تاۋەلسىزدىك العاننان باستاپ بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قازاقستاننىڭ «جۇمساق كۇشىنىڭ» دامۋى

قازاقستان جۇمساق كۇشىنىڭ نەگىزگى رەسۋرستارى

قازاقستاننىڭ «جۇمساق كۇشىنىڭ» نەگىزگى رەسۋرسى ونىڭ مادەني-تاريحي مۇراسى بولىپ تابىلادى. ۇلى دالا وركەنيەتى مادەنيەتتەرىنىڭ ۇيلەسىمى، ونەر، عىلىم، كونفەسسياارالىق ديالوگ قۇرۋداعى جەتىستىكتەر، پايدالى قازبالارعا باي جەردىڭ وراسان زور كەڭىستىگى، ەكى ۇلى مادەنيەت — شىعىس پەن باتىس اراسىنداعى بايلانىستىرۋشى كوپىر بولىپ تابىلاتىن ورىننىڭ ءوزى-مۇنىڭ ءبارى قازاقستاندى ەرەكشەلەندىرەدى. قازاقستان تاريحى ۇلى تۇركى تاريحىمەن تىكەلەي بايلانىستى. تۇركىلەردىڭ دۇنيەتانىمى باسقا حالىقتاردىڭ مادەني بەلگىلەرىن سىڭىرۋگە باعىتتالعان. وسى ءتاسىلدىڭ نەگىزىندە، تۇرىكتەر باسقا مادەنيەتتەر مەن وركەنيەتتەردەن كوپتەگەن پايدالى زاتتاردى جيناپ، سونىمەن بىرگە بىرەگەيلىك جانە ءوزىن-وزى قامتاماسىز ەتۋ بەلگىلەرىن جاساي الدى. بۇل «جۇمساق كۇش» تۇجىرىمداماسىنىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرىنىڭ ءبىرى. قازىرگى كەزدە تۇركيا بولسا تۇرىك مادەنيەتىن مەن ءتىلىن مەديا ارقىلى دامىتىپ وتىر. تۇركيانىڭ كوپتەگەن فيلمدەرى، سەريالدارى، بلوگەرلەرى تۇرىك مادەنيەتىن وزگە مەملەكەتتەرىندە تاراتۋدا. مىسالى رەسەي، گەرمانيا، ورتالىق ازيا، شىعىس ازيادا تۇرىكتەردىڭ مادەنيەتى تانىمال بولۋى — وسى مەديانىڭ اسەرى. قازاقستاننىڭ مەديا ارقىلى جۇمساق كۇشىنىڭ پوتەنسيالىنا شولۋ جاسايىق.

جاپونيا مەديالىق جۇمساق كۇشى “انيمە” مەن ءداستۇرلى مۋزىكا بولسا، كورەيانىڭ مەدياسى — دورامالار (سەريالدار) مەن K-POP مۋزىكا، اقش-نىڭ مەدياسى فيلمدەر مەن ۆيدەو-ويىندار بولسا، رەسەيدىڭ — اسكەري فيلمدەرى مەن پوپ مۋزىكا بولىپ تابىلادى. قازاقستان بولسا، سوڭعى جىلدارى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جاڭادان سەريالدار، فيلمدەر، مۋزىكا شىعارۋدا. ءبىزدىڭ ەلدە جانە شەتەلدە تانىمال بولىپ جاتقان سەريالدارىنا كەلەتىن بولساق ولاردان: “5:32” تريللەرى، ول ءقازىردىڭ وزىندە وتانىندا «قازاقستاندىق كينونىڭ جاڭا دەڭگەيى» دەپ اتالادى. بۇرىنعى اسا اۋىر قىلمىستار بويىنشا تەرگەۋشى شالقارعا جاس پوليسيا قىزمەتكەرى كومەك سۇرايدى. قالادا مانياك جاريالاندى، ونىڭ قولجازباسى 1990 جىلدارى ۇستاعان سەريالىق ولتىرۋشىگە ۇقساس. قانىشەر تاكسي جۇرگىزۋشىلەرى، كاننيبالدار، زورلاۋشىلار، بۇزاقىلار — پوليسيا قىزمەتكەرى شالقار كوپ نارسەنى كوردى، سەرىكتەسىنەن ايىرىلدى. ايتپاقشى، بارلىق مانياكتار ناقتى پروتوتيپتەردەن الىنادى، بىرەۋ ءدال، ال بىرەۋ بىردەن بىرنەشە قاسيەتتەردى بىرىكتىرەدى. Youtube پلاتفورماسىندا سەريال 20 ميلليون كورىرمەندەردى جينادى، ولاردان رەسەي، ۋكراينا، گەرمانيا، وزبەكستان، اقش، قىرعىزستان، تۇركيا ازاماتتارى كوردى. IMDb پلاتفورماسى وسى سەريالعا 7.7/10 بالل قويعان. وسى سەريال ارقىلى وزگە ەلدەردە قازاقستان دەتەكتيۆ سەريالدارىن تۇسىرۋگە پوتەنسيالىنا سەندى. كەلەسى سەريال — “شەكەر”. جاستاردىڭ كريمينالدى قوزعالىستاردى قامتيدى. وسى سەريال اسىرەسە قىرعىزستان، رەسەيدە جانە اقش-تا تانىمال بولدى. IMDb وسى سەريالعا 8.4/10 بالل قويعان. “يگروك” سەريالى. ونىڭ كەيىپكەرى دانيار قارجىلىق قيىندىقتارعا تاپ بولادى. ول پروبلەمالاردى شەشۋگە ەرەكشە جاقىندادى: ستاۆكالار ارقىلى. ءبىراق بىرتە-بىرتە ستاۆكالار الەمى ونى كەشىكتىرەدى جانە توقتاۋ وڭاي بولمايدى. سەريال اۆتورلارى قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىك تاقىرىبىن زەرتتەپ، كەرەمەت ساۋندترەك الىپ، جارقىن جوبا جاسادى. «يگروك» حالىقارالىق London International Short Film Festival (LISFF) قىسقا تىزىمىنە ەنگەن العاشقى قازاقستاندىق ۆەب-جوبا بولدى. IMDb وسى سەريالعا 7.9 بالد قويدى. سەريال تمد كەڭىستىگىندە، تۇركيا، اقش جانە ەۋروپادا تانىمال بولدى. قازاقستان كينويندۋسترياسىندا وتە زور پوتەنسيالىنىڭ بولۋى ءسوزسىز، الايدا كريمينال جانرىنداعى مەديا ءبىزدىڭ ەلدى تەرىس جاقتان كورسەتۋى مۇمكىن. ەلدىڭ مادەنيەتىن تانىتۋ ماقساتىندا مادەنيەتپەن، تاريحپەن، حالىقپەن، سالت-داستۇرلەرمەن بايلانىستى فيلمدەر مەن سەريالداردى ءتۇسىرۋ ءجون. مىسالى، وڭتۇستىك كورەيادا تۇسىرىلگەن “چۋمون” نەمەسە “جۋمونگ” سەريالى بۇكىل الەمدە تانىمال، IMDb بويىنشا 8.1/10 رەيتينگ جيناپ الدى. تۇركيانىڭ سۇلتان سۋلەيمان كانۋني جايلى “Muhteşem Yüzyıl” نەمەسە “تاماشا عاسىر” سەريالى كەڭ تانىمال، تۇركيانىڭ تاريحىن مەن مادەنيەتىن بۇكىل الەمگە تانىتتى. IMDb بويىنشا 8،6/10 رەيتينگ جينادى.

قازاقستاننىڭ مۋزىكاسى ءقازىر قارقىندى دامىپ كەلەدى. ەلدىڭ ءوز مۋزىكالىق مەكتەپتەرى بار، ولار وقۋشىلارعا ءوز شىعارمالارىن دۇرىس ورىنداۋعا ۇيرەتەدى. ءوز ەلىنەن تىس جەرلەردە دە تانىمال بولىپ كەلە جاتقان قازاقستاننىڭ تانىمال ورىنداۋشىلارى بار. جالپى، بۇل كوپتەگەن ادامدارعا ۇنايتىن مۋزىكانىڭ تۇتاس باعىتى. كلاسسيكالىق شىعارمالار. بۇل قازاق مۋزىكاسىنىڭ كەڭ باعىتى. بىرىنشىدەن، بۇل حالىق اندەرى مەن تاريحي مۋزىكا. ادەتتە، بۇل باعىت ەپوسقا كوبىرەك قاتىستى جانە ۆارگان، ادىرنا، دومبىرا جانە ت.ب. سياقتى قازاق مۋزىكالىق اسپاپتارىندا ورىندالادى. ءبىراق كلاسسيكالىق مۋزىكا بارىنە ۇناي بەرمەيدى، بىرەۋ ونى ەسكىرگەن جانە تىم قاراپايىم دەپ ساناۋى مۇمكىن. وزگە ەلدەردە قازاقستاننىڭ “اداي كۇيى”، “بالحاديشا”، “بالاپان قاز”، ابايدىڭ “كوزىمنىڭ قاراسى” جانە ت.ب. ولەڭدەر تانىمال. ءتىپتى شەتەلدىكتەر وسى ولەڭدەرگە Youtube پلاتفورماسىندا remix جاساۋدا. مىسالى “Samuel Farina” كانالىندا “بالاپان قاز” ولەڭىنە remix جاساپ، ۆيدەو 100 مىڭ شەتەل كورەرمەندەردى جينادى.

قازاقستان — بۇكىل الەمگە ءوزىنىڭ تابيعي بايلىعىمەن، عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ قارقىندى دامۋىمەن، سونداي-اق ورتالىق ازياداعى الەمدىك تارتىپكە ەلەۋلى ۇلەسىمەن تانىمال عاجايىپ جانە بىرەگەي ەل. الايدا، بۇل عانا ەمەس: ادەمىلىكتى باعالاۋشىلار قازاقتىڭ اندەرى، كونسەرتتەرى، كينوفەستيۆالدەرى، سونداي-اق حالىق تالانتتارى مەن شەبەرلەرىنىڭ بارلىق كورمەلەرى ەلدىڭ الەۋەتى مەن ءدامىن تولىق اشاتىنىن جاقسى بىلەدى جانە الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ادامداردىڭ قازاقستانعا دەگەن كوزقاراسى جوعارى بولادى. مۋزىكا جانە شىعارماشىلىق سالاسىنداعى كوپتەگەن سىنشىلار ايمان مۇساحادجايەۆانى قازاقستاننىڭ العاشقى سكريپكاسى دەپ اتايدى، ول ءوز وتانىندا عانا ەمەس، پراگادا دا، الەمنىڭ باسقا دا كوپتەگەن بۇرىشتارىندا تولىق زالداردى جينايدى. بەرلين فيلارمونياسىنىڭ ساحناسىندا مۇقان تولەبايەۆتىڭ شەبەر ورىنداۋىمەن تانىمال مارات بيسەنعالييەۆتى قازاق حالقىنىڭ تاعى ءبىر ايگىلى ۇلى دەپ اتاۋعا بولادى. ال بولگاريادا وپەرا ورىنداۋشىسى مايرا مۇحامەد قىزى تانىمال. الەمدىك مۋزىكادا تانىلعان قايراتكەرلەردىڭ ەداۋىر بولىگى قازاق مۋزىكاسىنىڭ الەمدىك مادەنيەتتەگى ۇلكەن ءرولىن تانيدى. كومپوزيتور جانە ديريجەر بولىپ تابىلاتىن بولگاريادان كەلگەن ديميتر حريستوف باعاسىن ينديكاتيۆتى دەپ اتاۋعا بولادى. بۇل قايراتكەر قازاق مۋزىكاسىن ەستىگەننەن كەيىن ونىڭ دىبىسىنا، وزىندىك ەرەكشەلىگىنە جانە ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتارىنا ءتانتى بولعانىن مويىندادى. قازاقستان مۋزىكاسى كلاسسيكتەردىڭ شىعارمالارىنان جانە دومبىرا مەن قوبىز سياقتى ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ دىبىستارىنان الدەقايدا كوپ. قازىرگى زامانعى ارتىستەردىڭ سانىنىڭ قازاقستاننان تىس جەرلەرگە گاسترولدىك ساپارعا شىعۋىنا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ قازىرگى زامانعى شىعارماشىلىعى تۋرالى بۇكىل الەم بىلەدى. مۋزىكا سىنشىلارى ۇلتتىق سكريپكا فورتەپيانو مەكتەپتەرىنىڭ جوعارى دەڭگەيىن ەرەكشە اتاپ وتەدى. قازاق ورىنداۋشىلارى تىڭداۋشىلاردىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن، ولاردىڭ شىعارماشىلىعى مەن كاسىبيلىگىن مۋزىكانتتار اراسىندا دا باعالاپ قانا قويمايدى. مۇنىڭ جارقىن مىسالى-جۇزدەن استام شىعارما جازعان راحات-بي ءابدىساعين. راحات بي مۋزىكا جازىپ قانا قويماي، جەكە كونسەرتتەرىمەن دە اينالىسادى، سونىمەن قاتار الەمنىڭ جەتەكشى وقۋ ورىندارىنا دارىستەرى بار وقىتۋشىلار رەتىندە شاقىرادى. مىسالى، بۇل ورىنداۋشى يتاليانىڭ وقۋ ورىندارىنا شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزۋگە شاقىرىلادى. سونىمەن قاتار، قازاقستاندىق مۋزىكانتتاردىڭ ءبىرى — ارىس ارەنوۆ ەلەكتروندى مۋزىكا جازىپ كەلەدى. ارىس العاش رەت 2012 جىلى Tokyo’s Red Bull Music Academy فەستيۆالىنىڭ ىرىكتەۋ تۋرىنا جازبالار جىبەرىپ، باقىت سىناپ كورۋدى ۇيعاردى، وندا جاس ورىنداۋشى كوپتەگەن باسقا ۇمىتكەرلەردىڭ اراسىنان تاڭدالدى. وسىلايشا، 7 جىلدا العاش رەت قازاقستان وسى حالىقارالىق فەستيۆالدە تانىستىرىلدى. ارىستىڭ ماراپاتتارى مۇنىمەن اياقتالعان جوق — 2016 جىلدىڭ قاڭتارىندا تانىمال امەريكاندىق CNN تەلەارناسى ارەنوۆتى قازىرگى جىبەك جولى ەلدەرىنىڭ ەڭ كورنەكتى وكىلدەرى بولىپ تابىلاتىن بەس مۋزىكانتقا قوستى. قازاقستاندىق تالانت عالىمجان مولدانازار 10-سىنىپتان باستاپ ءان جازۋعا اۋەستەنە باستادى، بۇل ونى الماتىداعى جۇرگەنوۆ اتىنداعى ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنا شىعارماشىلىق ماماندىققا تۇسۋگە يتەرمەلەدى. سول جەردە ول سۋرەتشى ايسامەن تانىسىپ، ستۋدياسىندا بىرنەشە ترەك جازدى، سودان كەيىن ونى Orda brothers ءىرى وندىرىستىك ورتالىعى كوردى. ونى العاش رەت جەرگىلىكتى جۇرتشىلىق 2011 جىلدىڭ مامىرىندا «حيت تۆ» مۋزىكالىق سيمپوزيۋمىندا كوردى، ال نيۋ-يوركتەگى Highline Ballroom-دا امەريكاندىق break of Reality روك-ۆيولونچەليستەر توبىمەن بىرگە ونەر كورسەتكەننەن كەيىن شەتەلدە تانىمال بولدى. Jah Khalib نەمەسە باقتيار مامەدوۆ-تالانتتى اۆتور جانە ورىنداۋشى، ول قازاقستاندىق حيپ-حوپتىڭ ۇزدىك بيتمەيكەرلەرى مەن پروديۋسەرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. باقتيار مامەدوۆ تمد ەلدەرىنەن تىس جەرلەردە، اسىرەسە ءوزىنىڭ مۋزىكالىق شىعىستىق جانرىنا بايلانىستى شىعىس، اراب ەلدەرىندە، كاۆكازدا تانىمال. دىنمۇحاممەد قۇدايبەرگەن-قازاق ءانشىسى، كومپوزيتور جانە مۋلتيينسترۋمەنتاليست. قازاقستان حالىق ءارتىسى بولىپ 2023 جىلى ماراپاتتالدى. ديماش قۇدايبەرگەن 2017 جىلدىڭ 21 قاڭتارى مەن 22 ءساۋىرى ارالىعىندا اپتا سايىن كورسەتىلەتىن حۋنان تەلەارناسىنىڭ (Hunan TV) Singer 2017 حيت تەليەۆيزيالىق شوۋىنا قاتىسۋ ارقىلى قىتايدا تانىمال بولدى. تانىمال انشىلەرمەن جارىستا ول فينالعا ەكىنشى ورىنمەن جەتتى. 2017 جىلى ديماش بىرنەشە مۋزىكالىق ماراپاتتارعا يە بولدى، سونىڭ ىشىندە قىتايداعى 24ء-شى جۇڭگو مۋزىكالىق سىيلىعىندا «ۇزدىك ازيالىق ءانشى» (قىتايلىق «گرەممي» بالاماسى) جانە Tencent MTV Asia مۋزىكالىق گالاسىندا «ەڭ تانىمال شەتەلدىك ءانشى». ديماش 7 وكتاۆانى، 8 جارتى توندى قامتيتىن كەڭ ۆوكالدى دياپازونىمەن تانىمال. اكادەميالىق وپەرالىق ءان جانرىندا وقۋدان وتكەننەن كەيىن «Astana Opera» مەملەكەتتىك وپەرا جانە بالەت تەاترىنا جۇمىسقا شاقىرىلعانىنا قاراماستان، ديماش كلاسسيكالىق ەلەمەنتتەردى، سونداي-اق ءداستۇرلى قازاق مۋزىكاسى مەن پوپ-مۋزىكاسىن پايدالانا وتىرىپ، زاماناۋي مۋزىكاداعى مانسابىن دامىتۋعا شەشىم قابىلدادى. 2017 جىلى قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاندىق ءانشى جانە مۋزىكانت ديماش قۇدايبەرگەننىڭ شىعارماشىلىعىن قازاقستاننىڭ «جۇمساق كۇشى» دەپ اتادى.

كەلەسى ءبىر رەسۋرس — قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق ورنى. قازاقستاننىڭ «جۇمساق كۇشى» ونىڭ ەۋرازيانىڭ ورتاسىندا ورنالاسۋى جاتىر. قازاقستان — ۇلى جىبەك جولىنىڭ كوپ بولىگى ورنالاسقان شىعىس پەن باتىستىڭ توعىسقان جەرى، ول وسى ۇلى مادەنيەتتەردىڭ بىرىگۋى بولىپ تابىلادى. وسى جاعداي قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىنا دا كوپ اسەر ەتۋدە. بۇگىن قاسىم-جومارت توقايەۆ جۇڭگو ەلىمەن تەرەڭ ەكونوميكالىق بايلانىستى ورناتىپ، جۇڭگو مەن قازاقستان “ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول” دەگەن باعدارلامانى ازىرلەۋدە.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ جەتىستىكتەرى دەربەس مەملەكەتتىڭ جەدەل قالىپتاسۋىنىڭ بىرەگەي مودەلى رەتىندە كەڭىنەن تانىلدى. بۇل جەتىستىكتەر بۇرىنعى ق ر پرەزيدەنتى — نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تۇلعاسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ن. ءا. نازاربايەۆ فەنومەنى دە قازاقستاننىڭ «جۇمساق كۇشىنىڭ» رەسۋرسى بولىپ تابىلادى، بۇل ونىڭ تۇبەگەيلى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋداعى سىڭىرگەن ەڭبەگىنە، رەسپۋبليكاداعى ساياسي احۋالدىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە، حالىقتىڭ پسيحيكالىق جانە پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىنە جانە «قازاقستان» ۇلتتىق برەندىن ىلگەرىلەتۋگە بايلانىستى. بۇگىڭگى كۇنى قازاستان رەسپۋبليكانىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توكايەۆ قازاقستاندى جان-جاقتى تانىتىپ جاتىر. قازاقستانمەن ەۋروپا، ازيا، امەريكا ەلدەرى تەرەڭ بايلانىستاردى ورناتۋدا. اسىرەسە قاسىم-جومارت توقايەۆ قىتايدا تانىمال بولىپ كەلەدى.

كوپۇلتتىلىق پەن ءدىني ساياسات — قازاقستاننىڭ مىناداي ستراتەگيالىق رەسۋرستارى مەن ارتىقشىلىقتارى. قازاقستاندا 130-دەن استام ەتنوس پەن 17 كونفەسسيا وكىلدەرىنىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولايلى جاعدايلار جاسالعان، گازەتتەر مەن جۋرنالدار 15 تىلدە شىعارىلادى، ال تەاتر قويىلىمدارىن كورۋگە 7 تىلدە بولادى. قازاقستاننىڭ ءار وبلىسىندا شاعىن اسسامبلەيالار جۇمىس ىستەيدى. قازاقستان حالىق اسسامبلەياسىنىڭ قىزمەتى تولەرانتتىلىقتى، كونفەسسياارالىق جانە مادەنيەتارالىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان بىرەگەي ينستيتۋت بولىپ تابىلادى.

كەلەسى ءبىر رەسۋرس — ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى. 2021 جىلعى ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن ۇزدىك ەلدەر رەيتينگىندە قازاقستان 78-دەن 71ء-شى ورىندى يەلەندى. قازاقستاننىڭ 16 ۋنيۆەرسيتەتى الەمدەگى ەڭ مىقتى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ تىزىمىنە ەندى. QS World University Rankings رەيتينگىندە بارلىعى 1421 جوو ەسەپكە الىندى. العاشقى وندىققا اقش، ۇلىبريتانيا جانە شۆەيساريانىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى كىردى. ءبىزدىڭ ەڭ جاقسى ناتيجەمىز — 150ء-شى ورىن، ونى ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ يەلەندى. توپ-500 لونگ-تىزىمىنە قر-نىڭ بەس ءىرى ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارى عانا ءتۇستى، پوزيسيالاردى الماتى، قاراعاندى، پاۆلودار جانە تۇركىستاننىڭ مىقتى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەرى الدەقايدا تومەن قازاقستاندا جوعارى وقۋ ورىندار ارزان بولعاندىقتان كوپتەگەن شەتەلدىكتەر ءبىزدىڭ ەلدە ءبىلىم الۋدا. شەتەلدىك ستۋدەنتتەر قازاقستانداعى زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ تابىلادى. ولار ءوز ەلدەرىندەگى قازاق ءتىلى مەن قازاق مادەنيەتى داستۇرلەرىنىڭ جەتەكشىلەرى بولىپ تابىلادى. بىزدە 13 ەلىنىڭ ستۋدەنتتەرى وقيدى: ارمەنيا، اۋعانستان، گەرمانيا، گرۋزيا، جۇڭگو، قىرعىزستان، موڭعوليا، رەسەي، تاجىكستان، تۇرىكمەنستان، تۇركيا، وزبەكستان جانە ۋكراينا. مىسالى الماتى جوعارى وقۋ ورىندارىندا باسقا ەلدەردەن كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ 38% وقيدى. شەتەلدىك ستۋدەنتتەر قازاقستاندىق ءبىلىم الا باستادى. ءقازىر وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا 30 مىڭعا جۋىق شەتەلدىك وقيدى. مۇنداي ستاتيستيكا قازاقستاننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى قاۋىمداستىعىندا ءبولىستى. شەتەلدىكتەر اتاپ وتكەندەي، ولار ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىزبەن تانىسۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ قانا قويمايدى، بىزدە قولجەتىمدى جانە ساپالى ءبىلىم، وقىتۋعا قولايلى باعا بار.

وسىلايشا، جەرگىلىكتى ۋنيۆەرسيتەتتەر شەتەلدىكتەر ءۇشىن تارتىمدى بولا باستادى. ستۋدەنتتەر بەيىمدەلۋدەن وتەدى، ولاردى ۋنيۆەرسيتەت قىزمەتكەرلەرى قاداعالايدى. سونىمەن قاتار، قازاقستاندىق جوو-لار جىلدان جىلعا حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىندە ءوز پوزيسيالارىن نىعايتۋدا.

قورىتىندى

قازاقستان قازىرگى زامانعى مەملەكەت رەتىندە حالىقارالىق قاتىناستار سالاسىنداعى الەمدىك ۇردىستەردى دامىتۋدىڭ جالپى باعىتىندا قوزعالادى، وسىلايشا الەمدىك قوعامداستىق بىرەگەي دەپ تانيتىن جيناقتالعان تاجىريبەنى دامىتۋعا جانە جەتىلدىرۋگە ءماجبۇر بولادى. مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىكتىڭ بارلىق جىلدارىندا قازاقستان ءوزىن تولىققاندى مەملەكەت رەتىندە تانىتتى. مەملەكەتتىك ۇلتتىق ەگەمەندىكتى ودان ءارى تولىققاندى دامىتۋ ءۇشىن وسى پروسەستىڭ جالپى زاڭدىلىقتارىن ءبىلۋ، سوسيولوگيالىق جانە ساياسي عىلىمداردىڭ سوڭعى جەتىستىكتەرى دەڭگەيىندە بولۋ جانە ەڭ الدىمەن حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ زاماناۋي تەوريالارى مەن پراكتيكاسىن ءبىلۋ قاجەت. وسى پروبلەمالاردى تالداۋ مەن تانىستىرۋدا وسى سالادا ءپانارالىق زەرتتەۋلەرمەن اينالىساتىن قازاقستاندىق عالىمداردىڭ باستى مىندەتى تۇر.

پايدالانعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى

1) Rusakova O. F. Koncept «myagkoj» sily (Soft power) v sovremennoj politicheskoj filosofii // Nauchnyj ezhegodnik Instituta filosofii i prava Ural’skogo otdeleniya Rossijskoj akademii nauk. 2010. Vyp. 10. S. 173— 192.
2) ناۋموۆ ا. و. «مياگكايا سيلا» ي «ۋمنايا سيلا». ۆنەشنەپوليتيچەسكيي وپىت سشا // ستراتەگيا روسسيي. № 2. 2016. س.65-76.
3) رۋستاموۆا ل. ر.، باحرييەۆ ب. ح. وسوبەننوستي پۋبليچنوي ديپلوماتيي ەۆروپەيسكوگو سويۋزا ۆ سەنترالنوي ازيي // پوليتيا. — 2020. — № 3(98). — س. 165—180.
4) لەونوۆا و. «مياگكايا سيلا»: ينسترۋمەنتى ي كوەففيسيەنتى ۆليانيا // وبوزريەۆاتەل — Observer. 2014. № 3 (301). س. 18— 28.
5) بۋلەكبايەۆ س. ب. تيۋركسكيي ۆكلاد ۆ ميروۆۋيۋ كۋلتۋرۋ ي سيۆيليزاسيۋ. — الماتى، 2016. — 318 س
6) ابيكەيەۆا گ. ناسيونالنوە سترويتەلستۆو ۆ كازاحستانە ي درۋگيح ستراناح سەنترالنوي ازيي، ي كاك ەتوت پروسەسس وتراجاەتسيا ۆ كينو. الماتى: عىلىم، 2006. 308 س.
7) كازاحسكايا ەسترادا // كازاحستان. ناسيونالنايا ەنسيكلوپەديا. — الماتى: قازاق ەنسيكلوپەدياسى، 2005. — ت. III.
8) زاۆگورودنيايا، ۆ. ۆ. سوۆرەمەننايا مۋزىكا كازاحستانا: «پارۋس نادەجدى» ۆ. زاۆگورودنەگو / ۆ. ۆ. زاۆگورودنيايا. — تەكست : نەپوسرەدستۆەننىي // مولودوي ۋچەنىي. — 2023. — № 40 (487). — س. 139.
9) ZaharnaR. S.، Hubbert J.، Hartig F.ConfuciusInstitutes and The Globalization of China’s Soft Power // September 2014. Figueroa Press Los Angeles. p. 27.
10) ك.ۋ. بيەكەنوۆ، ە.و. نوگايبايەۆ ك پروبلەمە سوسيالنوي اداپتاسيي ينوستراننىح ستۋدەنتوۆ ك ۋسلوۆيام كازاحستانسكيح ۆۋزوۆ. — الماتى: كازاحسكيي ناسيونالنىي ۋنيۆەرسيتەت يمەني ال-فارابي، 2012. — 6 c.
11) يبرايەۆا ج.ب.، سەمەنوۆا يۋ.م.، الدىنگۋروۆ د.ك.، مىسايەۆ ا.و.، داۋلەتياروۆا م.ا.، سەرگازينا گ.م.، ورازالينا ا.س. ۋدوۆلەتۆورەننوست ينوستراننىح ستۋدەنتوۆ سوسيوكۋلتۋرنىم سوپروۆوجدەنيەم مەديسينسكوگو ۋنيۆەرسيتەتا رەسپۋبليكي كازاحستان. — سەمەي: گوسۋدارستۆەننىي مەديسينسكيي ۋنيۆەرسيتەت، 2016. 39-43 c.