ۇلى بابالار تاعىلىمى
ۇلى بابالار تاعىلىمى
ماقساتى: 1) بەيبىت ەلىمىزدىڭ قۇرىش قالقانى قارۋلى كۇشتەر تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، وتان قورعاۋ ءىسى ەڭ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
2) جەڭىستىڭ تاعىلىمدارى تۋرالى بىلىمدەرىن دامىتۋ، باتىرلاردى ۇلگى ەتۋ؛
3) ۇلتجاندىلىققا، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن ۇشتاۋ.
كورنەكىلىك: پلاكاتتار، ءسوزجۇمباق، بۋكلەت، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
بارىسى.
I. وي شاقىرۋ.
- قىمباتتى بالالار، بۇگىنگى ونەگە ساعاتىمىز وتان قورعاۋشىلار كۇنىنە جانە جەڭىس كۇنىنە ارنالادى. ساباعىمىزدى انۇرانمەن باستايىق.
(ءانۇران ورىندالادى).
1 - جۇرگىزۋشى:
“قازاقستان دەيتىن مەنىڭ بار ەلىم،
جاتىر الىپ جارتى دۇنيە الەمىن” دەپ قاسىم امانجولوۆ جىرلاعانداي، قازاقستاننىڭ الىپتىعى سونداي، ونىڭ اۋماعىنا فرانسيا، يتاليا، گرەكيا، شۆەسيا، نورۆەگيا مەن فينليانديا ءبارى بىردەي سىيىپ كەتە الادى. وسىنداي بايتاق، باي ەلىمىزدى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ قورعاۋ – ءار ازاماتتىڭ پارىزى.
1992 جىلى 7 - مامىردا ەلباسىمىز “قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىن قۇرۋ تۋرالى” جارلىققا قول قويدى. ال 1998 جىلدان باستاپ بۇل كۇن ەلىمىزدىڭ كۇنتىزبەسىنە وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە ەندى. بيىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىنە 20 جىل.
2 - جۇرگىزۋشى: ءبىز ەجەلدەن تۇلپار ءمىنىپ، تۋ ۇستاعان ەلمىز. قازاق حالقىنىڭ ءور، وجەت، قايسار حالىق ەكەندىگىن سوناۋ وتكەن زاماندا، جوڭعار حالقىنىڭ الدىندا قازىبەك بي جاقسى ايتقان ەدى.
1 - وقۋشى: (قازىبەك بي رولىندە)
- ءبىز قازاق دەگەن مال باققان ەلمىز، ءبىراق ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز. دوستىعىمىزدى ساقتاي بىلگەن ەلمىز. ءدام – تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز. اتادان ەل تۋسا، قۇل بولامىن دەپ تۋمايدى. ۇل مەن قىزدى قاماتىپ وتىرا المايمىز. سەن قالماق تا، ءبىز قازاق، قارپىسقالى كەلگەنبىز. قازاق، قالماق بالاسى، تابىسقالى كەلگەنبىز. تانىمايتىن جات ەلگە تابىسقالى كەلگەنبىز. جاڭا ۇيرەتكەن جاس تۇلپار جارىسقالى كەلگەنبىز. تۇتقىر سارى جەلىمبىز، جابىسقالى كەلگەنبىز. سەن تەمىر دە، ءبىز كومىر، ەرىتكەلى كەلگەنبىز. ەكى ەلىكتىڭ لاعىن تەلىتكەلى كەلگەنبىز، ەگەسەتىن ەر شىقسا يىلتكەلى كەلگەنبىز. بەرسەڭ جوندەپ ءبىتىمىڭدى ايت، نە تۇرىساتىن جەرىڭدى ايت!
II. كورنەكىلىكپەن جۇمىس. پلاكاتتا جازىلعان قاناتتى سوزدەردىڭ ماعىناسىن اشۋ، تالداۋ.
1. وتان ءۇشىن كۇرەس – ەرگە تيگەن ۇلەس.
2. تاۋەلسىز وتان – جۇرەگىڭ،
رۋحتى حالقىڭ – تىرەگىڭ.
3. حالىق قاھارى قامال بۇزار.
4. ۇلىلاردىڭ ءبارى – ۇستاز.
5. حان – قاقپا، حالىق – قازىنا، باتىر – قورعان. (جاناق اقىن).
6. كۇشتى ۇلت بولۋ ءۇشىن الدىمەن ىشكى بىرلىك، ۇيىمشىلدىق پەن تاتۋلىق قاجەت. (نۇرسۇلتان نازاربايەۆ).
III. “جاسۇلان” ءسوزى. ءسوزجۇمباق شەشۋ. جاسۇلان
1. ديۆيزيانى باسقارعان پولكوۆنيك، حالىق باتىرى (باۋىرجان مومىش ۇلى)
2. ەرتەدەگى بەس قارۋدىڭ ءبىرى (ساداق)
3. دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ باس قوسۋى ەكىنشى رەت قاي قالادى ءوتتى؟ (تۇركىستان). ول ەڭ العاش رەت 1992 جىلى الماتىدا ءوتتى. ول تۋرالى ءبىز قاي شىعارمادان بىلەمىز؟(تۇمانباي مولداعالييەۆتىڭ “باۋىرلار” ولەڭىنەن.
4. وتىراردى التى اي بويى قورعاعان باتىردىڭ ەرلىگىن جىرعا قوسقان اقىن (مۇحتار شاحانوۆ)
5. پاتريوتتىق اندەردىڭ ءبىرى (ءاليا) تاعى دا قانداي پاتريوتتىق اندەردى بىلەسىڭدەر؟
6. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس قولباسشىسى كىم؟ (نۇرسۇلتان نازاربايەۆ). ال قورعانىس ءمينيستىرى (ادىلبەك جاقسىبەكوۆ)
7. قوياندى قامىس ولتىرەدى،
ەر جىگىتتى... ولتىرەدى. (نامىس)
IV. – ءبىز ءارقاشاندا وتانىمىز ءۇشىن، تاۋەلسىزدىگىمىز ءۇشىن قۇربان بولعان باتىرلارىمىزدىڭ رۋحاني باسىمىزدى ءيىپ تاعزىم ەتەمىز. ال ءقازىر ەلىمىزگە ەڭبەگى ءسىڭىرىپ جۇرگەن قوعام قايراتكەرلەرىن وزىمىزگە ۇلگى تۇتامىز.
V. ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى پاتريوتتىق اندەر بەينەبايانى كورسەتىلەدى.
1. “بىرلىك ءتۇبى – تىرلىك” (س. ابباس – شاح، ا. دۇيسەنوۆ).
2. “وتىرارداعى توي” (س. اسانوۆ، ش. قالداياقوۆ).
3. “قارا بۋرا” (ب. شويبەكوۆ، ا. دۇيسەنوۆ).
وي – تولعاۋ.
2 - وقۋشى: - مەن بۇل بەينەباياننان وتانىما بايلانىستى كوپ مالىمەت الدىم. وتىرار قالاسى ادەبيەت پەن مادەنيەتتىڭ ورداسى عانا ەمەس، ۇلى عۇلامالاردىڭ دا مەكەنى. وسى قۇتتى دا كيەلى مەكەنىمىزدە ءاردايىم قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان تىنىشتىق بولسىن.
3 - وقۋشى: - “قارا بۋرادا” جىرلانعانداي، ءبىز دە باتىرلارىمىزدى قۇرمەتتەيمىز، وزىمىزگە ۇلگى تۇتامىز. مەن دە ەلىمنىڭ ءوسىپ وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىمدى قوسۋعا ءارقاشان دا دايىنمىن.
4 - وقۋشى: - بىرلىك بار جەردە تىرلىك بار. مەن ىرىسى مەن ىنتىماعى جاراسقان تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ءارى قاراي وركەندەۋىنە ءبىز دە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز.
5 - وقۋشى: - قاسيەتتى ەلىمىز بەن جەرىمىزدى قورعاعان ۇلى بابالارىمىزدىڭ تاعىلىمدى جولىن جالعاستىرۋ – ءبىزدىڭ، ياعني جاس ۇرپاقتىڭ پارىزى. مەن دە ازاماتتىق بورىشىمدى اتقارۋ ءۇشىن اسكەرگە بارۋعا دايىنمىن! بۇل – مەنىڭ وتان الدىنداعى قاسيەتتى بورىشىم.
“قارۋلى كۇشتەردىڭ تۇرلەرى” جانە “اسكەري وقۋ ورىندارى” تۋرالى وقۋشى حابارلاماسى. دايىنداعان – مۇحاممەد ەلامان.
- ال ەندى، بالالار، سلايدقا نازار اۋدارايىق. بۇل حابارلامادان سەندەر وزدەرىڭ ءۇشىن قاجەتتى مالىمەتتەر مەن قىزىقتى دەرەكتەر الاسىڭدار. (سلايدتا جازىلعان تىرەك سىزبالار ارقىلى تاقىرىپتى ءتۇسىندىرىپ بەرەدى).
قورىتىندى.
1 - جۇرگىزۋشى: كونستيتۋسيامىزدا “رەسپۋبليكانىڭ ەگەمەندىگى ونىڭ بۇكىل اۋماعىن قامتيدى. مەملەكەت ءوز اۋماعىنىڭ تۇتاستىعىن، قول سۇعىلماۋىن جانە بولىنبەۋىن قامتاماسىز ەتەدى” دەپ جازىلعان. ەندەشە ەلىمىزدىڭ قۇرىش قالقانى ءارقاشاندا مىقتى بولىپ، ۇلى بابالار ەرلىگىمەن جەتكەن بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىعىمىز باياندى بولسىن.
2 - جۇرگىزۋشى: “ءبىز بەيبىت مەملەكەتپىز، دەگەنمەن جاستارىمىز وتاندى، اتا – بابا جەرىن قورعاۋعا ءارقاشان دايىن بولۋى ءتيىس” دەپ جوعارى باس قولباسشىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ايتقان. ەلىمىز وركەندەپ، ەڭسەسى بيىكتەپ، ابىرويى اسقاقتاي بەرسىن!
باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەي ورداسى اۋدانى،
م - س. باباجانوۆ اتىنداعى جوببم،
ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى،
كويباعاروۆا ك. ا.
ماقساتى: 1) بەيبىت ەلىمىزدىڭ قۇرىش قالقانى قارۋلى كۇشتەر تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، وتان قورعاۋ ءىسى ەڭ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
2) جەڭىستىڭ تاعىلىمدارى تۋرالى بىلىمدەرىن دامىتۋ، باتىرلاردى ۇلگى ەتۋ؛
3) ۇلتجاندىلىققا، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن ۇشتاۋ.
كورنەكىلىك: پلاكاتتار، ءسوزجۇمباق، بۋكلەت، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
بارىسى.
I. وي شاقىرۋ.
- قىمباتتى بالالار، بۇگىنگى ونەگە ساعاتىمىز وتان قورعاۋشىلار كۇنىنە جانە جەڭىس كۇنىنە ارنالادى. ساباعىمىزدى انۇرانمەن باستايىق.
(ءانۇران ورىندالادى).
1 - جۇرگىزۋشى:
“قازاقستان دەيتىن مەنىڭ بار ەلىم،
جاتىر الىپ جارتى دۇنيە الەمىن” دەپ قاسىم امانجولوۆ جىرلاعانداي، قازاقستاننىڭ الىپتىعى سونداي، ونىڭ اۋماعىنا فرانسيا، يتاليا، گرەكيا، شۆەسيا، نورۆەگيا مەن فينليانديا ءبارى بىردەي سىيىپ كەتە الادى. وسىنداي بايتاق، باي ەلىمىزدى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ قورعاۋ – ءار ازاماتتىڭ پارىزى.
1992 جىلى 7 - مامىردا ەلباسىمىز “قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىن قۇرۋ تۋرالى” جارلىققا قول قويدى. ال 1998 جىلدان باستاپ بۇل كۇن ەلىمىزدىڭ كۇنتىزبەسىنە وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە ەندى. بيىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىنە 20 جىل.
2 - جۇرگىزۋشى: ءبىز ەجەلدەن تۇلپار ءمىنىپ، تۋ ۇستاعان ەلمىز. قازاق حالقىنىڭ ءور، وجەت، قايسار حالىق ەكەندىگىن سوناۋ وتكەن زاماندا، جوڭعار حالقىنىڭ الدىندا قازىبەك بي جاقسى ايتقان ەدى.
1 - وقۋشى: (قازىبەك بي رولىندە)
- ءبىز قازاق دەگەن مال باققان ەلمىز، ءبىراق ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز. دوستىعىمىزدى ساقتاي بىلگەن ەلمىز. ءدام – تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز. اتادان ەل تۋسا، قۇل بولامىن دەپ تۋمايدى. ۇل مەن قىزدى قاماتىپ وتىرا المايمىز. سەن قالماق تا، ءبىز قازاق، قارپىسقالى كەلگەنبىز. قازاق، قالماق بالاسى، تابىسقالى كەلگەنبىز. تانىمايتىن جات ەلگە تابىسقالى كەلگەنبىز. جاڭا ۇيرەتكەن جاس تۇلپار جارىسقالى كەلگەنبىز. تۇتقىر سارى جەلىمبىز، جابىسقالى كەلگەنبىز. سەن تەمىر دە، ءبىز كومىر، ەرىتكەلى كەلگەنبىز. ەكى ەلىكتىڭ لاعىن تەلىتكەلى كەلگەنبىز، ەگەسەتىن ەر شىقسا يىلتكەلى كەلگەنبىز. بەرسەڭ جوندەپ ءبىتىمىڭدى ايت، نە تۇرىساتىن جەرىڭدى ايت!
II. كورنەكىلىكپەن جۇمىس. پلاكاتتا جازىلعان قاناتتى سوزدەردىڭ ماعىناسىن اشۋ، تالداۋ.
1. وتان ءۇشىن كۇرەس – ەرگە تيگەن ۇلەس.
2. تاۋەلسىز وتان – جۇرەگىڭ،
رۋحتى حالقىڭ – تىرەگىڭ.
3. حالىق قاھارى قامال بۇزار.
4. ۇلىلاردىڭ ءبارى – ۇستاز.
5. حان – قاقپا، حالىق – قازىنا، باتىر – قورعان. (جاناق اقىن).
6. كۇشتى ۇلت بولۋ ءۇشىن الدىمەن ىشكى بىرلىك، ۇيىمشىلدىق پەن تاتۋلىق قاجەت. (نۇرسۇلتان نازاربايەۆ).
III. “جاسۇلان” ءسوزى. ءسوزجۇمباق شەشۋ. جاسۇلان
1. ديۆيزيانى باسقارعان پولكوۆنيك، حالىق باتىرى (باۋىرجان مومىش ۇلى)
2. ەرتەدەگى بەس قارۋدىڭ ءبىرى (ساداق)
3. دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ باس قوسۋى ەكىنشى رەت قاي قالادى ءوتتى؟ (تۇركىستان). ول ەڭ العاش رەت 1992 جىلى الماتىدا ءوتتى. ول تۋرالى ءبىز قاي شىعارمادان بىلەمىز؟(تۇمانباي مولداعالييەۆتىڭ “باۋىرلار” ولەڭىنەن.
4. وتىراردى التى اي بويى قورعاعان باتىردىڭ ەرلىگىن جىرعا قوسقان اقىن (مۇحتار شاحانوۆ)
5. پاتريوتتىق اندەردىڭ ءبىرى (ءاليا) تاعى دا قانداي پاتريوتتىق اندەردى بىلەسىڭدەر؟
6. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس قولباسشىسى كىم؟ (نۇرسۇلتان نازاربايەۆ). ال قورعانىس ءمينيستىرى (ادىلبەك جاقسىبەكوۆ)
7. قوياندى قامىس ولتىرەدى،
ەر جىگىتتى... ولتىرەدى. (نامىس)
IV. – ءبىز ءارقاشاندا وتانىمىز ءۇشىن، تاۋەلسىزدىگىمىز ءۇشىن قۇربان بولعان باتىرلارىمىزدىڭ رۋحاني باسىمىزدى ءيىپ تاعزىم ەتەمىز. ال ءقازىر ەلىمىزگە ەڭبەگى ءسىڭىرىپ جۇرگەن قوعام قايراتكەرلەرىن وزىمىزگە ۇلگى تۇتامىز.
V. ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى پاتريوتتىق اندەر بەينەبايانى كورسەتىلەدى.
1. “بىرلىك ءتۇبى – تىرلىك” (س. ابباس – شاح، ا. دۇيسەنوۆ).
2. “وتىرارداعى توي” (س. اسانوۆ، ش. قالداياقوۆ).
3. “قارا بۋرا” (ب. شويبەكوۆ، ا. دۇيسەنوۆ).
وي – تولعاۋ.
2 - وقۋشى: - مەن بۇل بەينەباياننان وتانىما بايلانىستى كوپ مالىمەت الدىم. وتىرار قالاسى ادەبيەت پەن مادەنيەتتىڭ ورداسى عانا ەمەس، ۇلى عۇلامالاردىڭ دا مەكەنى. وسى قۇتتى دا كيەلى مەكەنىمىزدە ءاردايىم قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان تىنىشتىق بولسىن.
3 - وقۋشى: - “قارا بۋرادا” جىرلانعانداي، ءبىز دە باتىرلارىمىزدى قۇرمەتتەيمىز، وزىمىزگە ۇلگى تۇتامىز. مەن دە ەلىمنىڭ ءوسىپ وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىمدى قوسۋعا ءارقاشان دا دايىنمىن.
4 - وقۋشى: - بىرلىك بار جەردە تىرلىك بار. مەن ىرىسى مەن ىنتىماعى جاراسقان تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ءارى قاراي وركەندەۋىنە ءبىز دە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز.
5 - وقۋشى: - قاسيەتتى ەلىمىز بەن جەرىمىزدى قورعاعان ۇلى بابالارىمىزدىڭ تاعىلىمدى جولىن جالعاستىرۋ – ءبىزدىڭ، ياعني جاس ۇرپاقتىڭ پارىزى. مەن دە ازاماتتىق بورىشىمدى اتقارۋ ءۇشىن اسكەرگە بارۋعا دايىنمىن! بۇل – مەنىڭ وتان الدىنداعى قاسيەتتى بورىشىم.
“قارۋلى كۇشتەردىڭ تۇرلەرى” جانە “اسكەري وقۋ ورىندارى” تۋرالى وقۋشى حابارلاماسى. دايىنداعان – مۇحاممەد ەلامان.
- ال ەندى، بالالار، سلايدقا نازار اۋدارايىق. بۇل حابارلامادان سەندەر وزدەرىڭ ءۇشىن قاجەتتى مالىمەتتەر مەن قىزىقتى دەرەكتەر الاسىڭدار. (سلايدتا جازىلعان تىرەك سىزبالار ارقىلى تاقىرىپتى ءتۇسىندىرىپ بەرەدى).
قورىتىندى.
1 - جۇرگىزۋشى: كونستيتۋسيامىزدا “رەسپۋبليكانىڭ ەگەمەندىگى ونىڭ بۇكىل اۋماعىن قامتيدى. مەملەكەت ءوز اۋماعىنىڭ تۇتاستىعىن، قول سۇعىلماۋىن جانە بولىنبەۋىن قامتاماسىز ەتەدى” دەپ جازىلعان. ەندەشە ەلىمىزدىڭ قۇرىش قالقانى ءارقاشاندا مىقتى بولىپ، ۇلى بابالار ەرلىگىمەن جەتكەن بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىعىمىز باياندى بولسىن.
2 - جۇرگىزۋشى: “ءبىز بەيبىت مەملەكەتپىز، دەگەنمەن جاستارىمىز وتاندى، اتا – بابا جەرىن قورعاۋعا ءارقاشان دايىن بولۋى ءتيىس” دەپ جوعارى باس قولباسشىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ايتقان. ەلىمىز وركەندەپ، ەڭسەسى بيىكتەپ، ابىرويى اسقاقتاي بەرسىن!
باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەي ورداسى اۋدانى،
م - س. باباجانوۆ اتىنداعى جوببم،
ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى،
كويباعاروۆا ك. ا.
You Might Also Like
