشادى. مۋزىكانىن اۋەنىمەن بيلەپ كۇز حانشايىمى كەلەدى.
تاربيەشى: قوش كەلدىڭ، كۇز حانشايىمى! وزىڭمەن بىرگە بەرەكە، بايلىق، مولشىلىق، توقشىلىق الا كەلدىڭىز. وعان ءبىز وتە قۋانىشتىمىز.
كۇز حانشايىمى: امانسىڭدار ما، بالالار! بۇگىنگى جەلدىڭ لەبى مەنى سەندەردىڭ ورتالارىڭا الىپ كەلدى. مەرەكەلەرىڭىز قۇتتى بولسىن!
تاربيەشى: كۇز حانشايىمى، مىنا قولىڭىزداعى سىيلىقتارىڭىزدى بالالارعا بەرسەك بولا ما؟
كۇز حانشايىمى: بۇل سىيىمدى بالالار ەڭبەك ەتىپ الۋلارى كەرەك.
تاربيەشى: ەندەشە، بالالار، كۇز حانشايىمىنا ارناپ «كۇز جومارت» ءانىن ورىنداپ بەرەيىك.
ءان «كۇز جومارت».
تاربيەشى:- بالالار، نەگە كۇزدى «التىن كۇز» دەيمىز؟
- ال نەگە «جومارت كۇز» دەيمىز؟
ويتكەنى كۇزدە جەمىس - جيدەكتەر، كوكونىستەر، استىق پىسەدى. بارلىعى مول بولادى. سوندىقتان «التىن كۇز - جومارت كۇز» دەيمىز.
تاربيەشى: مەرەكە باسى ءان بولار،
بەرەكە باسى ءدان بولار، - دەيدى حالقىمىز، ەندەشە ورتاعا استىق داقىلدارىن شاقىرايىق.
بيداي: نان اتاسى – بيدايمىن،
ءىلياس ەلگە استىق سىيلايمىن.
ءدانىم تولىپ پىسكەندە،
قاۋىزىما سىيمايمىن.
تارى: اق، قارامىن، سارىمىن،
ن. قولعانات مەن ءونىمدى تارىمىن.
حالقىم ەڭبەك سىڭىرسە،
قايتارامىن قارىمىن.
كۇرىش: كۇندى سۇيگەن كۇرىشپىن،
ايبار كۇللى جۇرتقا ىرىسپىن.
السىن دەپ ەل، مول ءونىم
الا جازداي سۋ ءىشتىم.
س ۇلى: مەن سۇلىمىن، ۇلاننىڭ
س. اقەركە تۇلپارىنا ۇنادىم.
باپتاعان ءار ديقانعا
باسىمدى ءيىپ تۇرامىن.
جۇمباقتار:
ءىشى تولعان ءشاربات
ءدامى قانداي ءايبات
ۇزەسىڭ بىردەن ءجۇزىن
ونىڭ اتى -...(ءجۇزىم)
ءدوپ - دوڭگەلەك سارى
ىشىندە بار ءدانى
قىزىعاسىڭ كورىپ
ونىڭ اتى -...(ورىك)
جاپىراقتى تاسالاپ
وسەتىن جەرى باقشا - ب ا ق
كۇرەڭ قىزىل شىركىن اي
ونىڭ اتى -...(قۇلپىناي)
ءبىر ساباقتا كوپ تۇيمە
جەي المايسىڭ كوك كۇيدە
ساناپ قارا قانشا
ونىڭ اتى -...(شيە)
پىسەتىن كەزى ءدال كۇزدە
مەزگىلسىز ونى ۇزبە.
اۋزىڭنان كەتپەس بال ءدامى
ونىڭ اتى...(شابدالى)
كۇز حانشايىمىنا جەمىس - جيدەكتەر تاقپاق ايتقىسى كەلىپ وتىر.
جانسايا: مەن المۇرتپىن، المۇرتپىن،
كۇزدە جيناپ الاتىن.
بالدىراعان بىرەۋىن،
جەسەڭ تويىپ قالاتىن.
نۇرلانبەك: سارى التىنداي اڭگەلەك،
قانداي ءتاتتى اڭگەلەك.
ءدامى اۋزىڭنان كەتپەيدى،
بالىڭ دا وعان جەتپەيدى.
ءمولدىر: مەن شيەمىن، شيەمىن،
كۇننىڭ كوزىن سۇيەمىن.
قىشقىل شىرىن مەندە بار،
تومەن باستى يەمىن.
ماقساتى: كۇز تۋرالى بالالاردىڭ دۇنيەتانىمدارىن ارتتىرۋ، كۇز مەزگىلىنىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرىن تانىتۋ، كۇز ەرەكشەلىكتەرىن، كۇز سىيىن ۇعىندىرا وتىرىپ، بالالارعا مەرەكەلىك كوڭىل - كۇي سىيلاۋ.
تاربيەشى: قايىرلى كۇن! ارمىسىزدار، قۇرمەتتى اتا - انالار مەن بالالار! ەل بايلىعىن ارتتىرعان، بەرەكەلى كۇز ايى دا كەلدى. كۇزدى قۇرمەتتەپ، قۋانىشپەن قارسى الايىق. بۇگىنگى «سيقىرلى كۇز!» اتتى ەرتەڭگىلىگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
- كۇز تۋرالى جانە ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى كىم بىلەدى؟
بالالاردىڭ جاۋابى: كۇزدە تابيعات ەرەكشە كۇيگە ەنەدى. جاپىراقتار سارى، قىزىل بولسا، القاپتاعى شوپتەر قوڭىر، سارعىش تۇسكە بويالادى، قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. كۇن بىرتىندەپ قىسقارادى، جاۋىن – شاشىن كوبەيىپ، كۇن سۋىتادى. كۇزدە جەمىس - جيدەكتەر، كوكونىستەر، باقشا داقىلدارى، ەگىستىكتەگى استىق ءپىسىپ، قامبالارعا جينالادى. كۇز مەزگىلىندە 3 اي بار، ولار: قىركۇيەك، قازان، قاراشا. كۇز - جىلدىڭ بەرەكەلى مەزگىلى.
تاربيەشى: ولاي بولسا، كۇز ايلارىن ورتاعا شاقىرايىق.
قىركۇيەك - ميرا
ءبىر - بىرىنە جەر اسپان
مەيىرىممەن قاراسقان
ۇستاز - شاكىرت جۇزدەسكەن
قوش كەلىپسىز كۇز دەسكەن.
قازان - جانبولات
قازان ايى بولىپتى،
قامباعا استىق تولىپتى
سارى دالانى ساندەتىپ
دۋمانداتىپ اندەتىپ
قاراشا - جومارت
كۇن سۋىتىپ بارادى
مالدار قولعا قارادى
قاراشا اۋىل دالامىز
قىسقا دايىن بولامىز
نارگيزا: سامال قوزعاپ قالعاندا. ق. بايانبايەۆ.
سامال قوزعاپ قالعاندا،
ۇزىلەدى سارى الما.
شولىپ ەدىم باقشانى،
قاۋىن بىتكەن ساپ - سارى
سارى جاپىراق توگىلگەن
توعايدى دا كوردىم مەن.
ەندى سارى بوياۋمەن
كۇز سۋرەتىن سالام مەن.
باعلان: بۇتاعىنداي ەمىنىپ،
كۇزدە جەمىس پىسەدى.
ساباعىنان جەل ءۇزىپ،
جەرگە توپ - توپ تۇسەدى.
ءمولدىر: التىن، سارى، قىزىل، كوك،
الۋان - الۋان جاپىراق.
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى اتىراپ.
ماعجان: كۇن شۋاققا ماۋجىراپ،
جاتىر ەدى اتىراپ.
اعاشتاردان جامىراپ،
ۇشتى كەنەت جاپىراق.
س. قولعانات: بەرەكەسىن سىيلاۋعا،
ولكەمىزگە كۇز كەلدى.
جەمىستەرىن جيناۋعا،
شاقىرادى بىزدەردى.
تاربيەشى: بالالار، جاڭا تاقپاقتا ايتىلعانداي كۇزگى سۋىق جەل باستالدى. جەلدىڭ لەبى بىزگە دە كەلىپ جەتكەن سەكىلدى. (جەل گۋىلى ەستىلەدى)
بالالار ورىندارىنان تۇرىپ، قولدارىنداعى جاپىراقتاردى جەرگە شاشادى. مۋزىكانىن اۋەنىمەن بيلەپ كۇز حانشايىمى كەلەدى.
تاربيەشى: قوش كەلدىڭ، كۇز حانشايىمى! وزىڭمەن بىرگە بەرەكە، بايلىق، مولشىلىق، توقشىلىق الا كەلدىڭىز. وعان ءبىز وتە قۋانىشتىمىز.
كۇز حانشايىمى: امانسىڭدار ما، بالالار! بۇگىنگى جەلدىڭ لەبى مەنى سەندەردىڭ ورتالارىڭا الىپ كەلدى. مەرەكەلەرىڭىز قۇتتى بولسىن!
تاربيەشى: كۇز حانشايىمى، مىنا قولىڭىزداعى سىيلىقتارىڭىزدى بالالارعا بەرسەك بولا ما؟
كۇز حانشايىمى: بۇل سىيىمدى بالالار ەڭبەك ەتىپ الۋلارى كەرەك.
تاربيەشى: ەندەشە، بالالار، كۇز حانشايىمىنا ارناپ «كۇز جومارت» ءانىن ورىنداپ بەرەيىك.
ءان «كۇز جومارت».
تاربيەشى:- بالالار، نەگە كۇزدى «التىن كۇز» دەيمىز؟
- ال نەگە «جومارت كۇز» دەيمىز؟
ويتكەنى كۇزدە جەمىس - جيدەكتەر، كوكونىستەر، استىق پىسەدى. بارلىعى مول بولادى. سوندىقتان «التىن كۇز - جومارت كۇز» دەيمىز.
تاربيەشى: مەرەكە باسى ءان بولار،
بەرەكە باسى ءدان بولار، - دەيدى حالقىمىز، ەندەشە ورتاعا استىق داقىلدارىن شاقىرايىق.
بيداي: نان اتاسى – بيدايمىن،
ءىلياس ەلگە استىق سىيلايمىن.
ءدانىم تولىپ پىسكەندە،
قاۋىزىما سىيمايمىن.
تارى: اق، قارامىن، سارىمىن،
ن. قولعانات مەن ءونىمدى تارىمىن.
حالقىم ەڭبەك سىڭىرسە،
قايتارامىن قارىمىن.
كۇرىش: كۇندى سۇيگەن كۇرىشپىن،
ايبار كۇللى جۇرتقا ىرىسپىن.
السىن دەپ ەل، مول ءونىم
الا جازداي سۋ ءىشتىم.
س ۇلى: مەن سۇلىمىن، ۇلاننىڭ
س. اقەركە تۇلپارىنا ۇنادىم.
باپتاعان ءار ديقانعا
باسىمدى ءيىپ تۇرامىن.
جۇمباقتار:
ءىشى تولعان ءشاربات
ءدامى قانداي ءايبات
ۇزەسىڭ بىردەن ءجۇزىن
ونىڭ اتى -...(ءجۇزىم)
ءدوپ - دوڭگەلەك سارى
ىشىندە بار ءدانى
قىزىعاسىڭ كورىپ
ونىڭ اتى -...(ورىك)
جاپىراقتى تاسالاپ
وسەتىن جەرى باقشا - ب ا ق
كۇرەڭ قىزىل شىركىن اي
ونىڭ اتى -...(قۇلپىناي)
ءبىر ساباقتا كوپ تۇيمە
جەي المايسىڭ كوك كۇيدە
ساناپ قارا قانشا
ونىڭ اتى -...(شيە)
پىسەتىن كەزى ءدال كۇزدە
مەزگىلسىز ونى ۇزبە.
اۋزىڭنان كەتپەس بال ءدامى
ونىڭ اتى...(شابدالى)
كۇز حانشايىمىنا جەمىس - جيدەكتەر تاقپاق ايتقىسى كەلىپ وتىر.
جانسايا: مەن المۇرتپىن، المۇرتپىن،
كۇزدە جيناپ الاتىن.
بالدىراعان بىرەۋىن،
جەسەڭ تويىپ قالاتىن.
نۇرلانبەك: سارى التىنداي اڭگەلەك،
قانداي ءتاتتى اڭگەلەك.
ءدامى اۋزىڭنان كەتپەيدى،
بالىڭ دا وعان جەتپەيدى.
ءمولدىر: مەن شيەمىن، شيەمىن،
كۇننىڭ كوزىن سۇيەمىن.
قىشقىل شىرىن مەندە بار،
تومەن باستى يەمىن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ا) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى ساباققا قاتىستىرا وتىرىپ، ءتىل بىلىمىنە دەگەن تانىمدىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ
