تابيعات تىرشىلىگى قۇستار
ەكىباستۇز قالاسى
№23 «بالاۋسا» مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمە
ابدينوۆا ءۇ. د
توپ. ەستيار
ۇيىمداستىرىلعان ءوقۋ-ىس ارەكەتى: ەكولوگيا نەگىزدەرى
تاقىرىبى: «تابيعات تىرشىلىگى قۇستار»
ماقساتى: قازاقستانداعى قۇستاردىڭ كوپتۇرلىلىگى تۋرالى جالپى تۇسىنىك بەرۋ. بالالاردىڭ قۇستار پايداسى، ولارعا قامقورلىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن جالعاستىرۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك:بالالاردى «ادامعا قۇستار نە بەرەدى؟»، «قۇستارسىز ادام نە بولار ەدى؟» دەگەن سۇراقتارعا ويلاندىرۋ.
قۇستاردىڭ سىرتقى ءپىشىنىن قاراپ تانۋدى ۇيرەتۋ (بوياۋى، ولشەمى، مىنەز قۇلقى، شىعاراتىن دىبىستارى).
دامىتۋشىلىق: بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە ماشىقتاندىرۋ. جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىن وياتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى قۇستاردى قورەكتەندىرىپ تۇرۋعا ۇيرەتۋ. تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ەكولوگيالىق مادەنيەتتىلىك پەن ساۋاتتىلىققا ۇيرەتۋ.
ءتۇرى: اشىق ساباق.
ءتيپى: دامىتا وقىتۋ: «ءتاي-تاي» باعدارلاماسى.
قولدانىلعان ءادىس-تاسىل: سۇراق-جاۋاپ، توپپەن جۇمىس، كورنەكىلىك، سوزدىك، ويىن، تريز( جاقسى-جامان).
كورنەكىلىكتەرى: تابيعاتقا بايلانىستى سۋرەتتەر، اعاشتار، قۇستار، قازاقستان كارتاسى، قاعاز قارىنداش، قاتتى قاعاز، ماقال-ماتەلدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ
سالەم بەردىم مەن كۇنگە،
سالەم بەردىم مەن ساعان
سالەم بەردىك اپايعا،
قوناقتارعا قۇستارعا.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«ادامزاتتىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق، ونى ايتۋعا تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق»
تابيعات دەگەن نە ؟
تابيعات نەشەگە بولىنەدى؟
ءولى تابيعاتقا نە جاتادى؟
ءتىرى تابيعاتقا نە جاتادى؟
(وسى كەزدە توپقا دىمبىلمەس كەلەدى. قولىندا روگاتقا، سىرىڭكە بار)
بالالار امانداسادى
مەن دىمبىلمەسپىن، مەن سەندەرمەن وينايىن دەپ كەلدىم، قارنىم اشتى، ءقازىر الاۋ جاعىپ تاماق دايىندايىق.
تاربيەشى: بالالار ورماندا الاۋ جاعۋعا بولا ما؟
بالالار: جوق بولمايدى، اعاشتار جانىپ كەتەدى، قۇستارعا زيان كەلەدى.
دىمبىلمەس. وندا قۇستاردى اتىپ وينايىق
بالالار دىمبىلمەسكە ەكولوگيالىق مادەنيەت جايلى تۇسىندىرەدى!وت جاعۋعا، قوقىس شاشۋعا، سۋدى لاستاۋعا، قۇستى اتۋعا بولمايدى.
دىمبىلمەس كەشىرىم سۇراپ كەتىپ قالادى)
وسى كەزدە قۇستاردىڭ سايراعان داۋىسى ەستىلەدى.
بۇل نەنىڭ داۋىسى. قۇستاردىڭ ءان سالعان داۋىسى.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە قۇستاردىڭ 489-داي ءتۇرى مەكەندەيدى. ولار دالالى، ءشولدى، ورماندى، تاۋلى، سۋلى جەرلەردە مەكەندەيدى. 80%ءتى اعاشتاردى زيانكەستەردەن تازالاپ تىرشىلىككە كومەكتەسەدى ەكەن.
سەندەرگە تانىس قۇستاردى اتاڭدار.
(قاراتورعاي، توقىلداق، كوگەرشىن، ساۋىسقان، سارىشىمشىق، كوگەرشىن)
قۇستار جايلى جالپى تابيعات جايلى تاقپاق بىلەسىڭدەر مە؟
1. بالالىق قىپ قىزبايىق
قۇس ۇياسىن بۇزبايىق
قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز
قۇستاردا دا انا بار
قۇستاردا دا بالا بار
2. ورمانعا بارا جاتقاندار،
اڭشىلىق ءدامىن تاتقاندار،
وتىنەم تۇگەل بارىڭنەن
كوكتەگى قۇستى اتپاڭدار!
قازاقستاننىڭ «قىزىل كىتابىندا» 50-دەن استام قۇستار تىزىمدەلگەن، ولار جويىلىپ بارا جاتقان، سيرەك كەزدەسەتىن قۇستار ولاردى قۇرتۋعا مەملەكەت تىيىم سالعان.
جۇمباق
سۋ بەتىن سىزىپ، اق قۇمان ءجۇر ءجۇزىپ (اققۋ)
قۇستارعا قانداي قامقورلىق كورسەتىلەدى؟
(ۇيا جاساۋ، اتپاۋ، جەمساۋىت جاساۋ جەم شاشۋ ت. ب)
قۇستار نەمەن قورەكتەنەدى؟
(جەم، بيداي، ءدان، زياندى جاندىكتەر)
جۇمباقتار
1. قونىپ الىپ جارعا
قارقىلدايدى (قارعا)
2. ءوزى ساق ءوزى ۇزىن
شىقىلىقتاپ تۇرمايدى
قۇيرىعى ۇزىن،
بۇتاقتان بۇتاققا اۋىسقان. (ساۋىسقان)
3. ادامداردىڭ دوسى قانداي قۇس (كوگەرشىن)
جاڭىلتپاشتار
ويىن «قۇستارعا بايلانىستى سوزدەر» - قۇس ۇشادى (قونادى، قانات قاعادى، سامعايدى، سۋ ىشەدى، جەم شوقيدى ت. ب)
سەرگىتۋ ءساتى:
قانە قانات قاعايىق
موينىمىزدى سوزايىق
1، 2، 3 قۇس اسپانعا ۇش
1، 2، 3 قۇس اسپاننان ءتۇس
قۇستار جەم ءجيدى،
قۇستار سۋ ىشەدى
1، 2، 3
قۇس اسپانعا ۇش.
- بالالار، ءبىز بۇگىن 3 توپقا ورتالىقتارعا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز.
(بالالار فيشكا الىپ، قوڭىراۋ سوعىلعاندا ءوز ورىندارىن تابادى)
ورتالىقتارعا ءبولىنىپ وتىرعىزۋ.
1. عىلىم ورتالىعى:
2. ونەر ورتالىعى
3. مانيپۋليتيۆتىك ورتالىق.
1. عىلىم ورتالىعى:
1) كارتادان قازاقستاندى كورسەتۋ، جىلى جاقتى كورسەتۋ.
2) قۇستاردىڭ اتىن اتاپ، سالىستىرۋ(ۇقساستىعى، ايىرماشىلىعى مىسالى؛
كوگەرشىن، ساۋىسقان، اققۋ)
3) قۇستىڭ جەمىن، جەمساۋىتىن كورۋ، ۇياسىن قاۋىرسىنىن، كورۋ (نەدەن، قالاي جاساۋعا بولادى)
4) سۋرەتپەن جۇمىس تريز بويىنشا
2. ونەر ورتالىعى:
1 )قۇستاردىڭ سۋرەتىن سالۋ
3. مونيپۋليتيۆتىك ورتالىق:
قۇستاردى ماگنيتتى تاقتادا قۇراستىرۋ.
(7 مينۋتتان كەيىن بەلگى بويىنشا فيشكالارىن اۋىستىرامىز)
ورتالىقتار بويىنشا اۋىسىپ جۇمىس ىستەيدى.
بارلىق بالالار ورتاعا جينالىپ ءار ورتالىقتىڭ جۇمىس ناتيجەسىن ايتادى.
قورىتىندى؛
ءان «اق كوگەرشىن»
№23 «بالاۋسا» مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمە
ابدينوۆا ءۇ. د
توپ. ەستيار
ۇيىمداستىرىلعان ءوقۋ-ىس ارەكەتى: ەكولوگيا نەگىزدەرى
تاقىرىبى: «تابيعات تىرشىلىگى قۇستار»
ماقساتى: قازاقستانداعى قۇستاردىڭ كوپتۇرلىلىگى تۋرالى جالپى تۇسىنىك بەرۋ. بالالاردىڭ قۇستار پايداسى، ولارعا قامقورلىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن جالعاستىرۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك:بالالاردى «ادامعا قۇستار نە بەرەدى؟»، «قۇستارسىز ادام نە بولار ەدى؟» دەگەن سۇراقتارعا ويلاندىرۋ.
قۇستاردىڭ سىرتقى ءپىشىنىن قاراپ تانۋدى ۇيرەتۋ (بوياۋى، ولشەمى، مىنەز قۇلقى، شىعاراتىن دىبىستارى).
دامىتۋشىلىق: بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە ماشىقتاندىرۋ. جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىن وياتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى قۇستاردى قورەكتەندىرىپ تۇرۋعا ۇيرەتۋ. تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ەكولوگيالىق مادەنيەتتىلىك پەن ساۋاتتىلىققا ۇيرەتۋ.
ءتۇرى: اشىق ساباق.
ءتيپى: دامىتا وقىتۋ: «ءتاي-تاي» باعدارلاماسى.
قولدانىلعان ءادىس-تاسىل: سۇراق-جاۋاپ، توپپەن جۇمىس، كورنەكىلىك، سوزدىك، ويىن، تريز( جاقسى-جامان).
كورنەكىلىكتەرى: تابيعاتقا بايلانىستى سۋرەتتەر، اعاشتار، قۇستار، قازاقستان كارتاسى، قاعاز قارىنداش، قاتتى قاعاز، ماقال-ماتەلدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ
سالەم بەردىم مەن كۇنگە،
سالەم بەردىم مەن ساعان
سالەم بەردىك اپايعا،
قوناقتارعا قۇستارعا.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«ادامزاتتىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق، ونى ايتۋعا تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق»
تابيعات دەگەن نە ؟
تابيعات نەشەگە بولىنەدى؟
ءولى تابيعاتقا نە جاتادى؟
ءتىرى تابيعاتقا نە جاتادى؟
(وسى كەزدە توپقا دىمبىلمەس كەلەدى. قولىندا روگاتقا، سىرىڭكە بار)
بالالار امانداسادى
مەن دىمبىلمەسپىن، مەن سەندەرمەن وينايىن دەپ كەلدىم، قارنىم اشتى، ءقازىر الاۋ جاعىپ تاماق دايىندايىق.
تاربيەشى: بالالار ورماندا الاۋ جاعۋعا بولا ما؟
بالالار: جوق بولمايدى، اعاشتار جانىپ كەتەدى، قۇستارعا زيان كەلەدى.
دىمبىلمەس. وندا قۇستاردى اتىپ وينايىق
بالالار دىمبىلمەسكە ەكولوگيالىق مادەنيەت جايلى تۇسىندىرەدى!وت جاعۋعا، قوقىس شاشۋعا، سۋدى لاستاۋعا، قۇستى اتۋعا بولمايدى.
دىمبىلمەس كەشىرىم سۇراپ كەتىپ قالادى)
وسى كەزدە قۇستاردىڭ سايراعان داۋىسى ەستىلەدى.
بۇل نەنىڭ داۋىسى. قۇستاردىڭ ءان سالعان داۋىسى.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە قۇستاردىڭ 489-داي ءتۇرى مەكەندەيدى. ولار دالالى، ءشولدى، ورماندى، تاۋلى، سۋلى جەرلەردە مەكەندەيدى. 80%ءتى اعاشتاردى زيانكەستەردەن تازالاپ تىرشىلىككە كومەكتەسەدى ەكەن.
سەندەرگە تانىس قۇستاردى اتاڭدار.
(قاراتورعاي، توقىلداق، كوگەرشىن، ساۋىسقان، سارىشىمشىق، كوگەرشىن)
قۇستار جايلى جالپى تابيعات جايلى تاقپاق بىلەسىڭدەر مە؟
1. بالالىق قىپ قىزبايىق
قۇس ۇياسىن بۇزبايىق
قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز
قۇستاردا دا انا بار
قۇستاردا دا بالا بار
2. ورمانعا بارا جاتقاندار،
اڭشىلىق ءدامىن تاتقاندار،
وتىنەم تۇگەل بارىڭنەن
كوكتەگى قۇستى اتپاڭدار!
قازاقستاننىڭ «قىزىل كىتابىندا» 50-دەن استام قۇستار تىزىمدەلگەن، ولار جويىلىپ بارا جاتقان، سيرەك كەزدەسەتىن قۇستار ولاردى قۇرتۋعا مەملەكەت تىيىم سالعان.
جۇمباق
سۋ بەتىن سىزىپ، اق قۇمان ءجۇر ءجۇزىپ (اققۋ)
قۇستارعا قانداي قامقورلىق كورسەتىلەدى؟
(ۇيا جاساۋ، اتپاۋ، جەمساۋىت جاساۋ جەم شاشۋ ت. ب)
قۇستار نەمەن قورەكتەنەدى؟
(جەم، بيداي، ءدان، زياندى جاندىكتەر)
جۇمباقتار
1. قونىپ الىپ جارعا
قارقىلدايدى (قارعا)
2. ءوزى ساق ءوزى ۇزىن
شىقىلىقتاپ تۇرمايدى
قۇيرىعى ۇزىن،
بۇتاقتان بۇتاققا اۋىسقان. (ساۋىسقان)
3. ادامداردىڭ دوسى قانداي قۇس (كوگەرشىن)
جاڭىلتپاشتار
ويىن «قۇستارعا بايلانىستى سوزدەر» - قۇس ۇشادى (قونادى، قانات قاعادى، سامعايدى، سۋ ىشەدى، جەم شوقيدى ت. ب)
سەرگىتۋ ءساتى:
قانە قانات قاعايىق
موينىمىزدى سوزايىق
1، 2، 3 قۇس اسپانعا ۇش
1، 2، 3 قۇس اسپاننان ءتۇس
قۇستار جەم ءجيدى،
قۇستار سۋ ىشەدى
1، 2، 3
قۇس اسپانعا ۇش.
- بالالار، ءبىز بۇگىن 3 توپقا ورتالىقتارعا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز.
(بالالار فيشكا الىپ، قوڭىراۋ سوعىلعاندا ءوز ورىندارىن تابادى)
ورتالىقتارعا ءبولىنىپ وتىرعىزۋ.
1. عىلىم ورتالىعى:
2. ونەر ورتالىعى
3. مانيپۋليتيۆتىك ورتالىق.
1. عىلىم ورتالىعى:
1) كارتادان قازاقستاندى كورسەتۋ، جىلى جاقتى كورسەتۋ.
2) قۇستاردىڭ اتىن اتاپ، سالىستىرۋ(ۇقساستىعى، ايىرماشىلىعى مىسالى؛
كوگەرشىن، ساۋىسقان، اققۋ)
3) قۇستىڭ جەمىن، جەمساۋىتىن كورۋ، ۇياسىن قاۋىرسىنىن، كورۋ (نەدەن، قالاي جاساۋعا بولادى)
4) سۋرەتپەن جۇمىس تريز بويىنشا
2. ونەر ورتالىعى:
1 )قۇستاردىڭ سۋرەتىن سالۋ
3. مونيپۋليتيۆتىك ورتالىق:
قۇستاردى ماگنيتتى تاقتادا قۇراستىرۋ.
(7 مينۋتتان كەيىن بەلگى بويىنشا فيشكالارىن اۋىستىرامىز)
ورتالىقتار بويىنشا اۋىسىپ جۇمىس ىستەيدى.
بارلىق بالالار ورتاعا جينالىپ ءار ورتالىقتىڭ جۇمىس ناتيجەسىن ايتادى.
قورىتىندى؛
ءان «اق كوگەرشىن»
You Might Also Like
-
بيلولوگيا ساباعىنان تەست سۇراقتارى مەن جاۋاپتارى (جۇكتەۋ تەگىن!)
