InfoHub Logo

ورىس ءتىلدى مەكتەپتىڭ 8 - سىنىبىنا ارنالعان ساباق.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تۇركىستان قالاسى. پىسىقتاۋىش.

ساباقتىڭ ماقساتى:
• قازاقستاننىڭ ەجەلگى قالاسى تۇركىستان، قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ
• وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، سوزدىك قورلارىن بايىتۋ، ويىن جۇيەلى تۇردە جەتكىزە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
• تاريحي ەسكەرتكىشتەردى، ەجەلگى ورىنداردى قۇرمەتتەي بىلۋگە، وتانىنا، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدەرىن وياتۋعا تاربيەلەۋ.

ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، جاتتىعۋ، ت. ب.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، Power Point باعدارلاماسىندا
جاسالعان سلايدتار.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، گەوگرافيا.

ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ. 1. امانداسۋ
2. وقۋشى نازارىن ساباققا اۋدارتۋ.
3. ساباق ماقساتىمەن تانىستىرۋ.

II. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
- وقۋشىلار، ءبىز ءقازىر قانداي مودۋلمەن تانىسىپ جاتىرمىز؟
(مودۋل: تۋعان جەر - قاسيەتتى مەكەنىم)
- مودۋلدەگى قانداي نەگىزگى تاقىرىپتارمەن تانىستىڭىزدار؟
(كەڭ بايتاق قازاقستانىم. وڭتۇستىك قازاقستان ايماعى. ۇلى جىبەك جولى)
- ۇلى جىبەك جولىنىڭ ورتا ازياداعى ءجۇرىپ وتكەن جولىن كارتادان
كورسەتىپ، قىسقاشا كىم ايتىپ بەرەدى؟
(ينتەراكتيۆ تاقتادا ۇلى جىبەك جولىنىڭ كارتاسى شىعادى)
- ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان قازاق دالاسىنداعى قانداي قالالاردى بىلەسىڭدەر؟

III. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
ءمۇعالىم ءسوزى:- جاڭا ساباعىمىزدى ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن باستاعالى تۇرمىن:
"ءبىز ءوزىمىزدىڭ بەلگىلى تاريحىمىز بەن وزىندىك بولاشاعىمىز بار ەۋرازيالىق ەلمىز"(ينتەراكتيۆ تاقتادان وقۋ)
- وسى سوزدەردىڭ ىشىندەگى قاي سوزدەر سەندەرگە وي سالادى؟
(تاريحىمىز بەن بولاشاعىمىز)
- ال تاريحىمىز بەن بولاشاعىمىزدى نە بايلانىستىرادى؟
(تاريحي تۇلعالار، ەسكەرتكىشتەر، ەجەلگى قالالار)
- قانداي ەجەلگى قالالاردى بىلەسىڭدەر؟
(وتىرار، تاراز، تۇركىستان)
- ەندەشە، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: تۇركىستان قالاسى.

IV. ا) وي قوزعاۋ: تۇركىستان تۋرالى ءوز بىلەتىندەرىن ورتاعا سالۋ
ب) تۇركىستان قالاسى تۋرالى قوسىمشا مالىمەت بەرۋ(سلايدتار ارقىلى ءمۇعالىمنىڭ ءتۇسىندىرۋى).

1 - سلايد:تۇركىستان قالاسى - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تۇركىستان اۋدانىنىڭ ورتالىعى.
2 - سلايد:قالانىڭ بۇرىنعى اتاۋلارى.
3 - سلايد:قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى: ا) قوجا احمەت ياسساۋي
ءا) ءياسساۋيدىڭ ءمايىتى
ب) كەسەنە جانىنداعى عيماراتتار
ۆ) تايقازاننىڭ قىسقاشا تاريحى
4 - سلايد: حالىقارالىق قازاق - تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى. (بەينەفيلمنەن ءۇزىندى كورسەتىلەدى)

V. ءمۇعالىم ءسوزى:- ال، ەندى وسى كورگەنىمىزدى ماتىنمەن تولىقتىرايىق.
"تۇركىستان" ماتىنىمەن جۇمىس. 69 - 70 بەت
ا) ماتىندەگى سوزدەرمەن جۇمىس: قاسيەتتى - سۆياششەننىي
كونە - دريەۆنيي
تاريحىمەن تىعىز بايلانىستى – تەسنو سۆيازان س يستوريەي
ساياسي ورتالىق - پوليتيچەسكيي سەنتر
ورداسى بولعان - بىل سەنتروم
عيباداتحانا - موليتۆەننىي دوم
ساۋلەت ونەرى - ارحيتەكتۋرنوە يسكۋسستۆو
كەلەشەگى زور - وگرومنوە بۋدۋششەە

ب) ءسوز تىركەستەرىن، سويلەم قۇراستىرۋ
ۆ) ءماتىندى مانەرلەپ ءمۇعالىمنىڭ وقۋى
گ) وقۋشىلارعا وقىتۋ
د) ماتىندەگى نەگىزگى ويدى تابۋ

VI. ءماتىندى بەكىتۋ تاپسىرمالارى:
- گرامماتيكادان قانداي تاقىرىپقا توقتالدىق؟
- پىسىقتاۋىش دەگەنىمىز نە؟
- پىسىقتاۋىش ماعىناسىنا قاراي نەشە تۇرگە بولىنەدى؟

1) بەرىلگەن سويلەمدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالداۋ، قۇرىلىمدىق ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋ.

• تۇركىستان – تۇركى حالىقتارىنىڭ رۋحاني ورتالىعى.
(جاي، حابارلى، جاقتى، جايىلما، تولىمدى)
• تۇركىستان قالاسى قازاقتىڭ تاريحىمەن تىعىز بايلانىستى.
(جاي، حابارلى، جاقتى، جايىلما، تولىمدى)
• كەسەنەنىڭ جانىندا شىعىس مونشاسى بار.
• ياسساۋي كەسەنەسى – ساۋلەت ونەرىنىڭ وزىق ۇلگىسى.
• كەسەنە وتىز بەس بولمەدەن تۇرادى.

2) سۋرەت بويىنشا بەرىلگەن سويلەمدەردىڭ ايتىلۋ ءتارتىبىن بەلگىلەڭىز.
(شاشىراڭقى ورنالاسقان سوزدەردەن ينتەراكتيۆ تاقتا قالامى ارقىلى قوزعاپ، سويلەم قۇراستىرۋ)
• جاسالعان، جەتى ءتۇرلى، تايقازان، مەتالدان.
• بولاتىن، ۇلكەن، سالماعى 2 توننا، تايقازان بار، وسى بولمەدە.
• ءامىر تەمىر، سىيلاعان، جاساتىپ، كەسەنەگە، ونى
• "قازاندىق" دەپ، بار، اتالاتىن، بولمە بار، كەسەنەدە
• مىڭداعان، قازاقستاندىق، بۇندا، جاستار ءبىلىم الادى.
• ول، قازاقستان مەن تۇركيا اراسىنداعى، كەلىسىم نەگىزىندە قۇرىلعان، 1992 جىلى 31 قازاندا
• قازاق – تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى بار، قالادا ياسساۋي اتىنداعى

3) پىسىقتاۋىشتاردى ماعىنالىق تۇرلەرىنە قاراي اجىراتۋ
1. 1903 جىلى تۇركىستانعا العاش تەمىر جول كەلگەن. (مەزگىل، مەكەن)
2. ستۋدەنتتەر قازاقشا، اعىلشىنشا سويلەيدى. (قيمىل - سىن)
3. جەر استىنا عيباداتحانا سالىنعان. (مەكەن)
4. تۇركىستانعا ءبىلىم الايىق دەپ كەلدىك. (مەكەن، ماقسات)
5. تۇسىنە الماعاندىقتان ءماتىندى اۋدارۋ قيىن ەكەن. (سەبەپ)

4) مىنا ولەڭ جولدارىنىڭ ۇيقاسىن تابايىق.(ينتەراكتيۆ تاقتادان ۇيقاستاردى قالاممەن كوتەرىپ، ورنالاستىرادى) I دەڭگەي

ول كەشەگى كوركەم قالا -...
ويراندالعان ورنىندا ەندى - شوقىلار.
شىڭعىس حاننان شىمىرىكپەي قورعاعان،
بابالاردى قۇداي ءوزى...
باس يمەگەن باتىر قالا – وتىرار،
وندا ەرلىكتىڭ وشپەيتۇعىن وتى...

كەرەكتى ۇيقاستار: ولار، وتىرار، قاراعان، قولداعان، بار

5) II دەڭگەي "بەس جولدى ولەڭ"ستراتەگياسى
1. زات ەسىم ( شاھار)
2. سىن ەسىم (2ءسوز)
3. ەتىستىك(3 ءسوز)
4. سويلەم(4 ءسوز)
5. زات ەسىمگە ماندەس ءسوز

6) بەكىتۋ سۇراقتارى:
1. تۇركىستاننىڭ بۇرىنعى اتاۋى (ياسى)
2. ياسساۋي كەسەنەسى قاي قالادا؟ (تۇركىستان)
3. جەر استى مەشىتى (قىلۋەت، عيباداتحانا)
4. كەسەنە بولمەلەرىنىڭ ءبىرى (قازاندىق)
5. حالىق تۇركىستاندى قالاي اتايدى؟ (ەكىنشى مەككە)
6. كەسەنە جانىنداعى تاريحي عيمارات (مونشا)
7. كەسەنە ءسوزىنىڭ ءسينونيمى (ەسكەرتكىش)
8. كەسەنەنى سالعىزعان اتاقتى ادام (ءامىر تەمىر)
9. ءياسساۋيدىڭ قۇندى شىعارماسى (ديۋاني حيكمەت)
10. قازاق - تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى كىمنىڭ اتىندا؟ (قوجا احمەت ياسساۋي)

VII. قورىتىندى:"INSERT"ستراتەگياسى
- ءار حالىقتىڭ ءقادىر تۇتاتىن جەرى، باس يەر مەكەنى بار. قازاق حالقىنىڭ سونداي قاسيەتتى جەرى - تۇركىستان قالاسى. بۇل قالا تەك قازاق حالقىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل تۇركى حالىقتارىنىڭ رۋحاني ورتالىعى. كەسەنە تۋرالى دا ءبىلىمىمىزدى تولىقتىردىق. كەسەنە سەندەردى قىزىقتىردى ما؟ وندا بارعىلارىڭ كەلە مە؟ مۇمكىنشىلىك بولسا، وسىنداي كيەلى جەرگە بارىپ، قاسيەتتى ادامداردىڭ باسىنا تاعزىم ەتىپ وتىرىڭدار. ويتكەنى، تاريحسىز بولاشاق جوق. ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز - سەندەرسىڭدەر. سەندەر وسىنداي تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاپ، كوركەيتىپ، ارعى ۇرپاقتارىمىزعا جەتكىزەتىن، ەلىمىزدىڭ كوركەيىپ دامۋىنا ات سالىساتىن مىنا، سەندەرسىڭدەر! راحمەت، ساۋ بولىڭدار!
VIII. ءۇي جۇمىسى. باعالاۋ