سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
ۇستەل تەننيسى
بەينەۋ اۋدانى، "سام ورتا مەكتەبى" مم
دەنە تاربيەسى ءپانى ءمۇعالىمى مۋساگالييەۆ كايرات

ۇستەل تەننيسى

تەننيس تاريحى
ۇستەل تەنيسi (پينگ - پونگ) – ارنايى ەرەجەلەرگە سايكەس ويىن ۇستەلiنiڭ ءۇستiندە جۇمىرتقا ءتارiزدەس شاردى قالاقشانىڭ كومەگiمەن ۇرعىلاپ ويناۋعا نەگiزدەلگەن سپورت ءتۇرi. ونىڭ پايدا بولۋى تۋرالى پiكiرلەر كەرەعار. بiرi ازيادا – جۇڭگو نەمەسە جاپونيادا تۋىنداعان دەسە، عالىمداردىڭ كوپشiلiگi ونى XIX عاسىردىڭ II جارتىسىندا انگليادا كورول تەننيسiنiڭ بiر ءتۇرi رەتiندە دۇنيەگە كەلدi دەپ ەسەپتەيدi. وعان دالەل – XVI عاسىردىڭ ءوزiندە - اق انگليا مەن فرانسيادا وتە قىزىقتى، ەرەجەسiز ويىننىڭ بولعاندىعى تۋرالى دەرەكتەر. ۇلكەن تەنيستەگiدەي تور قالاقشامەن: ايەلدەر ۇزىن ءساندi كويلەك، ەرلەر سموكينگ كيiپ ويناعان ەسكi سۋرەتتەر ءالi ساقتالعان. بiر قىزىعى، العاشىندا ەدەندە، بەرتiن كەلە بولەكشە ورنالاسقان ۇستەلدەردە وينالىپ، كەيiننەن ەكi ۇستەل بiرiگiپ، ورتاسىنا تور كەرمە ورناتىلعان ەكەن. بۇل ەرەكشە ويىن ەۋروپادا پايدا بولدى دەگەنمەن، ءالi كۇنگە دەيiن الەم بويىنشا قىتايلىقتار بiرiنشiلiكتi بەرمەي كەلەدi.
1926 جىلى گەرمانيانىڭ بەرلين قالاسىندا ۇستەل تەننيسiنiڭ فەدەراسياسى قۇرىلىپ، وسى جىلى لوندوندا تۇڭعىش الەم چەمپيوناتى وتكiزiلەدi. العاش چەمپيونات وتكiزiلگەن كۇننەن باستاپ تاماشالاۋعا كەلگەن جۇرتتىڭ سانى 10 مىڭنان استى. 1936 جىلى اتالمىش سپورت ءتۇرi «ۇستەل تەننيسi» دەگەن اتاۋعا يە بولدى.

ۇستەل تەننيسى – سپورت ويىنىنىڭ ءبىر ءتۇرى. ۇستەل تەننيسى سالماعى 2، 40 – 2، 53 گ، شەڭبەرى 11، 4 – 12 سم سەللۋلويد دوپپەن ارنايى ۇستەل ۇستىندە قالاقپەن وينالادى. ۇستەلدىڭ ءدال ورتاسىنا بيىكتىگى 15، 25 سم تور تارتىلادى، ۇستەلدىڭ ۇزىندىعى 2، 74 م، ەنى 1، 525 م، بيىكتىگى 0، 76 م. ۇستەل قوڭىر، كوك بوياۋلارمەن بويالادى. دوپتى توردان اسىرا سوعىپ، ۇستەل بەتىنە ءبىر رەت تيگىزىپ قارسىلاس جاعىنا ءتۇسىرۋ كەرەك. ۇستەل تەننيسىن ەكى نە ءتورت ادام وينايدى. ءبىر ويىن 21 ۇپايعا دەيىن وينالادى. ءبىراق ەسەپ ايىرماسى ەكەۋ بولۋعا ءتيىس. مىسالى، 22: 20، 25: 23، ت. ب. رەسمي جارىستاردا اربىرەۋى 20 مينيرالتان 3 نە 5 رەت وينالادى. كسرو - دا ۇستەل تەننيسى 1925 جىلدان باستالدى. 1950 جىلى ۇستەل تەننيسىنىڭ فەدەراسياسى قۇرىلدى. العاشىندا جەكەلەي، ال 1952 جىلدان كوماندالىق بىرىنشىلىك وتكىزىلدى. 1954 جىلى كسرو ۇستەل تەننيسى فەدەراسياسى حالىقارالىق تەننيس فەدەراسياسىنا مۇشە بولدى. قازاقستاننىڭ العاشقى بىرىنشىلىگى 1953 جىلى وتكىزىلدى، كسرو چەمپيوناتتارىندا رەسپۋبليكا تەننيسشىلەرى 7 - ورىن، جاسوسپىرىمدەر 6 - ورىن الدى. رەسپۋبليكامىزدىڭ ۇستەل تەننيسىنىڭ سپورتشىلارى ءا. سەرىكبايەۆا، ۆ. ي. پەريەۆەرزوۆ، ا. توقپانوۆ، ا. وسپانوۆالار سپورتتىڭ بۇل ءتۇرىن دامىتۋعا زور ۇلەس قوستى.
قازاقستاندا ۇستەل تەننيسiنiڭ قالىپتاسۋى XX عاسىردىڭ 50جىلدارى ۋكراينادان كەلگەن ۇستەل تەننيسiنiڭ مامانى اناتوليي يسكيەۆيچتiڭ ەسiمiمەن تىعىز بايلانىستى. ەلiمiزدiڭ ءتاجiريبەلi جاتتىقتىرۋشىسىنا اينالعان اناتوليي حاريتانوۆيچ يسكيەۆيچ الەمگە قازاقتان شىققان تۇڭعىش ۇستەل تەننيسiنiڭ قارلىعاشى ءاليا سەرiكبايەۆانى سىيلادى. قاراكوز قازاق قىزى نەبارi 9 جاسىندا العاش قولىنا قالاقشاسىن الىپ، «مەديك» سپورت زالىندا ۇستەل تەننيسiنiڭ ءدانiن بويىنا سiڭiرەدi. بولاشاق الەم چەمپيونى مەن جاتتىقتىرۋشىنىڭ تاعدىر جازعان كەزدەسۋi ءاليانىڭ بولات ەسiمدi اعاسىنىڭ سول شاقتا جەتكەن جەتiستiكتەرiنiڭ ارقاسى بولاتىن. اراعا كوپ ۋاقىت سالماي، الماتىداعى №39 مەكتەپتiڭ 4سىنىپ وقۋشىسى ءاليا سەرiكبايەۆانىڭ بەينەسi «فيزكۋلتۋرا جانە سپورت» جۋرنالىنىڭ بiرiنشi بەتiنەن جارقىراپ شىعا كەلدi. بالاۋسا قازاق قىزىنىڭ كەلبەتiن بۇكiل وداق ءسۇيسiنە تاماشالادى. 1964 جىلدان باستاپ ءاليا قىز ەلiمiزدiڭ اتىنان كسرو جارتىلاي فينالىندا «ەڭ جاس ويىنشى» ەسەبiندە قاتىستى. حح عاسىردىڭ 60 - 70 - جىلدارىندا ۇستەل تەننيسi وليمپيادالىق ويىندار قاتارىندا بولعاندا، قازاقستاننىڭ ءاليا سەرiكبايەۆاداي ءوز چەمپيونى بولار ەدi. سول كەزدەگi «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتi: «كiم بiلەر، بالكiم، بiرنەشە جىلدان سوڭ جاس سپورتشىنىڭ ەسiمi قازاقستاننان الىس شارتاراپتارعا جايىلار…»، – دەپ جازدى.
راسىندا دا، بiرتۋار شەبەر قىز ۇستاز ۇعىندىرۋىن لەزدە قاعىپ الىپ، ويىن قاجەت ەتەتiن مiنەزدi، قايتپاس قايسارلىقتى، جىلدامدىقتى، ءنازiك ساياساتتى تەرەڭ مەڭگەرiپ، ۋلتراشابۋىلشى مامانعا اينالدى. ورتا بويلى العىر قىزدىڭ ۇستەل تەننيسiنە دەگەن ايرىقشا ءسۇيiسپەنشiلiگi اللانىڭ بەرگەن دارىنى بولسا كەرەك. 15 جاسىندا كسرو قۇراماسىنىڭ ساپىندا، 17 جاسىندا كييەۆتەگi مەكتەپ سپارتاكياداسىندا سپورت شەبەرi اتانادى. ول: «مەنiڭ ەكi تۋىلعان كۇنiم بار، بiرi – ءتولقۇجاتتاعى، ەكiنشiسi – قازاقستاننىڭ ەنسيكلوپەدياسىندا» – دەگەن سوزدەردi كەرەمەت ماقتانىشپەن ايتادى. ەسiمi قازاقستانىڭ ۇلكەن ەنسيكلوپەدياسىنا جازىلعان، حالىقارالىق دەڭگەيدەگi العاشقى قازاق سپورت شەبەرiنiڭ جەتiستiگi جىل ساناپ وسە ءتۇستi. ءاليا سەرiكبايەۆا ءوزi سۇيگەن سپورت سالاسىنا ۇلكەن قىزى، العاشقى ايەلدەرگە ارنالعان «سەزون» جۋرنالىنىڭ شىعارۋشىسى – ءجاميلانى ماشىقتادى، وزگەلەر ونى «كiشi سەرiكبايەۆا» دەپ اتاپ كەتتi.
ۇستەل تەننيسiنiڭ جاڭا بۋىنى قالىپتاسىپ، سپورت مەكتەپينتەرناتتارىندا وقىپ - جاتتىقسا دا، ءالi كۇنگە دەيiن ەشكiم دە ءاليا اپامىزدان اسىپ تۇسە المادى. تiپتەن، 1997 جىلى وتكەن ەرەسەكتەر اراسىنداعى مەلبۋرندەگi ويىندا ول قازاقستاننىڭ جالعىز سپورت شەبەرi بولىپ قالا بەردi. قانشاما جىل قازاقستاننىڭ ۇستەل فەدەراسياسى ۆيسە - پرەزيدەنتi قىزمەتiن ۇلكەن جاۋاپكەرشiلiكپەن اتقاردى.
كەز - كەلگەن قوعام ۇدايى iلگەرi باسىپ وتىرۋى تيiس. «شاكiرتتەن ۇستازدان وزار» دەمەكشi، ءاليا قاھارمان قىزىنىڭ iزiن جالعاستىرۋشى قازاق سپورت شەبەرلەرi جوقتىڭ قاسى. ءاليا اپامىز ءوز ءسوزiندە: «مەنiڭ جەڭiستەرiم ۇدايى مەنiڭ باعىما وراي قيىندىقسىز بەرiلەتiن، ەگەر بار ىنتامدى سالسام، ودان دا بيiككە شىعار ما ەدiم…»، – دەيدi. ونىڭ بۇل ءسوزiنە قاراپ، قالايشا ءاليا اپامىزدىڭ ورنىن باسار سپورتشى جوق دەگەن ويعا قالاسىڭ… ماسەلەن، 1993 جىلى قازاقستان ۇستەل تەننيسiنەن 43 - ورىندا بولسا، وتكەن جىلى ول 79 - ورىنعا تومەندەگەن. بۇل سۇراق ءتوڭiرەگiندە ۇستەل تەننيسiنiڭ مامانى قۋانىش يديار ۇلىنىڭ ايتۋىنشا: «بiزدiڭ مەملەكەت تەك بوكس پەن كۇرەسكە عانا جەتكiلiكتi مولشەردە قارجىلاي دەمەۋ كورسەتiپ، ۇستەل تەننيسi سياقتى سپورت تۇرلەرi شەتكەرi قالىپ قويادى، ونىڭ ءۇستiنە ماماندار دا ازايدى»، – دەيدi.

ءتۇيIن ءسوز

قازاقستاننىڭ سپورت فەدەراسياسى ۇستەل تەننيسi سىندى سپورت سالاسىنا دۇرىس كوزقاراس تانىتىپ، مەملەكەت تارپىنان قولداۋ كورسەتiپ جاتسا قۇبا - قۇپ. تاۋەلسiز ەل بولىپ، تەرەزەمiز تەڭەلگەن سوڭعى جيىرما جىلدا ۇستەل تەننيسiنiڭ ويىنشىلارى بiردە - بiر رەت الەمدiك دەڭگەيدەگi چەمپيوناتتارعا قاتىستىرىلماعان. بۇل سپورت ويىنى ەلiمiزدە ودان ءارi دامىپ، ءاليا سىندى الەم چەمپيوندارى دۇنيەگە كەلەرiنە سەنگiمiز كەلەدi. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇراماسى الەمدىك جارىستارعا قاتىسسا، جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنسە ەكەن دەگەن ۇلكەن ءۇمىت بار.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما