InfoHub Logo

قازىرگى تاڭدا تەز دايىندالاتىن تاعامدار وركەندەۋدە. تەز دايىندالاتىن تاعام اسمازىرىنە كىرەتىن تاعامدار: گامبۋرگەرلەر، كارتوپتى «فري»، كارتوپتى چيپستەر، حود-دوگ جانە سۋسىنداردىڭ قاتارىنا: «كوكا - كولا»، «پەپسي»، «فانتا»، «مەريندا»، «سيەۆەن - اپ»، «سپرايت» جانە ت.ب. كىرەدى. ءتاتتى گازدالعان سۋسىندار. جوعارىدا ايتىلىپ كەتكەن سۋسىنداردىڭ قۇرامىندا: كوپ تەگەن كونسەرۆانتتار، اروماتيزاتورلار، بوياۋلار مەن قويۋلاندىراتىن زاتتار. بۇكىل ءتاتتى گازدالعان سۋسىنداردا كومىرقىشقىلى بار. بۇل قىشقىلدىق اسەرىنەن اسقازانىڭ ۇرلەنۋى مەن كەكىرىك پايدا بولادى. ءتاتتى گازدالعان سۋسىنداردا قۇرامىندا تاعى حيميالىق قوسپالاردىڭ بۇكىل تۇرلەرى قولدانىلعان. ياعني سۋسىنىڭ ءدامىن، ءيىسىن، ءتۇسىن جاقسارتۋ ءۇشىن.

ءتاتتى سۋسىن ءقاۋىپتى اللەرگەن بولىپ سانالادى. ءتاتتى گازدالعان سۋسىندا كوپ مولشەردە قانت قولدانىلعان. سوندىقتان بۇنداي سۋسىندار قان ديابەتىمەن اۋىراتىن ادامدار ءۇشىن وتتە ءقاۋىپتى. تەك ديابەت اۋىراتىن ادامدار ءۇشىن ەمەستە تاعى باۋىر، بۇيرەك، اسقازان اۋىراتىن ادامدار ءۇشىن دە ءقاۋىپتى. بۇنداي سۋسىنىڭ ورنىنا ونداي حيميالىق قوسپالار از سۋسىنداردى ىشكەنىڭىز ءجون. كارتوپتى «فري» - قۇرامىندا اسا ءقاۋىپتى زاتتار بار، كوپ كولەمدىگى مايلار مەن اكريلاميد. اكريلاميد توكسيدتى زياندى زات ەكەنىن عىلىمدا دالەلدەندى. ول ادامنىڭ پسيحيكالىق جۇيەسىنە جانە گەنەتيكانىڭ وزگەرۋىنە ىقپالىن تيگىزەدى. اكريلاميد كومىرتەكە وتە باي . شۆەد بيوحيميكتەرى زەرتەۋىندە ءبىر پورسيا كارتوپتى «فري» - دە اكريلاميد نورماسىنان 50 ەسە اسىپ تۇر. ياعني ءبىر پورسيا دا 50 گرامم اكريلاميد بار ءتىپتى ءبىر قوراپ تەمەكىنىڭ وزىندە اكريلاميد 20 گرامم.

قورىتىندىلاپ كەتسەك ءبىر پورسيا كارتوپتى «فري» جەسەك وندا ءبىز 2، 5 قوراپ تەمەكى شەكەنمەن بىردەي بولدىق. گامبۋرگەر. ءبىر گامبۋرگەر قۇرامىندا 46 % تۇز، 45 % مايلار ال بۇل ءبىر كۇندىك نورما. جانە بۇدان باسقا 25 % كالوريي جانە حولەستيرين. 15 % كومىرسۋتەك، 10 گرامم قانت، 1، 5 گرامم زياندى مايلار. كاتلەتەر گريلدە دايىندالعاندىقتان قۇرامىندا كونسەروگەندەر بولادى. گامبۋرگە ارنالعان ەتتە ارنايى قوسپالار بولماۋىدا مۇمكىن. ءبىراق توقاش قۇرامىندا بورلى بيدايلى ۇن، زياندى مايلار، سيليكاتتار، كاربونات جانە سۋلفات ءناترييى، قامىر ءۇشىن كوندەنساتورلار، كاليي پروپانى. گامبۋرگە ارنالعان سوۋس قۇرامىندا : قانت، سيروپ، مايلار، پروپيلەنگليكول الگينات، بەنزواتى ناتريي جانە كاليي.

گامبۋرگەر قۇرامىندا ونداي اسا قاۋىپتىلىگى حيميالىق قوسپالار جوق ەكەن. ءبىراق گامبۋرگەردى ادام كوپ قورەك ەتسە وندا ول ادامنىڭ سالماق قوسۋى ابدەن مۇمكىن. تەز دايىندالاتىن تاعامنىڭ قاتارىنا بارىنە تانىمال كەسپەلەردە جاتادى. تەز دايىندالاتىن كەسپەلەردىڭ قۇرامى : قانت، گليۋتامات ءناترييى C5H8NO4Na * H2O (ە621) ، پالما مايى، بوياۋىشتار، قايناتىڭقىراعان تۇز، ليمون قىشقىلى، اروماتيزاتورلار، كەپتىرىلگەن تاۋىق ەتتى نەمەسە سيىر ەتتى، كەپتىرىلگەن كوكونىستەر، ساڭىراۋقۇلاقتار. بۇنداي ونىمدەردى قازاقستانعا باسقا ەلدەردەن اكەلىنەدى، جاقىندا ايتىلعان جاڭالىقتاردا تەز دايىندالاتىن كەسپەلەردى رەسەي جەرىنەن اكەلىنەدى. بۇل كەسپەلەردى ارنايى تەكسەرىستەن ءوتتى، كەسپەلەردە ادام اعزاسىنا زيان شەك تاياقشالارى بار ەكەنىن انىقتالدى. باسقا ەلدەردەن تەك كەسپەلەر عانا ەمەس باسقا دا تاعام ونىمدەرى قازاقستان جەرىنە تانىمالدانىپ وتىر وسىنىڭ ناتيجەسىنەن باسقا تاعامداردا بۇنداي ىشەك تاياقشالارى بولماۋىن بىزگە كىم كەپىلدىك بەرەدى. جوعارىدا ايتىلىپ كەتكەن تەز دايىندالاتىن تاعامداردا ەمەس تاعى كۇندەلىكتى قولدانىسقا كەلەتىن تاعامداردىڭ قۇرامىندا حيميالىق قوسپالار بار ەكەنىن بارىمىزگە بەلگىلى. دۇكەندەردەگى ساتىلاتىن ونىمدەردىڭ 70-95 % تاماقتانۋدا قولدانۋعا بولمايدى.

سونىمەن قاتار، وسىمدىك ونىمدەرى حيميالىق تىڭايتقىشتار، گەربيسيدتەر، ينسەكتيسيدتەر جانە ت.ب. - نىڭ كومەگىمەن وندىرىلەدى. جانۋارلاردى ءوسىرۋ گورمونى انتيبيوتيگىمەن جەمدەيدى. تاعام ءوندىرىسى فابريكالارى ونىمدەردى تابيعي جۇعىمدى زاتتاردان ايىرىپ، وڭدەيدى. ونىڭ ورنىنا ونىمدەرگە سينتەتيكالىق دارمەندەر، جاساندى كونسەرۆانتتار، قوسپالار، اروماتيزاتورلار قوسادى. بىزگە ۇناي ما، ۇناماي ما - ءبىز حيميالىق سۇيىق زاتتاردى امالسىزدان ءىشۋىمىز كەرەك. حيميالىق قوسپالار ءبىزدىڭ اعزا تارامدارىندا جينالىپ، ساقتالادى، سوڭىندا ونى ىشتەن بۇزادى. ادام جىلىنا اعزاعا زياندى 2-3 كيلوگرامم حيميالىق زاتتاردى جەپ تاۋىسادى ەكەن ولار كۇندەلىكتى ادەتتەگى جانە زالالسىز تاعام ونىمدەرىنىڭ قۇرامىندا بولادى.

حيميالىق قوسپالار كومەگىمەن استىق ونىمدىلىگىن ارتتىرادى، وسىمدىكتىڭ ساقتاۋ مەرزىمىن كوبەيتەدى، جەمىستەر، كوكونىستەر، داندەردىڭ سىرتقى ءتۇرىن جاقسارتادى. الايدا بۇل ونىمدەردىڭ نارلىك قۇندىلىعى تومەندەيدى. ال ادام اعزاسىندا ولار اقىرىن، پروگرەسسيۆتى تۇردە اعزالار مەن جاسۋشالاردى بۇزادى، بۇل ءار ءتۇرلى اۋرۋلارعا ياعني ەرتە قارتايۋ مەن مەزگىلسىز ولىمگە اكەلەدى. ازىق - تۇلىك ساتىپ العان كەزدە ءونىمنىڭ تاۋار قۇلاقشاسىنداعى (ەتيكەتكا) كانسەروگەندى زاتتار تۋرالى مالىمەتكە مۇقيات نازار سالعان ءجون. ساپاسى تومەن، كانسەروگەنى وتە جوعارى ءونىمدى تۇراقتى تۇردە پايدالانىپ جۇرگەن كىسىنىڭ دەرتىنە داۋا جوق. قىلتاماق سياقتى ەمى جوق اۋرۋلاردىڭ ءبارى دە وسى كانسەروگەندىك زاتتاردان تۋاتىنىن عىلىم دالەلدەپ وتىر.

جىلدار بويى ۋلى زاتتار جينالعان ادامنىڭ اعزاسى گەنەتيكالىق وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى. ال، گەننىڭ وزگەرۋى ادامنىڭ ازۋىنا، كوڭىل - كۇيىنىڭ قۇلدىراۋىنا اكەلىپ سوعادى. باۋىردىڭ، تالاقتىڭ، بۇيرەكتىڭ قاتەرلى ىسىگىنە شالدىعۋىنا سەبەپكەر وسى كانسەروگەندەر. ەگەر تاماقتىڭ تاۋار قۇلاقشاسىندا قۇرامىندا «ە» دەگەن زات بار دەپ كورسەتىلسە، وندا ونىمگە ازىقتىق قوسپالار، حيميالىق دامدەگىشتەر، جاساندى بوياۋ قوسىلدى دەگەن ءسوز. ولار ءونىمدى بۇزىلۋدان ساقتايتىن كۇشتى رەاگەنتتەر. ساۋ ادامدى ناۋقاس قىلاتىن دا ءدال وسى رەاگەنتتەر. دۇنيەجۇزىلىك تاماق وندىرىسىندە ازىقتىق قوسپانىڭ ءۇش ءتۇرىن مۇلدەم قولدانۋعا تيىم سالىنعان.

ولار ە-121 قوسپاسى – قىزىل سيترۋس تاعامدىق بوياۋى، ە-123 – امارانت بوياۋى، ە-240 – فورمالدەگيد كونسەرۆانتى. ءسىزدىڭ دەنساۋلىعىنىڭ ءسىزدىڭ قولىڭىزدا. ءبىراق قازىرگى تاڭدا كونسەرۆانت، حيميالىق قوسپاسى جوق تاعامداردىڭ سانى تومەن دەپ بارادى. ياعني بۇنداي تاعامداردىڭ اسەرىنەن اۋرۋ ادامداردىڭ، ايەلدەردىڭ بالا تۋماۋ سانى جوعارلاپ بارا جاتىر. جوعارى دا ايتىلىپ كەتكەندەي ساۋ ادامدى ناۋقاس قىلاتىن ءدال وسى تاعامدار. ءوتىنىش تاعامداردىڭ قۇلاقشالارىنا (ەتيكەتكا) قاراڭىزدار!!!

وتتە ءقاۋىپتى – ە123، ە510، ە513، ە527. كونسەروگەندەر – ە131، ە142، ە153، ە210، ە212، ە213، ە214، ە215، ە216، ە219، ە230، ە240، ە249، ە280، ە281، ە282، ە283، ە310، ە954. اسقازانىڭ ناشارلاۋىنا الىپ كەلەتىندەرى – ە388، ە339، ە341، ە343، ە450، ە461، ە462، ە463، ە465، ە466، ە154، ە626، ە627، ە628، ە629، ە630، ە631، ە632، ە633، ە634، ە655. تىيىم سالىنعاندار – ە103، ە105، ە111، ە121، ە123، ە125، ە130، ە152، ە211، ە952. سەزىكتىلەرى (پودوزريتەلنىە) – ە104، ە122، ە141، ە171، ە173، ە241. ءقاۋىپتى – ە102، ە110، ە120، ە124، ە127، ە129، ە155، ە180، ە201، ە220، ە222، ە223، ە224، ە228، ە233، ە242، ە400، ە401، ە403، ە404، ە405، ە501، ە502، ە630، ە636، ە637.