ۇلپان رومانىنداعى ايەل تاعدىرى
اتىراۋ قالاسىنداعى حيميا - بيولوگيا باعىتىنداعى
نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
تەكەيەۆا جانشا تاجيبايەۆنا
ساباق تاقىرىبى: «ۇلپان» رومانىنداعى ايەل تاعدىرى
ۇلپان – ەل اناسى 9 - سىنىپ
وسى ساباق ارقىلى ىسكە اساتىن وقىتۋ ماقساتتارى:
اي2اۆتور كوزقاراسى
اي5اۆتور مەن كەيىپكەر تابيعاتىن ءتۇسىنۋ
كوركەم شىعارمالارداعى اۆتور كوزقاراسىن جانە كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇي پسيحولوگيالىق وزگەرىسىنىڭ سەبەپتەرىن دالەلدەيدى.
اۆتوردىڭ نەگىزگى ويىن سول زامانعى ومىرمەن بايلانىستىرىپ، زامان كورىنىسىن تۇسىنەدى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بارلىق وقۋشىلار:
كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيى وزگەرىسىنىڭ سەبەپتەرىن دالەلدەيدى.
ومىرمەن بايلانىستىرىپ ايتا الادى
وقۋشىلاردىڭ كوبىسى:
سول زامانداعى زامان كورىنىسىن تۇسىنەدى.
كەيىپكەردىڭ پسيحولوگياسىنىڭ سەبەپتەرىن دالەلدەيدى.
كەيبىر وقۋشىلار:
كوركەم شىعارمالارداعى اۆتور كوزقاراسىن تۇسىنەدى،
اۆتور ويىنا دالەل كەلتىرە وتىرىپ تالدايدى.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاقستان تاريحى، گەوگرافيا؛
كۇتىلەتىن ناتيجە: رومان جانرىن ءتۇسىنىپ الۋ، شىعارما سيۋجەتىنىڭ باياندالۋىن مەڭگەرۋ، ايەل تاعدىرىن زەرتتەۋ ارقىلى وقيعاسىنا اۋىزشا دا، جازباشا بولجاۋعا جاساي ءبىلۋ.
ادەبيەت تەورياسى: شىعارمانىڭ سيۋجەتىن تالداي وتىرىپ، كوركەمدەگىش قۇرالداردىڭ ورىندى قولدانۋىنا تالداۋ بەرۋ.
تىلدىك مىندەتتەر: وقۋشىلار جازۋشىلاردىڭ قولدانعان ءتىلىن، روماننىڭ قۇرىلىمىن باعالاۋ قىزىقتى جانە تارتىمدى ماتىندەردى قاراستىرۋ ارقىلى وقۋشىلار سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ مەن شىعارماشىلىق قابىلەتتەردى دامىتادى
الدىڭعى مەڭگەرىلگەن ءبىلىم: "ۇلپان" رومانىنىڭ بولىمدەرىن زەر سالا وقۋ
جوسپار:
ساباق كەزەڭدەرىندە جوسپارلانعان ءىس - ارەكەتتەر:
ۇيىمداستىرۋ جۇمىسى: وقۋشىلارمەن ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
سلايد كورسەتىلەدى.
"قانشا جىل ويىمدا جۇرسە دە، قاشانعى ادەتىم بويىنشا كەشىگىپ جارىق كورگەن "ۇلپان" سول بەينەگە، سونداي بەينەلەرگە ارنالادى".
ورتادا سۇراق
وسى سوزدەردى كىم ايتتى؟ جازۋشىنىڭ وسى ويىنان نەنى ۇعۋعا بولادى؟ جازۋشى كەشىكتىرگەن بەينەسى كىم؟ ونى كەشىكتىردى دەپ ويلايسىڭ؟ ناقتىلاپ ايتىپ كورەيىك.
"تالقىلا، وي سال، پىكىر قوسىڭىز"
"مەنىڭ دجوكوندام – ۇلپان". جازۋشىنىڭ قويىن داپتەرىندەگى وسى ءبىر سويلەمنەن نەنى ۇعامىز. دجوكوندا كىم؟ ول تۋرالى نە بىلەمىز؟ ۇلپاندى جازۋشى نەگە وسى بەينەگە تەڭەستىردى؟ ءسىز كىمگى ۇقساتار ەدىڭىز؟ وسى سوزدەردىڭ ماعىناسىن اشىپ، وقۋشىلار ويىن ءبىلۋ.
توپقا ءبولۋ. دومالاق انا، ايعانىم، ايشا ءبيبى، ۇلپان
اۋليە انالار تۋرالى وزدەرى بىلەتىن كوپتەگەن دەرەكتەردى ورتاعا سالادى، وي قوزعايدى. ولاردى ايتىپ، بۇگىنگى ساباقپەن بايلانىسىن ءتۇسىندىرىپ وتەدى.
توپتار ءبىر - ءبىرىن باعالايدى. "ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك"
تاپسىرما 1. توپتىق جۇمىس.
وي كارتاسىنداعى كەيىپكەرلەر ءسوزىن انىقتاڭىز.
كىمنىڭ ءسوزى (ەسەنەي، مۇسىرەپ، اڭشى، مۇسىرەپ، ۇلپان، تورسان، ارتىقباي)
بۇل وڭىردە مەن بىلمەيتىن جەر بار ما؟
قىرىققا كەلگەندە ءبىزدىڭ ەلدىڭ ەسەنەيى سەنبولارسىڭ.
ماعان كورسەتكەن قورلىعىڭ ءوز باسىڭا كەلسىن
- كەلىن! - شىمىلدىعىڭىزدى ارىاكەتىڭىزشى!
ارىستانىم - اي، اق بەيىلىم - اي، شويىرىلىپقالعان اعاڭ قالايەسىڭە ءتۇستى؟
باعالاۋ. سمايليكتەرمەن
تاپسىرما 2. جۇپتىق جۇمىس.
رومان ماتىنەن ءۇزىندى بەرىلەدى.
1. - ارىزىمىزدى ايتىپ كەل دەگەن جۇرت اسقاقتاي سويلە دەپ تاپسىرعان جوق ەدى، اعالار. سولاي بولىپ شىقسا ايىپ وزىمدە. جۇيەلى ءسوز جۇيەسىن تابار، جۇيەسىز ءسوز يەسىن تابار دەگەن بار عوي. مىنە، ايىبىم! – دەپ اتىنان تۇسە قالىپ ۇزىن شىلبىرىن كەنجەتايعا قاراي سەرپىپ جىبەرەدى.
- ايتەۋىر ات جەتەلەپ ءجۇر ەكەنسىڭ، مىنانى جەتەلەي ءجۇر...
2. وسىناۋ كەڭ قورىقتى ەسەنەيدىڭ ەسىنە العاش سالعان - اڭشى مۇسىرەپ ەدى. ونىسىن تاعى ءبىر ەسكەرتىپ قالعىسى كەلىپ، ەسەنەيگە قاراي ەڭسەرىلە بۇرىلىپ:
- اعا - سۇلتان ءپىرىم - اۋ! ايتپاپ پا ەدىم؟ قىسقا قاراي جىلقى بالاسىنا بۇدان ارتىق جەر بولمايدى، يەسىز جاتقان جەر! ءبىر قىس جايلادىڭ بولدى، اعا سۇلتاننىڭ شۇبارى اتانادى دا، بالانىڭ بالاسىنا دەيىن كەتە بارادى!- دەدى...
3. قىزىق كيىنە بەرەدى ەكەن - اۋ!.. باسىنا اق جىبەك شارشىنى شالىگە ۇساتىپ جامىلا سالىپتى دا، ۇستىنەن ساۋكەلە كيىپتى. القىمى اشىق... موينىم ادەمى دەپ كورىنىپ تۇرسىن دەگەنى مە؟...
4. «– ەسەنەي - اۋ، مىنا قاراشا اۋىلدى سەن نەعىپ كورمەي ءجۇرسىڭ؟ وزىڭە ۇيات قوي! – دەدى.
– وسى قىرىق ءۇي مالشى - جالشىلاردىڭ قىرىق جىلدان بەرگى جالاقىلارى سەنىڭ موينىڭدا كەتە بەرىپتى... وبال عوي، – دەدى.
تاپسىرما 3.
ا/ بەرىلگەن ءۇزىندىنى بىرىزگە سالىپ، ءماتىن قۇراستىرۋ (بەلگىلى ۋاقىت ىشىندە)
قۇراستىرعان سوڭ 3 سويلەممەن ءوز ويلارى مەن پىكىرلەرىن ءبىلدىرۋ؛
ءا/ اۆتوردىڭ كوزقاراسى ارقىلى كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيىن تانۋ -
كەيىپكەردى سيپاتتاۋدا اۆتوردىڭ جەتىستىگى قانداي؟ ويىڭدى شىعارمادان ءۇزىندى كەلتىرە وتىرىپ دالەلدەڭىز. ءبىر كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيىن سيپاتتاپ بەرىڭىز،
ب/ جازۋشىنىڭ ويىن سول زامانمەن بايلانىستىرۋ، تالداۋ بەرۋ.
زامان كورىنىسى تۋرالى پىكىرىڭدى 2 سويلەممەن تۇيىندەي وتىرىپ، سول كەزەڭدەگى وقيعادان 2 دالەل كەلتىرە كەتىڭىز.
ۆ/ شىعارمادا ۇلپاندى ەل اناسى رەتىندە قادىرلەيدى. وعان قانداي نە سەبەپ، دالەل بار؟ رومانداعى ۇلپان بەينەسىنەن دالەلدەر كەلتىرە وتىرىپ، ەل اناسى بولعان ۇلپاندى بۇگىنگى شىناي ومىرمەن بايلانىستىرىپ 3 مينۋتتىق پىكىرسوز ايتىپ كورىڭىز.
جەتىستىك كريتەرييى:
1. بەرىلگەن ويدى مازمۇنعا ساي قۇراستىرا الادى
2. جازۋشىنىڭ كوزقاراسىن انىق تۇسىندىرە الادى
3. كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيىن انىق تاني الادى
4. سىني تالداۋ بەر الادى.
باعالاۋ. «ساۋساقپەن باعالاۋ»
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
تەكەيەۆا جانشا تاجيبايەۆنا
ساباق تاقىرىبى: «ۇلپان» رومانىنداعى ايەل تاعدىرى
ۇلپان – ەل اناسى 9 - سىنىپ
وسى ساباق ارقىلى ىسكە اساتىن وقىتۋ ماقساتتارى:
اي2اۆتور كوزقاراسى
اي5اۆتور مەن كەيىپكەر تابيعاتىن ءتۇسىنۋ
كوركەم شىعارمالارداعى اۆتور كوزقاراسىن جانە كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇي پسيحولوگيالىق وزگەرىسىنىڭ سەبەپتەرىن دالەلدەيدى.
اۆتوردىڭ نەگىزگى ويىن سول زامانعى ومىرمەن بايلانىستىرىپ، زامان كورىنىسىن تۇسىنەدى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بارلىق وقۋشىلار:
كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيى وزگەرىسىنىڭ سەبەپتەرىن دالەلدەيدى.
ومىرمەن بايلانىستىرىپ ايتا الادى
وقۋشىلاردىڭ كوبىسى:
سول زامانداعى زامان كورىنىسىن تۇسىنەدى.
كەيىپكەردىڭ پسيحولوگياسىنىڭ سەبەپتەرىن دالەلدەيدى.
كەيبىر وقۋشىلار:
كوركەم شىعارمالارداعى اۆتور كوزقاراسىن تۇسىنەدى،
اۆتور ويىنا دالەل كەلتىرە وتىرىپ تالدايدى.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاقستان تاريحى، گەوگرافيا؛
كۇتىلەتىن ناتيجە: رومان جانرىن ءتۇسىنىپ الۋ، شىعارما سيۋجەتىنىڭ باياندالۋىن مەڭگەرۋ، ايەل تاعدىرىن زەرتتەۋ ارقىلى وقيعاسىنا اۋىزشا دا، جازباشا بولجاۋعا جاساي ءبىلۋ.
ادەبيەت تەورياسى: شىعارمانىڭ سيۋجەتىن تالداي وتىرىپ، كوركەمدەگىش قۇرالداردىڭ ورىندى قولدانۋىنا تالداۋ بەرۋ.
تىلدىك مىندەتتەر: وقۋشىلار جازۋشىلاردىڭ قولدانعان ءتىلىن، روماننىڭ قۇرىلىمىن باعالاۋ قىزىقتى جانە تارتىمدى ماتىندەردى قاراستىرۋ ارقىلى وقۋشىلار سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ مەن شىعارماشىلىق قابىلەتتەردى دامىتادى
الدىڭعى مەڭگەرىلگەن ءبىلىم: "ۇلپان" رومانىنىڭ بولىمدەرىن زەر سالا وقۋ
جوسپار:
ساباق كەزەڭدەرىندە جوسپارلانعان ءىس - ارەكەتتەر:
ۇيىمداستىرۋ جۇمىسى: وقۋشىلارمەن ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
سلايد كورسەتىلەدى.
"قانشا جىل ويىمدا جۇرسە دە، قاشانعى ادەتىم بويىنشا كەشىگىپ جارىق كورگەن "ۇلپان" سول بەينەگە، سونداي بەينەلەرگە ارنالادى".
ورتادا سۇراق
وسى سوزدەردى كىم ايتتى؟ جازۋشىنىڭ وسى ويىنان نەنى ۇعۋعا بولادى؟ جازۋشى كەشىكتىرگەن بەينەسى كىم؟ ونى كەشىكتىردى دەپ ويلايسىڭ؟ ناقتىلاپ ايتىپ كورەيىك.
"تالقىلا، وي سال، پىكىر قوسىڭىز"
"مەنىڭ دجوكوندام – ۇلپان". جازۋشىنىڭ قويىن داپتەرىندەگى وسى ءبىر سويلەمنەن نەنى ۇعامىز. دجوكوندا كىم؟ ول تۋرالى نە بىلەمىز؟ ۇلپاندى جازۋشى نەگە وسى بەينەگە تەڭەستىردى؟ ءسىز كىمگى ۇقساتار ەدىڭىز؟ وسى سوزدەردىڭ ماعىناسىن اشىپ، وقۋشىلار ويىن ءبىلۋ.
توپقا ءبولۋ. دومالاق انا، ايعانىم، ايشا ءبيبى، ۇلپان
اۋليە انالار تۋرالى وزدەرى بىلەتىن كوپتەگەن دەرەكتەردى ورتاعا سالادى، وي قوزعايدى. ولاردى ايتىپ، بۇگىنگى ساباقپەن بايلانىسىن ءتۇسىندىرىپ وتەدى.
توپتار ءبىر - ءبىرىن باعالايدى. "ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك"
تاپسىرما 1. توپتىق جۇمىس.
وي كارتاسىنداعى كەيىپكەرلەر ءسوزىن انىقتاڭىز.
كىمنىڭ ءسوزى (ەسەنەي، مۇسىرەپ، اڭشى، مۇسىرەپ، ۇلپان، تورسان، ارتىقباي)
بۇل وڭىردە مەن بىلمەيتىن جەر بار ما؟
قىرىققا كەلگەندە ءبىزدىڭ ەلدىڭ ەسەنەيى سەنبولارسىڭ.
ماعان كورسەتكەن قورلىعىڭ ءوز باسىڭا كەلسىن
- كەلىن! - شىمىلدىعىڭىزدى ارىاكەتىڭىزشى!
ارىستانىم - اي، اق بەيىلىم - اي، شويىرىلىپقالعان اعاڭ قالايەسىڭە ءتۇستى؟
باعالاۋ. سمايليكتەرمەن
تاپسىرما 2. جۇپتىق جۇمىس.
رومان ماتىنەن ءۇزىندى بەرىلەدى.
1. - ارىزىمىزدى ايتىپ كەل دەگەن جۇرت اسقاقتاي سويلە دەپ تاپسىرعان جوق ەدى، اعالار. سولاي بولىپ شىقسا ايىپ وزىمدە. جۇيەلى ءسوز جۇيەسىن تابار، جۇيەسىز ءسوز يەسىن تابار دەگەن بار عوي. مىنە، ايىبىم! – دەپ اتىنان تۇسە قالىپ ۇزىن شىلبىرىن كەنجەتايعا قاراي سەرپىپ جىبەرەدى.
- ايتەۋىر ات جەتەلەپ ءجۇر ەكەنسىڭ، مىنانى جەتەلەي ءجۇر...
2. وسىناۋ كەڭ قورىقتى ەسەنەيدىڭ ەسىنە العاش سالعان - اڭشى مۇسىرەپ ەدى. ونىسىن تاعى ءبىر ەسكەرتىپ قالعىسى كەلىپ، ەسەنەيگە قاراي ەڭسەرىلە بۇرىلىپ:
- اعا - سۇلتان ءپىرىم - اۋ! ايتپاپ پا ەدىم؟ قىسقا قاراي جىلقى بالاسىنا بۇدان ارتىق جەر بولمايدى، يەسىز جاتقان جەر! ءبىر قىس جايلادىڭ بولدى، اعا سۇلتاننىڭ شۇبارى اتانادى دا، بالانىڭ بالاسىنا دەيىن كەتە بارادى!- دەدى...
3. قىزىق كيىنە بەرەدى ەكەن - اۋ!.. باسىنا اق جىبەك شارشىنى شالىگە ۇساتىپ جامىلا سالىپتى دا، ۇستىنەن ساۋكەلە كيىپتى. القىمى اشىق... موينىم ادەمى دەپ كورىنىپ تۇرسىن دەگەنى مە؟...
4. «– ەسەنەي - اۋ، مىنا قاراشا اۋىلدى سەن نەعىپ كورمەي ءجۇرسىڭ؟ وزىڭە ۇيات قوي! – دەدى.
– وسى قىرىق ءۇي مالشى - جالشىلاردىڭ قىرىق جىلدان بەرگى جالاقىلارى سەنىڭ موينىڭدا كەتە بەرىپتى... وبال عوي، – دەدى.
تاپسىرما 3.
ا/ بەرىلگەن ءۇزىندىنى بىرىزگە سالىپ، ءماتىن قۇراستىرۋ (بەلگىلى ۋاقىت ىشىندە)
قۇراستىرعان سوڭ 3 سويلەممەن ءوز ويلارى مەن پىكىرلەرىن ءبىلدىرۋ؛
ءا/ اۆتوردىڭ كوزقاراسى ارقىلى كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيىن تانۋ -
كەيىپكەردى سيپاتتاۋدا اۆتوردىڭ جەتىستىگى قانداي؟ ويىڭدى شىعارمادان ءۇزىندى كەلتىرە وتىرىپ دالەلدەڭىز. ءبىر كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيىن سيپاتتاپ بەرىڭىز،
ب/ جازۋشىنىڭ ويىن سول زامانمەن بايلانىستىرۋ، تالداۋ بەرۋ.
زامان كورىنىسى تۋرالى پىكىرىڭدى 2 سويلەممەن تۇيىندەي وتىرىپ، سول كەزەڭدەگى وقيعادان 2 دالەل كەلتىرە كەتىڭىز.
ۆ/ شىعارمادا ۇلپاندى ەل اناسى رەتىندە قادىرلەيدى. وعان قانداي نە سەبەپ، دالەل بار؟ رومانداعى ۇلپان بەينەسىنەن دالەلدەر كەلتىرە وتىرىپ، ەل اناسى بولعان ۇلپاندى بۇگىنگى شىناي ومىرمەن بايلانىستىرىپ 3 مينۋتتىق پىكىرسوز ايتىپ كورىڭىز.
جەتىستىك كريتەرييى:
1. بەرىلگەن ويدى مازمۇنعا ساي قۇراستىرا الادى
2. جازۋشىنىڭ كوزقاراسىن انىق تۇسىندىرە الادى
3. كەيىپكەردىڭ كوڭىل كۇيىن انىق تاني الادى
4. سىني تالداۋ بەر الادى.
باعالاۋ. «ساۋساقپەن باعالاۋ»
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
