«ءۋالايات» دەگەن قازاقتىڭ بايىرعى ءسوزىن وبلىس اتاۋى رەتىندە جاڭعىرتساق؟
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» اتتى ماقالاسىندا تۇركىستان وبلىسىن مىسالعا كەلتىرىپ كورشىلەس ەلدەرمەن شەكتەسەتىن باسقا دا وبلىستاردىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرىلدى. شىنىندا دا، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جاڭا اتاۋى ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ ءساتتى باستامالارىنىڭ ءبىرى بولدى. بۇل تەك ەستەتيكالىق نەمەسە ءجاي عانا تاريحي جادى ماسەلەسى ەمەس.
پوستكەڭەستىك گەوساياسي جاعدايدا ەلدى مەكەندەر مەن اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىكتەردىڭ (اۋداندار، وبلىستار) ابستراكتىلى نەمەسە بۇرىنعى كەڭەستىك سيپاتتاعى اتاۋلارى ساياسي سەپاراتيستەردىڭ ارام پيعىلدارىنا بەلگىلى ءبىر ىڭعاي تۋعىزۋى مۇمكىن. تاۋەلسىز، جاڭا قازاقستاندىق بىرەگەيلىكتى قالىپتاستىرۋمەن بىرگە اتا-بابالارىمىز بەن باتىرلاردىڭ ەسىمىن قۇرمەتتەۋ ماقساتىندا جاڭا توپونيمدەردى بەكىتۋ ارقىلى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى جانە ۋنيتارلىق مەملەكەتتىگىمىزدىڭ نەگىزدەرىن نىعايتۋ قاجەت.
وسى تۇرعىدان العاندا، ق ر پرەزيدەنتى ق.ك. توقايەۆ ەلىمىزدىڭ ءبىرقاتار وبلىس اتاۋلارىن وزگەرتۋ ماسەلەسىن كوتەرۋى ورىندى دەپ ەسەپتەيمىز. ءتۇپتىڭ تۇبىندە ساياسي جانە رۋحاني بەيتاراپ «سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى»، «باتىس قازاقستان وبلىسى»، «شىعىس قازاقستان وبلىسى» ۇلگىسىندەگى اتاۋلار قازاقى اتاۋلارعا الماستىرىلادى دەپ سەنەمىز.
ال ەڭ جوعارعى اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىكتەردىڭ اتتارىن وزگەرتپەس بۇرىن، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، جاساندى، كەڭەستىك رۋسيزم بولىپ تابىلاتىن «وبلىس» سوزىنەن باس تارتۋ كەرەك سياقتى. شىن مانىندە، ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىز بەن قازاق تىلىندە ەڭ جوعارعى اكىمشىلىك-ساياسي بىرلىكتەر (گەوگرافيالىق، تاريحي-مادەني ايماقتار ەمەس) «ءۋالايات» دەپ اتالىپ كەلگەنى تاريحشىلارعا ءمالىم. كەيدە «ءۋالايات» ءسوزىن ءىرى اكىمشىلىك وكرۋگتەرگە قاتىستى قولدانعان. كەزىندە «تۇركىستان ءۋالاياتىنىڭ گازەتى»، «دالا ءۋالاياتىنىڭ گازەتى» سياقتى گازەتتەردىڭ اتاۋىنان كورىنىپ تۇرعانىمىزداي، «وبلىس» نەمەسە «گۋبەرنيا» سوزدەرى قازاق تىلىندە ەرتەرەكتە «ءۋالايات» دەپ اۋدارىلعان. الاش-وردا وكىمەتى تاريحىندا دا «ءۋالايات» دەپ اكىمشىلىك بىرلىكتەردى اتاعان.
نازيرا نۇرتازينا، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى
جانىبەك اكىمبەك، 1-كۋرس ماگيسترانتى («تاريح»ماماندىعى)
You Might Also Like
-
ق ر دسم سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ايجان ەسماعامبەتوۆا مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىنداعى كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋ ستاتيستيكاسىن جاريالادى.
