توتاليتارلىق رەجيمنىڭ ورناۋى، ساياسي رەپرەسسيا
اشىق ساباق
تاقىرىبى: توتاليتارلىق رەجيمنىڭ ورناۋى، ساياسي رەپرەسسيا
قازاقستان تاريحى
توبى: د - 142/ب، د - 131 2 - كۋرس
توتاليتارلىق رەجيمنىڭ ورناۋى، ساياسي رەپرەسسيا
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىگى: ءستالينيزمنىڭ ورنىعۋى، جازالاۋ شارالارى. حالىق قاسىرەتى. قازاقستان – لاگەرلەر ولكەسى. كەڭەس وداعى كەزىندەگى قازاقستاندا سالىنعان ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرلەرىنىڭ تاريحىنا شولۋ جاساۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىقپەن ىزدەنۋ ارقىلى ولاردىڭ فيلوسوفيالىق ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ، ءوز ويلارىن جەتكىزۋدەگى سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردىڭ وتانشىلدىق سەزىمىن ارتتىرا وتىرىپ، قيىندىققا توزە ءبىلىپ، بولاشاققا دەگەن سەنىمدەرىن جوعالتپاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ ءادىسى:
1. وقۋمەن جازۋدى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگيالارى
2. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ تەحنولوگياسى
ا) «ميعا شابۋىل» ستراتەگياسى
ءا) اپتانىڭ جەتى كۇنى
ب) اقپاراتتىق تەحنولوگيا
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ كارتاسى، كارلاگ كارتاسى، قازاق زيالىلارىنىڭ سۋرەتتەرى، سلايد شوۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، گەوگرافيا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋ قۇرالىن تەكسەرىپ تۇگەندەۋ
وقۋشىلار زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
الدىن الا بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا توپتارعا ءبولىنىپ سلايد، باياندامالارىن قورعايدى.(15 - مينۋت)
ا) «ميعا شابۋىل» ستراتەگياسى بويىنشا سۇراقتار:
1. يندۋستريالاندىرۋ ءسوزىنىڭ ماعىناسى، يندۋستريالاندىرۋ باعىتى پارتيانىڭ قاي سەزىندە. قاشان بەلگىلەندى؟
2. قاي بەس جىلدىق جوسپارمەن تۇسپا - تۇس كەلدى؟
3. يندۋستريالاندىرۋ باعىتى نەدەن باستالدى؟
4. ف. ي. گولوششەكين ولكەمىزدى باسقارعان جىلدار جانە ۇستانعان باعىتى؟
5. گولوششەكين باعىتىنا قارسى شىققان قوعام قايراتكەرى؟
6. قازاق حالقىن ورنى تولماس قاسىرەتكە ۇشىراتقان قىزىل جەندەت؟
(ف. گولوششەكين)
7. «گولوششەكيننىڭ ساياساتى بىردەن - ءبىر دۇرىس ساياسات»- دەپ ايتقان كىم؟
(ي. ۆ. ستالين)
8. 1932 - 1933 جج. اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش مونۋمەتى قاي قالادا تۇرعىزىلدى؟ (استانا)
9. اشتىق تۋرالى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن قاي كىتاپتا؟ (قىزىلدار قىرعىنى)
10. تاريحشى تالاس وماربەكوۆ مالىمەتى بويىنشا 1930 - 1933 جج. اشتىقتان قانشا ادام قىرىلعان؟
(2 ملن. 200 مىڭ ادام)
11. گەنوسيد دەگەن نە؟ (ۇلتتى تۇبىرىمەن جويىپ جىبەرۋ)
12. اشارشىلىققا كىم كىنالى دەپ ويلايسىڭ؟ (ستالين ساياساتى، گولوششەكين - ورىنداۋشى)
13. «اسىرا سىلتەۋ بولماسىن، اشا تۇياق قالماسىن» كىمدەردىڭ ۇرانى؟ (گولوششەكيندىك سولاقاي ساياساتتىڭ باستى ۇرانى)
14. اشارشىلىقتان بۇرىن حالىق سانى؟ (4 ملن. 850 مىڭ ادام)
15. گولوششەكيننەن كەيىن قازاق دالاسىنا كىم باسشى بولدى؟ (ل. ي. ميرزويان)
16. كۇنىنە قازاق مىڭداپ ءولىپ جاتىر
تۇقىمى ساعات سايىن كەمىپ جاتىر
ءوز بالاسىن ءوزى ءۇيتىپ، سيراعان جەپ،
كور ازابىن تىرىدەي كورىپ جاتىر. كىمنىڭ ولەڭ جولدارى؟ (ءى. جانسۇگىروۆ)
17. اشتىق تۋرالى سلايد كورسەتۋ (3 - مينۋت)
قازاق دالاسىندا اشتىق ءۇش رەت بولدى:
• 1921 - 1922جج،
• 1931 - 1933جج،
• 1941 - 1945جج، سوعىستان كەيىن
مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىمەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم، كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تىرىلگەن.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپ. (ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ)
ا) كەزدەسەتىن تەرمين سوزدەرمەن جۇمىس:
بيۋروكراتيا - قوعام مۇشەلەرىنە بەلگىلى ءبىر ارتىقشىلىقتارى بار وكىمەت اپپاراتىنىڭ كومەگىمەن ىسكە اسىرىلاتىن باسقارۋ جۇيەسى، شەنەۋلىك بيلىگى
رەپرەسسيا - مەملەكەتتىڭ ءوز ازاماتتارىنا قولداناتىن قاتاڭ جازالاۋ شارالارى.
توتاليتاريزم - ءاربىر ازاماتتىڭ، قوعام ءومىرىنىڭ بارلىق سالاسى مەملەكەت تاراپىنان تولىق باقىلاۋعا الىنعان مەملەكەتتىڭ ساياسي قۇرىلىس ءتۇرى.
ءا) توپتىق جۇمىس. وي دامىتۋ (5 - مينۋت)
1. توتاليتارلىق جۇيەنىڭ ورناۋى؛
2. جاپپاي جازالاۋ، قازاقستان – لاگەرلەر ولكەسى؛
3. قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراعان زيالى وكىلدەرىمىز؛
ب) توپتىق تاپسىرمالاردى قورعاۋ (سلايد ارقىلى توتاليتارلىق جۇيەنىڭ جاپپاي جازالاۋ، لاگەرلەر، قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراعان زيالى وكىلدەردىڭ سۋرەتتەرى)
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى
1930 جىلعا قاراي ەلدىڭ بارلىق جەرىندە سوسياليستىك قاتىناستار ورنادى. جەر فابريكا، زاۆودتار، ۇجىمشارلار مەن كەڭشارلار مەملەكەت مەنشىگىنە ءوتتى. ءوندىرىس قۇرال - جابدىقتارىنا قوعامدىق مەنشىك ورنىقتى. ەلدە 1936 جىلدىڭ 5 جەلتوقسانىندا كەڭەستەردىڭ جالپىوداقتىق ءۇى توتەنشە سەزىندە جاڭا ستاليندىك كونستيتۋتسيا قابىلدادى. ول بويىنشا كسرو – دا بيۋروكراتيالىق ورتالىقتاندىرۋ ورنىقتى. سوسياليزم توتاليتارلىق كازارمالىق سيپات الدى. ەلدە ستاليندىك ساياسات جۇزەگە استى. جازالاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتى كۇشەيتىلدى. وسىلايشا جەكە ادام قۇقىعى اياققا باسىلىپ، پىكىر ايتقان، ۇسىنىس جاساعان ادام «حالىق جاۋى» قاتارىنا جاتقىزىلىپ جازالاندى. ستاليندىك قۋعىن - سۇرگىن «گەنوسيد ساياساتى» وسىلاي باستالدى.
1. قازاقستانداعى ەكىنشى رەپرەسسيا 1937 - 1938 جىلدارى جۇرگىزىلدى. سەبەبى بۇل جىلدارى بۇكىل ەلىمىزدە، اسىرەسە ماسكەۋ مەن لەنينگرادتا جاپپاي جازالاۋ شارالارى باستالعان ەدى. سونىڭ ىزعارى قازاقستانعا قاراعاندى قالاسىنا دا كەلىپ جەتتى. ويتكەنى قاراعاندى ەلىمىزدەگى ءۇشىنشى كومىر وشاعى اتالدى. مۇندا كوپتەگەن پارتيا، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، بەلگىلى عالىمدار مەن اقىن - جازۋشىلار جۇمىس ىستەدى. سونىڭ ىشىندە دەپ سلايد ارقىلى سول كەزدەگى قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارى بولعان قازاق زيالىلارىنا توقتالامىز.
ءمۇعالىم ءا. بوكەيحانوۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن ساتىلاي كەشەندى تالداۋ ارقىلى كورسەتەدى:
وقىتۋشى: ۇ. و. ابزەلوۆا
تاقىرىبى: توتاليتارلىق رەجيمنىڭ ورناۋى، ساياسي رەپرەسسيا
قازاقستان تاريحى
توبى: د - 142/ب، د - 131 2 - كۋرس
توتاليتارلىق رەجيمنىڭ ورناۋى، ساياسي رەپرەسسيا
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىگى: ءستالينيزمنىڭ ورنىعۋى، جازالاۋ شارالارى. حالىق قاسىرەتى. قازاقستان – لاگەرلەر ولكەسى. كەڭەس وداعى كەزىندەگى قازاقستاندا سالىنعان ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرلەرىنىڭ تاريحىنا شولۋ جاساۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىقپەن ىزدەنۋ ارقىلى ولاردىڭ فيلوسوفيالىق ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ، ءوز ويلارىن جەتكىزۋدەگى سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردىڭ وتانشىلدىق سەزىمىن ارتتىرا وتىرىپ، قيىندىققا توزە ءبىلىپ، بولاشاققا دەگەن سەنىمدەرىن جوعالتپاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ ءادىسى:
1. وقۋمەن جازۋدى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگيالارى
2. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ تەحنولوگياسى
ا) «ميعا شابۋىل» ستراتەگياسى
ءا) اپتانىڭ جەتى كۇنى
ب) اقپاراتتىق تەحنولوگيا
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ كارتاسى، كارلاگ كارتاسى، قازاق زيالىلارىنىڭ سۋرەتتەرى، سلايد شوۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، گەوگرافيا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋ قۇرالىن تەكسەرىپ تۇگەندەۋ
وقۋشىلار زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
الدىن الا بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا توپتارعا ءبولىنىپ سلايد، باياندامالارىن قورعايدى.(15 - مينۋت)
ا) «ميعا شابۋىل» ستراتەگياسى بويىنشا سۇراقتار:
1. يندۋستريالاندىرۋ ءسوزىنىڭ ماعىناسى، يندۋستريالاندىرۋ باعىتى پارتيانىڭ قاي سەزىندە. قاشان بەلگىلەندى؟
2. قاي بەس جىلدىق جوسپارمەن تۇسپا - تۇس كەلدى؟
3. يندۋستريالاندىرۋ باعىتى نەدەن باستالدى؟
4. ف. ي. گولوششەكين ولكەمىزدى باسقارعان جىلدار جانە ۇستانعان باعىتى؟
5. گولوششەكين باعىتىنا قارسى شىققان قوعام قايراتكەرى؟
6. قازاق حالقىن ورنى تولماس قاسىرەتكە ۇشىراتقان قىزىل جەندەت؟
(ف. گولوششەكين)
7. «گولوششەكيننىڭ ساياساتى بىردەن - ءبىر دۇرىس ساياسات»- دەپ ايتقان كىم؟
(ي. ۆ. ستالين)
8. 1932 - 1933 جج. اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش مونۋمەتى قاي قالادا تۇرعىزىلدى؟ (استانا)
9. اشتىق تۋرالى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن قاي كىتاپتا؟ (قىزىلدار قىرعىنى)
10. تاريحشى تالاس وماربەكوۆ مالىمەتى بويىنشا 1930 - 1933 جج. اشتىقتان قانشا ادام قىرىلعان؟
(2 ملن. 200 مىڭ ادام)
11. گەنوسيد دەگەن نە؟ (ۇلتتى تۇبىرىمەن جويىپ جىبەرۋ)
12. اشارشىلىققا كىم كىنالى دەپ ويلايسىڭ؟ (ستالين ساياساتى، گولوششەكين - ورىنداۋشى)
13. «اسىرا سىلتەۋ بولماسىن، اشا تۇياق قالماسىن» كىمدەردىڭ ۇرانى؟ (گولوششەكيندىك سولاقاي ساياساتتىڭ باستى ۇرانى)
14. اشارشىلىقتان بۇرىن حالىق سانى؟ (4 ملن. 850 مىڭ ادام)
15. گولوششەكيننەن كەيىن قازاق دالاسىنا كىم باسشى بولدى؟ (ل. ي. ميرزويان)
16. كۇنىنە قازاق مىڭداپ ءولىپ جاتىر
تۇقىمى ساعات سايىن كەمىپ جاتىر
ءوز بالاسىن ءوزى ءۇيتىپ، سيراعان جەپ،
كور ازابىن تىرىدەي كورىپ جاتىر. كىمنىڭ ولەڭ جولدارى؟ (ءى. جانسۇگىروۆ)
17. اشتىق تۋرالى سلايد كورسەتۋ (3 - مينۋت)
قازاق دالاسىندا اشتىق ءۇش رەت بولدى:
• 1921 - 1922جج،
• 1931 - 1933جج،
• 1941 - 1945جج، سوعىستان كەيىن
مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىمەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم، كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تىرىلگەن.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپ. (ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ)
ا) كەزدەسەتىن تەرمين سوزدەرمەن جۇمىس:
بيۋروكراتيا - قوعام مۇشەلەرىنە بەلگىلى ءبىر ارتىقشىلىقتارى بار وكىمەت اپپاراتىنىڭ كومەگىمەن ىسكە اسىرىلاتىن باسقارۋ جۇيەسى، شەنەۋلىك بيلىگى
رەپرەسسيا - مەملەكەتتىڭ ءوز ازاماتتارىنا قولداناتىن قاتاڭ جازالاۋ شارالارى.
توتاليتاريزم - ءاربىر ازاماتتىڭ، قوعام ءومىرىنىڭ بارلىق سالاسى مەملەكەت تاراپىنان تولىق باقىلاۋعا الىنعان مەملەكەتتىڭ ساياسي قۇرىلىس ءتۇرى.
ءا) توپتىق جۇمىس. وي دامىتۋ (5 - مينۋت)
1. توتاليتارلىق جۇيەنىڭ ورناۋى؛
2. جاپپاي جازالاۋ، قازاقستان – لاگەرلەر ولكەسى؛
3. قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراعان زيالى وكىلدەرىمىز؛
ب) توپتىق تاپسىرمالاردى قورعاۋ (سلايد ارقىلى توتاليتارلىق جۇيەنىڭ جاپپاي جازالاۋ، لاگەرلەر، قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراعان زيالى وكىلدەردىڭ سۋرەتتەرى)
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى
1930 جىلعا قاراي ەلدىڭ بارلىق جەرىندە سوسياليستىك قاتىناستار ورنادى. جەر فابريكا، زاۆودتار، ۇجىمشارلار مەن كەڭشارلار مەملەكەت مەنشىگىنە ءوتتى. ءوندىرىس قۇرال - جابدىقتارىنا قوعامدىق مەنشىك ورنىقتى. ەلدە 1936 جىلدىڭ 5 جەلتوقسانىندا كەڭەستەردىڭ جالپىوداقتىق ءۇى توتەنشە سەزىندە جاڭا ستاليندىك كونستيتۋتسيا قابىلدادى. ول بويىنشا كسرو – دا بيۋروكراتيالىق ورتالىقتاندىرۋ ورنىقتى. سوسياليزم توتاليتارلىق كازارمالىق سيپات الدى. ەلدە ستاليندىك ساياسات جۇزەگە استى. جازالاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتى كۇشەيتىلدى. وسىلايشا جەكە ادام قۇقىعى اياققا باسىلىپ، پىكىر ايتقان، ۇسىنىس جاساعان ادام «حالىق جاۋى» قاتارىنا جاتقىزىلىپ جازالاندى. ستاليندىك قۋعىن - سۇرگىن «گەنوسيد ساياساتى» وسىلاي باستالدى.
1. قازاقستانداعى ەكىنشى رەپرەسسيا 1937 - 1938 جىلدارى جۇرگىزىلدى. سەبەبى بۇل جىلدارى بۇكىل ەلىمىزدە، اسىرەسە ماسكەۋ مەن لەنينگرادتا جاپپاي جازالاۋ شارالارى باستالعان ەدى. سونىڭ ىزعارى قازاقستانعا قاراعاندى قالاسىنا دا كەلىپ جەتتى. ويتكەنى قاراعاندى ەلىمىزدەگى ءۇشىنشى كومىر وشاعى اتالدى. مۇندا كوپتەگەن پارتيا، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، بەلگىلى عالىمدار مەن اقىن - جازۋشىلار جۇمىس ىستەدى. سونىڭ ىشىندە دەپ سلايد ارقىلى سول كەزدەگى قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارى بولعان قازاق زيالىلارىنا توقتالامىز.
ءمۇعالىم ءا. بوكەيحانوۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن ساتىلاي كەشەندى تالداۋ ارقىلى كورسەتەدى:
وقىتۋشى: ۇ. و. ابزەلوۆا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: سيمۆولدىق جانە جولدىق شامالارمەن جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان فۋنكسيالار.
