تەاترداعى مادەني كەش
سوناۋ XIII عاسىردان بەرى ۇمىتىلماي كەلە جاتقان تۇرىك حالىقتارىنىڭ ءعۇلاما ويشىلى، اۋليە ناسرەددين حوجانىڭ ەسىمى قازاق ەلىندە قوجاناسىر دەگەن اتپەن تانىس. قوجاناسىردىڭ ءسوز قۋاتى حالىقتار اراسىنداعى شەكارانى بۇزىپ ءوتىپ، ونى الەمگە تانىمال ەتتى. ادام بويىنداعى ويسىزدىق، تابانسىزدىق، ساراڭدىق، وزبىرلىق سياقتى ءناپسى قاسيەتتەرىن اشكەرە ەتىپ، ءدال تاۋىپ ايتىلعان قىسقا، ءوتىمدى، شەشەن، سوزدەرمەن جەتكىزۋى قوجەكەڭنىڭ دۇنيەتانىمدىق كوزقاراستارىنىڭ حاق ءىلىمى ارناسىندا قالىپتاسقانىن دالەلدەيدى. ونىڭ رۋحاني-ينتەلەكتۋالدىق ماعىناسى تەرەڭ ازىلدەرى ادامدى تەك كۇلدىرىپ قانا قويماي، ونىڭ رۋحاني تولىسۋىنا جاردەم ەتەتىن، جاقسى مەن جاماندى اجىراتۋعا تاربيەلەيتىن باعا جەتپەس ۇستاز. قوجەكەڭ ايتتى دەگەن ازىلدەردىڭ مول بولۋىنا ءار زامانداردا ءومىر سۇرگەن اۋليەلەر دە ءوز ۇلەستەرىن قوستى.
قازاقتا قوجاناسىردى تانىمايتىن ادام جوقتىڭ قاسى. قاجاناسىر بەينەسى اۋىز ادەبيەتىمىزدە دە ويىپ ورىن الادى. اسىرەسە، ونىڭ ءازىل اڭگىمەلەرى، كۇلدىرگى حيكايالارى بۇگىنگە دەيىن اسەرلەنىپ جەتكەن. قازاق اۋىز ادەبيەتىندە قوجاناسىر ەسىمى الدار كوسە، تازشا بالا سياقتى ايگىلى كەيىپكەرلەرمەن قاتار جۇرەدى. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەڭبەكتەرىندە قوجاناسىر حيكايالارى قازاققا كورشى ەلدەن كەلگەندىگى، ونىڭ شاھاردا تۇرعاندىعى ايتىلادى.
بۇكىل تۇركى الەمىنە تانىمال ساتيراشى تۋرالى ناقتى مالىمەتتەر جوق. سوندىقتان، قوجاناسىردىڭ تۇلعالىق مىنەزىن، ونىڭ الەم ادەبيەتىندەگى ورنىن زەردەلەۋ ماقساتىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «تاريح جانە گەوگرافيا» ماماندىعىنىڭ 1 كۋرس ماگيسترانتتارى ەدۆايزەر قوزعامبايەۆا گۇلنار بەستىبايقىزىمەن بىرگە م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق دراما تەاترىندا وتكەن بەلگىلى قالامگەر تىنىمباي نۇرماعانبەتوۆتىڭ "قوجاناسىر ءتىرى ەكەن" اتتى ەكى ءبولىمدى مۋزىكالىق كومەدياسىنا بارىپ قايتتى. قوجاناسىر جالپى شىعىس ەلدەرى، ونىڭ ىشىندە تۇركى حالىقتارىنا ورتاق كەيىپكەر. ال، سپەكتاكلدە قوجاناسىردى ساتىپ پايدا تاپپاق، سەنساسيا جاساماق بولعان كوممەرسانتتار نەگىزگى ءرولدى سومدايدى. ورتاق بابالارى قوجاناسىردى ءوز ەلىنە الىپ كەتۋ ءۇشىن كەلگەن تۇركى حالىقتارى وكىلدەرىنىڭ ءوزارا داۋ-دامايى، پىكىرتالاسى بەينەلەنەدى. قوجاناسىر تۇسكەن سيتۋاسيالار – پەسا مەن سپەكتاكل العا تارتاتىن ءتۇپ يدەيانى اشۋعا باستايدى: تاريح كوشىنە ىلەسە الماي، ءتىلىن، ءدىنىن جوعالتقان، دىلىنەن ايىرىلعان حالىقتار جەر بەتىندە از ەمەس. ءححى عاسىر – جاھاندانۋ عاسىرىنا تۇركى حالىقتارى قالاي جەتتى، بولمىسى قالاي وزگەردى؟ بۇل جولدا ول نەنى تاپتى، نەدەن ۇتىلدى جانە بۇگىنگى تۇركى الەمىنىڭ بەت-بەينەسى قانداي؟ كورەرمەن وسى ءبىر كوكەيتەستى ساۋالدارعا جاۋاپ تابا الادى. جەڭىل جانە ءازىل-وسپاقتى مازمۇنى بار قويىلىم تۇرىكتەردىڭ ءومىر سۇرەتىن شىندىقتارىن اشادى جانە بولاشاقتا نە بولاتىنىن ويلاۋدى ۇسىنادى. سپەكتاكلدىڭ باستى ماقساتى-تۇركى مەملەكەتتەرىن بىرلىككە، تاتۋلاسۋعا شاقىرۋ. سپەكتاكل ءبىزدىڭ قازىرگى ءومىرىمىزدىڭ الەۋمەتتىك، قوعامدىق جانە ساياسي اسپەكتىلەرىن قوزعايدى، وقيعالارى كۇلكى تۋدىرا وتىرىپ حالقىمىزدىڭ، جالپى تۇركى الەمىنىڭ بۇگىنگى احۋالىن زەردەلەي بىلۋگە، بولاشاعى تۋرالى ويلانۋعا شاقىرادى.
ءازىل - كۇلكىمەن استاسقان قويىلىمدى ماگيسترانتتار قىزىعۋشىلىقپەن تاماشالىپ، ەرەكشە اسەر الىپ قايتتى. ماگيسترانتتار قويىلىم جوعارى دەڭگەيدە ءوتىپ، شەبەرلىكپەن كورەرمەنگە قوعامنىڭ بارلىق ماسەلەلەرىن جەتكىزدى دەگەن باعا بەردى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ
ت.ع.ك.، پروفەسسور قوزعامبايەۆا گ.ب.
تاريح فاكۋلتەتىنىڭ 1 كۋرس ماگيسترانتى مۋكىشيەۆا ا.
You Might Also Like
