InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: تەرىنىڭ ماڭىزى مەن قۇرىلىسى. (پرەزەنتاسيا تۇرىندە)
ساباقتىڭ ماقساتى:
● بىلىمدىلىك: تەرىنىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى، جابىن جۇيەسى تۋرالى تۇسىندىرە وتىرىپ، بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
● تاربيەلىك: تەرىنىڭ جۇمىسى، ماڭىزى تۋرالى العان ءبىلىمىن سارالاي وتىرىپ، گيگيەنالىق تۇرعىدان تۇسىنىكتەمە بەرۋگە، دەنساۋلىق ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
● دامىتۋشىلىق: تەرىنىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى قورىتىندى جاساي بىلۋگە، وي - ورىستەرىن عىلىمي تۇرعىدا دامىتۋعا، ىزدەنۋگە ۇيرەتۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ.
1-توپ. ەپيدەرميس
2-توپ. دەرما
3-توپ. گيپودەرما

سەرگىتۋ ءساتى:
● كوزىمىزدى جۇمىپ، ىشىمىزدەن مىنا سوزدەردى قايتالايىق:
“ مەن ويىمدى تەز جيناقتايمىن، جاڭالىققا، بىلىمگە قىزىعۋشىلىعىم جوعارى، تەرەڭ ويلاپ، ناقتى جاۋاپ بەرەمىن، قيالعا دا بەرىلەمىن. مەن ءوز بىلىمىمە، ءوز كۇشىمە سەنىمدىمىن. بۇگىنگى ساباقتا بارىنە ساتتىلىك تىلەيمىن.”
كوزىمىزدى اشىپ ساباعىمىزدى باستايمىز.
ادام مەڭگەرمەيتىن ءبىلىم بار ما؟
جويقىن ءىستى تىندىرار كۇشىڭ بار دا.
وقى، ۇيرەن، جاس ۇرپاق، ءبارىن مەڭگەر،
العا قويعان ماقساتىڭ، ءىسىڭ بار دا!

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
ارتىعىن تاپ تا، ءتۇسىندىر
ءى توپ بۇيرەك، نەفرون، نەسەپاعار، قۋىق
ءىى توپ سۋ مەن تۇزدىڭ مولشەرىن رەتتەيدى. ءزار تۇزىلەدى. جىلۋ رەتتەۋ قىزمەتى. گۋمورالدى جولمەن رەتتەلەدى.
ءىىى توپ. رەابسوربسيا، ەنۋرەز، فيلتراسيا، ۆازوپرەسسين

ءۇي تاپسىرماسىنا شولۋ: كىم جىلدام؟
1. قاندا ءزاردىڭ شەكتەن تىس كوبەيۋى. (ۋرەميا)
2. باكتەريا اسەرىنەن بۇيرەكتىڭ قابىنۋى. (نەفريت)
3. ءزاردىڭ قۇرامىندا قاتتى زاتتاردىڭ (تاستىڭ) كوبەيۋى. (ۋروليتياز)
4. قۋىقتىڭ قابىنۋى. (سيستيت)
5. تۇندە ءزار توقتاماۋ. (ەنۋرەز)

ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
تاپسىرما: كىتاپتان بەرىلگەن ءماتىن ارقىلى ءار توپ پوستەر قۇرۋ
ءى توپ. ەپيدەرميس.
ءىى توپ. دەرما.
ءىىى توپ. گيپودەرما.
پوستەر دايىن بولعاننان كەيىن ءار توپ ءوز پوستەرىن تاقتاعا شىعىپ قورعايدى.
1 - پوستەر.
● ەپيدەرميس( گرەكشە “epi”- سىرتقى “derma”- تەرى) - تەرىنىڭ سىرتقى قاباتى
ءمۇيىزدى قابات - بۇل قاباتتان شاش، تۇكتەر، تىرناقتار پايدا بولادى.
ءوسۋشى قابات - ونداعى ءتىرى جاسۋشالاردىڭ ۇنەمى ءبولىنۋى ارقىلى تەرى قالپىنا كەلىپ وتىرادى.
2 - پوستەر.
● دەرما (ناعىز تەرى قاباتى)،( لاتىنشا derma - تەرى) - دانەكەر ۇلپادان تۇزىلگەن
● 1. ەمىزەكشەلى (سوسوچكوۆىي)- بۇل قاباتتا قانتامىرلارى، ليمفا تامىرلار، جۇيكە تالشىقتارى وتە ءجيى ورنالاسقان. بۇل قاباتتاعى وسكىندەرگە بايلانىستى ءار ادام تەرىسىنىڭ سىرتقى بەدەرى تۇرلىشە بولادى. قىلمىس ىستەردى انىقتاۋدا ساۋساق ۇشىنداعى تەرى بەدەرى كوپ پايداسىن تيگىزەدى
● 2. تورلى( سەچاتىي) قاباتى تىرەك قىزمەتىن اتقارادى. بۇل قاباتتا تۇكتىڭ ءتۇبىرى، تەر جانە ماي بەزدەرى ورنالاسقان.
3 - پوستەر.
● گيپودەرما - تەرى شەلمايى قاباتى. دانەكەر ۇلپادان تۇرادى، وندا مايلى قوسىلىستار كوپ. مايلى زاتتاردى اعزا قاجەت كەزىندە پايدالانادى.
ءارى قاراي ءپان ءمۇعالىمى ءوزى جالعاستىرادى.
تەرىنىڭ قىزمەتى:
1. قورعانىش قىزمەتى
2. قاجەتسىز زاتتاردى ءبولۋ
3. سەزگىش
4. جىلۋ رەتتەۋ
كوز بايلاۋ ويىنى:
ءۇش وقۋشى شىعىپ، كوزدەرىن بايلايدى. دوربا ىشىنەن الىنعان زاتتى ساۋسىقتارىمەن سيپالاپ، نە ەكەنىن، نەدەن جاسالعانىن ايتادى. تەرىنىڭ سەزگىشتىك قىزمەتى دالەلدەنەدى.

سوزدىك:
مەلانين - تەرى پيگمەنتى (ءتۇسى)
ەپيدەرميس – سىرتقى قابات
دەرما – ناعىز تەرى
گيپودەرما - تەرى شەلمايى قاباتى

دەرماتولوگ – تەرى اۋرۋىن ەمدەيتىن دارىگەر
البينوستار - ولاردىڭ تەرىسى اپپاق، شاشتارى دا اپپاق، كوز قاراشىعى قىزىل بولادى. ولاردىڭ تەرىسىندە تەرىگە ءتۇس بەرەتىن پيگمەنت - مەلانين بولىنبەيدى. ول تۇقىمقۋالاۋشىلىقپەن بەرىلەتىن قالىپتان اۋىتقۋشىلىق.

IV. بەكىتۋ.
بيولوگيالىق ديكتانت
1. تەرىنىڭ سىرتقى قاباتى _______________________
2. تەرىنىڭ ىشكى قاباتى __________________________
3. تەرىنىڭ قىزمەتى ______________________________
4. تەرىنى زەرتتەيتىن عىلىم ______________________
5. تەرى دارىگەرى _________________________________
6. تەرى تۇزىلىستەرى _______________________________
7. ەپيدەرميستىڭ قالىڭدىعى ____________________

تەست
1. تەرى قاباتى نەشەۋ؟
ا) 1 ءا) 3 ب) 2
2. تەرى قىزمەتىن اتاڭدار.
ا) كورۋ ءا) سەزۋ ب) ەستۋ
3. تەرى پيگمەنتى.
ا) ليزوسين ءا) مەلانين ب) حلوراتين
4. تەرى قانداي ۇلپادان تۇرادى؟
ا) ەپيتەليي ءا) دانەكەر ب) جۇيكە
5. تەرىنىڭ ءمۇيىزدى ءتۇزىلىسى.
ا) شاش ءا) تىرناق ب) تەرى
6. تەرى قانداي مۇشە؟
ا) ءدام سەزۋ ءا) سيپاپ سەزۋ ب) كورۋ
7. تەرى اۋرۋىنىڭ دارىگەرى.
ا) ۋرولوگ ءا) دەرماتولوگ ب) تەراپيەۆت
8. ناعىز تەرى قاباتى
ا) ەپيدەرميس ءا) دەرما ب) ماي بەزدەرى
9. ادام تاۋلىگىنە قانشا ليتر تەر بولەدى؟
ا) 1 ليتر ءا) 1، 5 ليتر ب) 5 ليتر
10. تەرىنىڭ سىرتقى قاباتى.
ا) ماي قاباتى ءا) ەپيدەرميس ب) ماي بەزدەرى

V. باعالاۋ: ءار توپتىڭ توپباسشىلارى ءمۇعالىمنىڭ كومەگىنە سۇيەنە وتىرىپ ءوز توپ مۇشەلەرىن باعالايدى.
VI. ۇيگە تاپسىرما: تەرىنىڭ قۇرىلىسى قىزمەتى.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. “تەرى گيگيەناسى” تاقىرىبىنا پرەزەنتاسيا جاساۋ.